SPECIALE VERSLAGGEVER VOOR SJAH VAN PERZIE
PERS-SENSATIES EN HOE
DEZE GEBOREN WORDEN
Zó moest de scheiding van
Soraja bekend worden
Merkwaardig telefoontje
ENKELE dagen nadat Farah Diba in Parijs was
aangekomen, waar zy voor haar komende huwelijk
met de sjah van Perzië een bruidstoilet wilde
kopen, publiceerden belangrijke kranten in de
gehele wereld artikelen van haar met als kop:
„Myn toekomst met de sjah."
Zy vertelde in deze artikelen, hoe zy de sjah had
leren kennen, hoe hy haar ten huwelijk had ge
vraagd enz. „Niemand in de wereld is gelukkiger
dan ik. Ik ben in de zevende hemelschreef
zij aan het slot van haar artikelenreeks.
KORT daarop volgt een nieuwe publikatie, die
byzonder de aandacht trekt: „Myn dagboek,"
wederom geschreven door Farah Diba. De publi-
kaite begint als volgt: „Ik zit in myn hotel in
Parys en ik vertrouw myn intiemste gedachten,
mijn verwachtingen, myn wensen en dromen aan
deze bladzyden toe.".
DE grote pers-sensatie komt echter een jaar later.
Slechts drie dagen na de geboorte van de lang
verwachte troonopvolger publiceren kranten in
34 landen in 24 talen wederom een merkwaardig
artikel van de keizerin: ,,Myn baby en ik."
„Perzië heeft de langverwachte troonopvolger
gekregen en ik ben er de moeder van" zo
schreef zy en in welgekozen woorden schilderde de
keizerin haar nieuwe geluk en haar trots een zoon
ter wereld te hebben gebracht en de troon een
opvolger.
Velen hebben zich afgevraagd hoe 't toch mogelyk
was, dat de keizerin zo kort na de geboorte dit
artikel kon schryven, maar insiders in de pers
wereld ontdekten dit geheim al spoedig, want
onder het artikel stond in kleine letters „Wereld-
copyright Frederick Sands.''
KONINGEN en koninginnen - er zyn tegenwoordig
nog \ijfendertig regerende koningshuizen In de
wereld weten, dat hun succes voor een groot
gedeelte afhangt van hun populariteit. Daarom
hebben zy evenals vele filmsterren, eigen pers
chefs en public-relation mannen in dienst. Sommi
gen nemen deze enkel by speciale gelegenheden in
dienst zoals byv. Franz Joseph van Lichtenstein,
maar anderen hebben een gehele staf van specia
listen op publiciteitsgebied, zoals byv. de koningin
van Engeland. Doch een man, die dat allemaal
anders doet, is de sjah van Perzië. De sjah heeft
zo zijn eigen methodes. Is er een grote gebeurtenis
aan het Perzische hof dan is hy achter de
coulissen zijn eigen perschef. Daarby heeft hy
natuurlijk nogal eens hulp nodig en dat ben ik in
de meeste gevallen. Ik voel me dus wel zo'n
beetje als de bijzondere verslaggever van de sjah
van Perzië en myn belevenissen als zodanig wil
ik gaarne aan deze krant toevertrouwen.
FREDERICK SANDS.
Mijn baby en ik
Dat de keizerin van Perzië een
baby verwachtte wist iedereen
maanden tevoren maar niemand
kon natuurlyk zeggen of het een
jongen of een meisje zou zyn.
Twee maanden voor de baby
werd verwacht, vloog ik naar
Teheran. In myn tas had ik
twee vry lange artikelenseries.
Beide droegen de titel ,,Myn
baby en ik". De inhoud' was
echter nogal verschillend. De
ene serie was afgestemd op de
geboorte van een zoon en de
andere op de geboorte van een
meisje...
In de artikelen zaten echter
nog grote witte stukken, die
opgevuld dienden te worden met
uitspraken van de keizerin.
Uitspraken, die eerst konden
worden opgetekend na de ge
boorte van de baby.
Ik werd natuurlyk niet in de
kliniek toegelaten om met de
keizerin te spreken maar de
moeder van de keizerin zou mij
alle bijzonderheden en reacties
van haar dochter vertellen en
zij bleek een voortreffelijke
verslaggeefster te zyn. Zy heeft
een uitstekend opmerkingsver
mogen en zy weet uitstekende
beschryvingen te geven van
hetgeen zij ziet. Zo kon het
gebeuren, dat de artikelenserie
van de keizerin van Perzië
„Mijn baby en ik" vier uur na
de geboorte van de kroonprins
aan de wereldpers ter publika
tie kon worden aangeboden...
hun aankomst op het vliegveld
Zurich begroet Frederick Sands
Het komt nogal eens voor, dat de gemoederen in Perzië
door een politieke crisis in beweging worden gebracht.
Meestal vallen de gevolgen nogal mee doch eenmaal zag
het er byzonder kwaad uit. De minister-president Amini
maakte toen bekend, dat Perzië volkomen bankroet was!
Ministers en hoge generaals werden van corruptie be
schuldigd en gearresteerd. De sjah ontbond het parle
ment. Gelijktijdig speelden twee andere gebeurtenissen
een grote rol:
1. In Washington waren juist vertegenwoordigers van de
Ver. Staten en Perzië bijeengekomen voor het afsluiten
van een zeer belangrijke lening van de Ver. Staten
aan Perzië.
2. In Teheran stonden de sjah en keizerin Farah Diba
gereed voor het vertrek voor een staatsbezoek aan
Scandinavië.
De sjah weet niet goed, wat hem te doen staat. Als hy
het staatsbezoek op het laatste moment afzegt onder
streept dit de ernst van de crisis in zijn land een
crisis, die de Amerikaanse lening in gevaar kan bren
gen een lening, die Perzië meer dan ooit nodig
heeftzo overweegt hij.
Volgens plan zou de sjah op zijn
vliegreis naar Oslo in Zürich een tus
senlanding maken en aldaar overnach
ten. Ik had mij voorgenomen hem
tijdens deze onderbreking van zyn
reis te interviewen over de crisis in
zijn land.
Via een telegram vroeg ik de sjah
of hij mij een onderhoud zou willen
toestaan in Zürich en om hem bereids
op mijn vragen voor te bereiden
schreef ik deze in ca. 300 woorden in
het telegram.
Toen de sjah nog steeds aan het
overleggen was of hij zijn land zou
verlaten of niet, overhandigde een
hof dienaar het telegram aan hem. Dat
moet de sjah plotseling op een idee
gebracht hebben. Hij steekt het tele
gram in zijn binnenzak en wenkt een
van zijn adjudanten. „Maakt U alles
gereed opdat wij morgenvroeg kunnen
vertrekken!" zo beveelt hij. Keizerin
Farah is gelukkig. Het wordt haar
eex-ste buitenlandse reis met de sjah
sinds hun anderhalf jarig huwelijk.
Zij had reeds geruime tijd met ver
langen naar deze reis uitgezien
Op het vliegveld van Zürich ston
den honderden toeschouwers en jour
nalisten gereed om de sjah te verwel
komen. De Perzische gezant in Bern
had een telegram van de sjah ontvan
gen, waarin werd meegedeeld, dat de
sjah bereid was mij de gewenste in
lichtingen te verschaffen. Met hulp
van deze gezant Hormoz Garib
kwam ik dan ook door de strenge
politieafzetting.
Direct na de officiële begroeting
van de sjah kreeg ik een handdruk
van -de sjah en hy zei me, dat hij me
over een uurtje graag in zijn hotel
zou ontvangen.
Tot myn grote verwondering gaf
de sjah by deze bespreking echter
geen antwoord op de vragen, die ik
hem per telegram reeds gesteld had.
Nog groter was mijn verbazing, toen
hy mij vroeg een fotograaf te ontbie
den.
Plotseling wedde de sjah zich daar
op tot een kelner en hij vroeg hem,
waar hij in Zürich zou kunnen kege
len. De kelner adviseert hem naar
de Jacky-bar te gaan, waar een goede
kegelbaan is aangelegd. „Goed," zegt
hij. „dan gaan wy daarheen". „Geef
de'fotograaf even een seintje, dat wy
daarheen gaan..."
In de auto, op weg naar de Jacky-
Bar, geeft de sjah mij eindelijk een
verklaring voor deze merkwaardige
gang van zaken: „Uit uw telegram
bleek my duidelijk, dat men aan de
huidige crisis in mijn land een veel te
grote betekenis geeft." En na een
korte pauze, voegde hij hieraan toe:
„U zult toch moeten toegeven, dat,
wanneer ik op de eerste dag van mijn
buitenlandse reis met u ga kegelen,
ik me allesbehalve ongerust voel. En
wanneer ik my geen zorgen maak dan
behoeven anderen dit toch ook niet te
doen, is het niet zo? Ik hoop, dat ik
hiermede al uw vragen heb beant
woord „Maar, kunt U eigenlijk
wel kegelen
Mijn artikel over de crisis in Perzië
met foto's van de sjah tydens het
kegelen in Zürich, zond ik nog de
zelfde nacht weg naar New York en
de overige steden van de wereld.
Tegelyk met de bekendmaking van
de Amerikaanse lening aan Perzië
publiceerde de t,New York Times"
een foto van de sjah tijdens onze kegel
partij met als onderschrift: „De sjah
drukte de lening door... wat een uit
stekende public relation-man!"
Enige weken later ontving ik een
aangetekend pakje uit Teheran. Er
zat een met zyde gevoerde wildieren
portefeuille in. In de portefeuille zat
een prachtige gouden munt met de
beeltenis van de sjah, zo leek het
althans op het eerste gezicht. By
nadere bestudering bleek in deze
munt echter een fraai horloge te zyn
ingebouwd met het keizerlyke wapen
van de sjah. Geen briefje verklaarde,
waaraan ik dit geschenk te danken
had.
Was 't een bewijs van dankbaarheid
voor myn bydrage bij het verkrygen
van de Amerikaanse lening? Of was
het een troostprys voor mijn nederlaag
tydens de kegelparty? Ik heb het
nooit gevraagd...
Een koning kan zich natuurlijk niet plotseling
van zijn koningin laten scheiden zonder het
volk daarop voor te bereiden. Maar hoe kan
hij dat doen zonder daarbij in ernstige moei
lijkheden te geraken? Dat heb ik geleerd van de
sjah van Perzië toen hy op het punt stond
zich te lat/n scheiden van keizerin Soraja. die
hjj innig liet had maar die hem geen troon
opvolger kon schenken.
Op 1 maart 1958 ontving ik een oproep uit Parijs voor een telefoongesprek
zonder dat daarby nadere bijzonderheden werden gegeven. Toen ik gevolg gaf
aan de oproep herkende ik onmiddellijk de stem van de man aan de andere
kant van de telefoon en aan de toon, waarop hij sprak, merkte ik dat 't om iets
byzonder ernstigs ging: „Een goede vriend van U vraagt U hem een grote
dienst te willen bewijzen. Hij vraagt U een bericht de wereld in te zenden,
waarvan ik U de inhoud dadelijk zal voorlezen. Het is te verwachten, dat dit
bericht onmiddellijk van officiële zyde zal worden gedementeerd maar daar
over behoeft U zich geen zorgen te maken
kende persoonlykheden, deze zich later
steeds weer herhalen. De verklaring
daarvan is, dat nieuwsberichten vaak
met oude byzonderheden worden aan
gevuld. Zyn deze foutief of niet hele
maal juist gesteld, dan komen deze
fouten steeds weer opnieuw voor.
Ik maakte de sjah hierop opmerk
zaam onmiddellyk nadat zijn verloving
met de toen 18-jarige studente in de
architectuur, Farah Diba, die in Pa
rijs studeerde, bekendgemaakt werd.
Ik telegrafeerde hem: „Majesteit 't
is raadzaam sensationele uitspraken
van Uw verloofde te voorkomen. Zou
ik haar mogen inlichten?"
Toen Farah Diba in Parys inkopen
wenste te doen en haar intrek nam in
hotel „Grillon" werd zij onmiddellyk
bestormd door journalisten, maar de
Perzische ambassadeur hield ze alle
maal op een afstand met de medede
ling: „Op speciaal verzoek van de
sjah zyn geen interviews toegestaan!"
De volgende dag ontving Farah
Diba echter een telegram van de sjah,
waarin hij haar verzocht met mij
contact op te nemen voor het ver
strekken van inlichtingen aan de pers.
Daar niemand hier vooraf iets van
mocht merken moest ik »s nachts in
het geheim het hotel inkomen en tot
myn verbazing bleek my toen, dat
Farah Diba my verwachtte op dit
late uur. Ik knoopte onmiddellyk een
gesprek met haar aan maar in het
begin wilde het niet erg vlotten. Be
halve „ja" en „neen" kreeg ik nau-
welyks een woord uit haar.
„Ik weet niet wat ik zeggen moet
want ik ben zo gelukkig" zegt zy ten
slotte.
„Maar dat is al een goed begin" zei
ik bemoedigend. Gezien het late uur
stelde ik haar echter voor het gesprek
't Was om niet
te geloven
Direct daarop leest hy my het
bericht voor, dat aldus luidde: „De
sjah van Perzië en zijn vrouw, kei
zerin Soraja, hebben in het belang
van hun land besloten, uit elkaar te
gaan. Een scheiding zal later vol
gen."
Ik kon dit niet geloven en ik zei
dan ook: ,,Zo'n bericht behoort toch
niet uit Engeland maar uit Teheran
te komen. Hoe kan ik dit voorts pu
bliceren zonder dat ik een geloof
waardige bron kan aangeven
„Het bericht moet juist uit het
buitenland komen en de indruk wek
ken, dat het slechts een gerucht is,"
repliceerde de stem aan de andere
kant van de telefoon. Bovendien werd
nog opgemerkt: „U kunt ervan over
tuigd zyn, dat de officiële bevestiging
van dit schokkende bericht binnen
twee: weken zal volgen Wy geven U
dit bericht echter als eerste en U kunt
Uw kranten daarmede een goede
primeur geven!"
Onder het voorbehoud „zoala uit
gewoonlijk betrouwbare bron verno
men wordt..." berichtte ik op 2 maart
1958 over de te verwachten scheiding
van de sjah van Perzië en keizerin
Soraja. Gedurende drie dagen ont
hield zich het Perzische hof van ieder
commentaar maar de officiële be
kendmaking volgde eerst nadat de
grote schok bij het publiek was ver
werkt, namelijk op 14 maart 1958 dus
precies dertien dagen later...
Het is vrijwel een vaststaand feit,
dat ingeval er eens foutieve byzon
derheden zyn gepubliceerd over be-
tot de volgende morgen uit te stellen.
„Dan kan ik nog eens goed nadenken"
zei ze. Maar in plaats van na te den
ken ging zy achter een schryfbureau
zitten, naar my later bleek. Zij schreef
vrywel de gehele nacht, de ene blad-
zyde na de andere en toen het weer
licht werd had zy haar blocnote vry
wel volgeschreven...
EEN HELE ROMAN
De volgende morgen overhandigt zij
my met een zekere trots haar bloc-
nota en zij zegt tegen my: „Leest U
alles maar eens en haalt U er dan
maar uit, wat U juist vindt voor pu
blikatie...
By lezing van het uitvoerige verhaal
bleek my, dat zy veel meer byzonder
heden over haar en haar leven had
verteld dan ik van plan was geweest
haar te vragen. Dit is ook de reden
geweest, waarom er over haar zoveel
byzonderheden zijn verteld in de kran
ten...
Gelijktijdig werden prachtige kleuren
foto's van Farah Diba, in 't geheim
genomen op de daktuin van 't Parijse
hotel, op de voorpagina's van de geïl
lustreerde bladen in de gehele wereld
afgedrukt.
„De reclame, die voor ons land is
gemaakt is alleen al wat Amerika
betTeft tien miljoen dollar waard"
telegrafeerde de Perzische ambassa
deur in Washington aan de sjah. Het
spreekt dan ook wel vanzelf, dat ik
hierdoor bij de sjah in een zeer goed
blaadje kwam!
IN MOEILIJKHEDEN
De zeer goede relatie met de sjah
zou my later echter nog eens in grote
moeiiykheden brengen en wel tydens
het sprookjes-huwelyk in Teheran Ik
was toen de enige van de ruim 200
journalisten die door de sjah op zyn
paleis werd ontvangen en dat gaf na
tuurlyk een groot tumult onder myn
vakbroeders. Als pleister op de wonde
nodigde de sjah na zijn huwelyk al
deze journalisten voor drie dagen uit.
Maar dat bracht geen verzoening. De
journalisten wensten een interview in
plaats van drie gezellige dagen. Kort
om het was een kleine paleisrevolutie,
die my tenslotte nog meer in moei
iykheden bracht dan de sjah
Tjjdens het korte oponthoud in Zürich
tijdens zijn reis naar Scandinavië gaan
de sjah van Perzië en Frederick
Sands kegelen.
