Gaat u mee ter
walvisvangst
DONDERDAG 25 JULI 1963
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
Niet meer in een sloepje met een harpoen in de hand,
maar met kanonnen, radio, radar en een drijvende
fabriek gaat men de walvis te lijf.
(van onze verslaggever)
Rotterdam (P P) - Als we langs de Waalhaven in Rotterdam rijden,
dan zien we even voorbij een oude Duitse duikbootbunker uit de
tweede wereldoorlog een machtig zeeschip op stroom liggen. Dade
lijk valt ons de merkwaardige bouw van dit schip op met zijn twee
pijpen naast elkaar, inplaats van achter elkaar en een zeeman bij
een motorsloepje weet ons te vertellen, dat dit nu de bekende
„Willem Barendsz" de enige Nederlandse walvisvaaHer, is. Wanneer
we met het bootje dichterbij komen, dan zien pas goed hoe
geweldig groot dit schip eigenlijk is. De Willem Ba.^ndsz heeft een
laadvermogen van 26.800 ton, is 207 meter lang en 28 meter
breed. Het schip wordt voortgestuwd door 2 tweetakt dieselmotoren
met een vermogen van 10.500 paardekrachten, die twee schroeven
aandrijven, waarmee een maximale snelheid van 14 mijl per uur
kan worden gehaald.
IS WALVISVANGST GEEN AVONTUUR MEER
Wanneer we dit zo zien, moeten
we onwillekeurig denken aan de
bekende grote plaat die vroeger bij
ons op school aan de wand hing
en die ons trachtte een beeld te ge
ven van de walvisvangst in vroeger
eeuwen, toen stoere Nederlanders in
de buurt van Groenland op walvis
sen jaagden. De schepen die toen
werden gebruikt waren notedopjes
vergeleken bij de moderne walvisfa-
briek. En dan de Jacht zelf In een
simpel sloepje, waarin een aantal
mannen aan de riemen trokken
voer men naar de walvis toe en op
de voorplecht stond de harpoenier,
een gespierde kerel, die uit de hand
een harpoen in het reusachtige wal
vislichaam wierp. Wanneer het dier
dan aan de haal ging werd het
bootje in tomeloze vaart meege
sleurd. Werd het dier wild, dan
sloeg het met één klap- van zijn
machtige staart het sloepje in dui
gen.
In die tijden was de walvisvangst
een riskant en avontuurlijk bedrijf.
Onwillekeurig vroegen we ons af,
hoe het nu zou zijn. Ongetwijfeld
gaat het in onze pioderne tijd wel
anders.
Nadat we aan boord waren gekomen,
werden we welkom geheten door de
heer C. Spronk, chef op de Willem
Barendsz. Deze funktie betekent, dat
hij chef is van de gigantische fa
briek, die zich in de buik van het
schip bevindt en waar alles wat aan
en in de walvis zit, wordt verwerkt.
Van oktober tot april op stap.
Onze gastheer, die zelf reeds ruim
tien jaar dit vak beoefent, weet ons
er vpel van te vertellen en we krij
gen op die manier een duidelijk
beeld van het moderne walvis-
vangstbedrijf.
Nadat sinds zeer lange tijd de Ne
derlanders niet meer ter walvis
vangst waren gevaren, besloot
dadelijk na de tweede wereldoorlog
gezien de precaire economische toe
stand weer aan dit bedrijf te gaan
deelnemen. Hiertoe ging men in 1946
op vangst met de oude „Willem
Barendsz", een omgebouwde Zweed
se tanker. Dit schip heeft negen
jaar dienst gedaan en werd in het
seizoen 1955-1956 vervangen door de
nieuwe „Willem Barendsz", een
gloednieuw schip gebouwd bij Wil
ton Feijenoord te Schiedam.
„Zo omstreeks half oktober vertrek
ken we uit Nederland", zo vertelt
de heer Spronk. „Aan boord bevin
den zich ruim 350 man, waarvan
eenderde bestaat uit zeelieden, ter
wijl de rest het personeel voor fa
briek, dek en jagers vormt We va
ren dan via Curacao of Trinidad
naar Kaapstad".
Over deze omweg zijn wij natuur
lijk verwonderd, maaT het blijkt dat
daarvoor een goede reden bestaat.
Wanneer deze omweg wordt ge
maakt, kan er namelijk efficiënter
gevaren worden. De tocht duurt
langer, maar bijvoorbeeld neemt
men veel voordeliger olie in enzo
voort, waardoor alles wordt goed
gemaakt.
De moderne vangst.
In Kaap6tad ontmoet men dan de
andere schepen van de vloot. De
Willem Barendsz is het fabrieks-
schip, doch jaagt zelf niet op de
walvissen. Daarvoor zijn er zoge
naamde jagers en wel negen stuks,
kleinere schepen, die veel sneller
zijn en speciaal geschikt zijn voor
het jagen op de walvis. Voorts gaan
er nog twee boeiboten mee. De ge
hele vloot vaart dan naar het zuiden
om in het vangseizoen ten zuiden
van Zuid-Afrika tot ri 100° Oost
tot ten zuiden van Zuid-Amerika
100° West, gedurende vele maan
den op vangst te gaan. In het be
gin van mei van het volgend Jaar
De Willem Barendsz van dicht
bij gezien, is een enorm schip.
Binnen in de buik van dit vaar
tuig bevindt zich een complete
fabriek die op het land geen
dwaas figuur zou slaan.
Een kijkje op de „flat", zoals de
schepelingen dit vele verdiepin
gen hoge bouwwerk noemen, da;
op het voorschip staat. Hier zijn
de hutten der officieren en der
gelijke, terwijl men er ook de
ruimten vindt van de administra
tie, ziekenzaal, de dokter
wat at niet meer.
komt de Willem Barendsz
Nederland terug.
Het vangen van walvissen gaat wel
iets anders dan in die vervlogen
tijden. Met gebruikmaking
moderne middelen der techniek, met
minder risico's en meer efficiency
gaat men de vissen te lijf.
Het fabrieksschip vaart rustig er
langzaam een bepaalde route. De ja
gers zwermen uit en gaan op zoek
naar de walvissen. Via de radio blij
ven zij met elkaar, de boeiboten er
het fabrieksschip in contact staan.
Treffen ze een walvis, dan gaan
op het dier af.
Harpoenen met dynamiet.
Op het schip bevindt zich een ka
non, waarin de harpoen geplaatst
wordt Aan het deel van de harpoen
dat buiten de loop uitsteekt zit een
kabel die bij het schot afrolt. De
harpoen, een geweldig stuk metaal
dringt in de walvis, nadat het schot
door de harpoerjier is afgevuurd.
Deze mannen, allemaal Noren, zijn
specialisten voor dit werk en wor
den „gunners" genoemd. Bij het in
dringen in de vis, explodeert er een
kleine lading, waardoor de vis
meestal op slag dood is. Nu begint
het eigenlijke werk.
De vis krijgt onderhuids lucht inge
spoten, waardoor hij blijft drijven.
Aan een lange bamboemast wordt
een klein zendertje bevestigd, dat
voor de radiopeilinstallatiea van de
jagers dienst doet als radiobaken,
terwijl in het topje tevens een ra
darreflector en een vlag worden ge
plaatst. De jager geeft dan radio
grafisch zijn vang6t door aan de
Willem Barendsz en gaat dan verder
op zoek naar nieuwe walvissen.
De boeiboten zijn eigjnlljk de op
halers. Zij krijgen van het moeder
schip de berichten door van de ge
vangen walvissen, waarbij tevens
een plaatsbepaling van het dier
wordt gegeven. Zij varen rond, pel
len via radio en radar waar de ge
schoten dieren drijven en halen ze
op. Komt zo'n boeiboot bij een wal
vis, dan wordt de walvis langszij
gehaald en wordt de staart met be
hulp van een ketting aan de boei
boot bevestigd. Zo wordt het op zijn
lucht drijvende dier meegesleept,
Soms kan zo'n boeiboot een hele
tros geschoten walvissen meeslepen.
Zijn er voldoende opgehaald dan
vaart de boeiboot naar het fa
brieksschip om daar zijn vangst af
te leveren.
In de fabriek.
De door de boeiboten aangebrachte
vissen worden achter de Willem
Barendsz op sleeptouw genomen-
Door een grote poort in het ach
terschip, even boven de waterlijn
wordt vis voor vis. door middel
van lieren met kabels over een glij-
vlak binnen gehaald, waar de vangst
op het flensdek komt. Daar kunnen
twee walvissen naast elkaar liggen.
Hier gaan de mannen aan het werk.
De dikke lagen spek worden er af
gehaald met flenamessen die doen
denken aan ijshockeysticks. Ook de
kop van het dier wordt verwijderd.
Het spek gaat in kookketels, die be
neden staan. Maar vanaf het dek
kan het spek via speciale deksela
zo in de kookketels worden gewor
pen.
Door middel van de lieren en de ka
bels worden de vissen vervolgens
versleept naar het zogenaamde
vleesdek. Hier worden ze verder be
werkt. Het vlees gaat er af wat men
„lemmen" noemt. De ribbekast gaat
uit elkaar en wordt aan boord ver
werkt met speciale zaagmachines.
Ook dat vlees en ander materiaal
gaat weer via deksels naar beneden
waar de fabriek er wel raad mee
weet.
Benedendeks zien we de enorme
kookketels en andere uitgebreide
fabrieksapparatuur. Er is een appa
ratuur voor het invriezen van vlees
en één voor het maken van vlees
meel. Het vlees wordt gestouwd in
de diepvriesruimten met een capaci
teit van niet minder dan 2700 ton.
Ook de levers worden ingevroren,
de ingewanden gaan echter over
boord. Voorts maakt men wanneer
er potvissen worden gevangen nog
spermolie.
Complete fabrieksstad. T
Voor een fabriek - we behoeven
hierbij maar te denken aan een fa
briek op het land - komt heel wat
kijken. Waar haalt men de elektri
sche energie vandaan Waar het
water
Aan boord van de Willem Barendsz
heeft men van alles. Er kan een
elektrisch vermogen van niet min
der dan 3000 kilowatt worden opge
wekt, waarvan niet alleen de fa
briek gebruik maakt, maar het ge
hele schip. Men heeft een installatie
aan boord om uit zeewater zoet wa
ter te maken en hiermee maakt men
1000 ton zoet water in 24 uur.
Beneden in de fabriek is het na
tuurlijk altijd lekker warm. Aan dek
en buiten is het aanmerkelijk fris
ser, maar toch niet zo koud als ve
len wel denken. Tijdens het vang
seizoen is het in het zuiden zomer
en de temperaturen vallen wel mee,
ze schommelen tussen de +2 en —8
graden Celsius, dus geen echt pool-
weer.
Personeelsproblemen.
Over het algemeen tobt men wel
met de personeelsbezetting. Mannen
die met de Willem Barendsz mee
gaan, moeten er rekening mee hou
den, dat ze zo'n zeven maanden van
huis zijn enhelaas moeten we
constateren dat het echte stoere
avontuurlijke zeemansbloed er bij
de Nederlandse jeugd wel wat uit is.
Het is niet alleen de Nederlandse
Maatschappij voor de Walvisvangst
N.V. te Amsterdam die met dit pro
bleem tobt, maar het is een ver
schijnsel dat zich ook bij de koop
vaardij en visserij voordoet.
Toch is er aan uoord van zo'n wal
visvaarder echt wel wat te verdie
nen. Buiten eeD vast salaris krijgt
men bovendien nog een bonus, zijn
de een vastgesteld bedrag per bar-
reltraan en dat bij elkaar vormt
toch wel een leuk sommetje. Maar
ach, velen blijven hier liever aan de
wal, waar ze ook een behoorlijk sa
laris kunnen verdienen en het wel
gemakkelijker hebben, met vaste
tijden, regelmatig naar huis en veel
vrije tijd. Het verschijnsel is een te
ken des tijds dat te betreuren is.
Maar .oor kerei* met pit, die wel
eens iets van de wereld willen zien
en van stevig werk houden, is wer
ken op een walvisvaarder als de
Willem Barendsz echt wel leuk.
Komende oktober verlaat onze na
tionale walvisvaarder weer het land
om gedurende enkele maanden in
het verre zuiden op de walvis te
gaan jagen. Wij wensen hem een
goede vangst en een behouden
vaart.
RIJP WETERING
PATER VERGEER MET DUITSE
KAJOTTERS OP VAKANTIE
Voor enkele weken is momenteel
onze in Duitsland werkzaam zijnde
plaatsgenoot, pater P. Vergeer, met
34 jongens, leden van de C.A.J. (Ka-
jotters) uit Walsum (Duisburg), met
vakantie in Rijpwetering. Om zijn
jongens de nodige sport en ontspan
ning te bieden werd reeds zondag j.l.
een voetbalwedstrijd georganiseerd
tussen een elftal uit deze Duitse
jongeren en een geselekteerd elftal
van de adspiranten en junioren van
de v.v. „Rijpwetering". Na een span
nende strijd werd deze ontmoeting
met 32 door de Duitsers gewonnen.
Vrijdagavond (morgen) zal om 7 uur
een revanchewedstrijd plaats hebben
waarbij de elftallen zoveel mogelijk
op gelijke kracht worden samenge
steld. Na afloop hiervan blijft de
voetbalvereniging „Rijpwetering"
nog enige tijd met haar gasten op
het sportterrein bijeen, tijdens welk
samenzijn door de bezoekers enkele
Duitse liederen zullen worden gezon
gen.
Toen pater Vergeer dinsdag jl. met
zijn jongens het water opzocht om
met varen en zwemmen wat afkoe
ling te genieten, kwam een van de
jongens op een ijzeren pin van een
boot terecht, welke vrij diep in zijn
rug drong. Onmiddellijk werd het
slachtoffer per ziekenwagen naar 'n
Leids ziekenhuis vervoerd. Gelukkig
viel de wond nogal mee. want na
behandeling kon hij weer naar zijn
vakantie-oord en zijn kornuiten
terugkeren. Pater Vergeer zal vrij
dag, 2 augustus, weer met zijn ka-
jotters naar Duitsland teruggaan.
REÏSVERENIGING
KAB
GAAT WEER UIT
Op zondag 1 september gaat de
reisvereniging van de plaatselijke
KAB-afdeling weer het jaarlijkse uit
stapje maken. Na de mis van 6.30
uur wordt omstreeks half negen ver
trokken. De reis voert via Aalsmeer-
Hilversum naar Amersfoort, waar de
koffie wordt gebruikt. Vervolgens
gaat het over Woudenberg-Ede naar
Arnhem om bij de Posbank koffie
te drinken. Daarna wordt een be
zoek gebracht aan het Openlucht
museum te Arnhem, hetgeen zeer ze
ker de moeite waard is. Op de terug
reis zal men in hotel „Damlust" te
Lee^um aanzitten voor een prima
verzorgd diner. Alvorens via Zeist
en Utrecht weer naar Rijpwetering
terug te keren, wordt zoals gewoon
lijk nog een keer gezellig opgestoken
in een nog nader te bepalen plaats.
Hen, die nog een gezellige en goed
verzorgde uitgaansdag prefereren,
wordt meegedeeld dat er nog ver
schillende plaatsen in de bus vrij
zijn. Zowel leden als niet-leden kun
nen de reis en de genoegens van die
dag nog tegen een redelijke prijs
meemakep. Voor opgave en inlich
tingen kan men zich wenden tot de
heren J. Wolvers, Jo Nederstigt en
Jac. Kemp.
ALPHEN AAN DEN RIJN
Aanvraag nieuwe Chr. Kleuter
school. Het bestuur van de Ver
enigde scholen met de Bijbel heeft
zich met een verzoek om medewer
king voor het bouwen van een kleu
terschool tot het college van Burge
meester en wethouders gericht.
B. en W. stellen de raad voor dit
verzoek in hun handen te stellen
voor een uit te brengen advies.
WATER EN LICHT NAAR
AFGELEGEN WONINGEN
De ten westen van de Heimans
wetering in de polders Vrouwgeest
en Gnephoek staande panden Hei-
mansbuurt 1, 's-Molenaarsbuurt 101
en Ringdijk 1. 2 en 4 zyn nog niet
op het waterleidingnet aangesloten.
Bovendien zijn de bewoners van
beide eerste panden ook verstoken
van elektriciteit.
B. en W. stellen de raad voor,, nu
met de polderbesturen en de bewo
ners overeenstemming is bereikt
over de bij te dragen kosten, ge
noemde panden aan te sluiten. De
totaalkosten zullen rond 17.500.
bedragen.
LEIDSCHENDAM
OPEN NOODZWEMBAD GEOPEND
'Burgemeester Banning heeft gister
middag het open zwembad in Leid-
8chendaim-<Nk>ord in gebruik gesteld.
Daarbij waren aanwezig oud-wet
houder Groenewegen, die destijds
de eerste stoot voor de aanleg van
dit zwembad heeft gegeven en de
plannen daarvoor heeft ontworpen.
Verder waren aanwezig wethouder
Ten Heuvelhof en een aantal raads
leden alsmede een groot aantal
zwemmers en zwemsters. De burge
meester sprak er zijn vreugde over
uit, dat dan nu eindelijk een gunstige
badgelegenheid in de gemeente is
geopend. Jaren achtereen is in de
gemeenteraad de noodzakelijkheid
van een zwemgelegenheid bepleit.
Daarom verheugde het spr., dat dit
zwembad nog juist op tijd gereed is
gekomen ondanks de grote lijdens
weg, welke de plannen hebben moe
ten ondervinden. Spr. hoopte, dat de
resterende zomer nog zo moge zijn,
dat de zwemliefhebbers met volle
teugen hun hart kunnen ophalen.
De gemeentevlag werd gehesen en
daarna sprongen een groot aantal
jonge zwemmers te water.
Het open zwembad met aanleg-
weide en strand is gelegen in het re
creatiegebied voor de flatgebouwen
aan de Burgemeester Sweenslaan
bij plan Laanzicht waar ook het
ahoppingscentrum zal verrijzen. Tot
badmeester is aangesteld de heer
J. van Leeuwen. Het bad is groot
Vit HA en de speelweide, waarop het
definitieve bad gegraven zal worden
is 2'/= HA groot.
Het bad zal geopend zijn van
0-17.30 uur en als de personeelssterk
te het toelaat dan zal het bad ook ge
opend zijn op maandag, woensdag en
vrijdagavond tussen 10-20.30 uur.
GEITENKEURING.
De geitenfokvereniging heeft weer
de jaarlijkse keuring gehouden. Zeer
veel geiten waren aanwezig. Uit de
keuring door de heer S. de Jong
bleek dat de kwaliteit van de dieren
wel wat beter zou kunnen zijn, wat
ongetwijfeld verbeterd zal worden,
aangezien de vereniging uitstekend
fokmateriaal ter beschikking heeft.
Voor de keuring waren de geiten in
5 klaseen verdeeld namelijk:
Stamboekgeiten. - Aan de kop
stond de geit van de heer A. A. Bol-
leboom. Deze geit werd om zijn kwa
liteit uitgeroepen tot kampioen. Geit
Joke van de heer Van Leeuwen werd
tweede en derde de geit Sassie even
eens van de 'heer Balleb oom.
Eenjarige volbloedgeiten (melkgei-
ten) Eerste prijs Rosa van A. A, Bol-
leboom tweede Margriet van A. L.
Bolleboom.
Tweejarige oudere melkgeiten In de
ze onregelmatige klasse waren de
prijzen voor Jopie van mevr. Roos
tweede Connie van J. Stijsiger en
derde de goede melkgeit van mej.
v. d. Drift.
Lammeren Hiervan was een goede
collectie. 1 Bolleboom 2 J. C. van
Langen 3 v. d. Zanden 4 H. v. d. Mijl.
Gehoornde en bonte geiten. In deze
klasse kwamen goed uit de dieren
van J. v. d. Kraan, Fr. v. d. Wal, de
Groot, Vüetstra en van Longen.
Het was over het algemeen een goe
de keuring en als het lukt, dat de
kwaliteit verbetert, dan maakt Leid-
schendam grote kans om een van de
beste afdelingen van Zuid-MoLl aad
te worden.
DUIVENSPORT. - Aan de wedvlucht
vanuit Duffel (110 KM) hebben 392
jonge duiven deelgenomen. De eerst
aangekomen duif vloog 1008.85 meiter
per minuut. De classificatie was:
W. v. d. Kol'k Jr. 1, 40, 50; J. v. d.
Broek 2; M. van Lochem 3, 10, lil, 41
51; N. Nieuwenbroek 4, 26; J. Schef-
fers 5, 66, 70; G.Alblas 6,65; G. van
Geffen 7, 24, 45, 55, 60; J. Gaspers 8;
B. Hoogweg 9, 27, 43. De classificatie
voor de wedvlucht over 497 KM van
uit Orleans was: J. Caboter 1, 9; W.
Spigt 2, 7; S. M. Noordermeer 3, 5, 10;
J. N. de Groot 4, 6; L. Mooyman 8.
De eerste duif vloog gemiddeld
858.12 meter per minuut.
NIEUWE-WETERING
CULTUREEL CENTRUM
UITGEBREID MET CAFé.
Dank zij eendraohtig samenwerken
van de Stichting Cultureel Centrum
heeft men enkele jaren geleden de
voormalige kath. school om kunnen
toveren tot een prachtige toneel- en
ontspanningszaal, waarvan de inge
zeten van Nieuwe Wetering reeds
vele malen hebben geprofiteerd.
Alhoewel het gebouw voor dit doel
behouden blijft, is het nu uitgebreid
met een café, dat dagelijks geopend
is. De exploitant en pachter hiervan
is de heer Ab. Spring in 't Veld, die
dit café a.s. zaterdag in gebruik hoopt
te nemen. Voorts verwijzen wij hier
voor nog naar de advertentie in ons
blad van heden.
De Brit David Tapp, handelaar in landbouwwerktuigen, heeft het stoute plan opgevat om met een landbouw
trekker Het Kanaal over te steken. We zien hem hier met zijn voertuig tijdens een proefvaart gefotografeerd:
uiteraard Is er wel iets veranderd aan de trekker, zoals in- en uitlaat, doch niet veel; de grote banden bleken
heel wel in staat te zijn het gevaarte drijvend te houden, terwijl het zeer grove profiel op de banden een bruik
baar scheprad voor de voortstuwing blijkt te zijn. De tocht van Tapp zal, onvoorziene omstandigheden voor
behouden, binnen 'n week plaatsvinden.
