„BUITENBEENTJE" GAF MET LOPENDE BAND
AMERIKANEN EEN NIEUWE LEVENSSTIJL
Welvaart voor arbeiders doormassaproduktie en hoge lonen
VAKANTIEADRES
DE LEIDSE COURANT
Een vrolijk zomerjurkje
DONDERDAG 25 JULI 1963
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 11
HERDENKING 100ste GEBOORTEDAG HENRI FORD
Alle Ford-vestigingen - overal ter wereld -
herdenken dit jaar het feit, dat de grondlegger
van het wereldomvattend bedrijf, Henri Ford,
100 jaar geleden, om precies te zijn op 30 juli 1863,
te Springwells Township in de Amerikaanse staat
Michigan werd geboren.
Over Henri Ford is de wereld voorlopig nog
niet uitgesproken. Immers het was deze geniale
Amerikaan, die in enkele jaren tijd de geweldige
mogelijkheden zag van de toenmaals schoorvoe
tend op gang komende mechanisatie en automati
sering. Ford greep met beide handen de mechani
sering aan, daarmee de beslissende stoot gevend
aan de Verandering van het gezicht van Amerika
en de wereld. De revolutie van de lopende band
kwam door Ford eerst goed op gang en nu na
betrekkelijk weinig jaren kan gezegd worden,
dat Ford de weg effende voor een geheel nieuwe
levensstijl met een hogere levensstandaard.
WIELTJES IN
ZIJN HOOFD
Een van de laatste foto's van Henry
Ford werd in 1946 in Greenfield Vil
lage genomen. Ford is hier in gezel
schap van zijn vrouw Clara en zijn
kleinzoon Henry Ford H.
Van meet af aan was de jonge
Henry Ford een buitenbeentje.
Zijn vader bezat een goede ren
dabele boerderij. Maar William
Ford kon zeggen en doen wat hij
wilde, zijn oudste zoon was er
niet toe te bewegen, mee te hel
pen bij het alledaagse boeren
werk zoals ploegen, poten, voe
deren en melken. De jongen
had alleen belangstelling voor
machines. Hij was gek op alles
wat draaide.
De buren noemden hem een
jongen met „wieltjes in zijn
hoofd" en toen zijn vader eens
sprak over zijn jongere broers
zei hij: „John en William komen
wel terecht, maar over Henry
maak ik me zorgen. Hij schijnt
maar niet te weten wat hij wil
en ik weet niet waar dat naar
toe moet."
Wat er van hem werd, is een van
de boeiendste verhalen van de ge
schiedenis. Op zijn zestiende jaar
ging hij weg van de boerderij en
nam een baantje als leerjongen in
een machinefabriek, die stoommachi
nes maakte, 's Avonds repareerde hij
horloges en klokken, hij herstelde
Westinghouse stoommachines en werd
bedrijfsleider bij Edison's Illiumina-
tion Company. Maar na verloop van
tijd liet hij alles in de steek, om zich
te kunnen wijden aan een onwaar
schijnlijke droom. Hij wilde 'n een
voudige goedkope auto maken, die
elk gezin met een redelijk inkomen
zich kan veroorloven.
EERSTE AUTO
Rond 1890, toen Henry Ford be
gon te knutselen aan het wagentje,
dat aangedreven moest worden met
een tweecilinder viertakt motor,
werd iemand met de nek aangekeken
als hij experimenteerde met „wagens
zonder paard". Een bejaarde inwoner
van Detroit weet zich nog te her
inneren, dat Henry in de omgeving
een beetje argwanend werd bejegend.
Maar intussen werkte hij avond aan
avond, en op zaterdag zelfs de hele
nacht, met als enige steun zijn eigen
vastberadenheid en de aanmoediging
van Clara Bryant uit Greenfield,
Michigan, die in 1888 Henry's vrouw
was geworden. Vijf jaar later werd
hun enige zoon Edsel geboren, op
6 november 1893 hetzelfde jaai
waarin Henry's eerste motor sputte
rend geschiedenis maakte, op het
aanrecht van zijn keuken op het
adres Bagley Avenue 58 in Detroit.
In 1896 kreeg Henry Ford een nog
sterkere aanmoediging van een man
tegen wie hij hoog opzag. Thomas
Alva Edison, de „Tovenaar van Menlo
Park", zei hem, dat er een grote toe
komst was weggelegd voor 'n lichte
compacte motor, die een groot ver
mogen kon ontwikkelen. Edison ried
de jonge Henry aan, vooral door te
gaan met zijn werk.
In het voorjaar van 1896 was zijn
eerst auto klaar en hij deed het.
Alleen had Henry in zijn enthousi
asme er niet aan gedacht rekening
te houden met de breedte van de
deur van zijn stenen werkplaatsje.
Zo kwam het dat zijn auto het licht
zag door een ruw gat, dat hü vlug
in de muur had gehakt om zijn nieu
we karretje naar buiten te krijgen.
In 1899 had hij de Detroit Auto
mobile Company opgericht, waar hij
zelf bedrijfsleider van werd, een ti
tel die hij niet langer kon dragen,
omdat de onderneming anderhalf jaar
later failliet ging. Enkele aandeel
houders weigerden zoveel geld in 't
bedrijf te jrteken als de situatie ver
eiste.
RACEWEDSTRIJDEN
Daarna bouwde hij andere auto's en
begon daarmee wedstrijden te win
nen. Als winnaar viel het hem ge
makkelijk aandacht en geldschieters
te trekken. In juni 1903 had Ford 11
mensen aahter zich en met 28.000
in contanten legden zij de grond
slag voor de latere Ford Motor Com
pany. Een maand later werd de eer
ste auto verkooht geen overbodige
weelde, want er stond nog maar 223
op de bank.
Intussen werkte Ford hard aan ex
perimenten om zijn auto's te verbe
teren, en zijn verkoopcijfers gingen
omhoog. Tot dusver was de auto een
soort rijkelui's speelgoed geweest,
maar Henry Ford hield ziich voor
ogen, dat een robuuste, eenvoudige
auto, mits in grote hoeveelheden ge
produceerd, goedkoop genoeg zou
kunnen zijn voor het gemiddelde
gezin. Op 1 oktober 1908 had hij die
auto klaar.
TIN LIZZIE
Hij presenteerde de T-Ford, in
Amerika populair geworden als „Tin
Lizzie", waaraan het te danken is,
dat de wereld gemotoriseerd werd.
De nieuwe auto oogstte onmiddellijk
grote bijval en de stijgende populari
teit ging vergezeld van een steeds
grotere vraag, die nieuwe produktie-
capaciteit vergde. Twee jaar later
(1910) startte de nieuwe fabriek in
Highland Park, Michigan, met de
produktie. De opening van een as
semblage-bedrijf, als eerste filiaal in
de auto-industrie, in 1911 in Kansas
City (Missouri) tekende de snelle
aanvaarding van Ford's droombeeld
door het publiek.
LOPENDE BAND
Hoe simpel de T-Ford ook was,
produktie op grote schaal bleef een
probleem. Iedere auto werd eigen
lijk met de hand gemaakt. Om de
produktie op te voeren, gingen Ford
en zijn medewerkers daarom over tot
de onderverdeling van de werkzaam
heden. Zij werkten een schema uit,
waarbij de onderdelen naar de ar
beiders toekwamen op een vaste
plaats en op het juiste ogenblik in
de produktiegang. Tenslotte bedach
ten ze de lopende band, die later nog
werd verbeterd en de weg opende
naar massaproduktie.
Aanvankelijk kostte het 12 uur en
28 minuten om een T-Ford in el
kaar te zetten. Deze tijd werd eerst
bekort tot 5 uur en 50 minuten, en
later tot 93 minuten. Ford wilde tot
een tempo van een auto per minuut
komen, maar tenslotte rolden de T-
Fords zelfs om de 10 seconden van
de band. Met de verhoogde produk
tie ging de prijs omlaag en de lonen
van de arbeiders stegen.
FORD-PHILOSOPHIE
Ford verbaasde de wereld op 5
januari 1914 met zijn mededeling, dat
de Ford Motor Company een mini
mumloon zou gaan betalen van 5
per dag, meer dan het dubbele van
het tot dusver minimumtarief in zijn
fabriek. Zijn redenering was, dat nu
een massale produktie van goedko
pe auto's mogelijk was in zijn fa
briek, er meer gekocht kon worden
als zijn werknemers maar genoeg
verdienden. Daarom noemde hij de
betaling van 5 voor een 8-urige
werkdag de beste bezuinigingsmaat
regel die we ooit hebben doorgevoerd.
„Ik vind wegen bij de produktie, die
van hoge lonen lage lonen maken.
Als je de lonen verlaagt, verklein je
alleen maar je aantal afnemers."
In 1920 kregen Ford en zijn zoon
Edsel de onderenming volledig in
hun bezit voor een bedrag van
100.000.000. Edsel was zijn vader
opgevolgd als president, en bijna 5
miljoen T-Fords reden langs de Ame
rikaanse wegen. Nog meer dan 10
miljoen „Tin Lizzies" zoudeif worden
gebouwd voor de T-Ford het veld
ruimde voor de A-Ford.
VLIEGTUIGEN
De oorlog zou Henry Ford con
fronteren met de vliegtuigbouw. In
PORTRET VAN HENRY FORD
Op een kleine boerderij in Springwells, dichtbij Detroit werd op 30 juli
1863 de eerste van zes kinderen geboren. William Ford en zijn vrouw
Mary Ford noemden hun eerste zoon Henry. Later kregen zij nog drie
zoons en twee dochters.
Het begin van Henry's leven verliep vrij onopvallend. Toch zou deze man
een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van Amerika van land-
bouwnatie tot industrieland, en een omwenteling veroorzaken in de
economie van de beschaafde wereld. Zijn naam kwam op ieders lippen
en kreeg zelfs grotere bekendheid dan dievan de meeste koningen en
presidenten.
de Tweede Wereldoorlog bouwde
Ford de Willow Run fabriek, die
8.685 viermotorige Liberator B-24
bommenwerpers leverde, in 'n maxi
mum tempo van één per uur. Dit ge
beurde d.m.v. een enorme montage
band, die de voorloper was vam de
hedendaagse vliegtuigindustrie. An
dere Fordfabrieken leverden een bij
drage van bijna 60.000 vliegtuigmo
toren en ruim een kwartmiljoen
jeeps, tanks, anti-tankwapens en an
der materiaal aan de bewapening.
Edsel Ford, die het initiatief tot
dit enormde project had genomen,
stierf in 1943. Een versomberde Hen
ry Ford nam het presidentschap
weer op zich, tot hij aan het eind
van de oorlog zijn funktie voor de
tweede maal neerlegde. Zijn voorstel
om zijn oudste kleinzoon, Henry
Ford II, als zijn opvolger aan te wij
zen werd door de raad van bestuur
aanvaard.
Henry Ford overleed op zijn land
goed Fair Lane in Dearborn op maan
dag 7 april 1947, om 23.40 aan de ge
volgen van een hersenbloeding. Aan
zijn sterfbed stonden zijn vrouw en
enkele leden van zijn huispersoneel.
Op het tijdstip van zijn overlijden
was door een overstroming van de
Rouge, de rivier, die door Fair Lane
stroomt, een storing opgetreden in de
elektriciteitstoevoer. Het huis kon
alleen verlicht worden met een paar
ouderwetse petroleumlampen en wat
kaarsen, die eenzelfde sfeer schiepen
als bij zijn geboorte in dezelfde streek
83 jaar tevoren.
Toen Henry Ford Amerika motori
seerde, verloste hij de boer uit zijn
isolement. Hij bracht hem binnen 't
bereik van de spoorwegen, zodat hij
zijn produkten aan de markt kon
brengen. Ford schiep een onbeperkte
binnenlandse markt, door die markt
naar de boerderij te brengen. Hij
legde een geweldig achterland open
en verbrak een grote eenzaamheid.
NIEUWE LEVENSSTIJL
Zijn lopende bajid maakte de weg
vrij voor massaproduktie in elke tak
van industrie, waardoor een nieuwe
levensstijl met een hogere levens
standaard zich kon aandienen in ie
der beschaafd land van de wereld.
Weinigen hebben een zo veelomvat
tende bijdrage geleverd aan de sa
menleving.
Gevonden voorwerpen:
VIER KOEIEN
De Amsterdamse politie zit sinds
gisteravond 10 uur met vier levens
grote koeien als gevonden voorwer
pen in haar maag. De dieren werden
aangetroffen op de Zuiderzeeweg on
der de Schellingwouderbrug in Am
sterdam. Twee agenten hebben zich
over de koeien „ontfermd" dat wil
zeggen, ze hebben de dieren vastge
bonden aan een dragline die in de
buurt staat. Vervolgens is men op
zoek gegaan naar de eigenaar van de
dieren. Dat viel echter in de late
avond lang niet mee. De vier koeien
ondervonden als gevonden voorwer
pen een bijzondere service van de
politiemannen, immers in vrijwel alle
andere gevallen gaat men niet op
zoek naar de eigenaar van een ge
vonden voorwerp.
Auto door middenberm:
één dode,
twee gewonden
De 35-jarige vertegenwoordiger C.
Ewouds uit Bussum is gisteren om
het leven gekomen op de rijksweg 12
tussen Utrecht en Gouda. Zijn auto
werd geraakt door een andere per
sonenauto, die door de middenberm
schoot.
Het ongeluk gebeurde ter hoogte
van de plaats Waarder. Een perso
nenauto, die in de richting Den Haag
reed, raakte bij een inhaalmanoeuvre
van het wegdek en kwam door de
middenberm op het andere wegge
deelte terecht. Deze auto botste daar
frontaal op de auto van de vertegen
woordiger uit Bussum.
Er volgde een kettingbotsing. Drie
auto's werden totaal vernield. Twee
personen liepen verwondingen op en
zijn naar een ziekenhuis overge
bracht.
Een Engelse verpleegster, die per
auto de plaats van het ongeluk pas
seerde, verzorgde de gewonden tot
dat ambulances ter plaatse aankwa
men.
Henry Ford rijdt hier in zijn Quadricycle. De vierwieler was in zijn eerste
vorm behalve de motor, de assen, de wielen en de stuurstang, vrijwel
helemaal van hout vervaardigd. Later werd de Quadricycle op vele
plaatsen verstevigd door toepassing van metaal, met name in het chassis.
De wagen had een tweecilinder motor van 4 pk, fietswielen met rubber
banden en een wielbasis van 115 cm. Het vehikel baarde in de straten
van Detroit zoveel opzien, dat Ford zijn wagen met een ketting aan een
lantaarnpaal moest vastleggen als hij zijn vervoermiddel ergens moest
parkeren.
naar Uw
Gaarne zenden wij uw lijfblad zonder extra kos
ten naar uw vakantieadres.
Zendt uw naam en volledig huis- en vakantie
adres met datum van vertrek en thuiskomst aan
de abonnementenafdeling van De Leidse Courant,
Papengracht 32, Leiden, telef 20935
Wij zorgen er voor dat O dagelijks uw krant
in uw vakantieverblijf ontvangt.
Voor het buitenland worden alleen de portokosten in
rekening gebracht.
Ook al is het klimaat in
ons landje helaas niet zo,
dat we 's zomers kunnen
rekenen op konstant mooi
weer, zoals dat in zuide
lijke landen veelal wel het
geval is, dat neemt niet
weg, dat we ons toch wel
speciaal 's zomers willen
kleden op die dagen, waar
op het bij ons echt zomer
fs. Voor die dagen moeten
we allemaal echt leuke
zomerjurkjes in de garde-
robekast hebben.
Onze illustratie toont een
dergelijk leuk en vrolijk
zomerjurkje. Zo op het
oog is het heel eenvoudig,
een strak lijfje met een
wijde rok vervaardigd van -
een veredeld katoenen stof
met een dessin van gele
zonnebloemen op een on
dergrond van wisselend
licht en donkergroen. Een
leuk stofje
Maar er is meer. De jurk
heeft aan de voorzijde een
niet te diepe ovale hals
uitsnijding en aan de ach
terkant een diepe ruguit
snijding, die voor de aar
digheid en om het geheel
wat persoonlijkheid te ge
ven. aan de rechte onder
kant wat franje heeft van
dezelfde stof, evenals twee
leuke strikjes aan de zij
kanten.
Om de taille te accentue
ren is er tevens een brede
laaggeplaatste ceintuur,
die 'door zijn lage plaatsing
iets aparts heeft, doch ook
van merkwaardige con
structie is, omdat de cein
tuur van boven inloopt en
van onderen iets uitloopt,
zodat hij op de heupen
zakt Zo'n ceintuur moet
natuurlijk onberispelijk zit
ten, wil het geheel een
t correcte Indruk maken.
Zo zien we dat door dergelijke kleine aardigheidjes zo'n Jurkje een ge
heel eigen karakter krijgt.
Misschien kunt u dergelijke ideetjes ook verwerken in een reeds bestaand
jurkje, waardoor het ineens helemaal nieuw is
(Nadruk verboden)
ELLY MARTINS j
