Keelpijn
IS DE FOSSA CORBULONIS - DE GRACHT
VAN CORBULO - EINDELIJK GEVONDEN
ASPRO
Archeologische onderzoekingen in
de Meerburgerpolder
DE VERDREVENE
VRIJDAG 9 NOVEMBER 1962
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 2
IN HET UITERSTE ZUIDEN
van Leiden, op een steen
worp afstand van de grens met
Zoeterwoude, zijn archeologen
bezig te zoeken naar de in het
jaar 47 na Christus op last van
de toenmalige bevelhebber van
Germania Inferior gegraven
waterverbinding tussen Oude
Rijn en Maasmond, in de ge
schiedenis bekend als de fossa
Corbulonis, de gracht van Cor-
bulo.
Reeds Tacitus verhaalt van
dit ruim 30 km lange kanaal en
ook de Griekse historicus Cas-
sius Dio vermeldt het in zijn Ro
meinse geschiedenis.
De vaarweg is reeds eeuwen
geleden verland en niemand wist
meer de juiste plaats aan te wij
zen .Prof. dr. J. E. Bogaers, con-
servater van de Rijksdienst voor
het Oudheidkundig Bodemonder
zoek (R.O.B.) te Amersfoort,
schijnt nu echter succes te heb
ben gehad en meent nu einde
lijk de fossa in de Meer- of
Roomburgerpolder bij Leiden te
hebben gevonden.
Er is lang naar ge
zocht. maar meestal
op de verkeerde plaats.
In 1916 en 1925 schreef de be
kende geograaf dr. a. a. Beek
man, dat de gracht van Corbulo
zou hebben gelopen vanaf de
Oude Rijn bij Leiden langs de
Roomburger Wetering en de
Vliet tot aan de Hoornbrug on
der Rijswijk, verder door het
Westland ten oosten van Naald
wijk tot in de monding van het
Lee. In brede wetenschappelijke
kringen was men het daar op
vallend mee eens. Het was ook
een aantrekkelijke hypothese.
Groot was in archeologische
kringen echter de verrassing,
toen de Wageningse bodemkun-
dige Van Liere in 1948 bekend
maakte, dat bij honderden waar
nemingen van bodemkarteer-
ders in het Westland ter plaatse
van de daar vermoede Corbulo-
gracht, nimmer een spoor daar
van ontdekt was. In 1949 uitte
prof. dr. P. J. R. Modderman de
zelfde bezwaren tegen het ge
hele door Beekman voorgestelde
tracé vanaf Leiden. Beekmans
hypothese stond daarmee dus op
losse schroeven.
In 1957 echter poneerde de
bodemdeskundige dr. L. J. Pons
de stelling, dat de gracht van
Corbulo een verbinding vormde
tussen een vloedkreek van de
Maas de Gantel en een
vloedkreek van de Rijn en vlak
ten oosten van de duinen liep,
ongeveer ter plaatse van de hui
dige Vliet.
^EN ZUIDEN VAN DE
GRENSSLOOT tussen Lei
den en Zoeterwoude zijn in 1927
door dr. J. H. Holwerda, op de
plaats waar het 15e eeuwse
klooster Roomburg heeft ge
staan, sporen ontdekt van een
Romeins castellum, dat hoogst
waarschijnlijk geïdentificeerd
moet worden met de plaats Ma-
tilona, volgens de Peutinger
kaart gelegen op bijna 7 kilo
meter afstand van Pretorium
Agrippinae (Valkenburg?) en
ruim 11 kilometer van Albania-
nus (Alphen a. d. Rijn).
Aan de noordzijde van de
grenssloot, in het verlengde van
de Zaanstraat, zijn op een ter
rein, dat geheel voor woning
bouw is bestemd, met medewer
king van de gemeente Leiden
sinds juli van dit jaar opgravin
gen gedaan vanwege de R.O.B.
Met de leiding dezer onderzoe
kingen is belast rrof. dr. J. E.
De directe aanleiding tot dit
hernieuwde onderzoek vormden
de succesvolle waarnemingen,
die sinds enige tijd op het ter
rein waren gedaan door corres
pondenten van de R.O.B. en le
den van de Archeologische
Werkgemeenschap voor Weste
lijk Nederland („Westerheem"),
die in een later stadium boven
dien een gedeelte van het graaf
werk voor hun rekening hebben
genomen.
Tot de resultaten van het on
derzoek hebben mede in belang
rijke mate bijgedragen de grond
boringen, die op het terrein en
in de omgeving daarvan zijn
verricht door de Geologische
Dienst te Haarlem, door ir. B. p.
Hageman en diens medewerkers.
THANS IS GEBLEKEN, dat
zich op de grens tussen Zoe
terwoude en Leiden in de Ro
meinse tijd een grote, west-oost
gerichte waterloop heeft bevon
den, ter breedte van minstens
vijftig meter, een oorspronke
lijke vloedkreek van de Rijn.
Aan de noordelijke oever, dus
aan de Leidse kant, kon duide
lijk geconstateerd worden, dat
hier in de Romeinse tijd graaf
werk is verricht. Bovendien
moet aan de hand van ter-plaat
se gevonden scherven van aar
dewerk de oudste menselijke ac
tiviteit ter plaatse gedateerd
worden rond het midden van de
eerste eeuw na Christus en mede
op grond daarvan mag worden
aangenomen dat prof. Bogaers
de gracht van Corbulo heeft ge
vonden. Van het door Beekman
indertijd voorgestelde tracé
moet dan de Roomburger Wete
ring, althans voor een groot ge
deelte, worden geschrapt.
Boringen hebben verder uit
gewezen, dat de bedding van de
kreek of de gracht ook nog aan
wezig is ongeveer acht kilome
ter naar het zuidwesten, ten oos
ten van het Rijn-Schiekanaal,
tussen Voorschoten en Leid-
schendam.
De noordelijke oever (in de
Meerburger polder) is in de
loop van de tweede eeuw ver
sterkt met een beschoeiing van
eiken- en iepenhouten palen en
plaatselijk bovendien door een
daarachter opgeworpen, onge
veer twee meter brede wal van
zoden. Aan dezelfde zijde is
voorts het begin van een haven
gevonden, die eveneens van een
houten beschoeiing was voor
zien, de breedte van deze ha
ven, bestemd voor de vloot, kon
worden vastgesteld, de lengte
verliest zich vooralsnog in het
terrein naar het Rijn-Schieka
naal toe.
De meeste vondsten,
waarvan prof. Bogaers ons
een gedeelte toonde dateren uit
de periode onder de keizers Sep-
timius Severus en Caracalla
(laatste gedeelte van de tweede
en de eerste helft van de derde
eeuw). Uit deze tijd stammen
ook resten van houten gebou
wen, die deel moeten hebben
uitgemaakt van een burgerlijke
nederzetting, die bij het castel
lum behoorde. In totaal zijn er
drie loop- en/of woonniveaus uit
de Romeinse tijd gevonden.
Van de kleinere vondsten kun
nen worden vermeld dakpannen
met stempels, zoals die ook bij
Valkenburg zijn gevonden, waar
bij een zeldzaam stempel van de
vloot Classis Germanica Pia Fi-
delis, terra sigilata uit zuid- en
oost-Gallië, enkele inkrassingen
op aardewerk, waaronder een in
het Grieks, een tweetal mantel
spelden, zgn. fibulae, van een
zeer zeldzame soort, ook gevon
den in Schotland en een groot
aantal lederen schoenzolen.
Voorts zagen wij een compleet
meise tijd, nog slechts half uit
gegraven.
VOOR EEN LEEK zien de op
gravingen er alles bij el
kaar niet zo spectaculair uit,
maar het geoefende oog van de
archeoloog 'eest de grondlagen
als een open boek. Toch komt
ook hij voor verrassingen te
staan, want in de middeleeuwen
(waarvan ook voorwerpen wer
den gevonden) zijn er door het
(wellicht toen reeds aan het ver-
landen) terrein verschillende
sloten gegraven, die het profiel
van de kreekoevers doorbreken.
Intussen schijnt het nu toch
wel vast te staan dat hier de
oude vaarweg, bekend als Fossa
Corbulonis, voor een gedeelte is
gevonden. Echter: de hypothe
tische gegraven verbinding tus
sen de Rijnkreek en de Gantel,
welke doorgraving zich dan ter
hoogte van het tegenwoordige
Rijswijk moet hebben bevonden,
is nog steeds niet ontdekt. Die
zal dan wel liggen onder de te
genwoordige bebouwing van
Rijswijk.
54ste „Ornithophilia"-
tentoonstelling
Nederlander wordt
te zwaar
De 54ste ornithophilia-tentoonstel-
ling is gisteren in Utrecht geopend.
D'e tentoonstelling omvat inzendingen
van de bedrijfspluimveehouderij en
sportfokkers. In totaal hebben meer
dan 4000 hoenders, duiven en pels-
dieren een plaatsje in de jaarbeurs
hallen gevonden.
Bij de opening merkte de burge
meester van Utrecht, jhr. mr. C. J. A.
de Ranitz op, dat de puimveehouderij
in ons land een zeer belangrijke
plaats inneemt. Alleen al het vorig
jaar exporteerde de bedrijf spluimvee-
houderij voor een waarde van 570
miljoen gulden.
Dr. R. K. W. Kuipers, voorzitter
van de Kon. Ver. Ornithophilia, ver
klaarde, dat de Nederlander zijn
voedselpakket ondanks de welvaart
niet op de juiste wijze samenstelt.
Door een verkeerde verhouding tus
sen koolhydraten en eiwitten wordt
de Nederlander te zwaar en wordt
zijn bloedsomloop overbelast. In de
laatste tien jaar is, volgens dr. Kui
pers, het gebruik van eiwitten, on
ontbeerlijk voor de instandhouding
en groei van het lichaam, niet toe
genomen, dit in tegenstelling tot het
vetgebruik. Aan deze zaak zei de
Nederlandse pluimveehouderij de no
dige aandacht moeten besteden, al
dus dr. Kuipers.
(Advertentie)
KORTE GOLF
Dr. A. A. G. Meijers, directeur
van de Karei I sigarenfabriek te
Eindhoven, is door paus Johannes
XXni benoemd tot ridder in de orde
van Sint Silvester.
Televisie
VOORSCHOTEN schappen doen, aldus prof. v. d. Vel- november a.s. bijeengeroepen voor van Zuid-Holland voorgelegde voor
den. de behandeling van het prae-advies ontwerp van wet betrefffende wijzi-
nxTTn.TirirpT rxirrv vaJÖ£ en w. met het ontwerp-beslult ging van gemeentegrenzen in de
„NIEUWE ONTWIKKELINGEN Gemeenteraad De raad van houdende motieven en bezwaren te- Leidse agglomeratie. De raad begint
IN DE DETAILHANDEL" Voorschoten wordt op maandag 12 gen het door Gedeputeerde Staten pm 8 uur.
De Voorschotense Federatie voor
Vrouwelijke Vrijwillige hulpverle
ning had prof. dr. P. L. van der Vel
den uitgenodigd om te spreken over
„Nieuwe ontwikkelingen in de de
tailhandel". De opkomst was groot.
In duidelijke taal zette prof. v. d.
Velden uiteen, wat moet worden ver
staan onder detailhandel, "super-mar
kets en shopping-centres. Al deze
verschijnselen, afkomstig uit Ameri
ka, zijn begrippen geworden. De ver
anderingen in detailhandel, die na de
oorlog zijn ontstaan, hebben betrek
king op de verkoopmethoden en op
het assortiment.
Prof. v. cL Velden besprak ook de
eenheidsprijzenwinkels, een Ameri
kaanse vinding. Het Woolworthcon-
cern gaf de grote stoot aan deze ont
wikkeling en had succes. Aan de een
heidsprijzen kon men echter niet
vasthouden, omdat in dit systeem
men teveel gebonden was aar een
klein assortiment. Ook de postorder
bedrijven werden door spr. bespro
ken, alsmede de super-markets en de
discounthouses (kortingshuizen). Het
is foutief om te denken, dat de men
sen in de huidige hoogconjuctuur niet
zouden letten op de prijzen. In ver
band hiermede dacht spr. aan de win
kelcentra buiten de grote steden, die
geneigd zijn hun prijs aan de hoge
kant te houden, indien hun verzor
gingsgebied te klein is. Bestaans
recht krijgen deze centra eerst als
hun verzorgingsgebied 200.000 tot
400.000 inwoners bevatten. Winkel
centra in de buitenwijken en in de
centra van de grote steden behoeven
elkaar niet te verdringen. Winkelen
is altijd nog iets anders dan bood-
Wilt U iets weten
H. U. te Ter Aar. Kortste route
van Ter Aar naar Waspik: Ter Aar,
Alphen a. d. Rijn, Boskoop, Waddinx-
veen, Gouda, Haastrecht, Schoonho
ven, Goudriaan, Gorcum, Nieuwen-
dijk, Raamsdonkveer, Waspik, totaal
ongeveer 79 km.
Zeilen. Gaarne zou ik van u
enige inlichtingen ontvangen om
trent het wassen van zeilen van een
zeilboot.
Antwoord. De zeilen van uw
zeilboot kunnen gewoon gewassen
worden met een goede soort zeep en
niet te warm. Daarna moeten ze in
de zon gebleekt worden. U mag voor
al geen chloor gebruiken, daar dit de
vezel aantast. Om deze reden ver
dient het geen aanbeveling ze naar
de wasserij te sturen, mits u de ver
zekering hebt, dat men geen chloor
gebruikt en men niet op kooktempe-
ratuur wast.
Ideaal geschenk,
waarin honderd jaar
ervaring is verwerkt.
Onze nooit genoeg te prijzen fiets
is honderd jaar geleden zijn triomf
tocht begonnen. Wie had die ontwik
keling voorzienvan de eerste
„loopfiets" en de hoge bicycle tot
het fraaie en doelmatige vervoermid
del, waarop thans praktisch ons hele
volk zich voortbeweegt. Of het nu
naar school en kantoor of voor ge
zonde ontspanning is! En de construc
teurs zitten nog niet stil. De tegen
woordige karretjes zijn geheel naar
de smaak van deze tijd. Weer lich
ter, weer sportiever van uitvoering.
Duizenden en duizenden kiezen een
fiets als cadeau op onze komende,
traditionele geschenkendag! Een nog
eens duizenden en duizenden ver
volmaken op Sint Nicolaas de fietsen
van kinderen of man of vrouw met
een van de vele handige toebehoren
die tegenwoordig te koop zijn. Tip
voor u: ga morgen eens kijken bij
uw vakman fietsenhandelaar. U
komt er vast op een goed geschenk
idee.
(advertentie)
Padio
DIT EMBLEEM
in de etalage garandeert U,
dat U daar veilig kunt kopen.
Levering met naarborgcertificaaL
4 ether klanken
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1962.
HILVERSUM I. 402 m. 746 kc/s.
7.00-24.00 KRO.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.15 Geestelijke
liederen. 7.30 Voor de jeugd. 7.45
Morgengebed en overweging. 8.00
Nieuws. 8.18 Lichte gram. 9.00 Djinn,
gevar. progr. 12.30 Mededelingen ten
behoeve van land- en tuinbouw. 12.33
Voor de jeugd. 13.00 Nieuws. 13.15
Platennieuws. 13.20 Musicerende di
lettanten. 13.45 Franse les. 14.05 Voor
de jeugd. 15.00 Lichte gram. 16 00 Als
de dag van gisteren, klankbeeld. 16.30
16.30 Lichte gram. 17,00 Voor de
jeugd. 17.15 Instrumentaal licht kwin
tet. 17.30 Boekbespreking. 17 40
Volksmuziek gr. 18.00 Kunstkroniek.
18.30 Lichte gram. 18.50 Praatje voor
politieke voetgangers, politieke le
zing. 19.00 Nieuws. 19.10 Actualitei
ten. 19.30 De OelewaDpers, gevar.
progr. 20.00 Populaire klassieken- Ra-
diophilharmonisch orkest on soliste:
Moderne en klass. muz. 20.50 Licht
baken, lezing. 21.00 Tierelantijnen,
gevar. procrr. 22 00 Lichte gram. 22 20
22 25 Bnpkbesnreking. 22 30
Nieuws. 22.40 Wij luiden de zondag
in. 23.00 Nouveauté's: nieuwe klass
gram. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 1007 kc/s.
7.00 VARA. 10.00 VPRO. 10.20 VA
RA. 19.30 VPRO. 20.00-24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtend
gymnastiek. 7.20 Socialistisch strijd
lied. 7.23 Lichte gram. (Om 7.35 Van
de voorpagina, praatje). 8.00 Nieuws.
8.18 Lichte gram. 8 40 Harmonie-or
kest. 9.00 Gymnastiek voor de vrouw.
9.10 Klassiek pianoconcert gr. VPRO:
10.00 Samen thuis: Sexuele opvoe
ding, lezing. 10.05 Een brief uit Ga.
lilea, bijbelbespreking. VARA: 10.20
Lichte orkestmuziek gr. 10.30 Van de
wieg tot het graf, vragenbeantwoor-
ding. 10.45 Geknipt voor herhaling:
12.15 Tussen mens en nevelvlek, po-
pulair-wetenschappelijke lezing. 12 30
Mededelingen t.b.v. land - en tuin
bouw. 12.33 Actueel sportnws. 1300
Nws'. 13.15 VARA-Varia. 13 20 Vers
van de pers: nieuwe gram. 13 45 Voor
de jeugd. 14.20 Radio Jazzclub. 14 50
Matinee op de vrije zaterdag: Itali
aans operaconcert. 17.15 Jazz-trio en
zangsoliste. 17.30 Actualiteiten IR 00
Nieuws en commentaar. 18.20 Lichte
gram. 19.00 Artistieke staalkaart.
VPRO: 19.30 Nieuwe vaart, discussie.
19.45 Moderne kamermuziek gr. 19 55
Deze week, praatje. VARA: 20 00
Nieuws. 20.05 Walsorkest. 20.35 Tel
uit je winst!, spelletjesprogr. 21 35
Socialistisch commentaar. 21.50 Ne
derlandse artiesten op de plaat. 22 05
Feiten wil ik, feiten, hoorspel. 22 30
Nieuws. 22.40 Zo maar een zaterdag
in november, cabaretnrogr. 23.10
Lichte gram. 23.55-24.00 Nieuws.
TELE VISIEPROGRA MM A'S
VARA: 15.00 Practische wenken
voor de voorbereiding van een reis.
15.25 Stan Laurel en Oliver Hardy
als lijfwacht, korte film. 15 35 Van
hout tot textiel, reportage. 16 05 In
terpol calling - Mr. George, TV-film.
16.30 Tussen de oorlogen, documen
tair progr. 16.50 Casper de goede
geest, Harvey-tekenfilm. 17.00 17 30
Voor de kinderen. 19 30 Vrije nieuws
garing - Sidney doet 't!, TV-film.
NTS: 20.00 Jourraal. VARA 20 20
Achter het nieuws. 20.35 Professor
Witkiel, muzikale comedie. 21 50 Paul
Morgans lotgevallen - Filmproduktie,
TV-film. 22.15-22.45 Wereldwijs, wed
strijd.
door Louis de Bourbon
29)
Ik wist het al, toen ik je in de
trein zag. Ja, zelfs nog vóór je mij
had gezien.
Het is nu een beroepsmatige ver
waten glimlach, die om de gevulde
lippen speelt.
Ja, vóór je mij had gezien. Toen
je opgesprongen was om, door het
raam, die twee heren na te kijken.
Ik had die heren trouwens ook ge
zien. En op dat ogenblik wist ik,
dat je me nodig had.
Nu is het Karls beurt om te
lachen. En tot zijn eigen verbazing
lacht hij ook werkelijk. Hij lacht
luidop en van harte. Dit is wer
kelijk te dwaas, dit is een zó vol
maakt gespeelde comedie, een vorm
van galgenhumor, als hij zelf, in
ogenblikken van de werkzaamste in
spiratie, nauwelijks had kunnen be
denken. Hij drinkt zijn glas in teug
leeg.
Goed, zegt hij, zich mede rich
tend tot de waard, die met langzame
schuifelschreden is genaderd. Zet
dan die fles muscaat maar op tafel.
En steek die kaars hier aan. Steek
alle kaarsen aan in de kelder, in de
Stube. Hier hij gooit een biljet van
100 Mark op he ruwe tafelhout.
Hier, ik betaal. Breng wijn, breng
kaas, eigen gemaakte kaas. En brood.
En boter. En eieren. Breng een feest
maal. Hier, de Herr Hauptsturmfüh-
rer zal tenminste zo vriendelijk zijn,
ons nog 'n uurtje vrolijkheid te schenl
ken. Eén uurtje, mijnheer de Haupt-
sturmführer. Ja?
Onder zijn eigen lach gaat het
lachen van de anderen verloren.
Waanzinnige boel, denkt Karl. Een
hysterische scène. En ik, die zulke
dingen grondig haat. Maar wat doe
je, als je aan de rand van de af
grond staat? En als er, bovendien,
nog een kansje om te ontsnappen is.
Eén klein kansje.
Want mijnbeer Lehaut gooit de
wijn werkelijk niet op de vloer. Z'n
oogjes beginnen al aardig te glinste
ren en als we straks paf-paf gaan
doen, zal ik ongetwijfeld een vaster
schot hebben dan hij.
Blijkbaar is de waard eveneens lid
van de Gestapo. Zij drinken nu met
z'n drieën. Na de muscaat komt er
een fles Calvados op tafel. Ze heb
ben Karl de keuze gelaten: Kirsch of
Calvados. De sterkste aller Franse
likeuren of het Duitse equivalent er
voor? Wanneer het nu zijn afscheid
van Duitsland geweest was, ja, dan
had hij toch Kirsch gekozen, de Duit
se drank, uit gevoelsoverwegingen,
om het vaarwel aan vaderland en
jeugd. Misschien meer nog uit vreug
de, dat hij dat vaderland en die
jeugd ging verlaten. Maar het is géén
afscheid van Duitsland. Het is gen af
scheid van de vrijheid en, waarschijn
lijk, een afscheid van het leven. Maar
vreemd is dit: hoe meer hij onder de
invloed raakt van de wijn, hoe vager
de angst wordt, hoe veiliger hij zich
voelt in de nabijheid van die vreemde
vreemdeling. Frédéric Lehaut. Hij
herhaalt de naam verschillende ma
len. Friedrich Lehaut. En hij mom
pelt er na: schizophreen splitszin-
nige. De ander kijkt hem aan, verge
noegd glimlachend, maar niet goed
begrijpend.
Karl drinkt de twee anderen toe.
Want dit is belangrijk: zolang hij,
Karl, drinkt, drinken de anderen ook.
Nog een fles, ik betaal. Maar zij
willen niet, dat hij betaalt. De 100
Mark, die hij op de tafel geworpen
heeft, zitten weer in de buitenzak van
zijn colbert.
Je kunt niet weten hoe het je
nog te pas kan komen, man, heeft Le
haut gezegd.
Als de waard andermaal wegsloft,
om drank en spijs te halen, doet
Karl een laatste poging om de situa
tie te klaren.
Wanneer komt nu de overval
wagen, Herr Hauptstormführer?
De ander kijkt hem aan, ernstig en
een beetje weemoedig.
Noemt u in elk geval dat woord
niet, zegt hij langzaam en nadrukke
lijk. Ik haat dat woord. En ook Gé-
rard zou u er kwaad om aankijken.
Zelfs als een grapje is het ons onaan
genaam. U weet niet wat het is, een
minderheid te vormen in een encla
ve als hier, waar natuurlijk de ras-
Duitsers les boches noemen wij ze
- fanatieker zijn dan de Rijksminister
van Propaganda in bloedeigen per
soon.
Hij kijkt voorzichtig om zich heen,
hij staat half overeeind en tuurt door
het kleine, ronde kelderraam, dat
uitziet op straat.
Wij worden hier gehaat, Gérard
en ik en nog een paar. En wij haten
terug, dat verzeker ik je. Maar wat
kunnen wij doen, een handjevol, mid
den tussen de bende? Wij werken on
dergronds. Met wijde vertakkingen,
tot diep in de Elzas. Ik dacht, dat U
dit uit het begin van ons gesprek
wel zou hebben begrepen. Maar ik
versta bet ook wel, dat U voorzich
tig bent. Zóver is het gekomen in dit
land, dat men zijn beste vrienden,
zijn eigen medestanders, wantrouwt.
Zóver is het gekomen.
Heeft Karl zich werkelijk vergist?
Is dat werkelijk mogelijk?
Waarom bent U mij dan gevolgd?
vraagt hij. Waarom was U dan in
Weingarten uitgestapt als ik daar uit
gestapt was? U loopt toch niet achter
iedere willekeurige reiziger aan? En
stapt uit op een station, dat uw be
stemming niet is? Waarom hebt U mij
dan in deze kelder gelokt? Waar
om??? Enfin, er blijven zoveel vra
gen onbeantwoord als ik niet aan
neem, dat U door de S.D. op mijn
spoor bent gezet. Het is onmoge
lijk, mijnheer Lehaut volslagen on
mogelijk.
Op al die vragen is één antwoord
vriend. Ik heb het U al gezeg: omdat
ik wist, dat U mij nodig had. Ik ver
telde U over onze ondergrondse be
weging. Zie, nu levei ik me aan U
uit tegen alle regels, onderlinge
afspraken en instructies in geef
ik mijn eigen geheim prijs aan een
vreemde. Ook U kunt. theoretisch ge
sproken, een provocateur zijn, of
schoon ik niet geloof, dat ik mezelf
ooit zó zou vergissen! In elk geval
geef ik U hiermee het bewijs, dat U
mij kunt vertrouwen. Ik had aanwij
zingen, dat U in nood was, voilé. Ik
ben de ziel, het centrum al zeg ik
het zelf van de beweging hier. Wij
helpen tientallen mensen per week
over de grens. Meest Joden natuur
lijk. Maar ook katholieken, commu
nisten, principiële socialisten. Wij
vragen er trouwens niet naar. waar
óm ze gaan. Voldoende is, dat het
eerlijke strijders voor de vrijheid zijn,
Ziedaar! En nu kunt U mij aan
brengen, als U wilt
'Wordt vervoled)
