Balische
kunst
Waar gaan de twee miljard
voor defensie naar toe
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1962
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 4
Geleide projectielen, vliegtuigen met
verticale startmogelijkheden
45 Miljoen voor verwapening kruiser
Het bedrag, dat dit jaar voor defensie wordt uitgetrokken is 120 miljoen
gulden hoger dan vorig jaar. De begroting 1963 komt nu op een totaal van
bijna 2,188 miljard gulden.
Van het nieuwe NAVO-behoefteplan voor 1964 tot en met 1966 is alleen
nog maar bekend, dat het veel geld zal gaan kosten en dat het hard nodig
is meer vrijwillig personeel aan te trekken.
Volgens de begroting 1963 vindt de
verdere opbouw van de vloot ge
staag voortgang. Hr. Ms. kruiser „De
Zeven Provinciën" ondergaat sinds
mei een verwapening, die liefst 45
miljoen gulden zal vergen. In 1964
zal de oorlogsbodem, voor zien
van geleide projectielen weer aan de
sterkte kunnen worden toegevoegd.
Ook zullen er nieuwe polyester lan
dingsvaartuigen komen.
Het nieuwe tanker-voorraadschip
voor de Koninklijke Marine komt in
1964 gereed; de bouwkosten zullen
de 26,5 miljoen gulden wel halen.
Hr. Ms. Karei Doorman krijgt voor
het einde van dit jaar nog twee heli
kopters voor de onderzeebootbestrij-
ding. Ook krijgt de Marine nog acht
helikopters van het type Agusta Bell,
eveneens bedoeld als anti-onderzee-
bootwapen.
Volgend jaar zullen de mariniers
voor herhalingsoefeningen worden
opgeroepen.
De Luchtmacht bezit omstreeks de
jaarwisseling van 63/64 de eerste
groep geleide wapens van het type
Hawk. In 1964 hoopt men over twee
Nike en drie Hawkgroepen te be
schikken. De drie squadrons dagja
gers zullen dan verdwenen zijn.
Op de uitrusting van de tactische
vliegtuigen met geleide wapens
wordt nog gestudeerd, evenals op een
nieuw toestel met een korte of ver
ticale start- en landingsmogelijkheid.
Voordat de minister in verband
met de verjonging van het officiers-
korps een wetswijziging aanhangig
maakt om de officieren reeds op 55-
jarige leeftijd op non-actief te stel
len, wil hij een financiële regeling
voor de betrokkenen rond hebben.
De opleiding voor beroepsofficie
ren bij de drie strijdmachtonderdelen
trekken meer belangstelling. Voor
de onderofficierscursussen is de in
teresse gedaald. Ook het aantal vrij
willig nadienenden laat te wensen
over.
ALPHEN AAN DEN RIJN
ALPHIA OPENDE „TOTOBEL"
Trein Leiden-Utrecht
van 18.37 valt uit
Om 18.12 naar Alphen
De nieuwe winterdienstregeling
van de Nederlandse Spoorwegen, die
op 30 september ingaat, toont weinig
verandering. Slechts enkele trein
diensten ondergaan een wijziging
van één of een paar minuten om no
dig gebleken aanpassingen te kun
nen invoeren. Enige treinen, die
voortdurend een zeer lage bezetting
hadden, worden opgeheven.
De treinen Hoorn-Alkmaar van
8.40 en Leiden-Utrecht van 18.37
uur worden opgeheven. De laatste
trein rijdt nog wel tot Alphen aan de
Rijn ten dienste van forensen en ver
trekt om twaalf minuten over zes
uit Leiden.
Op de maandagen 24 en 31 decem
ber van ddt jaar rijden de reizigers
treinen als op zondag, omdat het be
drijfsleven op deze dagen, die tussen
een zondag en een feestdag vallen,
praktisch stil zal liggen. Bovendien
zal op de late Oudejaarsavond een
groot aantal treinen niet rijden, om
dat de praktijk heeft uitgewezen,
dat er dan vrijwel geen reizigers zijn
en het derhalve zinloos is, de trein
dienst die avond volledig uit te voe
ren.
PRINSES BEATRIX NAAR
PHILIPPIJNEN
In Manilla is gisteren bekend ge
maakt, dat Prinses Beatrix officieel
is uitgenodigd voor een bezoek <ian
de Philippijnen. De prinses zal, zoals
bekend, in november een reis naar
Oost-Azië maken, waarbij zij onder
meer India en Japan zal bezoeken.
Volgens het ministerie van buiten
landse Zaken in Manilla is de prinses
uitgenodigd van 20 tot 23 november.
Met het luiden van een enorme
grote bel (Totobei), hangende aan 'n
driepoot, heeft gisteravond Alphia's
voorzitter, de heer C. P. Mulder, het
fraaie clubgebouw van deze vereni
ging officieel geopend en de naam
gegeven van „De Totobel".
Een groot aantal genodigden, on
der wie de vertegenwoordiger van
het gemeentebestuur, wethouder Ph.
H. Rogaar, de heer P. F. S. Bieg-
straaten namens de afdeling Leiden
van de KNVB, de korpschef der ge
meentepolitie, inspecteur N. G. Groot-
huijse, de ereleden, alsmede de ver
tegenwoordigers van de zustervere
nigingen en een groot aantal leden,
woonden deze plechtigheid bij.
De voorzitter van het bouwfond?
de heer C. Bouer sprak een kort in
leidend woord. Vervolgens droeg de
heer Bouer de sleutel van het ge
bouw over aan de voorzitter van het
bestuur, terwijl de heer A. van Donk
de grote bel luidde ten teken, dat de
overdracht plaats vond.
DANKBAAR
De voorzitter, de heer C- P. Mul
der. gaf in hartelijke bewoordingen
uiting van zijn grote4 dankbaarheid
jegens de leden, die de afgelopen
zomer hun vakantie hebben opgeof
ferd om deze kantine te bouwen. Dit
getuigt van een enorme clubliefde.
Namens het gemeentebestuur sprak
de heer Ph. H. Rogaar, die het vol
komen verantwoord noemde, dat op
deze plaats nog een dergelijk ge
bouw is verrezen. Weliswaar zal t.z.t.
de vereniging „Alphia" ook verhui
zen met haar terreinen, maar de
vraag naar een ruim clubgebouw
werd feitelijk steeds groter, zulks
vooral met het oog op het onder
brengen en op gepaste wijze bezig
houden van de jeugd.
De heer Rogaar zei ook, dat binnen
enkele dagen een aanvang gemaakt
zal worden met zij het op beschei
den wijze verbeteren van de oefen
gelegenheid voor de atletiekvereni
ging AAV-'36-comb. Ook al weer
dank zij de medewerking van het be
stuur van Alphia.
De heer P. F. S. Biegstraaten
bracht de gelukwensen over namens
De heer G. Bouer, voorzitter van het
bomvfonds, biedt de voorzitter van
Alphia, de heer C. P. Mulder, de
sleutels van „Totobel" aan, terwijl
de heer A. van Donk de bel luidt.
het bestuur van de afdeling Leiden
van de KNVB.
Namens de vereniging ARC sprak
de heer D. v. d. Neut en namens de
vereniging Alphen'de heer G. J. van
Geen jr.
De erevoorzitter van de vereniging
Alphia, de heer H. L. Meijers, sprak
eveneens waarderende woorden tot
het bestuur, maar vooral ook tot de
leden, die zich zo hebben beijverd
om dit gebouw klaar te krijgen.
De heer W. de Jong sprak namens
„de club van 25", een persoonlijk
waarderend woord tot de heer C. P.
Mulder, die hij de grote stimuleren
de kracht voor Alphia noemde. Hij
bood een geschenk onder couvert aan
voor e?n tafelkleed voor de bestuurs
kamer. Bijzonder sympathiek was 't,
dat hij ook mevr. Mulder in de hulde
betrok en een fraai bloemstuk aan
bood.
GESCHENKEN
De heer Mulder dankte alle spre
kers voor hun vriendelijke woorden
en de vele geschenken, die het be
stuur voor de inrichting van 't club
gebouw heeft ontvangen. Daarbij be
horen o.m. een stel nieuwe vlaggen
van enkele leden, een voorzittersha
mer, een elektrische klok, alsmede
een aantal asbakken van de jeugd
leden, die door enkele adspiranten
en juhioren eerder op de avond wa
ren aangeboden.
Sensatie met auto's
te Zoeterwoude
Zondagmiddag, aanvang twee uur,
wordt op het terrein van Paardekoo-
per aan de Noordbuurtseweg (einde
Vrouwen weg) te Zoeterwoude een
autocross gehouden, waaraan door
25 van de beste crossers wordt meege-
dongen naar de prijzen, een jaar de
trophée: de Van der Berg-coupe.
De organisatie is in handen van de
Eerste Nederlandse Autocrossers or
ganisatie, die onlangs koninklijk
goedkeuring heeft aangevraagd, welke
is toegezegd. De deelnemers die nogal
wat risico lopen, staan onder strenge
wedstrijdbepalingen. In elke ronde
rijden vijf auto's, waarvan de eer
sten in de V» finale komen, enz. Veel
verwacht men ook van de befaamde
Le Man-start, een spectaculaire afval
race. Het publiek, dat verzekerd is,
staat veilig.
DAT MAG NIET
Het bestuur van het produktschap
voor zuivel heeft besloten een voor
raad koelhuisboter van ongeveer 29
miljoen kilo voor 2.90 gulden per ki
lo aan de handel te verkopen. Dat
komt neer op een winkelprijs van
85 cent per pakje. De meerderheid
van de bestuursleden was het er ook
over eens de kopers van koelhuisbo
ter dan een gratis pakje aan te bie
den.
Inmiddels is voor hedenmorgen nog
een besloten vergadering van het be
stuur uitgeschreven. Dit gebeurt
op verzoek van vier werknemersver
tegenwoordigers in het produktschap.
Zij menen dat het besluit in strijd is
met enkele bepalingen uit de wet op
de bedrijfsorganisatie. Zij willen de
beslissing nietig laten verklaren.
Russische consulaten
in China gesloten?
Volgens betrouwbare communisti
sche, niet Sowjetkringen in Moskou,
heeft China de Sowjet-Unie verzocht
haar consulaten in China te sluiten.
Als reden hiervoor werd opgegeven,
dat er niet voldoende Sowjct-onder-
danen in China wonen om het hand
haven van deze consulaten te recht
vaardigen. De Sowjet-Unie heeft
consulaten in Shanghai, Charbin en
Dairen.
Westelijke waarnemers in Mos
kou zien in dit verzoek een nieuwe
verslechtering van de betrekkingen
tussen Moskou en Peking en ver
wachten, dat de Sowjet-regering met
een soortgelijke tegenmaatregel zal
reageren. Men ziet in het Chinese
verzoek een uiting van bezorgdheid
over het verbeteren van de betrek
kingen tussen de Sowjet-Unie en
Zuid-Slavië.
Een woordvoerder van het Russi
sche ministerie van buitenlandse za
ken heeft donderdag desgevraagd ver
klaard, dat hem niets bekend is over
het bericht dat communistisch China
de Sowjet-Unie heeft verzocht haar
consulaten in China te sluiten.
Ook een woordvoerder van de
Chinese ambassade in Moskou zei
van niets te weten.
VOORSCHOTEN
Akela Zonneveld verlaat
het jeugdwerk
Tijdens een feestelijke leiders- en
leidstersbijeenkomst nam de Katho
lieke Jeugdbeweging, afdeling Voor
schoten, afscheid van akela R. Zon
neveld, leidster van Horde II van de
St. Laurentiusgroep. Aan het begin
van de avond hield aalmoezenier J.
Duivestijn een korte uiteenzetting
over kloosterroeping en kloosterwerk
en sprak er zijn vreugde over uit dat
een lid van het Voorschotense lei
derskorps volgende maand haar in
trede zal doen in een kloosterorde.
Oubaas J. Peeters bedankte de schei
dende akela voor het werk, dat zij
meer dan acht jaar heeft verricht
voor de Voorschotense jeugd en bood
haar namens de leiding van de St.
Laurentius- en St. Irmagroep een
„Graduale"-boek aan. Tevens deed hy
mededeling, dat mejuffrouw Zonne
veld benoemd was tot ereleidster van
de St. Laurentiusgroep en verzocht
haar, nu zij zich op andere wijze
dienstbaar gaat maken voor de mens
heid Voorschoten niet te vergeten.
Vaandrig J. van Gent en commissa-
resse H. v. d. Werk, groepsleidster
van de St. Irmagroep, voerden hierna
het woord, tydens welke de activi
teiten van de akela de re\rue passeer
den. Een gezongen levensloop, zang
en dans vulden de verdere avond.
(Van een onzer redacteuren)
f N HET CENTRAAL MUSEUM te
Utrecht is deze maanden een ten
toonstelling ingericht van „moderne"
kunst uit Bali. Deze expositie, die tot
en met 2 december duurt, is dit tus
sen haakjes de 75e, die is ingericht
door de directrice van het museum dr.
Maria Elisabeth Houtzager.
De Balische kunst was oorspronke
lijk uitsluitend religieus getint met 'n
strak-traditionele, hoewel zeer fraaie
vormgeving. Deze traditionele vorm
moest streng worden gehandhaafd,
anders werden, naar het geloof van
de Baliërs, de goden vertoornd. Bo
vendien hadden de vorsten van Bali
de uitsluitende zeggenschap over
werk en werkwijze van de inheemse
kunstenaars. Toen echter ongeveer 35
jaar geleden de vorsten onder Neder
lands be wint minder absolutistisch
werden, konden de kunstenaars tot
een vrijere werkwijze overgaan. Ze
kregen ook opdrachten van anderen
dan van de vorsten, o.m. van op Bali
verblijvende Nederlanders en van de
Nederlandse regering zelf. Hierdoor
kwam er een zekere vernieuwing in
de kunst van Bali, met als resultaat
bijzonder lieflijk werk. En van dit
resultaat, van deze vernieuwing, geeft
de Utrechtse tentoonstelling een
prachtig beeld.
EEN GROTE STIMULANS tot deze
vernieuwing kwam van de zijde
van de Nederlandse schilder Rudolf
Bonnet, mét de reeds enkele jaren
langer (sinds 1927) op Bali gevestig
de Duitse schilder Walter Spies. De
kunst van Bali dreigde te verworden
tot bazargoed voor de toeristen en dit
bracht bezorgdheid by de genoemde
schilders voor het voortbestaan van
de ware Balische kunstuiting. Bazar
goed dreigde op Bali te worden aan
geduid als hoge kunst, aangezien alles
onder één noemer werd gebracht:
Balische kunst.
„Men zon op middelen om het
kwaad te keren. Men wilde de be-
„Ardjoena en de hemelnimfen".
Houten beeld van Ida Bagoes Njana.
Cat. 135.
zoekers van het eiland tonen, wat het
verantwoorde werk van kunstenaars
inhield en deze laatsten tevens be
wust maken van ?en eigen verant
woordelijkheid in deze, die hen zelf
op den duur ten goede zou komen",
zegt prof. Th. P. Galestin in de ten
toonstellingscatalogus.
Men ging de Balische kunstenaars
steunen met expositiemogelijkheden.
Rudolf Bonnet heeft vanaf 1929 een
verzameling aangelegd, waarin de
nieuwe richting in haar groei en ont
wikkeling werd vertegenwoordigd
door een persoonlijke keuze uit „top
stukken". Ook anderen, als ir. Th.
Resink, legden verzamelingen aan,
deze echter voornamelijk van ouder
werk.
In 1958 moest Rudolf Bonnet Bali
verlaten. Hij kon echter de door hem
aangelegde verzameling, voorzover in
de oorlogsjaren van N.O.I. niet ver
loren gegaan, mee naar Holland ne
men. Een groot gedeelte werd onlangs
aangekocht voor het Rijksmuseum
voor Volkenkunde te Leiden en
vormt thans de kern van de exposi
tie in het Utrechtse Centraal Museum
aangevuld met enkele werken, die
nog tot het particuliere bezit van de
heer Bonnet behoren. Deze collecties
bevatten uitsluitend schilderijen,
tekeningen en beeldhouwwerken.
TEN BIJZONDER ASPECT aan
"deze tentoonstelling wordt ver
leend door de unieke verzameling
beeldhouwkunst in hout en ivoor en
prachtige voortbrengselen van edel
smeedkunst uit het bezit van de ko
ningin. Het zijn alle op Bali vervaar
digde geschenken voor het vorsten
huis, oudere stukken, doch ook werk
van de moderne richting. Deze stuk
ken uit de collectie van het konink
lijk huis zijn nog nimmer op een
openbare tentoonstelling te zien ge
weest. Ze werden o.a. aangeboden bij
gelegenheid van het huwelijk van
koningin Wilhelmina en Prins Hen
drik en ter gelegenheid van het 25-
jarige regeringsjubileum van konin
gin Wilhelmina. Gouden oorknoppen
en enkelringen, een prachtige zilve
ren doos, gouden en zilveren scha
len alles prachtig bewerkt hou
ten beelden en snijwerk in ivoor.
„Rijstoogst". Tempera van Ida Ba
goes Rembeng. Cat. 8.
OOND TWEEHONDERD nummers
telt de tentoonstelling, die grote
indruk maakt op de bezoeker, niet
alleen ten opzichte van de kunstvaar
digheid der Baliërs, maar meer nog
door de confrontatie met een voor
het westen nog steeds vrij onbeken
de artistieke cultuur. Frappant is de
tegenstelling tussen het oude werk
en de „modernen", een evolutie tot
een hier en daar aanwijsbare „euro-
peïsering", zoals blijkt uit „Natuur
studie", een gekleurde potloodteke
ning op papier van Anak Agoeng Gde
Sobrat, geboren in 1917 (cat. nr. 17)
Toch ging door deze europeïsering het
eigen, inheemse karakter nimmer ge
heel verloren.
We mogen wijzen op het abstrakte
in „Droom" (cat. 51van de in 1912
geboren I. Baroek. Merkwaardig
door het beeldritme is „Vogelcompo
sitie" van I. Goesti Made Roendoe
(cat. 75), interessant door de drie-
hoeksgewijze opbouw is „Olèg-Olèg-
danseressen" van I. Roedin (cat. 70),
een zwarte inkttekening met goud en
rood op papier. Prachtig van vlak-
compositie zijn „Rijstoogst" (cat. 18)
een tempera van Ida Bagoes Rem
beng (18971952) met de vele anec-
dotische details, „Marktscène" (cat.
27, tempera op doek) van I. Wajari
Gedot, geb. 1914, er. „Badplaats bij
Dorp", (cat. 44), van de in 1910 ge
boren I. Bagoes Made Naderal.
Onder de beeldhouwwerken trof
ons zeer in het bijzonder een sterk
ontroerend beeldje „Ardjoena en de
hemelnimfen", een houtsculptuur van
Ida Bagoes Njana (cat. 135). Het
beeldje is zeer fraai en ritmisch be
heerst door een opgaande diagonaal,
die door de herhaalde toepassing, on
danks de verstrengeling van drie
lichamen, de hartstochtelijke bewe
ging verstilt tot een simpel gebaar.
Slechts een begenadigde kon zulk 'n
kunstwerk wrochten.
Neger mag niet studeren
in Mississippi
De gouverneur van de Amerikaan
se staat Missisippi, Ross Barnett,
heeft donderdag de 29-jarige neger-
student James Meredith laten we
ten, dat hij niet toegelaten kan wor
den tot de universiteit van deze staat.
Daarmee weigerde hij aan een uit
spraak van een federaal gerechtshof,
waarbij Meredith als eerste neger
student in de 114 jaar oude geschie
denis van de universiteit zou moeten
worden toegelaten, gevolg te geven.
Gouverneur Barnett heeft verklaard
dat hy en andere autoriteiten liever
in de gevangenis terechtkomen dan
toe te geven aan de politiek van
Washington tegen rassenscheiding.
Wel ging Meredith donderdag naar
de zwaarbewaakte universiteit om
zich te laten inschrijven, maar gou
verneur Barnett heeft later gezegd,
dat de inschrijving was vernietigd.
Een plaatselijke rechtbank had Me
redith, kennelijk om de inschrijving
te voorkomen, donderdagmorgen bij
verstek tot een jaar gevangenisstraf
en een geldboete veroordeeld wegens
het opgeven van een verkeerde
woonplaats bij verkiezingen. De
Amerikaanse minister van justitie,
Robert Kennedy, had daarop aan ad
vocaten opdracht gegeven voor uit
stel van de arrestatie te zorgen, het
geen gebeurde.
Later maakte het ministerie van
justitie in Washington bekend, dat
het onmiddellijk, za' trachten, maat
regelen te nemen tegen drie func
tionarissen van de universiteit we
gens het niet laten inschrijven van
Meredith. De woordvoerder van het
ministerie zei, dat geen vervolging
zal worden ingesteld tegen de gou
verneur, omdat deze niet bevoegd
was :n zijn optreden. De functiona
rissen van de universiteit dragen hier
de gehele verantwoordelijkheid, zo
zei hij.
