Zomerse geheimzinnigheid
ROND DE KOEKOEK
SNUFFELEN
VAN MOORDDADIGE PLEEGKINDEREN
EN OUDERS DIE AAN BROEDEN EEN
BROERTJE DOOD HEBBEN
ZATERDAG 16 JUNI 1962
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 9
BIJ DE FOTO'S
1. Tussen drie vogelnestjes (grasmusje).
2. De één-dag-oude koekoek heeft reeds
het eerst uitgekomen vogeltje op de
rand van de afgrond, die onder het
is, geworpen.
3. Koekoeken strijden op leven en dood.
4. Een jonge koekoek met zijn pleegvader
het bosrietzangertje.
5Elegant zit de kwikstaart op het nest
Schrik van de pleegbroertjes
DE PLEEGOUDERS hebben het zwaar, want ze zijn
met hun eigen kinderen in veertien dagen van alle
hongerige last af. De koekoek houdt echter drie weken
zijn rode bek open en vliegt daarna nog veertien dagen
achter zijn pleegouders aan, die ook dikwijls genoeg
bezwijken. Het is een harde natuurwet, dat het ene
dier leeft ten koste van anderen!
Overigens blijft de koekoek een aardige vogel, zijn
mooie roep, die kilometers ver klinkt, wordt graag ge
hoord door mensen, die voor de natuur open oog en
oor hebben.
ïEn laten wij dankbaar zijn, dat hij niet vies is van
harige rupsen. Er zijn maar heel weinig vogels, die hem
bij deze verdelging helpen.
Zo, alles heb ik ingepakt en ga weer verder. En u
bent iets wijzer geworden over één van de geheimzin
nigste, maar ook een van de interessantste der Neder
landse vogels!
JOOP WARMENHOVEN
"iïTAT EEN LEEUW IS onder de landdieren, is
de arend bij de vogels en is de eik onder de
bomen!
Na deze wijsheid in de uitgestrektheid der dui
nen zomaar voor mij uitgelispeld te hebben, keur
de ik de schaduw van een eikje goed en liet mij
met een plof er in vallen. En daar lig ik dan. Voor
ik mijn schuilhutje op ga stellen, „dop" ik vak
kundig een sinaasappel. Ik doe n.l. aan vogel
studie, daarom ook al die bagage. Zo, het is half
zes aan de slag. Het geraamte gaat in elkaar en
de camouflagebekleding er over. Keurig gemaakt
door mijn vrouw, die zich thuis nu nog lekker
een keertje omdraait.
Zo, op deze plaats zet ik de hut neer. Geen rode
mieren? Nog eens even goed kijken, nog een
beetje schaduw van een vliert over het dakje en
dan vlug erin. Van een paar uitgesneden plaggen
maak ik een stoeltje.
En danja en dan, zult U ongetwijfeld vra
gen, wat voor bijzonders daar dan wel gebeuren
moet, zodat het de moeite is om reeds om drie
uur het bed te verlaten, een uur te lopen en te
fietsen en dan nog midden in de duinen in een
hutje gaan zitten van amper een kubieke meter.
Het antwoord is, dat ik wel eens wat meer wil
weten van onze geheimzinnige koekoek.
Bij de foto: Een eind weste
lijk van Rijnsburg tussen Kat
wijk Binnen en Katwijk Bui
ten, lag een Frankisch grafveld.
Hier werd een groot aantal
skeletten gevonden in vierhoe
kige kuilen. Twee van deze
skeletten zijn hier tentoon
gesteld, juist zoals ze gevon
den werden, het ene geheel
zonder bijgaven, het andere,
dat van een krijgsman, met het
grote zwaard, de spatha, in zijn
arm, de speer aan zijn schoi -
der en boven bij het hoof.'
het typische Frankische glazen
drinkbekertje zonder voet.
De Romeinen hadden hun verster
kingen in Katwijk (Brittenburg) en
Valkenburg (waar sinds enige tijd
weer belangwekkende opgravingen
worden gedaan). Vele vondsten wij
zen er op, dat er aan de Rijnoevers
reeds vroeg een belangrijke activi
teit werd ontwikkeld.
Het is moeilijk na te gaan onder
welke omstandigheden deze Mero-
vingers aan de Rijnoever geleefd
hebben, maar we nemen aan: onder
moeilijke, want de meeste waren
tot de grijnzende tanden gewapend.
De Merovingers behoorden dan ook
in deze streken niet thuis, verkeer
den onder de niet gunstig gezinde
Germaanse stammen als uiterste
voorpostc van het Frankische rijk.
Zoals we ons van onze goede oude
schoolmeester herinneren, behoor
den de Merovingers tot het eerste
Frankische koningshuis, beginnend
bij Claudio. Later was de beroemde
Clovis (481511) die de koning van
de Franken werd en zich bekeerde
tot het katholicisme, na zijn over
winning op de Alemannen. Hij ver
sloeg achtereenvolgens de Bourg m-
diërs en de West-Goten en heerste
bij zijn dood van óver de Rijn tot
aan de Pyreneeën. Vandaar, dat er
bij de Rijn in Katwijk een Mero-
vingisch grafveld gevonden kon
worden, dat in het begin van deze
eeuw werd blootgelegd.
Baron van Wassenaar van Cat-
wijck heeft het op een goede dag
ean het Rijksmuseum te Leiden
cadeau gedaan.
Muzelman
Ie hebt er geen idee van wat er op
zolders van musea aan curiosi
teiten te vinden is. De voorraad, die
niet tentoongesteld kan worden, is
doorgaans driemaal zo groot als de
geëxposeerde en een nachtmerrie
voor de museum-directeuren, hoewel
ze ook wel weer zo gierig-behoud-
zuchtig zijn, dat zij niets van hun
voorraden willen missen.
't Grote probleem is meestal ech
ter, dat de zolders doorbuigen onder
het gewicht van het onrendabele
goed.
Op een wandeling door het oud
heidkundig museum te Leiden kwa
men we per ongeluk op een zolder
terecht en daar troffen we bijgaand
griezelig beeld aan: skelet in graf,
juist zoals de boer het op een mis
tige morgen uit zijn land heeft
opgegraven. De skelet is ruim 1400
jaar oud, en het komt uit Katwijk
aan de Rijn, waar het met vele
andere geraamtes werd aangetroffen
in een Merovingisch grafveld. Het
zal de lezers niet onbekend zijn,
dat de oevers van de Rijn nabij Rijn
mond een zeer rijke oogst aan oud
heidkundige bodemschatten opleve
ren.
De Franse couturier Pierre Cardin presenteert la ligne longitudinale voor
heren. Op de foto kunnen we er kennis mee maken.
En nu staat mijn hutje midden in een duinvallei,
tussen drie vogelnestjes. Defce liggen mooi verscholen
in de struiken en die houd ik in de gaten.
Terwijl ik mijn fototoestel klaar maak, zie ik voor
mijn kijkgaten muggen dansen, wat is het hier heerlijk
stil.
Nu de zon opkomt, lijken de dauwdruppels wel
parels.
Hé, het nestje vlak voor mij is plotseling bezet door
een vogeltje, dat met recht de naam kwikstaart draagt.
De gele kwikstaart
HEEL ELEGANT zit ze op het nest, het staartje bijna
loodrecht omhoog, het is een gele kwikstaart, het
borstje verraadt het.
Er komt nu leven om mij heen. Een paar konijntjes,
die kennelijk voor mij gevlucht waren, komen terug
Onhandig, maar listig!
EEN VAN DE REDENEN zou kunnen zijn, dat hij
niet handig genoeg is om voedsel te zoeken voor
zijn jongen. Maar nu zit ik hier midden in de natuur
tussen wat zangvogelnestjes om eens zelf te ontdekken
wat anderen reeds voor mij zagen. „Onze koekoek"
heeft intussen een plaats gevonden waar hij de hele
omtrek kan overzien. Bij tussenpozen zweeft hij roe
pend tussen de duindorens en kamperfoelie door en
nu gaat mij een licht op! Juist omdat hij dit doet op
een roofvogelmanier, schrikken de zangvogeltjes, die
aan hun nestje aan het werk zijn, en zo ontdekt hij ze.
Na een paar uur, juist toen ik dacht, „nu komt hij
niet meer terug", zie ik hem plotseling bij het nest van
een heggemusje neervallen! Hoe heeft hij het gevon
den? Hij blijft in het zand, naast het nestje zitten en
het is of hij het warm heeft, zijn bek is wat open.
Jammer, dat mijn toestel in de andere hoek van de
hut ingesteld staat op het nest van de gele kwikstaart.
SLECHTS ENKELE minuten zit hij stil, dan. ja
waarlijk, ligt er 'n ei. Het neemt 't in zijn snavel en
daar gaat hij er de struik mee in. Het heggemusje rit
selt weg. En even later, zonder dat ik protest hoor van
het heggemusje, vliegt de koekoek weg met iets in zijn
snavel, wat hij bij het neerdalen op een dode dennetak
verliest! Als ik later kijk, blijkt dat het een eitje is van
het heggemusje. Het aantal is dus gelijk gebleven. En
nu het koekoeksei eens bekijken! Het is iets groter,
maar de kleur is ongeveer gelijk.
Zo, dit heb ik dus gezien, maar voor ik de spullen
inpak vertel ik nog iets meer over de jonge koekoek.
HET PLEEGMOEDERTJE zet zich nu ijverig aan het
broeden en nu gebeurt het bijna altijd, dat het
koekoeksjong het eerst ter wereld komt. Een lelijk
jong, dikke blinde ogen en zwart van huid. Hij is al
sterk als zijn pleegbroertjes uit het ei rollen. Dan ziet
men het wrede in de natuur: de jonge, hoewel nog
steeds blinde, koekoek, schuift net zolang in het nest
tot hij een kleine op zijn rug voelt en dan met een
zwaai slingert hij het het nest uit waar het sterft. Dit
lijkt wreed, maar het kan niet anders, alléén als de
koekoek al het voedsel krijgt wordt hij volwassen.
Dit jaar kwamen er bij mij twee kinderen zeggen:
„Meneer, eerst waren er 7 jonge vogeltjes en nu zijn
er nog maar twee en dat zijn nog spreeuwen gewor
den." Nu wordt een jonge koekoek na een dag git
zwart, dus ik ging gauw mee. En ja hoor, de kuikens
van de leeuwerik waren al over de rand gesmeten en
verdraaid, twee jonge koekoeken vochten om 't hardst
wie in het nest mocht blijven, want voor elkaar was
ook geen pardon. Blijkbaar hadden twee koekoeken het
zelfde nest uitgekozen. Dagen hebben deze twee ge
streden tot het pleit beslecht was.
IN HET MIJ ZEN HIJ IS
Vraagt demonstratie aan!
MEERPOEUS
NAAIMACHINEBEDRIJF
Breestraat 171 LEIDEN
Tel. 01710-24815
(Advertentie)
en verdwijnen tussen de struiken hun beschermend
hol in.
Een hagedis met zijn prachtige groene voorjaars-
kleur ritselt in de richting van de eerste zonnestralen.
Terwijl de leeuwerik ergens ver zijn lied jubelt, pro
beer ik een sinteltje uit mijn aarden zetel te pakken
te krijgen. En dan hoor ik plots zijn roep.... koe
koek. koekoek!
Voor velen is het alleen een stem, de meesten heb
ben hem nog nooit gezien. Het is een echte zomervogel,
hij komt pas eind april en in augustus is hij spoorloos
verdwenen. Hij is slank, heeft een witte borst met
bruine strepen en een prachtig gewaaierde staart, zijn
gele ogen hebben rode randen.
Daar komt hij aan, laag over de grond scherend. Het
is ook niet te verwonderen, dat sommige mensen 's win
ters denken, dat de koekoek een sperwer is, want zijn
vlucht doet daar meteen aan denken. Zijn snavel en
poten zijn natuurlijk heel anders dan die van deze
felle roofvogel.
U weet dat deze schallende rakker, die zó met zich
zelf ingenomen is dat hij de hele dag zijn eigen naam
roept, zélf zijn eieren niet uitbroedt. Over het waarom
zijn al hele bibliotheken vol geschreven. En nog is dit
niet met zekerheid te zeggen.
