Nationale dodenherdenking door het hele land
Vijftig nabestaanden van gesneuvelden
gast van het Nederlandse volk
ZATERDAG 5 MEI 1962
DE LEIDSE COURANT
Allerwegen in ons land hebben bij de bekende nationale fusillade
plaatsen en slagvelden gisteren aan de vooravond van bevrijdings
dag herdenkingen plaatsgevonden. In O verveen, bij de Grebbeberg,
te Amersfoort en andere plaatsen heeft men in merendeels stille
tochten de doden van de laatste wereldoorlog herdacht.
Op de Grebbeberg liet de grote bronzen klok op het nationaal
legermonument, die als randschrift draagt: „Ik spreek voor hem
die viel", gedurende vijf minuten haar sonore geluid over de pas
ontloken bossen van de Grebbeberg weerklinken. Intussen arri
veerden vele militaire en burgerlijke autoriteiten, onder wie de
commissaris van de koningin in de provincie Utrecht, mr. C. Th.
E. Graaf van Lynden van Sandenburg, en de burgemeester van
Rhenen, mr. L. H. N. F. M. Bosch ridder van Rosenthal-
Nadat de koninklijke militaire kapel onder leiding van majoor
R- van Yperen twee coupletten van „Wilt heden nu treden" ten
gehore had gebracht, hield de hoofd-legeraalmoezenier mgr. H. J.
J. M. van Straelen, een korte herdenkingstoespraak. Hoofd-leger-
predikant ds. H. T. W. de Kluis, ging daarna voor in gebed. Daar
tussen speelde de K.M.K. het koraal „Blijf bij mij, Heer".
Hollandse Schouwburg
als gedenkplaats opengesteld
In Amsterdam is een nationale do
denherdenking gehouden. Naast de
gevallenen uit de jaren 1940-'45 gold
de plechtigheid ook de na 1945 in
Indonesië en Korea gevallenen. Om
drie uur werden in drie kerken in
de hoofdstad (de Oude Kerk, de
Oude Lutherse kerk en de Nieuwe
Zijdskapel) een bijeenkomst gehou
den, waarbij in elke kerk een opper
rabbijn, een pater en een legerpredi-
kant voorgingen.
Met ca. 400 autoriteiten waren in
de Oude Lutherse kerk reeds lang
voor het aanvangsuur van de dienst
ongeveer 1300 nabestaanden bijeen
gekomen en eenzelfde aantal bevond
zich op dat moment in beide ande
de kerken. Op de eerste rijen hadden
o.a. plaatsgenomen minister-presi
dent prof. dr. J. de Quay, de vice-
minister-president drs. H. A. Kort
hals de gevolmachtigd ministers van
Suriname en de Nederlandse Antil
len, mr. dr. R. H. Pos en W. F. M.
Lampe, de staatssecretaris van de
fensie Calmeijer en De Jong, vice-
admiraal L. Brouwer, de chefs van
de generale staf en van de lucht
machtstaf de voorzitter van het „Co
mité nationale herdenking gevalle
nen", mr. A. B. Roosjen, de commis
saris van de koningin in de provincie
Noord-Holland, dr. M. J. Prinsen, de
voorzitter van de Eerste Kamer mr.
J. A. Jonkman, de vice-president van
de Raad van State, prof. dr. L. Beel,
de president van de Hoge Raad, mr.
dr. P. Smits en tal van hoge militai
re autoriteiten, dragers van de mili
taire Willemsorde en deputaties van
Nederlandse en buitenlandse verzets
organisaties.
OP DE DAM
Koningin Juliana en prins Bern-
hard hebben gistermiddag ter nage
dachtenis van alle in de tweede we
reldoorlog gevallen burgers en mili
tairen een krans gelegd aan de voet
van het nationaal monument op de
Dam in Amsterdam. Dit gebeurde
een half uur nadat de stoeten uit de
drie kerken op de Dam waren gear
riveerd. Koningin Juliana en prins
Bernhard kwamen om vier uur aan.
Ze werden begroet door premier prof.
dr. J. E. de Quay, de burgemeester
van Amsterdam, en de voorzitters
van de organiserende comité's. Eer
bewijzen en eregroeten werden ge
bracht door erewachten van de land
macht, de marine, de luchtmacht, de
voormalige binnenlandse strijdkrach
ten en het Veteranenlegioen Neder
land. De laatste groepen vormden
de erehaag, die koningin en prins
passeerden toen zij na declamatie van
het 12e couplet van het Wilhelmus
door de, actrice Marie Hamel de
krans bij het monument legden. De
kapel van de Koninklijke Landmacht
speelde tijdens de kranslegging ko-
raalmuziek.
Terwijl 's avonds van kwart voor
acht tot acht uur alle Amsterdamse
kerkklokken hun indrukwekkend ge
luid over de hoofdstad uitstortten,
stroomden voor de tweede maal gis
teren duizenden naar de Dam voor
een korte plechtigheid ter herden
king van de slachtoffers uit de twee
de wereldoorlog.
De bij het nationaal monument op
gestelde Amsterdamse politie-kapel
speelde koraalmuziek tot een hoorn
signaal het begin ".an de twee mi
nuten stilte aangekondigde. In de ge
hele stad werd de openbare verlich
ting gedurende deze twee minuten
ontstoken om de stilteperiode aan te
geven. Van zeven uur af was al het
rij verkeer op en bij de Dam verbo
den. Een diepe plechtige stilte viel
over de hoofdstad. Op de Dam was
alleen het snorren van een camera
en het koeren van de duiven op het
paleis te horen. Hierna zong de me
nigte, verzameld rond het nationaal
monument, twee coupletten van het
Wilhelmus, begeleid door de politie-
kapel.
Burgemeester mr. G. van Hall hield
een herdenkingstoespraak.
De actrice Marie Hamel decla
meerde enige fragmenten uit „De
negentien getrouwen" en uit de cy
clus „in memorie Anton Marinus
Pleyte" van Scheepmaker.
Na het „taptoe" - hoornsignaal be
gon het defilié langs het monument.
Na de plechtigheid waren de trap
pen van het nationaal monument be
zaaid met bloemen.
ELDERS IN DEN LANDE
Ook elders in den lande vonden
op de bekende plaatsen herdenkings
bijeenkomsten en stille tochten plaats
zoals op de Waalsdorpervlakte in Den
Haag en de Erebegraafsplaats, te
Overveen.
In Amersfoort was een bijeenkomst
ter herdenking van de 100 Russen,
die daar tijdens de oorlog door de
Duitsers zijn gefusilleerd. De tijde
lijk zaakgelastigde van de Sowjet-
Unie in ons land, mr. A. Martynov,
hield er een toespraak.
Namens de Sowjet-Unie heeft de
tweede secretaris van de Russische
ambassade in Den Haag, de heer I. F.
Khristenko, een krans gelegd bij het
monument op de begraafplaats der
Georgiërs, die in april en mei 1945
op Texel sneuvelden in de strijd te
gen de bezetters, en bij het monu
ment op de geallieerde begraafplaats
in Den Burg. De Russen, die aan de
ze plechtigheid deelnamen, werd
geen toestemming verleend via de
marinehaven Den Helder te reizen
en waren daardoor gedwongen een
omweg te maken over Wieringen,
waar een vaartuig van de rijkspoli
tie te water uit Leeuwarden gereed
lag, dat hen naar Oude Schild ver
voerde. De Russen b'engen op Texel
de nacht door.
Voorts werden herdenkingèn ge
houden op Soesterberg, in Den Hei-
Vrijdag is in de gemeente Leusden, vlak bij het voormalige concentratie- der, voor de doden van deKonink-
kamp „Amersfoort" een monument onthuld ter nagedachtenis aan 101 Rus- lijke Marine en van de koopvaardij,
sische gevangenen, die op deze plaats werden gefusilleerd. Op de foto zien alsmede bij de gisteren geopende ge-
we een beeld van de plechtigheid: enkele Russische kinderen brengen, na denkplaats van de voormalige Hol-
bloemen bij het gedenkteken te hebben geplaatst, de Russische groet, landse Schouwburg te Amsterdam.
Leidse schooljeugd bij het monument
Sobere Herdenking
oorlogsslachtoffers
in Leiden
Een beeld van de plechtige openstelling van de Hollandse Schouwburg in
Amsterdam als gedenkplaats ter nagedachtenis aan de weggevoerde joden,
vrijdagochtend. Aan de voet van de pyloon op de binnenplaats werden
vele kransen en boeketten bloemen gelegd.
Russisch monument bij Amersfoort onthuld
Ook in Leiden zijn gisteren op so
bere, doch indringende wijze de land
genoten herdacht, die in de jaren
1940-1945 het slachtoffer zijn gewor
den van het oorlogsgeweld.
De herdenking geopend met een
samenkomst in de Gereformeerde
Kerk aan de Oude Vest, die deze
avond geheel was gevuld met kerk
gangers van alle gezindten. Onder de
aanwezigen bevonden zich o.a. leden
van het Bestuur Stichting Dooden-
herdenking, en de wethouders J. C.
van Schaik, S. Menken, S. M. Stolp,
A.J. Jongeleen.
Nadat de klokken van alle Leidse
kerken hadden opgehouden te luiden,
werd te 7 uur de bijeenkomst begon
nen met het zingen van „Wilt heden
nu treden".
De heer J. C. van Schaik, loco
burgemeester van Leiden, sprak een
herdenkingswoord uit, waarbij hij
opmerkte, dat het goed is, dat wij aah
de vooravond van bevrijdingsdag ons
bezinnen op het wonder van de vrij
heid. Een vrijheid, die door de vele
slachtoffers van de tweede wereld
oorlog is bevochten. Voor de ouderen
is het in gedachten terugroepen van
een moeilijke periode in velerlei op
zichten; voor de jongeren, die zich
deze jaren niet kunnen indenken, 'n
bezinning. Want het is voor de jon
geren belangrijk, dat zij een duide
lijk besef krijgen, wat de gevolgen
van een oorlog kunnen zijn. Het is
daarom zinrijk, dat de leerlingen van
de lagere scholen elk jaar weer op
de 4e mei bloemen leggen bij het
Herdenkingsmonument.
De heer Van Schaik deed een
klemmend beroep op de ouderen èn
op de jongeren, om toch pal te staan
voor het behoud van de vrijheid.
Dat is dan wel het grootste eerbe
wijs, dat wij aan' de gevallenen kun
nen geven, aldus besloot de heer Van
Schaik zijn herdenkingswoord.
Na de woorden van de heer Van
Schaik volgde een prachtige vertol
king van Herman Strategiers „Re
quiem" door het Nederlands Madri
gaalkoor onder leiding van de com-
Dank zij Klaproosdag 1961:
graven Comité werkt bij de organisa
tie van deze pelgrimages nauw sa
men met The British Legion, de
Britse, organisatie "'an oud-strijders
en nabestaande. Vele tienduizenden
nabestaanden werden in de jaren na
de bevrijding reeds in staat gesteld
om naar Nederland te komen.
Voor velen der gasten is het be
zoek aan het graf van een geliefd
familielid niet alleen de vervulling
van een lang gekoesterde wens, maar
tevens de eerste reis buitenlands. De
nabestaanden worden can ook, van
af het moment waarop zij de Neder
landse bodem betreden, tot hun ver
trek begeleid door Engelssprekende
functionarissen van het Nederlandse
Oorlogsgraven Comité, zodat er geen
taalmoeilijkheden optreden. Boven
dien zijn het logies en alle tochten
en excursies van te voren
Op 11 mei komen vijftig nabestaan
den van in ons land gesneuvelde en
ter aarde bestelde gealliëerde mili-
taren naar Nederland. Zij zullen hier
enkele dagen verblijven als gasten
van het Nederlandse volk. De nabe
staanden - het zijn vrouwen en kin
deren, vaders en moeders van vlie
gers, die de dood vonden toen hun
vliegtuigen gedurende de bezettings
jaren werden neergeschoten, en van
Britse soldaten, die sneuvelden bij
de bevrijdingsstrijd in 1944 en 1945 -
werden uitgenodigd door het Neder
lands Oorlogsgraven Comité dat hun
gastvrijheid aanbiedt uit de opbrengst
van de in november 1961 gehouden
Klaprooscollecte.
De eerste groep
Deze groep is de eerste, die op de
ze wijze in 1962 naar ons land komt
om het graf van man, vader, zoon of
broer te bezoeken. Reizen naar Ne
derland van verscheidene andere
groepen nabestaandei- - er zijn in ons
land meer dan dertigduizend oorlogs
graven! - zijn in voorbereiding. Bo
vendien zullen dit jaar ook weer ve
len, dank zij de Klaprooscollecte,
worden uitgenodigd voor individueel
grafbezoek. Het Nederlands Oorlogs-
Bezoek aan vijftien
oorlogskerkhover
De nabestaanden komen op 11 mei
om 6.00 uur v.m. met de nachtboot
uit Harwich in Hoek van Holland
aan. Zij worden hier namens het Ne
derlandse volk welkom geheten door
een vertegenwoordiger van het Ne
derlands Oorlogsgraven Comité en
reizen dan met een speciale trein
naar Nijmegen, waar zij tijdens hun
verblijf in ons land zullen logeren.
Op zaterdag 12 mei wordt een be
zoek gebracht aan de oorlogskerkho
ven, waar him familieleden ter aarde
werden besteld. Dit zijn de begraaf -
Ook de Leidse schooljeugd
heeft gistermiddag om half vier
de oorlogsslachtoffers herdacht
bij het monument nabij molen
„De Valk". De voorzitter van
de vereniging Dodenherden
king te Leiden, de heer C.
Zandbergen, heeft tijdens een
rede de jeugd het waarom van
deze herdenking in herinne
ring gebracht. Van molen De
Valk af nam de fotograaf mr
De Wilde deze foto van de her
denking.
ponist, met aan het orgel de heer C.
Hanegraaf.
Deze korte, maar treffende bijeen
komst in de Gereformeerde kerk
werd besloten met een door alle aan
wezigen gezongen Wilhelmus.
Stille tocht
Na afloop van deze bijeenkomst
begaven de aanwezigen zich naar de
Oude Singel nabij de Lakenhal, al
waar het vertrek was voor de Stille
Tocht In de stoet liepen o.a. mee de
wethouders J. C. van Schaik, S. Men
ken, A. J. Jongeleen, S. M. Stolp, de
commandant van de Koksschool, ko
lonel Th. H. Wessels. Aangekomen
bij het Herdenkingsmonument bij
Molen De Valk, dat geflankeerd was
door leden van de voormalige BS,
werden talrijke kransen en bloemen
gelegd, o.a. namens het College van
B. en W. van Leiden, Stichting Doo-
denherdenking, Expogé, Bond van
Nederlandse Militaire Slachtoffers,
Leidse Politiecorps, Leidse Chr.
Oranjevereniging, 3-Octobervereni-
ging en Vereniging Koninginnedag.
Behalve de nabestaanden van de
oorlogsslachtoffers, hadden zich heel
wat groepen aangesloten, o.a. studen
ten, militairen, en, dat was opvallend,
bijzonder veel jongens en meisjes.
Toen om 8 uur de straatverlichting
werd ingeschakeld, lag het openbare
leven even stil. Twee minuten van
bezinning, waarbij ieder voor zich
terugdacht aan een periode, die zo
veel leed over ons land heeft ge
bracht.
Te ca. half negen streken de zee
verkenners de vlaggen, waarmee de
Dodenherdenking 1962 was beëindigd.
plaatsen Jonkerbos bij Nijmegen, En
schede, Erp, Uden, Oosterbeek, Mook,
Bergen (N.H.), Spanbroek, Groes-
beek, Enkhuizen, St. Oedenrode,
Mierlo, Den Haag (begraafplaats
Westduin), Eindhoven-Woensel en
Milsbeek.
Op zondag -3 mei zal er - aanvan
gend om 11.30 uur, een plechtige
dienst ter herdenking van de geval
lenen worden gehouden op de Britse
begraafplaats Jonkerbos bij Nijme
gen.
De volgende dag wordt een boot
tocht op de Rijn gemaakt van Arn
hem naar „Westerbouwing" bij Oos
terbeek, dus langs de streek die be
kend werd tijdens de slag om Arn
hem in september 1944.
Op 15 mei vertrekt het gezelschap
weer met een extra trein uit Nijme
gen naar Hoek van Holland om met
de nachtboot naar Engeland terug te
keren..
