DUIZENDEN VROUWEN EN KINDEREN
ZIJN VEROORDEELD TOT LEVENS
LANG IN WATER-GEVANGENIS
VRIJDAG 23 MAART 1962
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 2
AUTOMOBILIST TE
LEIDEN IN WATER
SCHELPENKADE
VERDRONKEN
Een ernstig ongeluk te Leiden
heeft aan de 59-jarige verzekerings
agent, de heer A. v. d. Poel, ge
woond hebbend aan de Stadhouders
laan, het leven gekost. Het slachtof
fer is met auto en al in het water
langs de Schelpenkade gereden.
Toen hij na tien minuten vergeefse
pogingen van enige surveilerende
agenten door brandweerlieden bo
ven water werd gehaald, waren de
levensgeesten nog niet geweken. Tij
dens toepassing van kunstmatige
ademhaling echter overleed 't slacht
offer.
Het ongeluk gebeurde doordat het
slachtoffer, bestuurder van een Sko
da, komend van de singel op de
Schelpenkade, schrok van een wiel-
rijdster die van links de Schelpen
kade opreed. Hij reed haar aan, maar
de wielrijdster liep geen letsel op.
De bestuurder verloor echter de
macht over het stuur en reed het
water in. Twee inderhaast gewaar
schuwde agenten met surveillance
wagen hebben vele minuten achter
een geprobeerd in het koude water
de automobilist te redden. Zij wer
den echter door de koude bevangen
en slaagden er niet in het portier te
openen.
SII111S;
Gistermiddag om tien over zes
botste op het kruispunt Warmonder-
brugMareweg een personenwagen
komende uit de richting Maresingel
op een bromfiets. De bromfietser,
rijdende in de richting Haarlemmer
weg, verleende geen voorrang aan
de auto. De berijder liep een schaaf
wond aan de rechtervoet op en een
hersenschudding. Per EHD werd hij
naar het Acad. Ziekenhuis vervoerd.
De bromfiets werd bijna geheel ver
nield; de auto werd aan de voorzijde
beschadigd.
In de suikerwerkfabriek van de
gebr. Pel aan de Morsweg is van
nacht ingebroken. Een lade van een
bureau in het kantoor werd open
gebroken. Er wordt 35 gulden ver
mist.
Maandag 26 maart a.s. is het
feest van Maria Boodschap, tevens
Wereldgebedsdag voor alle katho
lieke vrouwen. Het bestuur van de
KAV, afd. Herensingel, spoort de
leden aan, die dag eens extra te
bidden voor de internationale Vrou
wenbeweging. Het bestuur herinnert
er voorts aan, dat in mei een excur
sie wordt gehouden naar de Haka-
fabrieken. Dames die aan deze ex
cursie willen deelnemen dienen zich
zo spoedig mogelijk op te geven aan
het adres: mevr. C. M. van Zijp-van
Hees, Waldeck Pyrmontstraat 70.
Leiden.
Het bestuur van de KAV, afd.
Leiden, roept alle leden van de hele
Leidse KAV op, maa ïdagmiddag 3
uur te komen bidden in de Harte-
brugkerk om verlichting van de vele
noden in de wereld. Alle dames
worden uitgenodigd op deze KAV
Bid- en Boetedag met elkaar een
goede daad te verrichten in de vas
tentijd; dus komt allen!
R.K. BRIDGECLUB S.V.A.
De uitslagen van de tweede avond
van de paren wedstrijd is als volgt:
Groep zwart: 1 dames Bik 124 (249);
2 Dieben-v. Wijk 114 (207) pt; 3, 4
en 5 v.d. Ruit-Middelbeek (208), hr.
en mevr. Bernsen (179), v. Haaste-
ren-Abswoude (181) 104 p; 6, 7 en 8
hr. en mevr. v.d. Drift (203), mevr.
Werter-Bik (203), Smits-Weber (189)
96 p; 9 mej. v. Loon-Hoekstra 86 p.
(209); 10 hr. en mevr. Cuppen 76 p.
(172).
Groep Rood: 1 hr. en mevr. Van
Leeuwen 102 p. (168); 2 Jeuster
Winkelmolen 98 (190); 3 mevr. Bou-
zieWijnen 81 (152); 4 dames Men
ken—de Clerk 77 p. (156); 5 dames
v. NoortBisschop 73 p. (157); 6 da
mes SmitCaranus 69 p. (148); 7 hr.
en mevr. De Ridder 52 p (123); 8
BroekenBertels 48 p. (106).
PROTESTANTS CHRISTELIJKE
KANDIDATENLIJST
Gisteren is de definitieve lijst van
kandidaten voor de protestant chris
telijke groeperingen, die deelnemen
aan de a.s. raadsverkiezingen in
Leiden, bekend gemaakt. Deze lijst
wijkt slechts op één plaats af van
de huidige samenstelling van de
raadsfractie nl. voor mevr. v. Geel
kerken is in de plaats gekomen de
heer Elsgeest-
De Vola en de
Volkswagen
Gisteravond hield de Ver. van Oud-
Leerlingen der Ambachtsschool haar
maandelijkse bijeenkomst in het
Geref. Jeugdhuis aan de Breestraat.
De heer J. A. J. Kortekaas hield een
korte inleiding, waarna een verto
ning volgde van een prachtige kleu
renfilm „De geboorte van een auto
mobiel".
In deze film ziet men het fabri
cageproces in een moderne automo
bielfabriek, van de Volkswagen te
Wolfsburg in West-Duitsland. De fa
briek met haar nevenbedrijven heeft
op het ogenblik een produktie van
meer dan 4200 auto's per dag. Door
deze fabriek is het dorpje Wolfsburg,
dat in 1939 nog maar 1800 inwoners
telde, uitgegroeid tot een zeer mo
derne stad van 65.000 inwoners. Door
deze film krijgt men een indruk van
wat er allemaal moet gebeuren om
tot dit resultaat te komen.
Leidse Universiteit
Geslaagd voor het Doct.ex. Ned.
Recht, de heer F. E. v. Haastert te
Den Haag.
Burgerlijke Stand
Geboren: Johanna Elizabeth d.v.
A. B. Hartsen en J. E. P. Mosselman;
Willem z.v. W. Verkroost en C. v.
d Oever; Margaretha Johanna d.v.
N. Korenhof en J. Lit; Feike Jacob
z.v. J. van Dijijn en H. van Rijn; Eli
zabeth d.v. J. de Water en E. Ram;
Aleida Jolande d.v. G. A. Jasperse
en J. H. H. Kroon; Wilhelma Mar
griet d.v. C. v. d. Oever en G. Ros;
Willem Nicolaas z.v. W. van Zon
neveld en L. v. d. Meer; Nicolette
Elisabeth d.v. E. J. Moojen en E.
van Dijk.
Gehuwd: G. Paauw en E. E. Kralt;
S. J. Bey en N. J. C. Wolswijk; W.
H. Stikkelorum en L. M. Verbooij;
N. v. d. Keur en H. Laterveer; P.
A. A. Roosenstein en M. A. Hinnen;
W Blok en H. C. Laterveer; B. C.
Verbisen en C. P. Haans.
Overleden: D. Parlevliet, 78 jr.,
man; N. van Es, 75 jr., wed. v. P.
Verhoef G. Vos, 86 jr., wed. v. B. van
Leeuwen; G. H. de Bruijn, 68 jr., e.
v. H. Lemmers.
BRIDGECLUB „DE SLEUTELS"
Uitslagen viertallen wedstrijden.
Groep Zwart.
Team Kuyt tegen team Selier 3-3
v 73-72 pnt.) team Gewald tegen
team Harloff 3-3 (66-66 pnt); team
de Vries tegen team Deroge 5-1 (58-
36 pnt).
De stand: 1. team de Vries, 2 gesp.
17 pnt. (191-109 pnt), 2. team Kuyt
3'gesp. 15 pnt. f204-112 pnt); 3. team
Selier, 3 gesp. 9 punt. (160-190 pnt);
4. team Deroge, 3 gesp. 6 pnt. (129-
157 pnt); 5. team Harloff, 3 gesp.
4 pnt. (129-187 pnt); 6. team Gewald,
3 gesp. 3 pnt. (137-224 pnt).
Groep Wit.
Team v. Kempen tegen team v. d.
Steen 0-6 43-100 pnt); team Middel-
GEM. AANKONDIGING
B. en W- van Leiden brengen ter
openbare kennis, dat, met uitzonde
ring van de afdeling bevolking c.a.,
de gemeentesecretarie, zomede het
kantoor van de gemeente-ontvanger
op 28 maart a.s., in verband met de
verkiezingen voor de Provinciale
Staten, voor het publiek zullen zijn
gesloten.
ham tegen team Blansjaar 0-6 (53-79
pnt).
De stand: 1. team v. d. Steen, 3
gesp. 18 pnt. (306-107 pnt.); 2. team
v. Kempen, 3 gesp. 7 pnt. (185-265
pnt); 3. team Blansjaar, 2 gesp. 6
pnt. (118-162 pnt); 4. team Staaldui
nen, 2 gesp. 4 punt. (99-166 pnt); 5.
team Middelham, 2 gesp, 1 pnt. (130-
170 pnt).
Het laatste
Meester-coneert
van K 0
De eerste hoboïst van het Concert
gebouw Orkest, Haakon Stotijn moet
een operatie ondergaan, waardoor
hij maandenlang zal zijn uitgescha
keld. De heer Stotijn is ook hoboïst
in het Concertgebouw Quintet, dat
zou optreden in het laatste concert in
de Meesterserie van K O dat ge
geven wordt in de Zuiderkerk aan de
Lammenschansweg op dinsdag 27
maart. Het blijkt voor dit Quintet
onmogelijk om zonder de heer Sto
tijn te concerteren. Het mag een ge
lukkige samenloop van omstandighe
den genoemd worden dat K O op
de bewuste datum kon engageren 't
strijkorkest Benedetto Marcello, een
ensemble van hoog niveau, dat zeker
past in een reeks concerten, die zich
tooit met de naam Meesterserie en
dat nog niet eerder in Leiden is
opgetreden.
Uitgevoerd zal worden een pro
gramma van Italiaanse muziek: Wer
ken van Vivaldi, Albinioni, Corelli,
Scarlatti, Manfredini, Bonporti en
Benedetto Marcello, een genre, dat
in Leiden bijzonder populair is, zoals
valt af te leiden, uit de grote be
langstelling bij vroegere concerten
van I Virtuosi, I Musici en Les So
listen de Zagreb.
Benedetto Marcello is een hecht
samenspelende groep, die in kwaliteit
kan wedijveren met de zo even ge
noemde kamerorkesten. Dit laatste
bijzondere concert zal bij wijze van
uitzondering, ook toegankelijk zijn
voor niet-leden van K O.
LEIDSE AGENDA
VRIJDAG 23 MAART
KVP- S tatenkring. Verkiezings-pro-
poganda bijeenkomst. Sprekers mr.
H. W. van Doorn en burgemeester E.
J M. Kolfschoten. De Burcht, 8 uur
nam.
ZONDAG 25 MAAR1
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Filmvoorstelling: „Visvangst, Wage-
nia vissers", aanvang 2.30 uur.
KARPETTEN
TRAP- EN GANGLOPERS
50 en 70 breed; moderne en
klassieke dessins. Grote keuze
TEXTIELHANDEL EN
WONINGINRICHTING
W. J. ZIRKZEE
Van 't Hoffstraat 7-7a, tel. 24610
MIDZA
(Advertentie)
Afscheid pastoor Looijaard. De
plechtige H. Mis, welke pastoor J.
C. M. Looijaard zondagmorgen 23
maart a.s. opdraagt bij zijn afscheid
van de parochie van St. Willibrord
te Oegstgeest, begint niet om half
negen, maar om tien uur.
BIOSCOPEN
De films in de week van 23-30 maart
zijn door de KFC als volgt gekeurd;
Trianon: „Exodus", 14 jaar.
Dgl. 2.00 en 7.30 u. (ook
zond.).
Casino: Afgekeurd.
Lido: „Kermis in de regen", 14 j.
Dgl. 2.30, 7.00, 9.15 u.; znd.
2.30, 4.45 7.00, 9-15 u.
Luxor: „Via r ala", volw.
Dgl. 2.30, 7.00, 9.15 u.; znd.
2.30, 4-45, 7.00, 9.15 u.
Studio: „Lola", volwassenen.
Dgl. 2.30, 7.00, 9.15 u.; znd-
2.30, 445, 7.00, 9 15 u.
Rex: „Pantsercommando", 14 j.
Vanaf maandag: „Charlies
Tante", volw.
Dgl. 2.3C, 7.15, 9.15 u.; znd.
2.30, 4.45, 7.15, 9.15 u.
Greenway (Voorschot): „De hel van
Birma", 14 j.
(Vrijd- 8.15 u.; zat. 7^00 én
9.15 u.; znd. 4.00 u.)
„Song without end", 14 J.
(Zond. 7.00 en 9.15 uur.
maand., wnsd. en donderd-
8.15 uur).
Marktberichten
ALKMAAR, 23 maart Kaas
Comm. Noteringen: fabrieksedammer
1.91; Goudse volvette 2.03. Handel re-
deiijk.
LEIDEN, 23 maart Kaas Aange
voerd 3 partijen Goudse kaas. Note
ringen Goudse le kwaliteit tot 2.25.
LEIDEN, 23 maart Vee Stieren
8; melkkoeien 105, 900-1150, rustig;
vette koeien 320, 2.65-3.45, goed; vare
koeien 44, 525-1025, rustig; pinken
15, 325-500, kalm; vette kalveren 72,
1.80-2.40, zeer stroef; nuchtere kalve
ren 328, 1.00-1.35, matig; vette scha
pen 30, 90-120, stug; fokschapen 70,
rustig; fokschapen met een lam 140-
170; fokschapen met twee lammeren
190-220; vette lammeren 444, 100-140,
stug; veulens 1 (paard); geiten 8:
zuig- en weidelammeren 144; weide-
lammeren 144; totale aanvoer 1589.
LEIDEN, 23 maart Groenten
Andijvie 92-115; snijbonen 4.90; kro
ten, gekookt 50; prei 67-88; spinazie
51-66; komkommers 97; uien 40-62;
witlof 100-157 alles per 100 kg; kom
kommers 42-67; sla 18-38 per 100 st.;
raapstelen 18; radijs 25-35; selderij
31-43 per 100 bos.
GOEDE WEGEN EN
ARBEIDSKRACHTEN
Tropische oerbossen bedekken Borneo met
hun magische groene sluier. Wat gaat er ach
ter die sluier schuil? Welke schatten liggen er
in het „Rijk van Pelandok" verborgen?
DE VERMAARDE koppensnellers van Brits-Borneo
wonen met hun gezinnen in „Lange Huizen".
Misschien is de aanduiding „Oerwoudflatgebouwen"
nog beter. Zij staan in het hart van de rimboe. Op
een afstand gezien lijken zij enigszins op rijen aan
elkaar gebouwde arbeiderswoningen op een cultuur
onderneming. Maar in de binnenlanden van Borneo
vindt men nog geen cultuurondernemingen. De be
volking leeft er nog zijn eigen leven, ver van de Eu
ropese en Aziatische beschaving. De mensen vieren
er hun feesten naar aloude trant. Een bruiloftsplech-
tigheid in zo'n „Lang Huis" bijvoorbeeld is een zeer
omslachtige, met veel ceremonie en muzikaal vertoon
gepaard gaande feestelijkheid. Het is een bont, primi
tief, van bijgeloof druipend gebeuren, dat echter op
de Europese bezoeker van dat donkergroen gesluier
de oerbosgebied een diepe en blijvende indruk maakt.
Zo'n reiziger maakt een goede kans om in de hui
zen of zelfs in de „trouwzaal" fel-gekleurde fietsen bij
wijze van versiering aan de wand of tegen het pla
fond te zien hangen. Over smaken valt niet te twis
ten. Bovendien is een ritje per fiets over enige af
stand in de jungle onmogelijk.
Op het water.
IN HET SULTANAAT Brunei geven de Maleische
bevolkingsgroepen de toon aan. Hun huizenbouw
is zeer merkwaardig. Heel veel woningen staan op
palen in of aan de kant van het water. In Brunei-
Stad (maar ook elders in het land) leven duizenden
en nog eens duizenden, mannen, vrouwen en kinderen
boven, op, aan en in het water. Deze leefwijze schept
tal van problemen. De oplossing is naar Europese
normen in sommige gevallen welhaast wonderbaar
lijk. Immers, onder omstandigheden, die een Wester
ling herhaaldelijk op zijn sterfbed zou brengen, drin
ken de Bruneiers het rivierwater, dat voor hen te
vens badwater en riool isen leven dan „gewoon"
verder als ware dat alles niets bijzonders!
De mannen beoefenen de visvangst en komen daar
door nog wel eens van de rivier af. Zeer veel vrou
wen en kinderen echter hebben nog nooit in hun le
ven „vaste grond" onder de voeten gehad. Zij slijten
hun ganse leven in een „watergevangenis", afgeslo
ten van de rest der wereld door een „watergordijn"
door tabus en door strenge huiselijke tucht Voor die
vrouwen en kinderen is het een schokkende gebeur
tenis, als er een watervliegtuig neerstrijkt op de
rivier „in onze hoofdstraat" zeggen zij want
dan kunnen zij uit de eerste hand genieten van een
vleugje buitenwereld. Maar o-wee als de Heer Gemaal
en Vader een te grote belangstelling vermoedt! Dan
treedt hij fors op. Hij jaagt dap de vrouwen en kin
deren de paalwoningen in en gaat vervolgens zelf
prettig baden in zijn „rivier-achtertuintje".
Mogelijkheden.
MALAKKA WERD vooral dank zij rubber en
tin tot een produktiegebied, dat van zeer gro
te betekenis voor de wereldhuishouding is. Brits-Bor
neo daarentegen bleef lange tijd een „vergeten ge
bied". Pas de laatste kwart eeuw is daar enige veran
dering in gekomen. Zo nam, bijvoorbeeld, de aard
oliewinning er een tamelijk hoge vlucht Andere
delfstoffen wij denken aan antimoon en steenkool
zijn hoogst waarschijnlijk in grote hoeveelheden
aanwezig. Zij liggen echter verborgen onder de dich
te oerbossen. Met de exploitatie is nog maar nauwe
lijks een begin gemaakt. Brits-Borneo brengt ook
rubber, sago, rijst, klappers en peper voort. Voor de
wereldmarkt zijn deze produkten tot dusver niet van
betekenis geweest. Wei kunnen zij dat in de toekomst
worden. De vezelteelt is eigenlijk (tot nu toe) de eni
ge cultuur, die voor Brits-Borneo's export van be
lang is.
Wil men het land tot ontploiing brengen, dan zijn
allereerst nodig wegen en arbeidskrachten. Zonder
verkeersaders kan het binnenland niet uit zijn isole
ment worden verlost. Zonder voldoende arbeidskrach
ten is het onmogelijk om de natuurlijke mogelijk
heden en rijkdommen des lands in exploitatie te ne
men. Wegenaanleg is in Brits-Borneo bijzonder kost
baar. Het tekort aan arbeidskrachten zou alleen door
immigratie weg te werken zijn. Zoals de situatie in
Oost- en Zuidoost-Azië thans is, moet het vrijwel uit
gesloten worden geacht, dat Chinezen, Indonesiërs
of Indochinezen in Brits-Borneo tot arbeidsinzet ko
men.
Brits-Borneo is van nature een rijk land, maar zijn
rijkdommen liggen nog grotendeels braak. Na de oor
log is er wel het een en ander gedaan om de eco
nomische ontplooiing op gang te brengen. De pessi
misten achten een algehele ontplooiing vooralsnog
niet verwezenlijkbaar. De optimisten huldigen de op
vatting, dat Brits-Borneo op den duur evenals Malak-
ka een grote betekenis zal krijgen voor de wereld-
huishouding. De tijd, die nu eenmaal in alles het
laatste woord heeft, zal uitmaken, wie gelijk heeft
gehad.
Vezelweelde.
DE HAVENPLAATS TAWAU had zwaar te lijden
van de oorlog. Na de strijd werd hij weer opge
bouwd eri herkreeg hij zijn vóór-oorlogse bedrijvig
heid. Een der zuilen, waarop die bedrijvigheid rust, is
de vezelcultuur. Vroeger werd de abaca of Manilla
hennep (de naam wijst er reeds op) uitsluitend op
rMf -.".3
-.t'.-v.v ssfivv'
a.-iSfïittfrsöe
gfcijfc
de Philippijnen verbouwd. Na 1930 begon men dat
vezelgewas ook op Sumatra en in Afrika te verbou
wen. Brits-Borneo dankt de vezelcultuur aan de Ja
panse planters. Vóór 1940 waren er vijf Japanse on
dernemingen. Na de oorlog namen Brits-Amerikaan
se belangen die ondernemingen over.
Wij maken niet slechts gewag van de vezelcultuur,
omdat hij belangrijk is, maar ook, omdat hij zo mooi
is. Een wandeling door zo'n metershoog „vezelwoud"
is een tropische ervaring, die een beklemmende, die
pe, weelderige en blijvende indruk maakt. De arbei
ders snijders, drogers, sorteerders, chauffeurs
komen echter niet onder de indruk van die vezel
weelde. Een rit op een kleine vrachtwagen door de
tuinen langs slecht onderhouden paden, die naar Ne
derlandse norm eigenlijk onberijdbaar zijn voor een
hoog opgetaste wagen, is een vezel-ervaring, die zeer
de moeite waard is. Met onnavolgbare behendigheid
stuurt de chauffeur zijn met mensen en vezel be
laden vehikel over, door of langs alle hindernissen.
De laatste bewerking ondergaat de vezel in de far
briek. Daar is het een bedrijvig gedoe. En ook aan
de kade van Tawau sjouwen en zwoegen de arbei
ders, dat het een aard heeft. Het is, alsof men daar
hoort, hoe de machtige wereldmarkt (en hand in
hand hiermede de wereldpolitiek) op de poorten van
Brits-Borneo begint te kloppen.
Slotakkoord.
E1 VENALS VAN Nieuw-Guinea is de wereld zich
eigenlijk pas bewust geworden van het bestaan
van Brits-Borneo na 1945. Een evenals Nieuw-Guinea
is Brits-Borneo nog slechts betrekkelijk weinig voort
geschreden op de weg der techniek, economische en
politieke ontwikkeling Het begin is er niettemin. Zul
len in de voor ons liggende tijden de dichte oerwou
den geleidelijk gaan verdwijnen en plaats maken voor
plantages en mijnbouwondernemingen? Zullen de
„oerwoudflatgebouwen" onbewoonbaar verklaard
worden en nieuwe, moderne nederzettingen verrijzen?
De tijd zal het leren.
Thans echter bedekken nog steeds tropische oer
bossen met hun magische sluier het grootste deel van
Brits-Borneo. En achter die sluier slaan primitieve
mensen, oerang oetans, gibbons, vliegende vossen,
vliegende eekhoorns, honigberen, neushoorns, oeros
sen, wilde zwijnen, stekelvarkens, neushoornvogels,
adelaars, papegaaien en andere fel-gekleurde vogels
de geruisloze gangen en bewegingen gade van de ge
heimzinnige pelandok, van het muis- of dwerghertje,
dat niet groter dan een haas een der vele ge
heimen is van Kelamantan's wildernissen. De bevol
king. noemt de pungle wel „Het Rijk van Pelandok".
In dit rijk, in Pelandok's rijk begint de vooruitgang
aarzelend door te dringen. De vooruitgang? Ja, de
technische vooruitgang met de daarmede samenhan
gende exploitatie van de natuurlijke rijkdommen.
en misschien ook met politieke onrust, die zich im
mers reeds, even schuchter als de techniek, heeft aan
gekondigd in de gedaante van om geld vragende „vrij
heidsstrijders".
NIVANO - NADRUK VERBODEN
