KINDERSPEL IN
„DE LAKENHAL"
Experiment in Leids museum
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1961
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 9
Er is met Leidse schoolkinderen een interessant
experiment gaande, waarvoor op enkele mid
dagen per week het stedelijk museum „De La
kenhal" voor hen tot een speelterrein wordt
gemaakt. De leidster van dat spel is een weten
schappelijk assistente van het museum, mej. N.
T. Kroese, een enthousiaste en idealistische jon
ge vrouw. Het doel is de kinderen toegankelijk
te maken voor kunst en schoonheid, door hen
„te leren zien" en te brengen tot zelfwerkzaam
heid, door „het geziene" in eigen taal te leren
uitdrukken. In vormen dus, die zij met hun
eigen kinderfantasie bespelen en die hun kin
derhanden in staat zijn te maken.
Anders gezegd: juffrouw Kroese tracht de kin
die verschillende kleuren verf on
der glas drukte, waardoor aantrek
kelijke combinaties werden verkre
gen.
Dat het resultaat wel eens anders
deren estetisch gevoel bij te brengen en verder uitvalt dan dY, ™akef. of maakster
te ontwikkelen door hen ov eiaen wiize te la- bedoelde, 1S ook begrijpelijk, omdat
ze onzwiKKezen, aoor nen op eigen wijze ze ia in jeugdige overmoed wel eens te
ten doen wat ook de makers van hun voorbeel- hoog wordt gegrepen. Waar bijvoor
den in het museum deden; uit eigen initiatief, beeld een portret in de stijl van Van
in eigen vormgeving en in het raam van hun Gogh(!) de bedoeling was, bleek een
eigen, uiteraard nog onontwikkelde capaciteiten. £rnskopdatTeSurtaatUwasgdanmook
Een experiment dat, naar wij geloven, enig is in een echt piassegezicht, zodat er uit-
Nederland en zeker niet is te vergelijken met eindelijk tóch nog iets goeds uit die
andere pogingen, waarbij kinderen ook tekenen bus kwam.
of boetseren wordt geleerd, maar dan door „le
raren", méér dan door „spelleiders". Dat laatste
is juist het geval hier. Hier speelt een wille
keurige groep kinderen en met hen speelt juf
frouw Kroese.
Niet zoetjes en
braafjes
prijzend, terechtwijzend of corrigerend.
kinderen die kunnen hebben. Kleine ons, symptomatisch - vonden ze het
vingers kneedden klompjes grauwe zonde de afgewerkte flitslampjes in
klei in nog onbestemde vormen, de prullenmand te deponeren. („Die
Twee blondkoppen van jongens bo- kunnen we goed gebruiken, als we
Od vriendelijke uitnodiging van Sen zich tezamen over één tekening een vuurtoren gaan maken.")
Om het „opnamegevoel" voor kunst- juffrouw Kroese maakten we dezer penseelden in hartverwarmende Meen eebter niet dat ze daar alle-
werken te ontwikkelen zijn er ook dagen eens zo'n werkmiddag mee. harmonie of hun leven ervan afhing, maal en de hele tijd zo zoetjes en
legpuzzels gemaakt. Eerst in een- We kwamen terecht in een kamer De meesten van hen trokken zich braafjes doei^e w^em Zo nu en dan
voudige grote vierkanten of ruiten, onder de hanebalken, waar een bun- ®ee" sikkepit aan van die vreemde was het ook wel eens woelig en zij
later met meer ingewikkelde, klei- deltje kinderen bezig was met teke- eend m de bijt,die wij toch waren gend werd er zeker niet gewerkt,
nere uitsnijdingen, die meer aandacht nen, plakken, verven of boetseren rustig gingen zy door met hun spel En temidden van de schare was daar
opeisen voor de kleine samenhan- dat het een lieve lust was. We zagen heten zich daarvan zelfs niet af- juffrouw Kroese („Juf prijzend,
gende details. Voor deze legpuzzels twee ukkies van zes jaar tekenen brengen door het flitslicht van de terechtwijzend of corrigerend, al
worden oude tentoonstellingsaffiches met een overgave, zoals alleen kleine f°t°graaf- Wel - en dat is hier, dunkt naar het haar nodig leek.
van het museum gebruikt.
Als een stimulans - en in zekere
zin als een beloning - krijgen de
trouwe bezoekers een mapje, waar
zfj hun werkstukken in kunnen op
bergen.
Onderwijzers en onderwijzeressen
staan over het algemeen welwillend
tegenover het experiment en komen
ook wel eens kijken. Zij oefenen
echter geen enkele invloed op het
werk van de kinderen uit.
Kleine vinger kneden klompjes grauwe klei.
Het zijn geen
klasjes
De uitdrukking „willekeurig" moet
letterlijk worden genomen. Het
zijn geen klasjes en het is geen cur
sus in de gewone zin van het woord;
er is geen dwang. Komen ze op een
speelmiddag, dan is dat fijn, komen
ze niet.óók goed.
Reeds een eigen
techniek
Aardig is het te zien hoe verschil
lende kinderen, bij alle verscheiden
heid van aanleg reeds een eigen tech
niek ontwikkelen. De een werkt bij
na uitsluitend met krijt of met pot
lood, een ander met verf. Weer een
ander beweegt zich op het terrein
van dekken en wegkrabben. We za
gen krijttekeningen, gedekt met O.I.
inkt, die later weer gedeeltelijk
werd weggekrabt, waardoor een bij
zonder coloriet werd verkregen.
Goed. de een doet het wat onbehol-
de andere groep (en omgekeerd) dan pener nog dan de ander, maar het
het antwoord in het museum zoeken is alles kinderlijk-ongekunstelde kin-
moet. derlij ke kunst. Voor het grootste
deel (natuurlijk) figuratief, hoewel
we bij enkelen ook een neiging naar
het abstracte ontwaarden. Sommigen
blijken een vrij sterk ontwikkeld
kleurgevoel te bezitten, zoals een,
„Plat" en
perspectief
Languit liggend op
de buik
languit liggend op hun buik
Tekenen, schilderen en boetseren
zijn wel de voornaamste bezigheden,
waarin de kinderen zich uitleven. Ze
Gunstig resultaat van aannemerscursus
KONINGIN JULIANAFONDS
AANVAARDT TOTO-GELDEN.
Wel is er een kern van trouwe be- faijiën leer" eTememair^ Een- jjjt Leiddl C.O. krCgCIl 16 10)126 aaiUieilierS helft T rlfd
zoekers, die afkomstig zijn uit ver- jeer) ze ieren verschillende technie- O J O Koninein Jul
schillend milieu. Die praten er met ken onderscheiden en om de uitbeel- 1 -
vriendjes of vriendinnetjes over en ding van de ruimte door de eeuwen IlCl VdKllliJ-LUIHd
brengen die soms mee. Typisch is heen te ieren begrijpen, maken ze 1
wel, dat de „eerstelingen" afkomstig ^platte" en perspectivische tekenin-
Er waren ook kinderen in het mu
seum zelf te vinden. Twee jongens
vonden we in een zaaltje, languit
liggend op hun buik, tekenen naar
een voorbeeld, dat zij zich hadden
uitgekozen. In een ander zaaltje was
er eentje bezig een „bouwwerk" te
conterfeiten en in een rustig hoekje
van een - naar het ons leek - stu
deerkamer zagen we warempel een
tweetal knaapjes zich onledig hou
den met „kunsthistorie", het maken
van een plakboek.
Voor al die meiskes en jongens
zijn die wekelijkse bedoeningen in
het museum spel èn doodernstige
zaak tevens Onder hen zal zich geen
enkele Rembrandt, Breitner of Van
Gogh bevinden. Of - wie weet - mis
schien is er toch nog een enkel licht,
dat niet onder de korenmaat behoeft
te worden gezet. Wie zal dat overi
gens zeggen?
Het gaat trouwens niet in de eerste
plaats om talentenjacht; het gaat
hier slechts om jonge, ongecompli
ceerde en nog ongekunstelde kinde
ren, die in dit spel hun plezier zoe
ken. Waardoor zij kennis maken met
schoonheid en leren die zelf te vin
den. Die proberen, onbeholpen of
niet, in kleur, lijn of vorm uit te
drukken wat hen op het prille hart
ligt.
Zonder de allures van vroegrijpe
en vroegwijze kleine grote-mensen.
Want het zijn écht geen wonderkin-
vergadering van gisteren deren,
raad van beheer van het
Koningin Julianafonds (nat. fonds rp - II*
ter bevordering van maatschappelijk JL CTltOOIlStSlllïlQ
werk) met algemene stemmen be
sloten het bedrag, dat over 1960 en
1961 uit de voetbaltoto aan het fonds
De tot nu toe verkregen resultaten
fuT de^wone volksklasse! ^ge^en walze hTtTef- De .eiding va, de aaxwemerscursos er op wees dat hetgehaalde «ptoj bedra™. van het experiment, waarmee ju!-
langzamerhand begonnen er ook kin- ste doen en dat is (over het alge- voor Leiden en omstreken kan zich ma wei toegang gaegt tot aie weieia iii+ w frouw Kroese sinds april van dit jaar
- i omstreaen Kan zien d~ hnuwërii dnrfi nnaaeen ea- nog uit deze bron in het Koningin ""ouw xvn
Da^be^Lnt e^hteTnieTdït er^a?- yl^TL^rksh^ken *öïl gelukkig prijzen met het hoge gemid- ranüe betekent 'VOor een gLd aan- Julianafonds zullen vloeien, te aan- £fz£„^(ziJbegon met een zestal
l-lzt "1 tv?leg bebbei'J51 delde (76,2) van geslaagden voor de nemer zijn. Uit naam van de hoofd- vaarden.
kinderen), zÜn *e z^en °P een kleine
tevorming plaats heeft. De groepjes we zagen, vertonen dan ook grote c V 'af"iIf i i fTn Van de 21 bestuurder de heer'e P Bakels^die Om tegemoet te komen aan die tentoonstelling, die in „De Laken-
zijn één in verband, één in het spel verschillen in aanleg en techniek, cursu J P- familie-omstandigheden verhin organisaties voor maatschappelijk bal is ingericht. Wij hebben er veel
kinderen onder elkaar, hetgeen te- ZOWel bij het tekenen en schilderen kandidaten n.l., die voor het examen door w. -
gemeenschapsgevoel.
Het begint met een zoekspel in het alleen als
museum. Dan volgen rondleidingen
J!ra.5^JHT v11*"- di DrinciDië]p bezwaren" heh- genoegen aan beleefd en we raden
vens ten goede kan komen aan het alsbij liet boetseren. „Geholpen" Burgerlijke- en Utiliteitsbouw opgin- verdere6 studie deTmnie passé" ben tegen aanvaarding van subsidies veKn - onderwijzers en andere op-
worden ze slechts zeer sporadisch; 16 eLsteravond het Je^De heer J van Zijn eveneensll uit toto-gelden, werd besloten jaar- voeders, vooral vaders en moeders -
oio ,0 tummi<l detail niet «en' kxesen er 10 g«ieravona m ren. ue neer j. van z,ijp, eveneens ie- een^edrag a£ te zonderen uit de aan te gaan zien wat zeer jonge kin-
eot metPaded vlrfto-' ^GuldenVlies" door de voorzitter van 25"ïït"totë'-geT der0V" ongebondenheid
en daarop sluit dan de zelfwerk- nen krijgen, de Commi^ie van Toezicht, de heer naast de VT!ugde om het behaalde deï1 afko,mst.1?, ziJn- Dit bedrag zal °Proe;^lsch gebied reeds weten te
zaamheidi'op de" mësëum'zolder aan; ze een "beetje te hulp. Zogenaamd A. p. de Rooy, het diploma uitge- ^plomar nü Ven""einde Smt"aM*de volgens dezelfde normen, als in"acht b0Dikte"nt„on,t„1,in„ hliift nnpn tn,
's woensdagsmiddags voor de klei- vingerverven en met lapjes klodde- dit reSuitaat komt de aid. vriendschapsbanden, die gedurende vf?"5™ Sonomen ten aanzien van tentoonstelling Digiopen tot
nen,. donderdags voor de_ groteren, ren,yrnjjtb,. Hetboetseren worft het landelijke de drie.jaar, dat de cursuf geduurd .nd««^™to^wor; IjS
De\Trgce6rH°ouwaard uit Valken- «en. komende van de zijde van hen, ting gevem Het experiment zelf is
De"'leèftijd~varieert van vijf" tot zes- in klei gedaan, zelden met papier- Leiden ver
tien jaar, met als grootste groep de maché. Het mag niet ontaarden in gemiddelde.
een lijst van vragen samen,
twaalfjarigen. Om hen wegwijs te knoeiboel. Ook zijn er kinderen, die deze bijeenkomst, waarop de burg sprak namens de leerlingen een
maken in het museum organiseert reeds aan vergelijkende of beschou- eesla^gden met hun familie, de Com- dankwoord.
juffrouw Kroese „vossenjachten" in wende kunsthistorie doen, getuige van Toezicht, de direkteur van Geslaagden: P. Balkenende, Lisse;
groepen. Twee groepen stellen ieder de mooie geïllustreerde werkcahiers school de heer J. J. M. Buschke J. J. C. van Cromvoirt, Zoeterwou-
i, waarop of plakboeken, die wij zagen. de £eraren aanwezig waren, zijn de; G. v. Duyn, Katwijk; D. Geest,
over en weer woorden van dank en Zwammerdam; G. H. J. Granneman,
gelukwens gesproken. Leidschendam; J. M. den Haan, Rijns
burg; C. Hou waard, Valkenburg; A.
Na het openingswoord van de Keijzer, Boskoop; W. G. Korteka^s,
voorzitter, de heer Van Rooy, en de Sassenheim; G. v. d. Mey, Rijnsburg;
diploma-uitreiking, sprak deze woor- B. Momberg, Leiden; J. B. Nagtegaal,
den van dank tot verloofden en echt- Leiderdorp; J. C. v. Osnabrugge,
genoten, die de leerlingen bij hun Voorschoten; A. Ouwehand, Katwijk;
studie vaak hebben aangezet tot vol- J. W. A. Rijsbergen, Leiden en J. G.
houden, dank ook tot de ouders en v. Wijk, Aarlanderveen.
die de eerder genoemde bezwaren dubbel en dwars waard om met gro-
hebhen. te belangstelling te worden gevolgd.
tot de direkteur en leraren van de
school. De leerlingen zelf bood hij
zijn gelukwensen aan en wekte hij
op zich door verder studie in het
aannemersvak te bekwamen.
RECONSTRUCTIE RIJKSWEG
UTRECHT—DE BILT.
In hartverwarmende harmonie
Na de gelukwensen van de heer De ANWB deelt mee, dat Rijkswa-
Buschke, die tevens memoreerde, dat terstaat zeer binnenkort overgaat
de heer W. Dijkstra de school als le- £o£ aanbesteding van de reconstructie
raar gaat verlaten, nam de heer P. van de weg utrechtDe Bilt waarbij
Niersman het woord. Hij sprak na- db; traject grondig wordt gewijzigd,
mens de drie patroonsorganisaties in j)e verbetering zal o.m, inhouden dat
de bouwwereld, de Katholieke Aan- twee gescheiden rijbanen en twee
nemers Patroons Bond (die hij zelf parallelwegen de huidige vierstrooks-
vertegenwoordigde), de Nederlandse weg gaan vervangen. Hiermee wordt
Algemene Patroons Bond, (vertegen- een ejnd gemaakt aan een sinds lang
woordigd door de heer J. Olivier) en bestaande levensgevaarlijke situatie
Christelijke Aannemers Patroons 0p een van Nederlands meest inten-
Bond (aanwezig was de heer C. sje£ gebruikte wegen. Rijkswater-
Meerburg). staat komt daarmee tegemoet aan de
De heer Niersman noemde de ge- gegronde wensen van de ruim 32.000
slaagden nieuwe collega's, die hij van weggebruikers die ieder etmaal ge-
harte in de bouwwereld welkom bruik maken van dit traject.
heette, doch die hij tevens aanspoor-
de zich steeds meer in het vak te
bekwamen om daardoor de naam van Mgr. M. A. Jansen, bisschop van
aannemer waardig te zijn. Rotterdam, zal woensdag 27 septem-
Bij deze woorden sloot zich aan de ber en woensdag 4 oktober geen
haar A. Ponsen, een deer leraren, die audiëntie verlenen.
Twee knaapjes, die aioh onledig houden met „kunsthistorie".
(foto's: „De Leidse Courant")
