S)e £cidóe(3oti^ci/nt
KENNEDY EN CHROESJTSJOV
BEREID TE ONDERHANDELEN
Initiatief van minister Spaak
Wie schoot het eerst in
Elisabethstad
van O'Brien
Nederlander in Oost-Berlijn
gearresteerd
De NATO op alles voorbereid
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1961
51ste JAARGANG
No. 15423
BUREAUS: PAPENGRACHT 32
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VERBIJSTERING
IN KATANGA
Directeur: J. F. J. M. KOENS
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN
Telef. 2 0 9 3 5 Red. 20015, 25594 Advert. 2 0 8 2 6 - Klachten bezorging 3 3 8 3 9 (tussen 17.30 en 19.00 u.) Giro 10 30 03 Abonn. 0,59 p. w., 2,55 p. mnd., 7,50 p. kw., Franco p.p. 8.-, Adv. 17 ct p. mm., Telefoontjes 1,50
WESTELIJK OVERLEG IN WASHINGTON
SPAAK NAAR MOSKOU
De ministers van buitenlandse zaken van de westelijke „Grote Drie" begin
nen vandaag (donderdag) in Washington besprekingen over de crisis om
Berlijn.
De drie minister - Dean Rusk van de V.S., lord Home van Engeland en gische minister van Buitenlandse Za-
Couve de Murville van Frankrijk - zullen met name de opvattingen van p nit„pnodi?d
hun regeringen moeten coördineren met het oog op besprekingen met de raui ™enn apaaK UIlsenoa,s«
Russen. "em *n Moskou te bezoeken. De ge-
Vrijdag zal de Westduitse minister van buitenlandse zaken, Von Brentano, wezen secretaris-generaal
zich bij hen voegen. NAVO heeft de uitnodiging aange
Zowel president Kennedy als premier Chroesjtsjov heeft zich bereid ver
klaard over de kwestie-Berlijn te onderhandelen. Het Amerikaanse staats
hoofd stelde voor, dat minister Rusk en zijn Sowjet-collega Gromyko vol- de Russische hoofdstad, zo meldt ra
gende week bij de opening van de zitting van de Algemene Vergadering dio-Moskou.
der Verenigde Naties in New York met elkaar gaan praten. De Sowjet-
premier verklaarde, dat zijn regering te allen tijde aan de conferentie- De huidige internationale spannin-
tafel wil plaats nemen, mits dergelijke besprekingen niet worden gebruikt gen zouden aanleiding tot deze uit-
om de sluiting van een Duits vredesverdrag te vertragen. nodiging zijn, aldus wordt van wel
ingelichte zijde in Brussel vernomen.
In dit verband wordt verwezen
naar de rede, die Spaak maandag
j.L heeft gehouden.
Hij opperde toen het denkbeeld
van „beperkte experimenten" bij de
ontwapening. Daarbij zouden zones
blemen, als de Sowj et-Unie daartoe moeten worden geschapen voor proef-
_In een woensdagdoor het Witte bereid blijkt. nemingen met zo niet ontwapening
De president verklaarde verder, dat dan toch tenminste met controle, ex-
den bewezen, dat die controle geen
afbreuk doet aan de souvereiniteit
van de Staten".
Deze laatste passage is woensdag
voor het socialistische partijblad
„Le Peuple" aanleiding geweest te
spreken van een „Nieuw initiatief
van Spaak".
Het blad citeert „welingelichte
kringen", die menen, dat Spaak hier
mede „op diplomatieke wijze de op
richting van een gedemilitariseerde
zone in Midden-Europa heeft voor
gesteld". Volgens sommigen, aldus
het blad van de partij van minister
Premier Chroestjsjov heeft de Bel- Spaak, zou deze zóne zich kunnen
uitstrekken van de Rijn tot de
Weichsel in Polen en tot aan Tsjecho-
Slowakije en Hongarije, waardoor de
spanningen tussen de twee blokken
van de ten zeerste zouden worden vermin
derd.
Volgens „Le Peuple" tenslotte zou
nomen en vertrekt 19 september naar het „Initiatief Spaak" neerkomen op
Griekse prinses met haar Don Juan
VERKLARING VAN KENNEDY
Huis uitgegeven verklaring zegt pre
sident Kennedy, dat indien alle be- diplomatieke kanalen open staan om perimenten waarbij zou kunnen wor-
trokken regeringen zich ten doel stel- constructieve stappen voor vermin-
len te zoeken naar middelen om een dering van de spanning te verken-
eervolle vrede te bewaren, er geen nen. Ook zijn andere middelen be-
noodzaak bestaat zijn toevlucht tot schikbaar wanneer zij een goed doel
de volgende punten:
De westelijke mogendheden moe
ten tot overeenstemming onder
ling komen;
eenmaal eensgezind over de doel
stellingen moeten onderhandelin
gen worden aangegaan of voor
stelen worden geformuleerd vóór
10 oktober - datum van de bij
eenkomst van de Russische com
munistische partij - om te voor
komen dat men opnieuw voor
een nieuw So wj et-initiatief wordt
gesteld;
Het Westen moet een plan heb
ben, dat precies aangeeft wat men
wil.
geweld te nemen.
zouden kunnen dienen. De president
De president verklaarde het van zei echter niet welke middelen dit
het grootste belang te achten, dat waren.
geen eenzijdige handelingen worden
ondernomen die vreedzame vooruit
gang onmogelijk zouden maken.
President Kennedy gaf zijn ver
klaring uit na zijn besprekingen met
president Soekarno van Indonesië
t, XT v i en president Modibo Keita van Mali,
De aanwezigheid in New York, de die hem een boodschap VM de con.
volgende week, van de. R^sische en fêrentiê' van nlrt-wrtfondSl dfan°den BeSClluldigHlgen
Amerikaanse ministers van Buiten- hadden overgebracht,
landse Zaken zal, aldus de Ameri
kaanse president verder, gelegen
heid bieden voor ernstige bespre
kingen over Duitsland en andere pro- een verklaring van de president per-
soonljjk, die kennelijk was bedoeld
ontvangen, die er op wijzen, dat de
strijd in Elisabethstad is afgelopen en
dat de troepen van de Verenigde Na
ties de situatie in de hand hebben.
Hij verklaarde, dat zijn regering de
Verenigde Naties had verzocht de
Katangese ministers van binnen-
De premier van de centrale rege- landse zaken Moenongo, van buiten
als een duidelijk antwoord op de mis- ring in Leopoldstad, Adoela,^ heeft landse zaken Kimba en van finan-
De verklaring werd niet uitgege
ven als een communiqué, doch als
sie van de buitenlandse bezoekers. meegedeeld, berichten te hebben
Bij poging vrouw over sectorgrens te brengen
Naar het ADN bericht heeft de Oost-Berlijnse politie een viertal buiten-
In Lausanne is gisteren officieel de verloving bekend gemaakt van de zoon
van de Spaanse troonpretendent, prins Juan Carlos en de oudste dochter
van het Griekse koningspaar, prinses Sophia. Na deze bekendmaking po
seerden de vorstelijke verloofden voor de vele persfotografen. Op deze
foto van de gelukkig lachende prins en prinses zien we op de achtergrond
van links naar rechts: ex-koningin Eugenia Victoria van Spanje, de moeder
van prins Juan Carlos, en koningin Frederika en koning Paul van Grieken
land. (telefoto)
KATANGA
NAAR MENSELIJKE berekening
is het nu wel afgelopen met
de glorie van Moise Tsjombe. Nadat
de strijdkrachten van de Ver. Naties
een paar weken geleden Tsjombe's
ruggegraat gebroken hadden door
zijn blanke adviseurs en officieren te
verwijderen, hebben ze nu maar
meteen schoon schip gemaakt door
practisch de macht in handen te ne
men.
O leider in Katanga?"geprobeerd Naar het ADN bericht heeft de Oost-Berlijnse politie een viertal buiten- iio-boodschap van Radio Vrij Katan-
om Tsjombe over te halen om la?ders gearresteerd wegens pogingen om Oost-Berlijnse vrouwen oyer de ga. „Katanga vecht nog steeds voor
naar Leopoldstad te gaan teneinde 55ktIorKJen" ™ar h? Westen te brengen. Een van hen is de Nederlander zijn vrijheid en heeft nog een deel
zich te verstaan met de centrale re- 5" Pierrot, een 55-jange inkoper van speelgoederen uit Heem- van Elisabethstad in handen Demis-
eering en met Hammarskioeld die stede' selVl!wd vader van vijf kinderem De heer Pierrot vertrok onge- dadige V N houden slechts een deel
mmfddcls Tn jeToïïo isg'eam- gleden naar Oost-Berhjn, dat hij regelmatig voor van de stad bezet...
veerd. Maar Tsjombe herinnerde zich pjerrot wj]de de vrouw op de reispas van zijn echtgenote naar West-Berlijn Dit station zei verder: „De geruch-
aaear.0 meer brengen. Volgens het Oostduitse persbureau ADN zijn de laatste dagen
verscheidene buitenlanders, die mensen in hun auto's wilden meenemen
ciën Kibwe te arresteren. Minister
Kimba zou reeds in hechtenis zijn
genomen.
In kringen van de centrale rege
ring en de Verenigde Naties worden
deze drie ministers verantwoordelijk
gesteld voor de incidenten.
Een Zweedse officier zou gedood
zijn door vuur uit het Belgische con
sulaat in Elisabethstad, terwijl even
buiten de Katangese hoofdstad een
Katangese pantserwagen het vuur op
een post van de Verenigde Naties
geopend had.
Daartegenover verklaarde een ra
ten, dat van het Belgische consulaat
uit verscheidene malen op de V.N.-
troepen zou zijn geschoten, zijn vals.
nog levendig, dat hij al eens
gevangen genomen was en vertrouw-
de het zaakje niet De volgende dag A^hVrWesten,"g7awtótëérd: - - -
was hij geen president meer, maar j)e drje ander gearresteerden zijn twee Amerikanen, en een Engelsman. rV„ stad zelf wordt hevig gevoch-
een vluchteling. Volgens ADN zullen alle vier terechtstaan.
Dit optreden van de V.N.-troepen Waarnemers in West-Berlijn vragen zich af onder welke omstandigheden
heeft de wereld wel verrast, men de arrestaties zijn gedaan, aangezien sinds 23 augustus buitenlanders alleen
had dat niet verwacht. Tot nu toe aan de Friedrichstrasse in Oost-Berlijn kunnen komen. Aan deze doorlaat- bethstad tot nu toe aan 37 personen
hebben zij zich altijd angstig buiten Post staan de Westberlijnse politie en Amerikaanse soldaten op ongeveer bet leven heeft gekost,
de binnenlandse politiek van de 20 meter van de Oostberlijnse controle 24 uur per dag op wacht. Men kan
Kongo gehouden en zich volgens het zich niet voorstellen hoe daar een vrouw uit een auto gehaald kan worden iin LdSuruLdJ-
consigne van de UNO slechts be- zonder, dat dit onmiddellijk aan de andere kant wordt opgemerkt. STAD
moeid met het dempen van dreigende Volgens ADN is ook een uit Keulen afkomstige conducteur van een slaap-
onlusten. Het breken van de onaf- wa&en gearresteerd omdat hij Oostduitsers naar West-Duitsland zou heb- Secretaris-generaal Hammerskjoeld
ten".
De Katangese radio-omroep heeft
omgeroepen dat de strijd in Elisa-
hankeÜjkheid van Katanga gaat veel £en gesmokkeld. Hij zou twee vrouwen in een spoorwagon verborgen heb-
van de V.N. is woensdagmiddag op
het vliegveld van Leopoldstad aan-
verder, al leidt het voorwendsel, dat
de V.N.-troepen daarmee slechts een
gewapend optreden van de centrale
Kongolese troepen hebben trachten
te voorkomen.
In ieder geval zal Hammarskjoeld
daar last mee krijgen. België staat
op z'n achterste benen en ontkent
heftig, dat het Belgische officieren
zouden zijn geweest, die van uit het
Belgische consulaat met schieten
zouden zijn begonnen. Maar ook el
ders is men verre van gelukkig met
dit V.N. optreden.
In een woensdagavond door het
Britse ministerie van buitenlandse
zaken uitgegeven verklaring wordt
medegedeeld, dat Engeland aan secre
taris-generaal Hammarskjoeld om
uitleg over de jongste gebeurtenissen
in Katanga zal vragen, evenals over
de daar gevolgde politiek en op
wiens gezag die wordt gevoerd.
Ook in Amerika kan men moei
lijk enthousiast worden over het ge
beurde in Katanga. Men ziet wel in,
dat een terugkeer van Katanga in de
eenheidsstaat Kongo een zegen voor
geheel Kongo zou zijn, maar aan de
andere kant vreest men, dat de V.N.
thans bezig zijn om Gizenga (die
zich de opvolger van Loemoemba
noemt) aan de macht te helpen. En
een dergelijke ontwikkeling zou nog
veel gevaaarlijker zijn dan het sepa
ratistische streven van Tsjombe.
Bovendien is het gevaar groot, dat
er nu een guerilla-krijg uitbreekt,
iets waarvoor het aangrenzende
Noord-Rhodesië reeds z'n voorzorgs
maatregelen heeft genomen.
Inmiddels is secretaris-generaal
Hammarskjoeld in Leopoldstad aan
gekomen en wij zijn benieuwd hoe
hij zich uit de netelige positie zal
redden. Voor Chroesjtsjov en de zij
nen een pracht gelegenheid om de
secretaris-generaal eens extra grof te Britse militairen bouwen barakken in de Westberlijnse dierentuin, nabij de Brandenburgerpoort en 1
lyf te gaan. monument. Op de foto zien we de militairen bezig met het grondwerk.
gekomen. Hij werd welkom geheten
door de Kongolese premier Adoela
en vice-premier Gizenga.
Hammarskjoeld weigerde 'n ver
klaring af te leggen en reed onmid
dellijk naar Leopoldstad.
BELGISCHE TEGENSPRAAK
In een officieel communiqué heeft
de Belgische regering woensdagavond
„de meest stellige verzekering" ge
geven, dat de van V.N.-zijde in Ka
tanga geuite beschuldigingen over
beschietingen door Belgische militai
ren en burgers van eenheden van de
Verenigde Naties „van alle grond
ontbloot zijn".
In het communiqué wordt verwe
zen naar een verklaring van de
V.N.-vertegenwoordiger in Elisabeth
stad, O'Brien, dat een twintigtal Bel
gische officieren het vuur zouden
hebben geopend met automatische
wapens vanuit het Belgische consu
laat aldaar en dat de Indiase com
mandant van een V-N.-compagnie
door schoten uit het Belgische con
sulaat werd gedood. „De nog bestaan
de verbindingen met de consul-ge
neraal hebben de Belgische regering
in staat gesteld de inhoud van deze
verklaring onmiddellijk te controle
ren en er mag op de meest stellige
wijze worden verzekerd, dat deze
van alle grond is ontbloot".
RHODESIë BEDUCHT VOOR
GUERILLA
De Rhodesische federale premier,
sir Roy Weienski, heeft woensdag in
het Rhodesische parlement medege
deeld, dat hij, na de ontwikkelingen
in Katanga, als voorzorgsmaatregel
bepaalde troepenbewegingen heeft
gelast.
Drie compagnieën lichte infante
rie en verkenningstroepen met twaalf
pantserwagens zijn woensdag uit Bu-
lawayó in noordelijke richting ver
trokken.
Sir Roy zei, dat het „iliet onwaar
schijnlijk" is, dat een guerilla zal
uitbreken en dat de federatie zich
op „het ergste" moet voorbereiden
Hij wilde zich niet aan voorspellin
gen wagen, maar meende dat men
op dit tijdstip moet aannemen, dat
de regering van Katanga is ineen
gestort. De regering verwacht een
groot aantal vluchtelingen uit Katan.
ga: zij zal ieder die „vanwege zijn
politieke opvattingen" moet vluchten
hulp verlenen.
„De heer Hammarskjoeld", aldus
premier Weienski, „heeft geen en
kel recht om de regering van een
land met gebruikmaking van geweld
over te nemen, ook al hadden nog
zoveel leden der V.N. bezwaar tegen
de handelingen van een door 't volk
gekozen regering, die, in overeen
stemming met de wens van dat volk,
de politieke onafhankelijkheid van
haar land wilde bewaren".
Hij verklaarde verder: „Het is niet
onwaarschijnlijk dat de veiligheid
van de Rhodesische federatie in de
komende dagen of weken ernstig zal
worden bedreigd. Dit zal dan geheel
en al zijn veroorzaakt door het op
treden der V.N. in Katanga".
De Rhodesische federatie omvat
Halve gebr. kij»
f 1.95
AllóAn: PETER LEENEN
Gangetje 14
Ook om mee te nemen.
(Advertentie).
Noord- en Zuid-Rhodesië en Niassa-
land. Noord-Rhodesië grenst aan Ka
tanga.
De eerste vluchtelingen uit Katan
ga zijn reeds bij Boekamba Noord-
Rhodesië binnengekomen.
Het metoreologisch instituut van
de vrije universiteit in West-Berlijn
heeft vastgesteld, dat de radio-activi
teit van regen in de nacht van maan
dag op dinsdag twintig keer en die
van een volgende bui honderd maal
zo groot was als in de vorige week,
het geen een gevolg van de Russische
atoomproeven zou zijn. Het geconsta
teerde peil was echter nog ver onder
het gevaarpunt.
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's
Wisselvallig
De Bilt, donderdag 10 uur. Het
K.N.M.I. deelt mede:
De diepe depressie bij IJsland vult
nu geleidelijk op. Het koufront ervan
passeerde gisteravond met regen ons
land. In dit front is boven de
Oceaan een tweetal storingen ont
staan. De meest oostelijke hiervan be
reikte omstreeks middernacht de in
gang van het Engelse Kanaal en trok
vervolgens over Zuidoost-Engeland
naar de Noordzee. Aan onze kust
wakkerde de wind daarbij tot hard
aan. Achter de storing ontwikkelt
zich een zwakke rug van hoge druk,
waarin opklaringen voorkomen.
Een volgende storing bevond zich
vanmorgen op het midden van de
Oceaan. Morgenochtend zal ze waar
schijnlijk Ierland bereiken. De fron
ten ervan kunnen in de loop van de
dag tot dicht bij ons land naderen,
waarna de kans op regen weer groter
wordt. Het wisselvallige weer duurt
dus voort. Omdat de wind overwe
gend zuidwestelijk blijft, zijn in het
temperatuurverloop geen grote ver
anderingen te verwachten.
zon- en Maanstanden
15 Sept.: zon op 06.13; onder 18.56;
maan op 11.44; onder 21.32.
H oogivaters tanden
15 Sept.: v.m. 6.15; n.m. 6.33.
KORRELTJE
Zijt gij een heer, wees dan soms
_lind, 11
doof.
