De VEBO van dag tot dag
Een vrouw met een i
verdween een halve
raadselachtige
aadselachtige glimlach
eeuw geleden onder
omstandigheden
VRIJDAG 18 AUGUSTUS 1961
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 6
raadselachtig. Het meest raadselach
tige aspect van de Mona Lisa echter
is, dat men niet precies weet, hoeveel
Mona Lisa's er eigenlijk bestaan! Be
halve in het Louvre bevindt zich na
melijk ook een als echt beschouwde
Mona Lisa in het Prado te Madrid.
En misschien ontdekte men in de
jaren 1952 en 1956 nog twee door
Leonardo geschilderde Mona Lisa's!
In 1952 ontstond er enige sensatie
in de /kringen van kunstkenners en
kunstvrienden, toen de Amerikaans
kunsthandelaar Gerders bekend
maakte, dat hij een schilderij bezat,
hetwelk een echte Mona Lisa (ge
maakt door Leonardo da Vinei) zou
zijn. Wel vertoonde het doek enige
verschillen met de Mona Lisa in het
Louvre, maar Gerders hield vol dat
t f een exclusief programma,
se Mona Lisa vermoedelijk niet echt
WOENSDAG 23 AUGUSTUS
Geheimzinnig vrouwen
portret boeit de
mensheid nog steeds
(Bijzondere medewerking)
EEN HALVE EEUW geleden was
het aantal toeristen, dat Parijs
„deed", heel wat kleiner dan tegen
woordig, maar toch gingen er reeds
toen iedere zomer veel mensen naar
de Franse hoofdstad. In de regel be
zochten zij dan het Louvre, een der
beroemdste musea ter wereld. Daar
hing in 1911 het bekende doek van
Leonardo da Vinei, de Mona Lisa' de
„Vrouw met de Raadselachtige Glim
lach". Geen Louvre-bezoeker verliet
het museum zonder de Mona Lisa te
hebben bewonderd. Dag in dag uit
was de Mona Lisa omringd door be
wonderaars. De suppoosten hadden
opdracht om bijzonder goed op het
doek te letten.
De kunsthandelaar, die in
1913 de Mona Lisa terugvond,
heette Geri. De kunsthandelaar,
die in 1952 een „nieuwe" Mona
Lisa ontdekte, heette Gerders.
Lisa's familienaam was Ghe-
rardini. Bestaat er verband
tussen de Mona Lisa en de let
ters GER?
Sensatie
MAAR ZIET, het onbegrijpelijke
gebeurde! Op een kwade dag
het was op 22 augustus 1911 bleek
de Mona Lisa spoorloos te zijn ver
dwenen. Haar lijst was leeg. Een of
ficieel politiebericht meldde laco
niek: „Een onbekende dader heeft de
Mona Lisa gestolen." Alom in de
kunstwereld heersten verslagenheid
en opwinding. De wildste geruchten
deden opgeld. Wie was de dief of
dievegge? Was het een daad van van
dalisme? Was een maniakaal verza
melaar aan het werk geweest? Of
had een onwetende, die niet wist,
welke schat hij ontvreemd had, de
euveldaad bedreven? Aan gissingen,
verdachtmakingen en theorieën was
geen gebrek. De politie ontving veel
tips. Maar de Mona Lisa was een
bleef spoorloos.
Het Franse politie-apparaat draai
de op volle toeren. De politiemannen
voelden iedereen scherp aan de
tand, die op 22 augustus 1911 „De
Dag van de Diefstal", schreef een
Frans blad in het Louvre was ge
weest. Doch geen enkel lid van het
personeel en geen enkele bezoeker
kon enig licht werpen op de geheim
zinnige verdwijning van het beroem
de en kostbare doek. Maanden ach
tereen speurden Europese en Ameri
kaanse rechercheurs naar Leonardo's
meesterwerk. Maandenlang hielden
zij een groot aantal rijke en arme
verdachten in het oog. Maandenlang
controleerden zij schepen en treinen.
Het resultaat was nihil. Wel kon dé
politie enige arrestaties verrichten
en hierdoor andere kunstdiefstallen
ophelderen., doch de Mona Lisa kwam
niet te voorschijn. Ruim twee jaar
duurde het aleer men haar terug
vond.
I EONAEDO DA VINCI, de schep-
*-4 per van de Mona Lisa, was een
„Universalgeist", -oals er slechts
weinigen hebben geleefd. In 1452
aanschouwde hij het levenslicht op
slot Vinei nabij Florence. Veelzijdig
als geen ander, geniaal als weinigen,
luidde het oordeel van zijn beroemde
leermeester Verroohi. Leonardo be
schouwde de Mona Lisa als zijn werk,
waarvan hij het meeste hield. Lisa
di Anton Maria di Noldo C'herardini,
derde echtgenote van de Florentijnse
edelman Francesco del Giocondo,
stond model voor het schilderij. Leo
nardo maakte het portret tussen 1500
en 1506. Hij werkte er enige jaren
aan. Toen het gereed was, wilde hij
er niet van scheiden. De Mona Lisa
ook wel La Gioconda genoemd
had Leonardo in haar ban gevangen.
De Vrouw met de Raadselachtige
Glimlach had Leonardo's ziel voor
immer veroverd.
Wie ooit in het Louvre het portret
van La Gioconda aanschouwde, kan
begrijpen, waarom het Leonardo zo
bekoorde en boeide. De Mona Lisa
is niet zo maar het portret van een
mooie, voorname vrouw. Neen, de
Mona Lisa is de ideale beeltenis van
de bekoorlijke,, mooie, aantrekkelij
ke, goede vrouw. Zij verenigt in haar
trekken en wezen alles wat de man
in de vrouw bekoort. Zij is „das ewig
Weibliche". Alles wat hem in de
vrouw boeide, heeft Leonardo in dat
portret neergelegd en uitgebeeld.
Alle schoonheid, tederheid en stem
mingen verenigde hij in zijn Mona
Lisa. Het is dus waarlijk geen won
der, dat La Gioconda's glimlach
wordt bestempeld als „raadselach
tig".
Om zijn model in allerlei stemmin
gen te kunnen zien, om haar wezen
in al zijn aspecten op heterdaad te
kunnen betrappen, liet Leonardo als
Lisa poseerde allerlei kunstenaars en
postenmakers aanrukken. Muzikan
ten, zangers, acteurs en humoristen
namen om beurten deel aan de zit
tingen van Leonardo en Lisa. De
schilder registreerde nauwgezet, hoe
zijn model reageerde in gebaar, ge
laatsuitdrukking en lach. Zo groei
de Lisa's portret uit tot een gecom
primeerde film. Haar beroemd ge
worden glimlach bevat tedere en
ironische, vragende en afwijzende
devote en zinnelijke nuances. Voor
ons, mensen der twintigste eeuw, is
Lisa glimlach nog raadselachtiger
dan voor Leonardo, omdat zijn
schoonheidsideaal en zijn wereld
beeld het schoonheidsideaal en het
wereldbeeld waren van de Renaissan-
ce-mens en dus verschilden van de
onze. Wij zien de glimlach van de
Mona Lisa, maar wij verstaan de taal
van die glimlach heel wat minder dan
Leonardo en zijn tijdgenoten. Dat die
glimlach ons toch nog steeds boeit
danken wij aan de geniale uitbeel
ding, die Leonardo van die lach, van
La Gioconda's wezen wrochtte.
Hoeveel Mona Lisa's?
MONA LISAIS glimlach is raadsel
achtig. Haar verdwijning uit het
Louvre in 1911 was raadselachtig.
Haar herontdekking in 1913 was
zoals wij zullen zien eveneens
orkest en Drumband „De Burcht" in
actie.
10 uur officiële opening door mr. 20 uur Internationaal programma
- J. Klaasesz, comm. der Koningin van Sempre Avanti's „Jong en Jo-
Leonardo de schilder was. Zijn Mona van Zuidholland. lig", met o.a. een Weense en een
Lisa meende hij was zelfs ouder 12 uur-23 uur openstelling voor Tirolershow.
dan die in het Louvre. Hij bood het publiek.
stuk de stad Florence ten geschenke 15.30-18 uur optreden van eerste VRIJDAG 25' AUGUSTUS
aan. De Florentijnse stadsbestuurders Leidse Jeugdorkest en Drumband
aarzelden, het geschenk te aanvaar- „De Burcht". Grote fokveedag op de Veemarkt,
den, daar de bij uitstek deskundige „0 uur Schitterende verlichting Rundvee, varkens, schapen en gei-
hoogleraar en museumdirecteur Gio- yan het k en optre(jen van Sem- ten officieel geopend door de heer
vanni Poggio als zijn voorlopige me- Avanti's Jong en Jolig" met A- w- Riewenga, voorzitter van het
ning had gegeven, dat de Amerikaan- ppn PVf.j1Jsjpf nmpramma Landbouwschap en Lid van de 2e
Kamer. Geopend van 8-14 uur. Des
middags in het plantsoen prijsuit
reiking door mr. J. Klaasesz.
o on aw 14-15 uur Vee-defilé op de vee-
oo_ o o_ 8.30 uur Officiële opening van de markt
lijk zou zijn. Of de Amerikaan ooit jongerendag op het Veemarktterrein 16-18.15 uur Marsconcert van
met zijn Mona Lisa naar Italië is ge- «oor mr. J. Drjjber, wethouder voor Eerste Leidse Jeugdorkest en Drum
gaan, is nooit bekendgemaakt. Wel bedrijven. Wedstrijden tot 12 uur. banci „De Burcht",
staat vast, dat professor Poggio in Het wedstrijdterrein is vrij toegan- 20 uur Sempre Avanti's „Jong en
1913 een der sleutelfiguren was bij kelijk. Jolig" met een geheel nieuw reper-
de herontdekking der Mona Lisa uit 14 uur in het Plantsoen: Prijsuit- toire.
het Louvre. reiking voor de morgen wedstrijd
Nog was het gerucht om de Mona door mevr. L. H. A. Klaasesz-de ZATERDAG 26 AUGUSTUS
Lisa van Gerders niet geheel ver- Rrudn, echtgenote van de Commissa-
stomd, toen een Nederlandse kunst- r*s der Koningin. Des middags in het Plantsoen op-
handelaar voor een nieuwe „Mona 15-17 uur Modeshow met muzikale b^en van „Kunst en Genoegen"
Lisa Sensatie" zorgde. Hij vond et- omlijsting en medewerking van het s Av°n Sempre Avanti's „Jong en
gens in het zuiden van Frankrijk in Juniorenkorps T'—Jnl,p ppn w<,"nc nrnBramn,a
een winkel een doek, dat hij hield gen",
voor een knappe kopie van Leonar-
was. Hij ried het stadsbestuur aan,
Gerders uit te nodigen om met het
stuk naar Florence te komen, waar
na een grondige bestudering moge-
Van de mooie gazons en per
ken in een deel van het Plant
soen langs de Zoeterwoudse
singel is niet veel meer te zien.
Er wordt gebouwd, er worden
tenten gezet, met veel passen
en meten wordt elke te benut
ten hoek pasklaar gemaakt.
Dinsdag wordt de zilveren ten
toonstelling voor het weetgrage
publiek opengesteld. Dat bete
kent dus, dat er nu, vrijdag,
nog heel wat werk aan de win-
ke is om alles op tijd gereed
te hebben. Dat er echter in
zenders zijn, die hun stand in
vergevorderde staat van op
bouw" hebben, bewijst deze
foto van de afdeling, die het
Nederlands Zuivelbureau voor
zijn rekening heeft genomen.
en Zuid-Holland.
Het Nationaal Bureau van het
DONDERDAG 24 AUGUSTUS 23 uur Sluiting van de tentoon- Kolpingswerk in Nederland is sedert
stelling „Landbouw in de Rand- enkele dagen gevestigd in Den Haag,
15.30-18 uur Eerste Leidse Jeugd- stad". Hogezand 43a, tel. 60.36.78.
KLEUTER IN HENGELO NOG
STEEDS VERMIST
Commando-overdracht Smaldeel V
wnauiig vcu» irct -• Tijdens werkzaamheden op het
Kunst en Genoe- JobS met een Weens programma, land is de 68-jarige veehouder S.
14 .uur Op het voormalig U.V.S.- Tjalma te Heidenschap bij Workum
20 uur Cultureel avondprogram- terrein aarL.de Wassenaarse Weg gistermiddag verongelukt. De tractor,
do's meesterwerk. Hij kocht het stuk ma, waarin gezamenlijk optreden de Concours Hippique, georganiseerd waarop de heer Tjalma reed, zakte
voor een klein bedrag. De verkoper jeugd van de stad en platteland, "oor de Bond van Landelijke rij- in de berm weg en kantelde daarna
Watelot heette hij zei dat hij Zang, muziek, dans en klederdrach- verenigingen van de L.T.B. 90 paar- in de sloot. De veehouder kwam on-
het stuk reeds geruime tijd onder ten. den._ Kampioenschappen van Noord- der de tractor terecht en verdronk,
zijn berusting had, maar hij wilde
niet vertellen, hoe het in zijn bezit
was gekomen. Toen de Nederlander
het stuk wat beter ging bekijken,
rees er twijfel bij hem aan de „na
maak" van het doek. Was het toch
een échte Leonardo da Vinei? Enige
experts werd naar hun oordeel ge
vraagd. Sommige deskundigen meen
den, dat het doek een voorstudie was: In Hengelo is nog steeds niets be-
De vrouwefiguur geschilderd door kend omtrent de sinds woensdag 16
Leonardo, de entourage door een zij- augustus vermiste driejarige Tonny
ner leerlingen. Opnieuw* was de Duteweerd uit Hengelo. Het kind
vraag actueler geworden: Hoeveel werd woensdagmiddag omstreeks 5
Mona Lisa's schilderde Leonardo? uur het laatst gezien in een speel-
Zelfs de experts van het Louvre tuin nabij zijn ouderlijke woning.
V-daag taj, .de
^ekt, wisten te vertellen ringsbericht Jtgegevén. Een ieder,
dat de reder^iljardair Onass* een die inUchtingen over het kind kan
bod op het doek had gedaan van on geven) WOrdt verzocht zich in ver-
geveer drie-en-een-half miljoen gul- bintjing te stellen met de commissa-
den. Of de „vierde Mona Lisa eigen- rjs van p0ntie te Hengelo, telefo-
dom van Onassis werd, is nooit gepu- njsch te bereiken onder - nummer
bliceerd. Doch wat hier van zfj, de 05400-3741 of met de politie in zijn
sensatie om de Mona Lisa of beter 0f haar woon- of verblijfplaats. Het
misschien de Mona Lisa's bestaat signalement van het kind luidt: flink
vobrt. voor zijn leeftijd, rossig haar, ge
kleed in een groen ribfluwelen jasje,
De sensatie van 1913 grijs broekje met bretels, blauw in
terlock onderbroekje, grijze sokjes
'IJ ZAGEN, dat de Mona Lisa in en bruin lederen of plastic sandaal-
1911 op raadselachtige wijze uit tjes.
het Louvre verdween. Toen de poli-
tie na enige maanden de dief of die-
vegge niet had gevonden, was het ge Op de Afsluitdijk is gisteravond
rucht verstomd De politieke situatie omstreeks negen uur een personen-
«r-Ato auto met vrij hoge snelheid op een
in Europa was h H h stilstaande vrachtauto gereden. Van
oorlog ging tot de g j - de jnzittenden van de personen-
horen^ Maar ziet, ruim twee jaar na autQ wag de heer A Hofman uitGro-
j 1 verscheen njngen op d00(j. Qe drje ande
de Mona Lisa plotseling weer in1 het ren W€rcjen gewond, van wie een
nieuws! Dat was in november 1913 ernstig.
Toen ontving een Florentijnse kunst
handelaar een raadselachtige brief.
De schrijver tekende met „Leonardo
V. Hij deelde mede, de dief te zür. F,orence Latef keerde het terug naar
klaarde z^oh^rdd om^et d«k aar Louvre. ^ofessor in
Geri (20 heette de kunsthandelaar) «fc
iJ^nU ^herontdekking van^de
j j „fetei J /J..1J0 Viii Mona Lisa als zijn meest sensatio-
de diefstal bedreven (deelde hij
voorts mede), daar hij als goed va- neIe ontdekking beschouwd,
derlander Leonardo's meesterwerk De Parijse Mona Lisa was, toen het
alleen in Italië op zijn plaats achtte, doek in 1911 gestolen werd, reeds een
De heer Geri bracht de brief ter beroemd en bekend schilderij, uit en
kennis van de politie. De dief zijn te na bekeken en beschreven door
naam was Vincenzo Peruggia zat zeer veel kunstkenners. Niettemin
toen spoedig achter slot en grendel heeft men in 1913, toen het doek in
Hoe hij het had klaargespeeld om de Florence weer voor de dag was ge-
Mona Lisa in 1911 in handen te krij- komen, het oordeel van een kleme
gen en over de grens te brengen, is honderd deskundigen gevraagd alvo-
nooit geheel duidelijk geworden, rens men het terruggevonden doek
Waarschijnlijk ligt het geheim var certificeerde als „de authentieke Pa-
die opzienbarende diefstal nog ver- rijse Mona Lisa". Hieruit blijkt we)
scholen in de archieven der Floren- heel duidelijk, dat zelfs een „uniek"
tijnse en Parijse .politie! kunstwerk aan twijfel onderhevig Aan d Ms Karel Doorman- in de haTen van otterdam,
Hoe dit zij, in november 1913 vond kan zijn. Ja, na 1913 waren er nog a
de Florentijnse politie in een Flo lange tijd kunstkenners, die betwij- vond woensdagochtend de commando-overdracht plaats van het smaldeel V
rentijnse hotelkamer de Mona Lisa felden, dat de Mona Lisa. die Perug- door de scheidende commandant van het smaldeel, commandeur A. P. Fer-
terug Het was professor Poggio, die gio in Florence had laten „opduiken", werda lijn opTolger commandeur A. van Es. 0p de bijgaande foto
het doek dadelijk als „het echte werkelijk de Mona Lisa was, die op
schilderij" bestempelde. Hij liet het 22 augustus 1911 op zo raadselachtige zien we de scheidende commandant (lmks) en de nieuwe commandant
brengen naar het Uffizi-Museum te wijze uit het Louvre verdween. tijdens de inspectie van de op het vliegdek opgestelde bemanning.
1911 - 22 AUGUSTUS - 1961 Er wordt hard gewerkt aan de Vebo-tentoonstelling
HOEVEEL MONA LISA'S SCHILDERDE
LEONARDO DA VINCI
De verdwijning van de Mona
Lisa uit het Parijse Louvre in
1911 was de meest sensationele
kunstdiefstal dezer eeuw. En
nog zijn er mensen, die betwij
felen of het de „echte" Mona
Lisa was, die in 1913 terug
keerde naar dat beroemde Pa
rijse museum!
