ZUID-AFRIKA VERLAAT HET GEMENEBEST pg m somN4MB
Critiek op apartheidspolitiek de oorzaak
Verwoerd wijzigt politiek niet
Minister Luns terug
uit Londen
60,-
Frankrijk wil onderhandelen
met Algerijnen
lijnongeluk
in Japan
Nieuwe orde
m
Kongo
SeCeiclóeSoti/tcvnt
DONDERDAG 16 MAART 1961
51ste JAARGANG
No. 15271
Directeur: J F J M koens KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN ETS OMSTREKEN
Hoofdredacteur L. C. 1. ROOZFN. BUREAUS: PAPENGRACHT 32
Teiefoon: Directie. Abonnem., Drukkerij 20935; Red. 20015, 25594; Adverten ties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs f 0,59 p.w., f 2,55 p. maand, f 7,50 p. kwartaal. Franco p.p. f 8.Advertent. 17 ct p. mm., Telefoontjes f 1,50.
Ver woerd nu
helemaal apart
Premier Verwoerd heeft gisteren de aanvraag voor lidmaatschap van het
Gemenebest van de republiek Zuid-Afrika ingetrokken.
Zuid-Afrika wordt 31 mei een republiek en moest daarom opnieuw een
aanvraag tot lidmaatschap indienen. De afgelopen drie dagen hebben de
deelnemers aan de conferentie van premiers van de landen van het Ge
menebest gesproken over de apartheidspolitiek van de Zuidafrikaanse rege
ring. De opvattingen van de andere leden van het Gemenebest over de
Zuidafrikaanse apartheidspolitiek waren van dien aard, dat premier Ver
woerd er aanleiding in vond, de eer aan zich te houden door zijn aanvraag
in te trekken.
Het is, nadat Ierland dertien jaar geleden uittrad, de tweede maal in de
geschiedenis van het Gemenebest dat een land zich terugtrekt. Het aantal
leden-staten blijft gelijk aan dat van voor de aanvang van de conferentie,
elf, omdat Cyprus nu als lid is toegelaten.
Een woordvoerder van de Zuidafrikaanse delegatie heeft verklaard, dat
Verwoerd de bijeenkomst niet heeft verlaten. Dit kan aldus worden uit
gelegd, dat Zuid-Afrika technisch tot 31 mei lid blijft.
Verwoerd zal de conferentie tot het einde, vrijdag, bijwonen, en ook aan
zitten aan het banket dat koningin Elizabeth de delegatieleiders donderdag
aanbiedt.
BREUK BLEEK ONVERMIJDELIJK
HET ENIGE BINDENDE BEGINSEL VERKLARING VAN VERWOERD
wijden aan samenwerking in kwes
ties van gemeenschappelijk belang,
en wanneer bijeenkomsten van pre
miers gelegenheden worden om el
kaar aan te vallen, kan het bondge
nootschap niet hopen dit te overle
ven. „Dergelijke praktijken hebben
geleid tot de huidige onbevredigen
de stand van zaken in de Verenigde
Naties", aldus Verwoerd.
„Men kan niet verwachten, dat wij
lid blijven van een bondgenootschap,
dat bezig is een pressiegroep te wor
den. Onder deze omstandigheden wil
ik officieel mijn verzoek intrekken,
Zuid-Afrika te handhaven als lid van
het Gemenebest na 31 mei, de datum
waarop het een republiek wordt
Premier Verwoerd heeft woens
dagavond, na afloop van de bijeen
komst in Lancaster House, verklaard
dat hij „niet alleen voor de eer en
in het belang van Zuid-Afrika" tot
zijn beslissing is gekomen, „maar ook
in het belang van onze vrienden in
het Gemenebest en in het bijzonder
Engeland".
„Ik kon Engeland niet in de af
schuwelijke positie brengen dat het
moest kiezen tussen Zuid-Afrika en
een groep Afro-Aziatische landen.
Het was beter goede betrekkingen
tussen Engeland en Zuid-Afrika te
handhaven, dan moeilijkheden te
veroorzaken in de betrekkingen tus
sen Engeland en de nieuwe leden
van het Gemenebest".
ZENUWACHTIGE EFFECTENBEUS
Bij de opening van de effecten
beurs in Johannesburg waren de
koersen vandaag 15 tot 20 punten la
ger dan de slotkoersen van gisteren.
De voorzitter van de beurs, John
Ferguson, drong er vanmorgen bij
de beleggers op aan zich niet in pa
niek te laten brengen.
Leden van de beurs hadden voor
speld, dat de noteringen zouden da
len, als Zuid-Afrika zich uit het Ge
menebest zou terugtrekken.
ARRESTATIES IN HAVANNA
De Cubaanse politie heeft negen
tien personeelsleden gearresteerd van
twee grote genationaliseerde waren
huizen in Havanna, waarin disndag-
avond branden zijn uitgebroken. De
branden braken gelijktijdig uit. De
autoriteiten nemen aan dat het sabo
tagedaden waren.
'In kringen van het Engelse minis
terie van buitenlandse zaken werd
opgemerkt, dat het, op zichzelf be
treurenswaardige, uittreden van
Zuid-Afrika onvermijdelijk werd
door de wijze, waarop Verwoerd op
zijn standpunt bleef staan.
Het beginsel van gelijkheid der
rassen is het enige, dat alle landen
van het Gemenebest verbindt. Het
koningschap vormt reeds lang geen
band meer, nu verscheidene leden
republieken zijn geworden. Het de
mocratische beginsel is evenmin
voldoende bindend, te meer daar in
enkele landen een „een-partij-stel-
pel" bestaat. De commerciële bin
dingen staan aan grote spanningen
bloot.
In Johannesburg heeft het nieuws
verbazing, ontsteltenis en wrok te
weeg gebracht. Talrijke Zuid-Afri
kanen waren reeds ontstemd, dat hun
land op de conferentie van premiers
van de Gemenebest-landen „een
zondebok" was geworden. Men acht
de openlijke aanvallen op Zuid-
Afrika juist daarom verwerpelijk
omdat bepaalde andere Gemenebest-
landen niet volledig voldoen aan de
criteria voor een democratische staat.
Politieke waarnemers verwachten,
dat Verwoerd binnen enkele maan
den verkiezingen zal uitschrijven.
Wanneer hij opnieuw voor vijf jaar
een mandaat krijgt, zal hij naar alle
verwachtingen de apartheidspolitiek
verder ten uitvoer brengen, en toe
nadering zoeken tot landen buiten
het Gemenebest, met name West-
Duitsland en Japan.
In het hoofdkwartier van de Ver
enigde Naties verwacht men, dat
Zuid-Afrika thans onder groter druk
zal komen te staan. De afgevaardig
den van de landen van het Gemene
best, die zich tot nu toe verplicht
voelden matiging te betrachten, zul
len in de toekomst wellicht een meer
uitgesproken standpunt innemen.
De afgevaardigde van Nigeria bij
de V.N., Jaja Wachuku, begroette het
nieuws met „hoera". Zuid-Afrika is
thans zo geïsoleerd dat „het alleen
nog maar naar de maan kan".
De Australische premier, Menzies,
verklaarde „geschokt" te zijn. „Het
is een trieste dag voor hen, die waar
de hechten aan het Gemenebest als
alliantie van onafhankelijke staten,
die hun eigen zaken, naar eigen in
zicht behartigen, maar samenwerken
voor één gemeenschappelijk doel. Ik
maak mij ernstig ongerust".
De kwestie-Angola
De Veiligheidsraad heeft gisteren
gestemd over de door Ceylon, Libe
ria en de Verenigde Arabische Re
publiek ingediende resolutie over
Angola. In deze resolutie werd er bij
Portugal op aangedrongen, zich aan
te passen aan de reeds aangenomen
resoluties en wordt evens verzocht
om instelling van een subcommissie
voor een onderzoek van de huidige
stand van zaken in Angola.
Vijf landen hebben vóór de reso
lutie gestemd, namel. Liberia, Cey
lon, de VAR, de Verenigde Staten
en de Sowj et-Unie. Zes landen heb
ben zich onthouden: Frankrijk,
Groot-Brittannië, Chili, Ecuador,
Nationalistisch China en Turkije.
Geen enkel land stemde tegen.
Voor aanneming van resoluties
moeten evenwel zeven landen voor
stemmen, zodat de resolutie niet is
aanvaard.
De Veiligheidsraad heeft daarop
de behandeling van de kwestie-An
gola gestaakt.
Premier Verwoerd heeft gister
middag op de bijeenkomst van pre
miers van Gemenebest-landen ver
klaard, dat de „inmenging in de bin
nenlandse aangelegenheden van
Zuid-Afrika door bepaalde landen
onvermijdelijk zal leiden tot het uit
eenvallen van het Gemenebest". Het
Uittreden van Zuid-Afrika „is het
begin van dit proces".
Wanneer het in een vrij bondge
nootschap gewoonte wordt zich in
eikaars binnenlandse aangelegenhe
den te mengen in plaats van zich te
U HEBT GELUK, ALS
f 60,- U NU SCHIKT
Héél zeldzaam zijn die ge
lukjes... Juist op het ogen
blik dat u f 60,- hebt uit te
geven en erover denkt bin
nenkort een goede regenjas
te kopen, komt hier zo'n
prachtkans, 'n Speciale aan-
aanbieding, die alleen deze
week geldig is.
TOP-VOORDEEL
VAN-DE-WEEK
REGENJAS
Hoogstraat - Leiden
Geen wrok tegen
Indonesiërs
De Nederlandse minister van bui
tenlandse zaken, mr. Luns, heeft
woensdag bij zijn aankomst op
Schiphol met nadruk gezegd, dat de
besprekingen, die hij te Londen heeft
gevoerd, voor ons land bevredigend
zijn geweest. Spectaculaire resulta
ten zijn, althans voor het ogenblik,
niet te verwachten.
Minister Luns heeft meegedeeld,
dat de Britse regering de Indone
sische regering nadere qualificaties
heeft gevraagd over het Indonesi
sche besluit Groot-Brittannië niet
langer de Nederlandse belangen in
Indonesië te doen behartigen. Deze
vragen gaan over de Nederlanders
die zich nog in Indonesië bevinden.
De deur van de dienst, die zich met
de terugzending van Nederlanders
naar Nederland bezig houdt, is se
dert het besluit verzegeld. Er is dus
sedertdien niets gedaan.
Er zijn wel mogelijkheden voor
hulp aan de Nederlanders via andere
kanalen, maar hij wilde hier niet
nader op ingaan.
Minister Luns zei, dat bij het Ne
derlandse volk geen wrok tegen het
volk van Indonesië bestaat, integen
deel er is eerder sprake van deernis
dan van wrok.
Minister Luns zei, dat het Britse
blad „The Thimes" woensdagochtend
Soekarno's optreden heeft vergele
ken met dat van Hitier. Hij wees er
echter met nadruk op, dat hij het
Britse blad citeerde.
Hij herhaalde wat hij ook reeds te
Londen heeft gezegd, namelijk dat
de Nederlandse regering open staat
voor ideeën voor een oplossing van
het Nederlands-Indonesische geschil.
Nederlano heeft er bij de besprekin
gen op gewezen, dat het te goeder
trouw en zo spoedig mogelijk Nieuw-
Guinea zelfbeschikking wil geven.
Hij was begonnen erop te
wijzen, dat hij voor besprekingen
over twee kwesties naar Londen
was gegaan, nl. Europese problemen
en Nieuw-Guinea cni de „ongehoor
de stap" van Indonesië.
Met de Britse onderminister van
buitenlandse zaken, Heath, heeft mi
nister Luns gesproken over econo
mische samenwerking in Europa en
over de mogelijkheid de economische
verdeling van Europa te overbrug
gen. De minister verwacht, dat de
Britse regering tussen nu en 19 mei,
de dag waarop de tweede topconfe-
rëntie van de zes landen van de
Europese Gemeenschappen gehouden
zal worden, het initiatief zal nemen
tot een nieuwe ontwikkeling over
het punt van de samenwerking in
Europa.
Twee beelden van het bezoek, dat de Nederlandse eerste minister, prof. dr.
J. E. de Quay, op het ogenblik brengt aan Suriname. Boven: Na zijn aan
komst op het vliegveld Zanderij wandelt premier De Quay hier tussen de
waarnemend gouverneur, dr. G. Nagtegaal (links) en de Surinaamse minis
ter-president mr. S. D. Emmanuels. Onder: prof. De Quay (midden achter
tafel) in een bijeenkomst met de Surinaamse ministerraad.
Geen voorwaarden gesteld
De Franse regering heeft haar
voornemen bevestigd om officiële on
derhandelingen te beginnen over de
omstandigheden, waaronder de be
volkingsgroepen in Algerië hun recht
tot zelfbeschikking zullen uitoefe
nen en over de daaraan verbonden
problemen. Dit is woensdagavond
meegedeeld na afloop van een kabi
netsvergadering, waarin de minister
voor Algerijnse zaken een overzicht
over de Algerijnse kwestie had ge
geven.
Een woordvoerder van de Algerijn
se opstandelingsregering heeft woens
dagavond te Tunis gezegd, dat de
Franse mededeling een nieuw ele
ment omvat. De opstandelingenrege
ring zal er zeker rekening mee hou
den bij de bestudering van de poli
tieke toestand.
Waarnemers te Parijs hebben ge
zegd, dat uit Franse mededeling on
danks de vage bewoordingen blijkt,
dat Frankrijk bereid is tot officiële
onderhandelingen met de Algerijnse
opstandelingen over beëindiging van
In de compressorkamer van een
mijn in de Zuidjapanse stad Katsoeki
is donderdagmorgen brand uitgebro
ken. 22 Mijnwerkers werden door
uitstromend mijngas verrast; 16 wis
ten zich bijtijds in veiligheid te bren
gen. De overige zes en 26 leden van
een reddingsploeg, die onmiddellijk
naar beneden was gegaan, zijn inge
sloten door het mijngas. Men vreest
dat zij niet meer gered kunnen wor
den.
de oorlog. De mededeling schijnt, zo
zeiden deze waarnemers, bedoeld te
zijn om aan de Algerijnse opstande
lingenregering een soortgelijke me
dedeling te ontlokken. Verwacht
wordt, dat eventuele officiële onder
handelingen op ministerieel niveau
zullen gevoerd worden.
In Algerijnse kringen te Tunis werd
erop gewezen, dat de Fransen niets
hebben gezegd over voorwaarden
waaraan tevoren moet worden vol
daan.
OPSTANDELINGEN BEVRIJD?
Een woordvoerder van de Alge
rijnse „voorlopige regering" heeft
woensdag in Tunis verklaard, dat op
standelingen in de nacht van maan
dag op dinsdag duizend Algerijnse
rebellen hebben bevrijd.
Deze zaten gevangen in 'n Frans
„concentratiekamp" in Sakiet in O.-
Algerië, dichtbij de Tunesische grens.
De bevrijding geschiedde tijdens ope
raties in het betrokken gebied. Ver
scheidene Franse stellingen waren
toen „geneutraliseerd".
De gevangenen waren veilig naar
Tunesisch grondgebied overgebracht.
In Franse militaire kringen in Bo
ne in Oost-Algerië werd later gezegd,
dat enige Mohammedaanse gezinnen
naar Tunesië waren weggevoerd na
aanvallen van opstandelingen in het
gebied van Sakiet in de nacht van
maandag op dinsdag. De aanvallen op
Franse grensposten hadden geen mi
litair effect gehad, maar wel werden
verscheidene Mohammedanen ge
dood en een groot aantal hutten in
brand gestoken. De Mohammedaanse
inwoners van Sakiet worden thans
naar elders overgebracht, waar zij
kunnen worden beschermd, aldus
genoemde kringen.
Premier Verwoerd heeft de aanvraag voor lidmaatschap van het Gemenebest van de republiek Zuid-Afrika in-
Een 20.000 Kongolezen hebben
woensdag de parade bijgewoond op
het voornaamste plein van Leopold-
stad ter gelegenheid van Kasavoe-
boes terugkeer uit Madagascar.
De parade van bijna 2.000 man
van het Kongolose leger werd afge
nomen door president Kasavoeboe
en premier Ileo, die langdurig wer
den toegejuicht door de menigte.
De Kongolese premier, Ileo, heeft
woensdag op een persconferentie in
Leopoldstad verklaard, dat de be-
voorgesteld onderhandelingen ter
regeling van de Kongolese kwestie
te beginnen.
Volgens de premier zullen er be
sprekingen worden gehouden over
de toetreding van genoemde twee
provincies tot de Kongolese confe
deratie, waartoe vorige week op de
conferentie van Tananarive is be
sloten. Algemeen wordt veronder
steld, dat Loendoela een meer ge
matigd standpunt inneemt dan Gin-
zenga.
Ileo verklaarde nadrukkelijk, dat
Kivoe en de Oostprovincie niet bui
ten de voorgestelde confederatie zul
len worden gelaten.
Ileo verklaarde voorts, dat zijn
regering met klem gekant is tegen
de komst van nieuwe VN-troepen.
Na het op Madagascar bereikte ak
koord was het zijns inziens niet no
dig de resolutie die de Veiligheids
raad op 21 februari heeft aangeno
men, verder uit te voeren. De pre
mier deelde mee, dat de Kongolese
troepen in Matadi zullen blijven en
daar geen VN-troepen zullen toela
ten.
Een „Globemaster" met de eerste
leden van het Indische contingent
voor Kongo is woensdagavond op
het vliegveld Ndjilli bij Leopoldstad
geland. Deze eerste militairen waren
infanteristen met lichte bewapening.
In de nacht van woensdag op don
derdag werd een tweede „Globemas
ter" met Indiërs verwacht.
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
Zeer zacht
Het hogedrukgetied, dat al dagen
lang het weer in onze streken be
paalt, verplaatst zich nu iets naar het
oosten, maar blijft het weer nog be-
invloeden. De mistvelden in het hoge
drukgebied namen in omvang af.
Door de sterkere nachtelijke af
koeling kwam hier en daar nacht
vorst voor, maar de dagtemperaturen
worden door het zonnige weer nog
iets hoger. Zowel in Zuid-Engeland
als in Frankrijk werden gisteren
temperaturen van 20 tot 22 graden
gemeten. Langs de kust bij zeewind
komen echter lagere temperaturen
voor. Morgen zal het in ons land op
nieuw zonnig en zeer zacht weer zijn,
maar in de nacht en ochtend blijft er
kans op plaatselijk mist.
ZON- EN MAANSTANDEN
17 Maart: zan op 06.51; onder 18.47;
maan op 07.23; onder 19.49.
H oogwaterstanden
17 Maart: v.m. 3.50; n.m. 4.07.
getrokken, aldus is gisteravond officieel in Londen mee gedeeld. Foto: Premier Verwoerd (links met tas), de velhebber van de Loemoembistische
Engelse minister van buitenlandse zaken Lord Home (midden) en de Canadese premier Diefenbaker (rechts)
verlaten Lancaster Honse. (telefoto)
strijdkrachten in Kivoe en de Oost-
provincie, generaal Loendoela, heeft
KORRELTJE
Weest spaarzaam met woorden,
wanneer U wenst dat ze macht zul
len hebben.
