Weerbericht
DE ADELLIJKE VROUWENABDIJ
VAN RIJNSBURG
Uit de
opgravingen
komt haar
historie
te voorschijn
BtyüJ
Nieuw bedrijfsgebouw
te Sassenheim
Hygia-Ter
ingezegend
Meer
VERSCHENEN
Mgr. Hendriksen
7 maart gewijd
Het weer in Europa
PAUZE
KORTE GOLF
PUZZEL
PUNT
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1961
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
In 1133 kreeg de gravin-weduwe Pe-
tronella van Holland onenigheid
met de abdij van Egmond en zij
stichtte zelf op grafelijk goed in
Rijnsburg bij Leiden een abdij, even
als die van Egmond bestemd voor
Benedictijnen. Toen in 1183 de abdij
kerk werd gewijd, was het klooster
bevolkt door Benedictinessen van
z.g.n. vierkwartierenadel, d.w.z. dat
de vier grootouders van adellijke
stam moesten zijn
Hoe die abdij er heeft uitgezien is
niet bekend; we weten alleen dat ze,
mèt de kerk, werd gebouwd door
gravin Sophia, de weduwe van Dirk
VII van Holland. Het klooster heeft
bestaan tot de eerste of tweede be
legering van Leiden, in 1573 of 1574
dus, toen de Leidenaars alle zware
gebouwen in de omgeving van hun
stad vernielden om te voorkomen
dat de Spanjaarden zich er zouden
nestelen. Alleen een toren bleef staan
en hiertegen werd in 1578 een her
vormde kerk gebouwd, als zodanig
de oudste kerk van de „nieuwe reli
gie" in Nederland. De restanten van
de verwoeste abdij bleven als ruïne
staan tot 1811, toen ze door de rege
ring werden opgeruimd.
De toren
Prof. dr. W. Glasbergen, de leider
van de opgravingen, geeft vanaf de
toren een toelichting op de werk
zaamheden
(foto De Leidse Courant)
pvc toren is gebouwd van zware
tufsteen met onregelmatige met-
selverbindingen en opgetrokken vol
gens de Romaanse bouworde. De drie
onderste geledingen hebben licht
spleten, daarna volgt een geleding,
die met vertikale richels in vakken
is verdeeld. Daarboven zijn nog twee
geledingen gebouwd, waarin men la
ter galmgaten heeft gebroken. Het
geheel is afgesloten met een rond-
boogfries.
Een onoordeelkundige „restaura
tie" vond in 1929 plaats, maar die
moest op last van hogerhand worden
stopgezet. Lelijke pleisterplekken
zijn nog de overblijfselen van dit
„opknapkarwei". De renaissance
hoofdingang dateert uit de 17e eeuw.
In de noordelijke torenmuur zijn nog
fragmenten te zien van de vroegere
zaalindeling.
Hoewel zulks niet geheel vaststaat,
moet de nog bestaande toren de zui
delijkste zijn van een tweelingtoren.
Is dat juist, dan moet de andere to
ren gestaan hebben op de plaats waar
zich nu het raadhuis van Rijnsburg
bevindt. Van deze situatie is men uit
gegaan om de situatie der opgravin
gen te bepalen. Het is gebleken, dat
dit juist is gezien, want men vond
het oude koor, met de grafelijke ka
pel, waarin 16 regerende leden van
het Hollandse gravenhuis waren bij
gezet, in de lengteas, gerekend van
het midden tussen de (vermoedelijk)
twee abdij torens.
Resten in de kerk
De tegenwoordige kerk is een
merkwaardige lappendeken. Er
zijn delen van Romaanse kolommen,
o.m. uit de kapittelzaal, in ver
werkt. Er zijn nog Romaanse kraag
stenen uit de oude kerk en de oor
spronkelijke verbindingsboog tussen
toren en kerk is nog aanwezig. De
vloer is bedekt met grafstenen van
abdissen, zerken, die met hun afme
tingen van 4x2 meter tot de groot
ste van West-Nederland behoren.
In de muur is een memoriesteen
gemetseld, gewijd aan de nagedach
tenis van graaf Willem I en diens
vrouw, Aleidis van Gelre, overleden
in 1218. Het schrift op de steen da
teert echter pas van plm. 1520 en
moet dus in die tijd (opnieuw?) zijn
gehakt. Ook is ingemetseld een graf
steen van abdis Ada, een dochter van
Willem I van Holland. Deze lag in
de kerk begraven voor het hoofdal
taar, waar ook Floris IV, Floris V en
Jan I waren bijgezet. Tenslotte nog
een kleine steen, waarop de naam
„Petronella". Op het kerkhof staat 'n
muur, die gebouwd is van oude
kloostermoppen van de abdij en el
ders in Rijnsburg staan nog wel
schuurtjes van hetzelfde materiaal.
De in 1578 gebouwde kerk is vier
maal vergroot. Blijkens een opschrift
in de kerk voor de tweede maal in
1660, de volgende keren in 1903 en
1923. De oorspronkelijke torenbe
kroning werd in 1830 vervangen door
de tegenwoordige bakstenen achtkant
met omgang en spits.
in wordt deelgenomen door het rijk,
de provincie en de Amsterdamse
universiteit.
De eerste onderzoekingen werden
reeds in 1613 gedaan door de Rid
derschap van Holland, waaronder
Jan de Lalaing, die de fundamenten
liet opmeten. Deze opmetingen kon
den bij het onderzoek in 1949 worden
bevestigd. Men vond toen het kla-
verbladvormige koor met de in 1309
gebouwde gravenkapel, waarin de
resten werden gevonden van 16 le
den van het Hollandse Huis, waar
onder abdis Ada en graaf Floris V.
Ze konden worden geïdentificeerd
door de Amsterdamse anatoom dr. B.
K. S. Dijkstra, deels doordat vele
schedels de voorhoofdsholte misten,
een veelvuldig voorkomende eigen
schap van leden van het geslacht
Holland. Er werden zeldzame tegel
fragmenten gevonden met een inge-
stempelde leeuw, vrij zeker afkom
stig van de kapelvloer. Ook werden
resten aangetroffen van een oudere
kerk uit 975.
Naar de mening van prof. Glas
bergen bevinden zich onder d e abdij -
resten nog sporen van Merovin-
gische boerderijen, maar het zoeken
daarnaar is te kostbaar.
Nieuwe vondsten
f"\e in 1949 begonnen opgravingen
werden voortgezet in 1951 en
dezer dagen is men voor de derde
maal begonnen. Thans kon de ligging
van de oostvleugel van het abdij-
complex worden vastgesteld, met de
kloostergang en de kloosterhof. In de
kloostergang werd een groot aantal
skeletten blootgelegd van overlede
nen, die niet in de kerk of de graven-
kapel werden bijgezet. Onder de be
vloering van de kapittelzaal kwam
een ouder graf te voorschijn met een
sterk verweerd geraamte, alsmede
sporen van 'n z.g.n. plaggengraf, dat
echter doorsneden was door de me-
terdikke abdij muur. Voorts vond men
resten van een ouder bouwwerk dan
(Medegedeeld door het KNMI,
geldig van zaterdagavond tot
zondagavond, opgemaakt te 11.15
uur).
WESTELIJKE WIND
Opklaringen maar ook plaat
selijk enkele buien. Krachtige
tot matige, aan de kust aanvan
kelijk tijdelijk harde westelijke
wind. Iets minder zacht.
Afdruk van een Leeuwentegel, af
komstig van de vloer der grafelijke
kapel. Deze tegels zijn zeer zeldzaam
en dragen de oudst bekende afbeel
ding van „de Leeuw van Holland".
de abdij, wellicht het eerste onder
komen van de nonnen, vóór met de
bouw van de latere abdij werd be
gonnen. Vrijdagmorgen stiet men op
sporen van een vuurplaats, die men
nog nader hoopt te kunnen identifi
ceren. Het kan een spoor zijn van de
brand (naar men aanneemt in 1196),
maar het is niet uitgesloten dat het
sporen zijn van een oude bewoning.
Voor dit laatste zou de aanwezigheid
van dierlijke beenderen kunnen plei
ten, resten van maaltijden of offers.
De thans aan de gang zijnde op
gravingen zullen waarschijnlijk du
ren tot het einde van deze maand.
Verdere nasporingen zullen dan tot
een later tijdstip worden uitgesteld.
Mettertijd zal de plaats van de voor
malige abdij van Rijnsburg worden
bebouwd.
de stalenboeken
Vraag de boeken (geheel vrijblij
vend) ter inzage aan Uw behang-
leverancier.
Onbegrensde mogelijkheden voor
een prachtige begrenzing van „Uw
kamer van Ik".
Oplettende reiziger
voorkwam
overstroming
Een oplettend treinrieziger, de
heer J. A. Vermeeren uit Breda,
zag in de vroege avond van 31
januari in het voorbijgaan, dat
er water stroomde door de boe
zemkade in de Tedingerbroekpol-
der onder Leidschendam. Bij
aankomst stelde hij onder nauw
keurige opgave van de bewuste
plaats de politie van een en an
der op de hoogte.
De volgende morgen zag hij
echter, dat het gat belangrijk
groter was geworden, waarna hij
de stationschef van Leidschendam
en de machinist van het Hoog-
heemaadschap van Delfland
waarschuwde. Hierop werd on
middellijk met het herstel van de
dijk begonnen.
Hoewel de heer*Vermeeren zijn
optreden als vanzelfsprekend be
schouwde, hebben dijkgraaf en
heemraadschap van Delfland
hem als blijk van waardering een
boekwerk over het Gemeenlands-
huis van Delfland aangeboden.
Opgravingen
De bisschopsconsecratie van mgr.
Th. G. A. Hendriksen, benoemd tot
titulair bisschop van Eumenia en
hulpbisschop van kardinaal Alfrink
zal plaats hebben op dinsdag 7 maart
in de metropolitane kerk te Utrecht.
Als consecrator zal fungeren kar
dinaal Alfrink. Medeconsecratoren
zijn mgr. J. Baeten, bisschop van
Breda en mgr. M. A. Jansen, bis
schop van Rotterdam. De plechtig
heid zal onder meer worden bijge
woond door mgr. J. Beltrami, aposto
lisch internuntius in Den Haag.
Wetsontwerp over
opheffing van
gemeente Zwammerdam
Grenswijzigingen moeten
volgend jaar
van kracht worden
Bij de betreffende gemeentebestu
ren is thans uit Den Haag het wets
ontwerp aangaande voorgenomen
Rath Doodehaefver N.V.
(Advertentie)
De weerrapporten van hedenmor
gen 7 uur luiden:
temp. gisteren
max. min.
HELSINKI sneeuw 4 5
STOCKHOLM motregen 1 2
OSLO mist 7 4
ABERDEEN 1. bew. 11 2
LONDEN regen 11 9
AMSTERDAM regen 10 7
BRUSSEL regen 9 6
LUXEMBURG h. bew. 1 1
PARIJS regen 12 4
BORDEAUX zw. bew. 13 3
GRENOBLE onbew. 12 —1
NICE zw. bew. 13 8
BERLIJN regen 5 4
FRANKFORT geh. bew. 9 1
MüNCHEN onbew. 6 1
ZüRICH zw. bew. 10 1
GENèVE zw. bew. 10 3
LOCARNO 1. bew. 14 —2
WENEN h. bew. 6 1
INNSBRUCK mist 5 —6
BELGRADO geh. bew. 6 2
ATHENE zw. bew. 9 6
ROME onbew. 17 0
AJACCIO onbew. 19 1
MADRID onbew. 19 1
MALLORCA mist 1
LISSABON onbew. 19 8
grenswijzigingen in de Rijnstreek
binnengekomen. Het betreft hier o-a.
de gemeenten Alphen a. d. Rijn, Bos
koop, Bodegraven, Zwammerdam,
Waddinxveen en Hazerswoude. Het
is de bedoeling, dit wetsontwerp, dat
op 1 januari 1962 van kracht moet
worden, aan de Tweede Kamer ter
goedkeuring voor te leggen. De ge
meenten moeten binnen drie weken
hun eventuele bijzondere opmerkin
gen aan de regering kenbaar maken.
Zoals bekend, wordt in het plan
van 1957, dat in dit wetsontwerp in
hoofdzaak wordt aangehouden, ge
adviseerd de gemeente Zwammer
dam op te heffen en het grondgebied
te verdelen onder de gemeenten Al
phen a. d. Rijn, Boskoop, Bodegra
ven en Reeuwijk.
Prinses Irene is gistermiddag om
twee uur van Schiphol naar München
vertrokken, waar zij in het komende
weekend bij een bevriende familie
aan feestelijkheden zal deelnemen.
De prinses keert maandag terug.
Morgen: Zondag „Quinquagésima",
de „vijftigste" (dag vóór Pasen).
TE VEEL DRUKTE.
De vervloeking die de Heer de rij
ken in het gezicht slingert, geldt voor
hen die bezeten zijn door het verlan
gen naar bezit, maar ook voor hen die
slachtoffers :yn van de zucht naar
ongebreidelde activiteit, waardoor zij
geen tijd meer vinden voor het ge
bed, de eredienst en de rust in God.
Wie geen zondag meer kent, voor
hem wordt de arbeid een keten die
hem geen tijd en rust meer laat voor
God.
(Dr. B. Haring,
Moraaltheologie H, 273).
Oplossing no. 507. Horizontaal: 1
laan, 3 klok, 5 aar, 7 erker, 9 een,
11 snoek, 13 sta, 15 ter, 16 spelt, 18
Sam, 20 Reest, 22 Eli, 23 maar, 24
Maas.
Verticaal: 1 loge, 2 nar, 3 krent, 4
kaak, 6 aks, 7 enter, 8 roest, 10 esp,
12 era, 14 aleer, 16 stam, 17 tel, 19
mees, 21 sim.
Vrijdag waren wij in de gelegen
heid de thans weer aan de gang
zijnde opgravingen in ogenschouw te
nemen, daarbij voorgelicht door de
leider der onderzoekingen, prof. dr.
W. Glasbergen van het Instituut voor
prae- en protohistorie van de Ge
meentelijke universiteit van Amster
dam, en diens assistent, de heer Don
ker. De opgravingen geschieden in
opdracht van de Stichting Gedenk
teken Graven van het Hollands Huis,
te Rijnsburg, waarvan burgemeester
B. H. Koomans voorzitter is en waar-
Een overzicht van het terrein der
opgravingen, gezien vanaf de toren
trans. De pijltjes wijzen de plaatsen
waar sketetten werden blootgelegd
(foto De Leidse Courant)
Zoals wij reeds gis
teren meldden werd de
nieuwbouw bij Hygia
Ter Meer en Zn, Sas
senheim in gebruik ge
steld.
In de feestelijk ver
sierde bedrijfscantine
werd een groot aantal
genodigden, namens de
directie, verwelkomd
door de heer F. Bibo.
Twee dochtertjes van
een der directeuren
boden vervolgens aan
de echtgenoten van de
burgemeester, prof.
Steenkamp en beide
directeuren bloemen
aan.
Na deze ceremonie
was het de heer L. A.
Ter Meer, die met een
gevoel van trots sprak
over wat heden was
klaar gekomen, waar
bij spreker het feit
memoreerde, dat des
morgens pastoor C.
Bakker 't bedrijf reeds
had ingezegend.
Zich tot prof. Steen
kamp wendend vroeg spreker hem
tot de officiële ingebruikname van
het bedrijf over te gaan. In zijn toe
spraak haalde prof. Steenkamp het
woord aan van de president der
Verenigde Staten, Joh. F. Kennedy,
die in zijn installatierede had ge
zegd „met niemand te willen ruilen
met wie dan ook ter wereld".
Spreker was overtuigd dat ook de
heren Ter Meer deze mening waren
toegedaan. Hij wenste hen toe, dat
hun produkten evenals de bloembol
len nog meer bekendheid zouden
krijgen.
Met het opentrekken van een
grote ritssluiting nam spreker ver
volgens de laatste beletselen weg tot
de toegang van het nieuw** pavil
joen.
Na de rondleiding verzamelde het
hele gezelschap zich wederon» in de
cantine voor het uitbrengen van een
heildronk.
Vele sprekers.
Het was de heer J. O. van der
Vegte als bedrijfsleider, die hierin
voorging, na namens het gezamenlijk
personeel woorden van gelukwens
tot de directie te hebben gericht.
Deze woorden gingen vergezeld met
de aanbieding van een speciale klok,
uniek in Nederland.
Burgemeester J. baron van Kno-
belsdorff bracht woorden van ge
lukwens namens het gemeentebe
stuur.
Namens de familie sprak pater H.
Ter Meer woorden van gelukwens.
Vervolgens spraken nog de heren
Ritter namens het architectenbureau
Ritter en de Graaf, de heer Dikna-
gel (Holl. Beton My) en de heer
Venema namens kring bedrijven
Bloembollenstreek. Mej. Rasenberg
sloot de ry met een toepasselijk ge
dicht op deze voor Hygia zo belang
rijke dag.
's Middags had van 3 tot 5 uur een
zeer druk bezochte receptie plaats.
„Ik heb zojuist de liftenfabrikant aan
de telefoon gehad, directeur, en ze heb
ben beloofd, meteen morgen vroeg
iemand naar ons toe te sturen."
Nederlandse emigrante
omgekomen
Naar wij vernemen is bij een trein
ongeluk, dat donderdag in de Noord-
Amerikaanse staat Ohio op onge
veer 160 kilometer ten zuiden van
Cleveland is gebeurd een Nederlandse
passagiere, als de enige van alle
inzittenden om het leven gekomen.
Het was mevrouw Roemers uit
Maastricht, die dinsdag j.l. met haar
echtgenoot en hun baby per KLM
van Schiphol met bestemming Cali-
fornië was vertrokken. Het echtpaar
behoorde tot een groep van enkele
tientallen Nederlandse immigranten,
die naar Californië op weg waren.
De uit Indonesië afkomstige me
vrouw Roemers werd uit een rijtuig-
raam geslingerd en kwam terecht on
der de ontspoorde restauratiewagen.
Zij liep een schedelbreuk op en bo
vendien ernstige brandwonden door
het in vlam geraakte gas uit een
gebroken, leiding.
