Canada's hoge noorden
van
nieuwe
hoofdstad
DE LEIDSE COURANT
INÜVIK
Brandpunt van activi teit op honderdzestig
kilometer benoorden de Poolcirkel
DE ESKIMO'S EN DE INDIANEN WONEN ER SAMEN
MET DE BLANKEN
(Bijzondere medewerking)
TEN STADJE IS BEZIG TE STERVEN. Een
nieuwe stad is in aanbouw. Aanders - te
weten: in Eskimo-taal - gezegd: „De Plek van
de Bruine Beer" (Aklavik) wordt weggevaagd,
„De Plek van de Mens" (Inüvik) verheft zich.
Inderdaad heet het stervende stadje Aklavik,
het nieuwe centrum Inüvik. De bruine beren
zullen weinig vreugde beleven van de veran
dering, want in en nabij Aklavik viel er nog
wel het een en ander voor hen af, maar in
Inüvik zal dit - omdat er een goede riolering,
stadsreiniging en vuilophaaldienst komen - niet
het geval zijn. Bruintje is dus dupe van de
stedenwisseling. De mens is er echter bij ge
baat. Doch ter zake. Waarom verdwijnt Aklavik
en verrijst Inüvik?
VOZE FUNDAMENTEN
A KLAVIK, evenals Inüvik meer dan 150 km
noorden van de poolcirkel .gelegen, was tot
voor kort het hoofdkwartier der inheemse en
blanke pelsjagers, alsmede het bestuurscentrum
van de Mackenzie Delta. Het was een roman
tische, primitieve nederzetting. De eskimo's
zongen er cowboy-liederen. De dokter had er
vrijwel geen patiënten. Karakteristieke figu
ren uit de 'goede oude tijd' hadden het stadje
gemaakt tot hun blijvende woonplaats. Toen
de Canadezen besloten om hun benoorden de
poolcirkel gelegen natuurlijke rijkdommen te
gaan exploiteren, overwogen zij natuurlijk om
Aklavik, de noordelijkste stad op aarde, in te
schakelen als centraal punt.
In 1954 beleefde Aklavik een invasie van
vreemdelingen. Planologen, geologen, ingenieurs
en landmeters en bestuursambtenaren sloegen
er tijdelijk hun tenten op. Zij verichtten onder
zoekingen en stelden vast, dat Aklavik letter
lijk en figuurlijk Op te weinig soliede funda
menten was gebouwd om zich te kunnen ont
wikkelen tot een moderne nederzetting, die no
dig was met het oog op de grootscheepse ex
ploitatieplannen. Zij adviseerde Aklavik te ver
huizen naar een ongeveer 50 km oostelijker ge
legen plek op de oever van de oostelijke arm
der Mackenzie Rivier.
De regering nam de aanbevelingen over en
in 1955 besloot men tot de bouw van Nieuw-
Aklavik, zoals men de stad eerst wilde noemen.
Later koos men de naam Inüvik. De bewoners
van Aklavik vernamen het nieuws met ge
mengde gevoelens. Wel waren allen het er
over eens, dat de nieuwe nederzetting moder
ner, hygiënischer en meer comfortabel zou zijn,
maar ja, de aloude Aklavikse gezelligheid, ro
mantiek en pelsjagersgeest waren moeilijk ver-
huisbare artikelen. Edoch, de opmars der he
dendaagse techniek laat zich door dergelijke
bezwaren niet stuiten en al spoedig maakte
men een begin met de bouw van Inüvik. Nie
mand werd gedwongen om Aklavik te verla
ten, doch het aantal vrijwillige verhuizers steeg
in snel tempo. Zoals de zaken thans staan,
zullen er over een paar jaar in Aklavik nog
slechts een paar 'onverzettelijken' wonen. In
zijn bloeitijd telde Aklavik des zomers onge
veer 1200 zielen en des winters 500. Inüvik is
zo gepland, dat er 5000 mensen kunnen wonen,
een aantal, dat op de duur nog voor vergroting
vatbaar is.
OP STELTEN
INÜVIK moet het 'zenuwknooppunt' worden
van Canada's Barre Hoge Noorden. Er is
reeds een vliegveld aangelegd op korte afstand
van de stad. De Indianen en Eskimo's van de
Mackenzie Delta kunnen er medische verzor
ging ontvangen en hun kroost naar school stu
ren. Er komen langs de rivier goede laad- en
losplaatsen. De Bereden Politie, de 'Mounties'
dus, krijgen er een eigen gebouw. Er staan
reeds drie kerken, een school met dertig klas
lokalen voor zeshonderd leerlingen), een zie
kenhuis (met tachtig bedden), een radiostation,
een bioscoop, enige regeringsgebouwen en een
kleine tweehonderd woningen. Er wonen nu
reeds 1500 mensen. De school functioneert al.
Jeugdige Eskimo's en Indianen zitter er broe
derlijk en zusterlijk naast elkaar in de klassen.
Dat men grote plannen heeft voor Inüvik's
toekomst, is duidelijk, als men weet, dat deze
Slechts zestig dagen per jaar vriest het er niet. Dan kan men
er genieten van bloemenweelde en verse groente De overige
tien maanden staat de thermometer (soms heel diep) beneden
het vriespunt en gaan veel kinderen er per Eskimo-honden
slede naar hun (moderne) school.
jonge nederzetting - nadat Aklavik verlaten
zal zijn de noordelijkste stad op aarde! - de
administratieve hoofdstad en het economisch
brandpunt is van een gebied van circa 900.000
vierkante kilometer, dat is bijna dertigmaal zo
groot als Nederland!
Geen enkele bouwondernemer zou het wagen
om 'De Plek van de Mens' oftewel Inüvik
een ideaal bouwterrein te noemen. Toch is
die plek de beste van de gehele Mackenzie
Delta. Vrijwel overal in die delta is de grond
tot op een diepte van meer dan 300 meter
permanent bevroren. 'Permafrost' noemt men
die bodemgesteldheid. Ter plaatse van Inüvik
rust de permafrost op een grindlaag, die niet
deint, terwijl onder de permafrost ter plaat
se van Aklavik slik ligt, zodat de bodem daar
niet in rust is. Toch is ook in Inüvik de per
mafrost een belemmering voor de aanleg van
riolering en waterleiding, om van andere be
zwaren maar niet te spreken. Om de invloed
van de bodemgesteldheid zoveel doenlijk te
neutraliseren, bouwt men Inüvik op palen
of, beter, op stelten. Deze palen zijn van vijf
tot vijftien meter lang en worden met behulp
van een stoomhamer in de permafrost ge
heid.
De Canadese poolgebieden (terzijde: Zij be
vatten meer meren dan alle andere delen der
wereld samen) zijn niet het gehele jaar door
woest en bevroren. Inüvik ligt juist op de gol
vende bosfranje, die men de 'boomlijn' noemt.
Men heeft van de berkenbosjes, sparren en
populieren gebruik gemaakt om het nieuwe
stadje een aardige 'setting" te geven. In de
(korte, maar warme) zomer bloeien er in de
ommelanden van Inüvik veel bloemen. Ja, in
de ongeveer twee maanden durende vorstvrije
periode kan men er zelfs met succes een moes
tuintje houden. En de winters? Deze zijn lang
en koud, maar er valt betrekkelijk weinig
sneeuw, ongeveer half zoveel als in Ottawa en
Montreal.
De geologen hebben in de Canadese poolge
bieden belangrijke delf stoffen vondsten gedaan.
Er is iets uitgelekt, maar de meeste vondsten
zijn top-secret. Dat zij op de duur tot Inüvik's
bloei en betekenis zullen bijdragen, is buiten
kijf. Ook dank zij de delfstoffen wacht 'De
Plek van de Mens' een grote toekomst.
Jeugdige Eskimo's en Indianen bezoeken de school in Inüvikdie dertig
klaslokalen telt en zeshonderd leerlingen kan 'verwerken'.
Inüvik in opbouw. Parkeerproblemen zijn er nog niet. Er is ruimschoots
plaats voor alle sneeuwmobielenvrachtauto's en personenwagens.
