Lf hernnit
i}eneesn>i/tde/en
doen donder
Alfred Nobel: weinig illusies - toch stuwer
der mensheid
Immens vermogen beloont vooruitgang
van letteren en wetenschap
Chefarine 4
Scherpe actie tegen
geknoei met
BUMA-lijsten
„Deze man had nooit bij de politie
moeten komen"
Dokter
Claudia
(229)
DINSDAG 6 DECEMBER 1960
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 8
r\E SPANNING IN DE WERELD van de wetenschapsbeoefenaren is weer
voorbij. Enige weken geleden is bekend gemaakt welke van alle ge
leerden over de gehele wereld van voldoende formaat geacht werden om
voor toekenning van de Nobelprijs in aanmerking te komen.
Alle geleerden die voor deze hoogste onderscheiding in aanmerking kwa
men, werden er plezierig door verrast. Intussen zullen weinigen zich ge
realiseerd hebben, dat de stichting welke speciaal in het leven werd geroe-
f>en om de fondsen welke het toekennen van deze jaarlijkse prijzen moge-
ijk maken, zo goed mogelijk te beheren, dit jaar een jubileum viert. In
december zal het namelijk zestig jaar geleden zijn, dat de Nobelstichting
- die het fortuin beheert, dat de Zweedse industrieel en uitvinder Alfred
Bernhard Nobel naliet - in het leven werd geroepen en haar werkzaam
heden begon.
ken over een kwade dag wordt
hy na talloze experimenten plotse
ling geconfroiteerd met een vloei
stof een stikstofverbinding
welke uitermate explosief blijkt. Het
is het glyceroltrinitraat, in de wan
deling met ie eigemijk foutieve
naam nitroglycerine aangeduid.
Deze vloeistof blykt zo direct en
spontaan te reageren, dat ze prak
tisch onbruikbaar is. Een schaaltje
waarin het is gegoten, behoeft maar
om te vallen, de vloeistof behoeft
maar aan enige temperatuursver-
hoging bloot te staan, of er volgt al
een ontploffing. In 1862 weet de uit
vinder er patent op te verkrijgen.
Hoewel het „gevaarlijk spul" is wat
Alfred Nobel heeft uitgevonden, ziet
hij er toch de mogelijkheden van.
Hij blijft verder experimenteren
en weet de „wilde" vloeistof, welke
hij vervaardigd heeft, te temmen
door ze te laten „opzuigen" door een
soort aarde. Als hij dit experiment
goed ziet aflopen, weet hij, dat hij
een veel „handzamer" explosief mid
del heeft kunnen vervaardigen: het
dynamiet.
ALFRED NOBEL experimenteert
verder en de zaken die hij doet
gaan goed. Al spoedig heeft de mens
heid door, welk een nieuw vernieti-
gingstuig haar in handen is gegeven
en de vraag ernaar is groot Nobel
moet, om aan de grote vraag naar
zijn produkten te voldoen, fabrie
ken stichten in vele landen. In 1865
ontstaat zyn eerste bedrijf in Duits
land, drie jaar later volgt de oprich-
ting van een fabriek in de Verenigde
Staten, in 1871 blijken de voorwaar
den voor het in leven roepen van
een bedrijf in Frankrijk gunstig te
zijn en in 1873 volgt het formeren
van een aan hem toebehorende in
dustrie in Engeland, terwijl nog la
ter ook Oostenrijk volgt.
De zaken gaan goed. Alfred No
bel verdient schatten, maar hij zit
niet stil. Hij vervolgt zijn onderzoe
kingen, combineert op een gegeven
ogenblik nitroglycerine met schiet
katoen waar hu in 1876 het patent
op verwerft; en komt dertien jaar
later tot de vervaardiging van bal-
listiet, de voorloper van het cordiet.
In totaal verwerft hij in vele landen
niet minder dan 355 patenten.
Alfred Nobel, geboren op 21 ok
tober 1833 in Stockholm, op 10 de
cember 1896, eenzaam overleden in
San Remo, liet een fortuin van 32
miljoen Zweedse kronen na, dat hij
bestemde voor r\e honorering van de
eminenste werkers van letteren en
wetenschap.
Stichter van wereldconcern
eenzaam gestorven.
Niet alleen met de vervaardiging
van springstoffen houdt hij zich
echter bezig. Zijn zakelijke interes
sen bewegen zich ook op ander ter
rein. Zo heeft hij op een gegeven
moment zeer grote belangen bij de
exploitatie van de olievelden in Ba
koe. Maar of hij door '.ijn rijkdom
gelukkig is? Het tegendeel blijkt
waar. Steeds pessimistischer staat hij
tegenover het leven; steeds minder
heil ziet hij in de toekomst van de
mensheid. Na 1869 brengt hij zijn
leven voornamelijk in het milde kli
maat van Frankrijk en Italië door.
Op de twaalfde december van het
jaar 1896 eterft hij eenzaam in het
stadje San Remo.
Na zijn dood blijkt dan ineens, dat
deze man praktisch zijn gehele ver
mogen, dat ruim 32 miljoen Zweed
se kronen telt, bestemd heeft voor
het verlenen van prijzen aan die
mensen die de etteren en weten
schap en haar vooruitgang een grote
dienst hebben bewezen. Jaarlijks zo
blijkt uit zijn laatste wilsbeschik
king, zullen twee prijzen moeten
worden uitgekeerd «an de eminentste
natuurkundige en scheikundige.
Dat is begrijpelijk. Nobel was zelf
een man van onderzoekingen. Maar
waarom heeft hij, de pessimistische
satyricus, ook bepaald, dat aan de
beste geneeskundige en letterkun
dige een prijs uit de renten van zijn
kapitaal dient te worden toegewe
zen. Geloofde hij tenslotte toch in
de goede hoedanigheden van de
mensen? En vooral ook, waarom is
er een prijs ingesteld voor die man
of vrouw, die zich het meest heeft
ingespannen voor de bevordering
TEGEN PIJN
EN GRIEP
EEN ENKEL TABLET ZORGT DAT U WEER MET PLEZIER UW WERK DOET!
(Advertentie)
Bedrog in de muziek
De opsporingsdienst van het Bu
reau voor Muziek auteursrecht (B.U.
M.A.) te Amsterdam gaat in samen
werking met Rijks- en gemeentepo
litie een verscherpte actie voeren te
gen het geknoei met Buma-program-
maformulieren. Gebleken is dat vele
orkestleiders de lijsten onjuist In
vullen of laten invullen, waardoor
„KAREL DOORMAN" NAAR HUIS sommige componisten en tekstdich
ters uit de auteursrechten (voor
Bij het vertrek van smaldeel V uit
Rio de Janeiro op zaterdag 3 decern- amusementsmuziek anderhalf mil-
van de vrede. Is Nobel toch niet die
pessimist geweest die hij voorgaf te
zijn? Of wijst het feit, dat men dit
jaar gemeend heeft geen Nobelprijs
voor de vrede .e kunnen uitreiken, r- r- ----
er misschien toch op, dat Nobel's ber D. is aan boord van H.M. vlieg- j0en gulden per jaar) meer geld ont-
kampschip „Karei Doorman" een af-
scheidsreceptie gehouden. Door de ontvangen dan waarop zij recht heb-
Nederlandse ambassadeur werden ben. Dtt misdrijf (bedrog of valsheid
enkele onderscheidingen uitgereikt.
Na de uitreiking van de versierselen I11 geschrifte) kan worden gestraft
visie de juiste is gebleken te zijn?
Nederlanders by eerste
prijswinnaars.
Na de uitreiking van de versierselen In gescnrnie; Kan woraen gestrait
De in december haar zestigjarige Va?i onderscheidingen werden de met een geldboete van ten hoogste
htlpnm „ipr»n,!p VotlT. Sh.iS» volkshederen gespeeld en vertrok de
„Karei Doorman" voor de thuisreis, 5000.
jubileum vierende Nobelstichting
begint haar werkzaamheden en een
jaar later in 1901 kunnen de
eerste prijzen worden uitgereikt.
Verheugend is, dat onder de eerste
vijf een Nederlander blijkt te zijn,
namelijk de scheikundige J. H. van
't Hoff. Mag men naar 'e toewijzing
van de prijzen het wetenschappelijk
niveau van een land bepalen, dan
bezet ons land in die tijd een beste Acht maanden gevangenisstraf, waar- Zo dreef hij ondermeer een handel
plaats. Want reeds het jaar daaroi> van vier maanden voorwaardelijk in auto's, maar deze was allesbehalve
T de'e" d® Nederlandse na- met een proeftijd van drie jaar en lukratief, zodat hij op een gegeven
tj a t m onder toezichtstelling van de reclas- moment een tekort van 6000 had,
sering, eiste de officier van justitie dat gedekt moest worden.
tuurkundigen H. A. Lorentz en -
Zeeman de Nobelprijs voor natuur- oi w—
kunde. Er volgen meer Nederlanders bij de Utrechtse Rechtbank tegen de
die deze hoge onderscheiding toe- 29-jarige ex-politie-agent M. K.
In zijn requisitoir laakte de offi-
vallen. In 1910 de natuurkundige J. ÜLredirwèienrvéïdTüsi'ering van een cieT van iusti'ie scherpe wijze het
D. van der Waals, een jaar later T. bedrag van 1600 gedrag van de verdachte, wien hij
M. C. Asser (de vredesprijs), In 1913 jn get begin van'dit jaar was de êroot tekort aan inzicht en verant-
Nobelstichting bestaat
60 jaar
Wie was eigenlijk Alfred Nobel,
die besloot zijn Immense kapitaal op
zulke voorwaarden aan een stichting
na te laten, dat uit de renten ervan
ieder jaar de eminentsten onder de
letterkundigen en geleerden een
prijs zou kunnen woraen toegekend?
Men kent het voornaamste uit zijn
bestaan dat hij op 21 oktober 1833
in Stockholm werd geboren en dat
zijn leven eindigde op 10 december
van het jaar 1896 in het Italiaanse
plaatsje San Remo en dat hij de
uitvinder is van het dynamiet. Maar
wat weet men eigenlijk van de mens
Nobel?
Pessimistische kijk
op het leven.
Is het bekend, dat hij een vrij een
zelvig leven heeft geleid? V/eet men
van hem, dat hij eenzaam door het
leven is gegaan en nooit in het hu
welijk is getreden? Is men er van op
de hoogte, dat deze eenzaamheid
hem satirisch maakte? Weet men,
dat hij, ondanks al zijn rijkdommen,
een zeer pessimistische kijk op het
leven had en zich over de toekomst
van het mensdom geen enkele illu
sie maakte?
Alfred Bernhard Nobel is zijn leven
lang geplaagd geweest door ziekten
en kwalen. Dat was de reden, dat hij
niet naar school kon gaan pis andere
kinderen, althans niet voor lange
tijd. Hij hield het er slechts twee
trimesters uit. Zijn scholing ontving
hij verder van huisonderwijzers en
dat die scholing goed was werd be
wezen door de successen, welke hij
later in zijn leven wist te behalen.
Maar of hij er gelukkig mee was,
dat hij niet in de kindergemeenschap
welke een school toch altijd vormt,
kon worden opgenomer?
Als Alfred zeventien jaar gewor
den is, acht men het nodig voor de
„afronding" van zijn vorming, dat
hij een grote reis gaat maken. Hij
vertrekt naar het land van de toen
al onbegrensde mogelijkheden de
Verenigde Staten van Amerika en
steekt er heel wat op. Op de terug
reis naar zijn vaderland doet hij nog
enkele andere landen aan. Zo ver
blijft hij ook nog enige tyd in St.
Petersburg. Als hij in zijn geboorte
stad Stockholm terug is, bekwaamt
hij zich in de chemie, een vak dat
hem steeds heeft aangetrokken, en
legt hu zich toe op de vervaardiging
van springstoffen. Dat is ongeveer
1860, tien jaar nadat hij tijdens zijn
reis de wereld heeft verkend.
De grote ontdekking.
De nog steeds jeugdige, maar even
eens nog door kwalen en ziekten
geplaagde man is door de materie
welke hij onder handen heeft als het
ware gebiologeerd. Tot hy zijn grote
ontdekking doet.
Op een goeie dag hoewel, als
men beschouwt welke gevolgen zijn
uitvinding voor de mensheid heeft
gehad is het misschien beter te spre-
de natuurkundige H. Kamerlingh verdachte in woordelijkheid verweet.
Onnes, in 19?,4 W. Einthoven (ge- SillLmi«t «n Utrechts
neeskunde, in 1929 Ch. Eykman (op- zakenman een zekere W en kreee in Bovendien maakte hij ernstig be-
scheikundiÊrpkUJf'W Debiifln b! die functie het behecr °'ver een be" "S™ combinat,ie van 'unc-
fcneiKunaïge P. J. W. Debye en m d d f lB00Hat hii tPn pippn ties waartoe de verdachte was over-
1953 de natuurkundige F. Zernike. ^„^'nSde. H^'gebruiWe fet gegaan en welke in strijd is met de
De laatste jaren zijn dus ie Neder- bedrag voor afbetaling van schulden voorschriften. „Deze man had nooit bij
landers onder de Nobelprijswinnaars die hij had gemaakt bij nog andere de po| _m m0&en komen
maar dun gezaaid. En ook dat is zaken die hij naast zijn functie als besloot de officier,
misschien een teken tan de wand. politieagent deed. "e verdediger van de verdachte
pleitte clementie en vroeg een ge
deeltelijk voorwaardelijke straf.
Uitspraak 16 december.
„Wat is geloven?", door
Eugène Joly. Credo-reeks.
Uitgave Standaard Boekhan
del, Amsterdam.
Bovengenoemd boek is de eerste
van een serie verhandelingen over de
katholieke geloofsleer. Deze serie, ge-
Voor de benoeming i tr 1 januari
„Prisma-kookboek", door
Mia Snelder. Uitgave Het
Spectrum,, Utrecht.
Voor de huisvrouw een praktische
handleiding, die haar zowel bij de
eenvoudige maaltijd, als bij het meer
verfijnde diner tot een uitstekende
gids kan zijn. Een klein boekje wat
formaat betreft, maar met de inhoud
van een groot kookboek.
„Leer Schaken", door Lod.
Prins en „Praktische dam-
lessen, door Philip de
Schaap. „Weten en kunnen"-
reeks. Uitgave Kosmos,
Amsterdam.
Uitgaven over twee denksporten,
die al weer en terecht enige
herdrukken mochten beleven. Het
zijn goede gidsen op de weg van de
beginnende dammer of schaker.
„De erfenis van koningin
Victoria", door André Mau-
rois. Uitgave Het Spectrum,
Utrecht.
Op Eduard VII rustte de niet ge
makkelijke taak de erfenis van zijn
beroemde moeder, de Engelse konin
gin Victoria, te beheren. Dit interes
sante stuk geschiedenis uit het be
gin van deze eeuw is door Maurois
uitstekend beschreven.
„Rusland onder Kroetsjew",
door Edward Crankshaw.
Uitgave Het Spectrum,
Utrecht.
Kroetsjew is ongetwijfeld in de
ogen van de hedendaagse wereld een
zeer bijzondere figuur, evenals de hui
dige Sowjet-wereld een bijzondere
staat is, zowel op politiek als op
en misschien zelfs nog sterker
economisch gebied. Tegen de achter
grond van Kroetsjews denken en han
delen beschrijft Crankshaw het he
dendaagse Rusland. De auteur toont
zich met dit boek een specialist op
dit uitermate boeiende terrein.
„Nikita Kroetsjev, de twee
de revolutie", door Mark
Grammers. Uitgave Lan-
noo, Den Haag.
Wanneer we een boek „heet van de
naald" zouden willen noemen, dan
geldt dit zeker wel voor het dezer
dagen verschenen boekje over de
schreven door de meest competente 1961 tot directeur-generaal van Han-
Westeuropese schrijvers op ieder ge- del en Nijverhe;d bij het ministerie
bied, is het eerst in Frankrijk ver- van Economische Zaken zal worden
schenen. Het werd daar met gejuich voorgedragen mr. J. C. van Alphen
nftmn,,micticAKD ontvangen, tekent de uitgever bij de de Veer, thans hoofd van de direc-
Kroets- verschijning in het Nederlands aan. tie ordeningsvnagstukken van het
I.m Voor wat dit eerste deel betreft, ken- directoraat-generaal voor Handel en
hem zelf vernederend optreden in de
UNO-vergadering, dat nog maar en-
kele weken geschiedenis is, wordt
nen wij ons hier tenvolle bij aanslui- Nijverheid T^e heer Van Alphen de
n. Veer volgt in zijn nieuwe functie
Er wordt hier op een wijze over drs. J H. D. van der Kwast op, die
in dit boek beschreven en van com- het geloof geschreven, die van durf op genoemde datum de dienst van
mentaar voorzien. Een goede studie en een frisse aanpak getuigt. Duide- het departement zal verlaten.
uu'drweKWgeYcu'eden'is8 gUren lijk heeft Eugène Joly, moderator De heer Van Alphen d-. Veer werd
uit de wereldgeschiedenis. van de cite Universitaire te Parys, 0p 11 november 1909 te Djakarta
n. mniir de leek wi^en uitnodigen zelf tot geboren. Hij studeerde aan de rijks-
paKrisi p-nrrie Vis* eer* bestudering van het katholieke universiteit te Leiden, alwaar hij in
°,,a nór. Wool" geloof te komen. Wij hopen, dat deze 1934 zijn meesterstitel behaalde.
Gabrlëf Gotris bevestigt nogmaals gabal™ Aanvankelijk werkt, hi, a,s juri-
met ziin laatste boek zijn grote be- J ,^p 4 u g f--j dlscb medewerker by de Kon. Ned.
kwaamheid als auteur. In Se muur V«tui«n X 1942 gin# hij mel
van Jericho" beschriift hii meester- Hlg?n: Ult eerste "eal het ministerie van Economische Za-
U^de een^atiS to vele rnsen kf"' N/ in. 1958 ben0emd T
van elkaar gescheiden houdt. Voor aanbevelen. piv. directeur ordenmgsvraagstuk-
deze tragedie in het menselijk be- i rwiAwiik Hp rirrushond" n' ^oISde in januari 950 zyn be-
staan geeft de auteur - dit in te- do^ n^'KrameJ ^U.tfia-' noemlng .tot dlrecteur «denings-
genstelling tot vele van zijn tijdgeno- ve HoIlandia, Baarn.
ten, wel een oplosing en hy geeft Dit boek V0Qr de jeugd werd ge-
zyn romanfiguren een aanwyzing tot illustreerd ln zwart/wit door W. A.
een betere toekomst. van de ^aije gen echt leesboek voor
8- tot 12-ljarigen, die er veel genoe-
„Het gulden spoor door gen aan zunen beleven. Lodewijk, de
Else Degreef. Uitgave tpkkpi Vprtelt zelf ziin geweldige tistiek heeft zojuist een studie be-
„Helmond", Helmond. avonturen in de wereld van het cir- eindigd, die resulteert in de groot-
Een meisjesboek, dat op een uit- cus de wonderlijke wereld voor alle ste waardebedragen betreffende de
stekend peil staat. Het is de tragische jongens en meisjes. Een grote, war- Nederlandse economie, tot nu toe
geschiedenis van een Hollands meis- me Refde voor mens en dier spreekt berekend zijn, namelijk die betref-
je tijdens haar omzwervingen in het dit verhaal. fende het nationale vermogen.
vraagstukken.
Het Centraal Bureau voor de sta-
Engeland van de Tweede Wereldoor
log. Goede lectuur voor de leeftijd
van 1215 jaar.
Volgens deze studie bedroeg het
„De drie koningen en de nationale vermogen in 1958: 158 rni'.-
ster", door Alphons Tim- jard gulden. Per hoofd van de be-
mermans Uittgave „Hel- volking bedroeg het nationale ver
mond", Helmond. mogen, omvattend de waarde van
Voor deze mooie, geplasticeerde alle in Nederland aanwezige gebou-
uitgave tekende Coby Krouwel de wen, machines, vervoermiddelen en
glaatjes. Dit nieuwe verhaal met bij- andere vaste activa, voorts grond,
else achtergrond is een uitstekend voorraden, veestapel, wegen, brug-
óndanks de vele moeilijkheden" haar geschenk voor de komende kersttijd, gen en kanalen en tenslotte het sal-
jeugdliefde trouw blijft. Geen sombe- We maken de belevenissen mee van do van vorderingen op en schulden
re liefdesgeschiedenis" evenwel, de dire koningen vanaf de ontdek- aan het ouitenland in 1958 per hoofd
maar een pittig en charmant verhaal king van de ster tot hun terugkeer van de bevolking ongeveer 14.000
over en voor jonge menien. "«r hun eigen alnd. De schrijver gulden.
brengt zyn personen tot leven door
„Boot zonder water", door aandacht te schenken dan details, -
Gertie Evenhuts Uitgave door z«n beschrijving van de reis
„Ella's eerste liefde",
door Ann Ritner. Uitgave
Het Spectrum, Utrecht.
Voor oudere meisjes een aardig
verhaal over een zeventienjarige, die
Van Gorcum, Assen.
Een leuk jongensboek, dat de lot
gevallen verhaalt van Arend, Aer-
nout, Levien en hun vriendjes. Er
valt natuurlijk weer heel wat te be
leven met hun boot en met de sjees,
die er ook nog aan te pas komt. Jen-
en van de mensen in hun gewone
doen en laten.
„Avontuur in noord en zuid"
door Ronald Ross. Uit
gave Lannoo, Den Haag.
Zeven goede verhalen voor jonge-
„Vier bruine beren", door
Constance Hazelager Uit
gave Van Gorcum Co.,
Assen.
Vat, de Zwitserse houtsnijder,
maakt vier beertjes. Eén is voor zijn
zoontje, de anderen worden door toe-
ny Daalenoord tekende de plaatjes lui, Verhalen, die zeker met grote risten gekocht en gaan naar Neder
voor dit zevende boek ln de Zee- interesse gelezen zullen worden. Ver- ,i""i BWffjillj N"'
paardjei-serie. antwoorde lectuur voor de jeugd.
land, Californië en Duitsland. Na
tuurlijk hebben allen hun eigen be
levenissen, waarvan de kleine kin
deren kunnen genieten. Dit boekje
is deel 66 van de serie „Naar 't zon
licht toe" en werd geïllustreerd door
Elly van Beek.
Op bergen en in dalen",
Verhalenbundel Uitgege
ven door Van Gorcum, As
sen.
In de reeks Van Gorcums Verha
lenbundels verscheen dit goed ver
zorgde, in linnen gebonden deeltje.
De tien bijdragen, elk van een an
dere auteur, werden ingeleid door
ds. F. H. van Aalst. Er is een grote
verscheidenheid van onderwerpen,
waarin de jeugd telkens direkt of
indirekt in kontakt wordt gebracht
met God. Een hoek in prot.-christe-
lijke zin, zeer geschikt voor zondags
scholen, maar ook voor het huisgezin.
