N.S.; hoog zullen zij leven
PeekgCloppenburg
Bij het afscheid van H. J. J. A. Smeets als
burgemeester en secretaris van Zoeterwoude
PANTALONS
Broeit er iets
in Frankrijk
Weer S.S.-er
gearresteerd
DINSDAG 18 OKTOBER 1960
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
elke woensdag
jongensmarkt
terlenka 55/45
In de gegarandeerde
P*C afwerking
smal model zonder omslag,
met stofceintuur,
sportieve multi-colours
Speciaal verlaagde J.M. prijs
6 jaar
(kleine stijging per maat)
(Advertentie).
40 jaar gemeentesecretaris,
22 jaar burgemeester
Trein op
nieuw spoor
De weinige reizigers die van
morgen gezeten waren in de
trein Leiden-Utrecht van 6.17
uur, zullen zich nauwelijks be
wust geweest zijn, dat zij een
„historische rit" meemaakten.
Deze trein was nl. de eerste, die
voorbij de Kastanjekade, via
duct Lammenschansweg en ver
volgens langs de Melchior
Treublaan tot aan de Kanaalweg
op hoog spoor reed. Vóór het zo
ver was hebben de mannen van
de N.S. een nacht doorgewerkt
om de nieuwe lijn klaar te ma
ken. Tussen zeven over half 12
en 6.17 uur vanmorgen hebben
employé's van de N.S. de nieuwe
aansluiting op de hoge baan aan
beide zijden van het viaduct ge
reed gemaakt. Gisteravond don
derde de laatste trein op laag
spoor voorbij aan de arbeiders,
die startklaar stonden voor het
aansluiten op de hoge baan. Re
gen heeft het werk aanzienlijk
bemoeilijkt. Ook de aansluiting
op de bovenleiding werd in de
loop van de nacht gemaakt.
Morgenochtend vroeg zal de
blauwe NZH-tram, dochter van
N.S. onder het viaduct doorrij
den. De gelijkvloerse kruising
wordt vandaag opgeruimd en
tevens is men doende de baan
van de tram enige decimeters
uit te graven, omdat de tram
anders niet onder het viaduct
dóór kan. Officieel was deze
eerste rit óp hoog spoor niet.
Met plechtigheden wacht men
tót het haltegebouw aan de
Melchior Treublaan gereed is,
hetgeen voor de zomerdienstre
geling 1961 het geval zal zijn.
De overweg Herenstraat wordt
in 1961 verbreed.
De foto's geven een beeld van
de gebeurtenis van vandaag.
Hoog zullen zij leven!
Er lopen in Frankrijk allerlei ge
ruchten over een „samenzwering"
tegen het regime van generaal De
Gaulle wegens diens Algerijnse po
litiek.
Het Franse blad „Le Figaro"
schreef, dat men in kringen van de
Nationale Vergadering en in andere
welingelichte kringen steeds meer
hoort spreken over een dergelijke
samenzwering, die zou bestaan uit
het verhinderen van de plannen van
generaal De Gaulle tot vorming van
een „activistische regering". Het ver
zet zou van verre worden geleid door
militairen en politici.
Enige schijn van waarheid hebben
de Franse autoriteiten aan deze ge
ruchten gegeven doordat, aldus het
blad, bijzondere maatregelen zijn ge
nomen ter bescherming van de pre
sident.
De Gaullistische minister van staat
Frey heeft zondagavond in een rede
te Brest gezegd, dat zekere heftige
tegenstanders van de regering in ze
kere mate de noodzakelijke unie van
alle Fransen en daardoor het herstel
van het land in gevaar brengen. Men
moet niet denken, aldus Frey, dat
de regering nog veel langer bereid
zal zijn toe te laten dat de beginse
len van de republiek en het gezag
van de staat door enkele lieden in
twijfel wordt getrokken.
De officier van justitie van Walds-
hut, in Baden-Wuerttemberg, heeft
de arrestatie bekendgemaakt van de
voormalige SS-officier Richard Ro-
kita, die wordt verdacht van mede
plichtigheid aan moord op Joden in
Warchau tijdens de oorlogsjaren.
Rokita woonde in Hamburg onder
een valse naam. Aan zijn opsporing
is door verschillendè instanties deel
genomen, waaronder enige agenten
uit Israël, die ook betrokken zijn in
het onderzoek van de zaak Eich-
mann.
Tot dusver zijn ongeveer driehon
derd getuigen gehoord. De officier
van justitie zei, dat Rokita's vroegere
superieur, de SS-generaal Katzmann,
op wiens bevel honderdduizenden
Joden werden vermoord, de „Eich-
mann van Galicië" kan worden ge
noemd. Katzmann, die ook onder een
valse naam leefde, is ongeveer twee
jaar geleden gestorven.
Massa-ontslag
bij Renault
Door een daling in de uitvoer,
vooral van die naar de V.S. en En
geland, heeft de Franse autofabriek
Renault zich genoodzaakt gezien 3.000
arbeiders te ontslaan. Renault heeft
de werkweek met drie uur verkort.
De fabriek heeft 60.000 mensen in
dienst.
De verkoop in Amerika is gedu
rende de eerste helft van dit jaar
verminderd met 33 procent vergele
ken bij het vorige jaar. Er werden
in deze periode 52.514 auto's ver
kocht, tegen 76.660 het vorige jaar.
De verkoop in Frankrijk is met 12
procent gestegen maar daar Renault
60 procent van zijn produktie uit
voert, is dit niet voldoende om het
verlies in het buitenland goed te
maken.
Voor de burgery van Zoeterwou
de, voor het dorpsgedeelte wel het
meest, heeft de persoonlijke beteke
nis van de burgemeester vaak een ge
heel andere figuur gekregen. Tot na
de eeuwwisseling was voor de dor
pers de burgemeester, weliswaar
door Z.M. de Koning aangewezen om
de gemeente te besturen, geen echte
burgervader maar de hoge meneer,
soms zelfs een jonkheer, die bijna
niet gekend was want hij woonde in
Den Haag en kwam slechts eenmaal
per week in het Raadhuis; een aris
tocratische figuur, die het burge
meesterschap bekleedde als een ere
baantje, voor enkele honderden gul
dens per jaar.
Dat was in de jaren waarin een
patriarchale boerenman, geboren en
getogen uit het Zoeterwoudse volk,
als oudste wethouder, onder-burge
meester werd genoemd.
Midden tussen het volk stond echter
de gemeente-secretaris, die in het
Raadhuis woonde, de ambtelijke man
naar wie men ging om de kinderen in
de Burgerlijke Stand te laten inschrij
ven, die de jonge mannen inschreef
voor de Nationale Militie, voor wie de
bruidsparen verschenen om voor de
wet te trouwen en van wie men het
verlof kreeg om de dierbare doden
te begraven. Hij was de schrijver, die
niet alleen maar schreef maar ook als
ontvanger de hoofdelijke omslag in
de rekeningen en begrotingen maak
te, secretaris-penningmeester van de
1*2 polders was en later ook nog als
kassier van de Boerenleenbank en
administrateur van de Onderl. Brand
waarborg Maatschappij fungeerde.
By de eerste burgemeesterswisse
ling na de annexatie van 1896, was
het zielental zo klein geworden, dat
het wettelijk mogelijk was de amb
ten van burgemeester en secretaris te
verenigen en de fungerende secre
taris tevens tot burgemeester te be
noemen.
Tot 1920 was dit een tijdperk,
waarin de burgemeester, die zich als
secretaris zoveel populariteit verwor
ven had, een echte burgervader was,
levende met zijn groot gezin in de
ware zin van het woord onder zijn
volk; totdat bleek dat al dat werk
hem niet te moeilijk maar wel te
veel was geweest voor één persoon,
zodat hij zich moest terugtrekken.
Blijkbaar had de cumulatie van
ambten in het algemeen en de prak
tijk daarvan in Zoeterwoude, de
Commissaris van de Koningin niet
bevredigd, want er volgde toen de be
noeming van een burgemeester die
het secretaris-ambt niet ambitbxde
en weer had Zoeterwoude geen ech
te burgervader, want hij ging al spoe
dig weliswaar in Zoeterwoude, maar
op de rand van de stad Leiden wo
nen.
De nog zeer jonge nieuwe secretaris,
de heer H. J. J. A. Smeets, benoemd
door de Raad op 13 juni 1920, werd
al spoedig weer de centrale figuur,
door iedereen beschouwd als te zijn
de man waarnaar de rechterhand
van de nieuwe burgemeester zich wel
ver uitstrekte.
Omdat de burgemeester nu door de
wet gebonden was in Zoeterwoude te
wonen, betrok hij als alleenstaand
man, hoewel voor korte tijd, de gro
te Raadhuiswoning zodat, toen se
cretaris Smeets in 1921 ging trou
wen, een secretaris-woning op de
Miening voor hem werd gebouwd.
Toen echter burgemeester Wap op
gevorderde leeftijd nog ging huwen
en zich een woning kocht aan het
Utrechtsche Jaagpad, betrok secre
taris Smeets in 1924 de grote Raad
huis-woning met haar 4 meter hoge
en vele grote kamers.
Wij herinneren ons nog goed, dat er
na de secretaris-benoeming gemom
peld werd: ,,'t is weer een onder-de-
Moerdijkae"; hetgeen een afwach
tende houding was. of hij wel een
Romein onder de Romeinen zou kun
nen wordenI
De jonge Limburger, in Posterholt
geboren, werd echter al spoedig inge
burgerd. Hy kwam in de tijd waarin,
zoals het thans genoemd wordt, Zoe
terwoude sterk verzuild was; door de
krachtig opkomende katholieke orga
nisaties op elk gebied streng geschei
den in de geloofsrichtingen.
Blijkbaar was de overigens goed
katholiek opgevoede jongeman in het
zuiden voorgehouden boven de Maas
dijk, in Holland, als ambtenaar toch
vooral een neutrale houding aan te
nemen want zijn eerste uitspraak
was: „ik ben wel bereid om mee te
werken aan een organisatie maar
dan uitsluitend aan ene van algemene
aard". Al spoedig is zijn houding ten
deze gewijzigd, maar het moet gezegd
en iedereen zal dit beamen, dat ge
durende zijn 40-jarige ambtsvervul
ling hem maar zelden een verwijt van
partijdigheid is gedaan. Een onver
diend verwijt of bejegening van niet-
katholieke zijde werd door hem
nooit met rancune beantwoord.
Op de secretarie wachtte hem een
moeilijke taak. De administratie was
zelfs de ontreddering van de oorlog
1914'18 nog niet te boven maar al
spoedig toonde hij zich als zoon van
een gemeentesecretaris een geboren
secretaris, een man die de pen goed
in de hand had, die van zijn vader
geleerd had, dat de zaken op tijd
moesten geschieden en zo waren in
korte tijd de Zoeterwoudse gemeente
rekeningen en begrotingen een der
eerste van het jaar die op de Prov.
Griffie ter goedkeuring door G.S.
werden ontvangen. En dat is al die
40 jaren zo gebleven, hoe een slecht
voorbeeld „Den Haag" ook gaf door
de stukken zo laat terug te zenden.
Het is ons bekend, dat het gedurende
zijn gehele ambtelijke loopbaan een
voortdurende ergernis is geweest,
steeds maar te moeten wachten, om
redenen van formele aard, op de
goedkeuring van de begrotingen
waardoor in het ambtelijk bestel al
les zo moeilyk loopt.
Al spoedig verkreeg hij, in 1923,
door verbouwing van het Raadhuis
de dringend noodzakelijke verbete
ring van de huisvesting der verschil
lende diensten.
Moeilyk werd zijn taak toen de
Raad een gespletenheid vertoonde,
een nare dorpspolitiek, waarin een
vijandschap zelfs in de partijen een
toestand bracht waaronder het waar
achtig gemeentebelang moest lijden
en menige goede zaak tot ondergang
gedoemd werd, omdat men het na een
kwestie om een wethoudersverdeling,
niet eens kon worden.
Vooral in de raadsvergaderingen,
als hij de burgemeester steunen moest
in de precaire moeilijkheden, wist hy
zich toch altijd door tactisch en
vriendelijk optreden een goede hou
ding te geven. Om zich geheel voor
de gemeente te kunnen geven, aan
vaardde hy geen nevenbetrekkingen.
Eenmaal zwichtte hij voor de sterke
aandrang van de Dijkgraaf van Rijn
land en werd hy penningmeester
van het kleine poldertje, de Knot-
ter, waarin mr. Egbert de Vries zijn
Cronestein en landerijen bezat.
Met zeer grote verdienste was de
heer Smeets gedurende vele jaren
secretaris-penningmeester van de
R.K. Vereniging Het Wit Gele Kruis
en wel tot aan zijn benoeming tot
burgemeester. In deze kwaliteit had
hij ook zitting in het bestuur van de
R.K. Diocesane Bond.
Een zware tijd was in zijn loop
baan die van de dertiger jaren, toen
Zoeterwoude als agrarische gemeen
te economisch zwak was. De gemeen
te behoorde toen tot de z.g. nood
lijdende, een positie waaraan geen
sprankje zelfbeschikkingsrecht voor
het gemeentebestuur meer overbleef.
Toch wist secretaris Smeets in die pe
riode, als een der eerste gemeenten
gebruik te maken van de door de
provincie geboden gelegenheid, we
gen bij de gemeente in onderhoud in
het tertiaire-wegenplan te laten op
nemen waardoor het in die arme tijd
nog mogelijk werd de Gelderswoud-
seweg, het Weddepad, de Ommedijk-
seweg, de Weipoortseweg gedeel
telijk en de 1800 m. lange Nieuwe-
weg geheel te verbeteren met voor
de gemeente zeer voordelige finan
ciële voorwaarden. In diezelfde tijd
werd ook de Stompwijkseweg, de
Miening en de Vrouweweg geheel
in onderhoud aan de provincie over
gedragen. de overige wegen werden
verbeterd.
In de armoede van die tijd was het,
van de lage bouwkosten profiterend,
mogelijk de 50 m. lange Geerbrug
voor f5500 te vernieuwen, waar
door de gemeente van een groot
jaarlijks onderhoud af was.
Het college van b. en w., de raad
en de gehele burgerij waren dan ook
overtuigd van het goede beleid en de
taakvervulling van deze secretaris
en toen burgemeester Wap zijn ont
slag nam werd zijn sollicitatie voor
het burgemeestersambt vanuit de
gemeente krachtig gesteund en zo
werd ingaande op 1 april 1938 bij
Kon. Besluit de heer Smeets, naast
zijn secretarisambt, tot burgemeester
van Zoeterwoude benoemd.
Met grote geestdrift werd de nieu
we burgemeester op 1 april 1938 van
af de grens van de gemeente aan de
H. Rijndijk feestelijk ingehaald, ons
de zwaarste maar meest dankbare
taak gevende om van deze feeste
lijkheden, die in de namiddag aan
vingen en eindigden met de installa
tie van de nieuwe gezagsdrager van
de Kroon verslag te maken. Een ge
hele pagina vol tekst en prachtige
foto's verscheen reeds, toen de foto
graaf op het einde van de plech
tige gebeurtenissen, een foto maakte
van de Raad met de nieuwe voorzit
ter in zijn midden.
Al spoedig kon de nieuwe burge
meester tonen, dat hy als voorzitter
van de Raad krachtig leiding kon ge
ven. Het was nodig, want in dezelf
de map waarin de feestelijke intocht
is geplakt, vinden wij een raadsver-
slag, ook weer van een hele pa
gina, met een voor die tijd vet
ter dan vette kop: Ruzie in de Raad
van Zoeterwoude.
Met krachtige hand heeft burge
meester Smeets, de, hem door het
Wit Gele Kruis bij zyn installatie
geschonken, fraaie en zware voorzit
tershamer gehanteerd en het heeft
ons altijd gefrappeerd hoe goed hij
de raadsstukken steeds goed voor
bereid, vlug kon afwikkelen met de
goede tactiek niet teveel tijd te ge
ven voor krakelen en nutteloos de
batteren en toch de partijen gele
genheid te geven tot repliceren en
zelfs dupliceren als de zaak waar het
om ging belangrijk genoeg was.
De oorlog maakte al spoedig een
einde aan het bestaan van deze zo
woelige gemeenteraad, waaruit zo
weinig goeds tot stand kwam.
Dubbel droevig waren voor burge
meester Smeets de oorlogsjaren, want
behalve de angst voor de dreigingen
van de bezetting, drukte hem de
steeds zwakkere lichamelijke toe
stand van zijn dierbare echtgenote
totdat zij hem met Kerstmis 1944
door de dood ontviel. Groot was de
deelneming van de gemeentenaren
bij het sterven van de burgemees
tersvrouw, die zo alom bemind was.
Wegens het gevaar gevangen te wor
den genomen moest de burgemeester
onderduiken. Toen de Duitse Feld-
gendarmerie op 19 maart 1945 door
een laf verraad de burgemeester op
de boerderij van de heer N. van Die-
men, later „De Schuilhoeve" ge
noemd, kwam om hem gevangen te
nemen, bood een loze ruimte tussen
twee muren plaats genoeg aan de bur
gervader en de burger N. v. Diemen
Jr. voor 'n veilige schuilplaats, dat
de moffen hen niet vinden konden. De
heer Van Dlemen Sr. werd met vele
andere Zoeterwouders in de Dorps
school gearresteerd doch dezelfde
dag weer vrijgelaten.
Groot was dan ook de vreugde toen
in de Katholieke en Hervormde ker
ken de burgemeester als een sym
bool van de vrijheid van de ge
meente voor de aanvang van de dank
diensten op zondag 7 mei 1945 werd
binnengeleid.
Toen de eerste ontreddering van
de oorlog te boven gekomen was,
wachtte de burgemeester het moei
lijk na-oorlogse tijdperk, een zeer
ondankbare taak, omdat de ge
meente Zoeterwoude door alle mo
gelijke instanties werd tegengewerkt
zich te ontwikkelen naar de behoef
ten van de groei van de bevolking
en geen kans kreeg om kleine in-
industrie te vestigen.
Wij weten, dat burgemeester Smeets
in de laatste jaren van zijn ambts
vervulling zware critiek heeft on
dergaan, maar wij weten ook dat het
bijna niet mogelijk is geweest de
zware druk van de Planologische
Dienst en vele andere instanties af te
schudden. Altijd weer was nul op
request want: Zoeterwoude moest een
agrarische gemeente blijven.
Er is vooral door het Provinciaal
Bestuur kat en muis gespeeld met
Zoeterwoude. In de jaren waarin het
Industrieplan „de Grote Polder" met
goedkeuring van Ged. Staten werd
goedgekeurd, terwijl de plannen voor
de Leidse Agglomeratie in onderhan
deling waren, was het in Den Haag
en ook in Leiden al bekend, dat het
vast stond dat een reeds opgezette
annexatie al die plannen doorkruisen
zou.
Alles en dan ook alles wat in Zoe
terwoude op touw is gezet, werd door
alle mogelijke instanties gekraakt.
Uitbreidingsplannen in hoofdzaak en
onderdelen werden eindeloos lang
opgehouden en dan tenslotte toch
weer afgekeurd. Een der laatste be
sluiten die deze vertegenwoordiger
van de Kroon uit te voeren heeft ge
had, is in beroep te gaan bij de Kroon
n.l. tegen het onthouden van de goed
keuring door Ged. Staten van het uit
breidingsplan Zuidbuurt, waardoor
een toestand is geschapen waarbij
voor de toegewezen kleuterschool dc
plaats officieel niet aan te wijzen is.
Het was een moeizaam werken
zonder veel succes, waarbij wij wil
len opmerken, dat het niet altijd
juist is de burgemeester de schuld te
geven. Tenslotte zijn er behalve de
burgemeester ook nog twee wet
houders en de raad, die meermalen
de handen in de schoot moesten leg
gen.
Ondanks vele, te begrijpen, mis
lukkingen zijn er ook nog veel goede
en belangrijke zaken tot stand geko
men. Noemen wij daarvan de alom
geprezen straatverlichting van bijna
alle wegen, de vernieuwing van alle
bruggen; de Schoutenbrug is nog wel
niet in uitvoering maar toch ook bë-
stekklaar.
Weer terugkomende op de moei
lijkheden van bovenaf noemen wij
het tegenhouden van het maken van
het sportveld voor Meerburg, waar
van iedereen nu overtuigd is dat dit dc
burgemeester veel verdriet heeft ge
geven. Gelukkig is het nog vóór zijn
heengaan tot stand gekomen, zij het
dan met kunst en vliegwerk.
Groot was zijn belangstelling voor
het verenigingsleven. Denken wij
maar eens aan het trouw bezoeken
van alle mogelijke gebeurtenissen,
jubilea enz., zijn grote steun door
subsidies aan culturele doeleinden,
als beschermheer van fanfarekorps
en zangverenigingen, steun aan jeugd
werk en met een beroep op de Kroon
verlenen van subsidie aan de bedie
naren van de godsdienst.
Behalve voor zakelijke belangen,
toonde deze echte burgervader al
tijd grote belangstelling voor per
soonlijke gebeurtenissen bij zijn bur
gerij Elk jubileum, bijzonder familie
feest of droevig feit kreeg bezoek.
Vooral het medeleven van zijn echt
genote, eerst van mevrouw M.
SmeetsDe Gouw. later van mevr. C.
SmeetsVan Heel, maakte het bur
gemeesterlijk echtpaar zeer geacht
en bemind.
Hoewel Zoeterwoude niet kan wed
ijveren met de naburige gemeenten,
heeft het toch in veertig jaren in veel
opzichten een geheel ander karakter
en aanzien gekregen. Dank zij de sa
menwerking met de Kath. Woning
bouwvereniging kwamen prachtige
woningcomplexen tot stand. Het zie
lental is in die tijd met 50 pet. geste
gen en heeft het zesde duizendtal be
reikt.
Een veel bewogen tijdperk met een
geweldige economische crisis en een
oorlogstijd en na-oorlogse gevolgen.
Een periode, waarin het agrarisch ka
rakter zienderogen ging tanen, want
van de 6000 zielen zijn er thans niet
meer dan 1500 die rechtstreeks of zij
delings in verband staan met« boeren
of tuindersgezinnen.
Deze ontwikkeling heeft de thans
scheidende secretaris-burgemeester
geheel meegemaakt en zich in zijn
bestuur daarbij aangepast.
De dankbaarheid van de gehele
burgerij zal zich bij de laatste open
bare raadszitting en de daaropvol
gende receptie en huldiging zeker
spontaan uiten nu de burgemeester
en zijn hooggeëerde en beminde
vrouw, afscheid nemen om terug te
gaan naar Limburg en daar een wel
verdiende rust c-n vreugd te verwer
ven voor veertig jaren lang ijverig
en goud-eerlijk besturen van onze
gemeente.
'C. P. J. PAARDEKOOPER.
ZOETERWOUDE
Geboorten: Jan z v. J. A. F. Knop-
pert en M. Cuper* Geertruida Maria
Hendrika d.v. F. L. N. Volwater en
G. A. Bax; Caecilia Thcodo'-T Maria
en Anes Antonia Maria ds.v. C. P. J.
Paardekoper cn A. C. Rodewijk;
Adrianus Bartholomeus Johannes Pe
trus z.v. B. J. v. Diemen en A. M. F.
Versteegen; Winfriedus Jozef Cor
nells z.v. J. M. Versteegen en A. L.
M. v. d. Veldt.
Ondertrouw: Theodorus A. C. v.d.
Werff 23 j. en Cornelia S. F. v. Vel-
fcen 19 j.
Huwelijken: Hendrikus W. Veens-
wijk 24 j. en Pieternella M. Splinter
19 j-
Negen Zwitserse bergpassen,
waaronder de grote St. Bomhard-
pas, waren maandag voor het ver
keer gesloten als gevolg van zware
sneeuwval.
