BISDOM ROTTERDAM ZIT VOOR DE GROOTSTE ZORGEN
Dans der
Kerk-millioenen
ZATERDAG 5 MAART 1960
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 4
Wat kan de Bisschop aan kerkenbouw
doen, als niet iedere katholiek
naar vermogen geeft?
Een duidelijk teken van de toe
komst wordt gevormd door het plan
Rotterdam-Capelle, waardoor de naam
Alexanderstad al ir. zwang is.
Niets is in onze Nederlandse ver
houdingen wonderlijker dan het ge
mak en de eenvoud, waarmee dit
plan is aangekondigd. Er leek geen
vuiltje aan de lucht te zijn. Toch gaat
het om 175.000 mensen en 50.000 nieu
we woningen. Het plan Wilsveen,
couveuse-kindje van Den Haag, wordt
van alle kanten aangevallen, en is
toch heel wat kleiner (ruim 100.000
inwoners) dan deze flinke Rotterdam
se baby.
Het zal wel begrijpelijk zijn, dat het
bisdom Rotterdam met enige bezorgd
heid dit plan Alexanderstad bestu
deert. De uitvoering is al op kleine
schaal begonnen. Een eerste opper
vlakkige berekening doet vermoe
den, dat in deze nieuwe stad onge
veer 40.000 katholieken komen wo
nen. Dat betekent 10 parochies, als
iedere parochie 4.000 katholieken
telt, of meer parochies, indien de pa
rochies kleiner worden. Dus: minstens
10 kerken.
Wie een nieuwe inventarisatie maakt
van de grotere plannen, die in Zuid-
Holland worden voorbereid, ontdekt
nog meer getallen:
Lombardijen. 20.000 inwoners, LJs-
selmonde: 40.000 inwoners, Hoogvliet:
60.000 inwoners, Delft-Abtswoude:
60.000, Spijkenisse: 80.000, Hellevoet-
sluis: pl.m. 100.000. Dit alles is nog
maar bij wijze van voorbeeld.
Vlaardingen, Schiedam, Maassluis,
Dordrecht, Leiden, Leidschendam,
Rijswijk, Voorburg, Gouda, Alphen
laten zich evenmin onbetuigd. In al
deze gemeenten en nog in vele ande
ren zijn al parochies gepland en zijn
al terreinen gereserveerd voor kerk
bouw.
Een bijzondere zorg,
het diaspora-gebied.
Ook de katholieken van Zuid-Hol
land delen in de overal waarneem
bare tendenz om zich buiten te vesti
gen, ergens in een dorp en dan op en
neer te reizen naar de stad, waar hun
dagelijkse werk ligt Dit zou op zich
zelf in dit verband niet vermeldens
werking van leken) als de bouw van
kerken.
Het volgende programma van nieu
we kerken moet kost wat kost
in 1960 verwerkelijkt worden: Rotter
dam-Hoogvliet, Onbevlekte Hart van
Maria, Schiedam Onze Lieve Vrouwe
Visitatie, Voorburg Goede Herder,
Leidschendam St Jozef Opifex, Wasse
naar St. Jozef en Gouda St. Jozef.
Bouwvolume voor de kerken is door
het Ministerie al toegezegd. Als een
der kerken uitvalt, zal een kerk in
Den Haag invallen. Drie kerken, toe
gewijd aan St. Jozef, staan op het
program. Hopelijk zal deze heilige
het diocees Rotterdam bijzonder ge
denken.
Dit programma van zes kerken zal
aan totale bouwkosten een som ver
eisen van ƒ4.200.000. Hiervan is door
parochiële acties of gemeente-subsi
die reeds aanwezig of toegezegd
1.400.000.—
Van het bisdom wordt dus een bij
drage verwacht van 2.900.000.De
Bisschop heeft deze bijdrage toege
zegd in de verwachting, dat zijn dio
cees hem niet in de steek zal laten.
Hij vertrouwt zelfs, dat dit bedrag
overschreden zal worden, want in de
genoemde cijfers zijn nog niet de
bouwkosten van nieuwe noodkerken
opgenomen.
En als dit bedrag niet wordt ge
haald? Dan zal opnieuw, zoals reeds
gebeurde in 1958, een lening moeten
worden gesloten. Bovendien zal dan
een extra-beroep moeten worden ge
daan op de inkomsten van 1961 om de
bouw, die in 1960 begon, te bekosti
gen. Verder mag Rotterdam niet gaan.
Wel is de Kerk eeuwig, maar aanne
mers worden licht ongeduldig, als het
om termijn-betalingen gaat.
Het zou zelfs mogelijk zijn, dat een
tijd komt, waarop voorlopig geen de
finitieve kerken worden gebouwd,
omdat de middelen ontbreken. De eni
ge oplossingen, die dan nog overblij
ven, zijn noodkerken en zondagse-
kerkgelegenheden, in café's, buurt
huizen, fabrieken en bioscopen.
Dit is geen sprookje, maar harde
werkelijkheid. In 1959 heeft het Bis
dom Rotterdam practisch geen defi
nitieve kerken kunnen bouwen, maar
moest het volstaan met noodkerken
in Gorinchem, Gouda. Vlaardingen,
Den Haag, Rotterdam en Dordrecht
en bovendien een aantal zondagse
kerkgelegenheden in gebruik nemen.
Versobering.
Er is dus in 1960 een bedrag nodig
van ƒ4.300.000.voor zes kerken.
Deze kerken krijgen tezamen 4.000
zitplaatsen, zodat de kosten per zit
plaats ongeveer 877.bedragen (in
clusief grond, inventaris en pastorie).
Uit deze cijfers blijkt de eerste door
werking van het versoberings-beleid,
dat door het bisdom Rotterdam wordt
gevoerd. Dit beleid is nog niet geheel
doorgewerkt, omdat bij de nieuwe
kerken nog oudere plannen opgeno
men zijn. Toch is de daling der bouw
kosten al frappant, wanneer men be
denkt, dat de kosten per zitplaats In
1958ƒ1.256.— waren.
Geconcludeerd mag dus worden, dat
in de Rotterdamse kerkenbouw de
bouwkosten gedaald zijn ondanks de
algemene stijging der bouwkosten.
Wel dient er rekening mee te worden
gehouden, dat in 1958 enige parochie
huizen bij de kerken werden gebouwd
en dus in de kosten zijn opgenomen.
Omdat de middelen ontbreken, kan
dit in 1960 niet meer gebeuren.
Tegenover deze daling der bouw
kosten staat een kleine vooruitgang
van de collecten. In 1959 ontving het
bisdom Rotterdam uit collecten en
giften een bedrag van 1.161.000.
Toekomst.
Het ziet er naar de huidige inkom
sten naar uit, dat elk jaar in ons bis
dom minstens 10.000 katholieken zon
der kerk zullen blijven. Als dit niet
verandert, zullen dit er in 1970 meer
dan 100.000 zijn. Slechts door een die
pe bewogenheid van geheel het dio
cees met deze nood, die het gods
dienstig leven aanvreet, zal dit on
heil voorkomen worden.
»-~r-
''~T:r
Foto boven: Vlakbij de Rotterdamse
Coolsingel staat nog steeds de nood
kerk van de Dominicus-city-parochie.
Rechts ziet men, dat de kerk staat op
marktterrein en op sommige dagen
staan de kramen en tenten rondom.
Dit jaar nog wordt de noodkerk ver
vangen door een definitieve.
Foto rechts: Exterieur van de Bene-
dictuskerk te Rijswijk, gereedgeko
men in 1959. De Benedictusparochie
is in 1957 opgericht en dus nauwelijks
drie jaar oud. Zij is inmiddels al
moeder-parochie geworden, want van
haar grondgebied is in 1959 de nieuwe
Bernadette-parochie afgescheiden.
H, Mis te „vieren" In een of ander
zaaltje, dat op zondagmorgen als
kerkgelegenneid wordt, ingericht b.v.
in een café, restaurant, school, fa-
brieks-cantine, bouwkeet of hervormd
jeugd gebouw.
In de laatste tijd zijn zulke zon
dagskerken ontstaan in Rozenburg,
Oostvoorne, Poortugaal, Hendrik Ido
Ambacht, Harddnxveld.
Een nieuw verschijnsel in de dias-
pora is de parochiële herverkaveling.
Vorige maand richtte het Bisdom Rot
terdam 8 parochies op, waarvan 7 in
het diaspora-gebied: Ridderkerk, Pa-
pendrecht, Krimpen, Capelle, Hoog
vliet, Spijkenisse en Dordrecht-Crab-
behof. Het is een welbewust beleid
van het bisdom om in dit gebied van
Zuid-Hollandse waarden en eilanden
de Kerk aan de katholieken nabij
te brengen.
De grenzen van de mogelijkheid
worden helaas al zichtbaar. Het ge
brek aan voldoende priesters remt een
uitbouw van deze fundamentele ziel
zorg, ten sterkste.
In Zuid-Holland wonen gemiddeld
935 mensen per km2. Wanneer alles
doorgaat, zoals de toestand zich nu
ontwikkelt, zal het Westen des lands
in 1980 1,7 miljoen extra-inwoners
tellen. Een groot deel hiervan zal zich
vestigen rond de meuwe industrieën
van de Rijnmond, dus in en om Rot
terdam. Deze be wclkings-groei ont
staat natuurijk niet alleen uit na
tuurlijke bevolkings-aanwas in dit
deel van Nederland, maar ock door
een verhuizing van de binnensteder
naar de stadsranden. Men rekent
bovendien op een 700.000 immigran
ten uit het noorden, oosten en zui
den.
Bij voortgaande bevolkings-concen
tratie rond het Haagse en Rotterdam
se havengebied woidt de kerkelijke
structuur van Nedeiland wel zeer
zwaar belaft in één schakel, het wes
ten. De problemen van zielzo-g, pries
ter-aantal en kerk?r bouw nemen min
stens evenredig toe met de bevol-
kings-groei. Een gelijkmatige verde
ling van de bevolkingstoename
over de hele kerkprovincie zou
voor het bisdom Rotterdam de
toekomst iets minder moe'.'ijke ma
ken.
waardig zijn, ware het niet, dat deze
katholieken zich vaak vestigen in tot
nu toe homogeen protestante dorpen,
dan om zich heen kijken naar kerk
en school, die zij natuurlijk niet ont
dekken. Daarop volgt een brief aan
de Bisschop met de volgende inhoud:
„Hoogwaardige Excellentie,
In de gemeente X op de Zuid-
Hollandse eilanden is in de laatste
twee jaar het aantal katholieken ge
groeid van 15 tot 150. Wij behoren
eigenlijk tot de parochie Y, maar
wonen 10 km. van onze parochie
kerk. Kunt u hieraan niets doen?"
Wat kan een Bisschop daaraan
doen? Het is hem volkomen onmo
gelijk voor 150 katholieken een kerk
te bouwen, indien ongeveer iedere
maand zo'n verzoek binnenkomt. Hij
zucht dus. Daarna geeft hij verlof de
Foto links: In Hardinxveld
wordt sinds september 1959,
de H. Mis gevierd in een oude
en verlaten school met de bij
bel. Dit betekent een nieuwe
kerkvestiging in de diaspora,
al is de Kerk hier nog slechts
op uiterst simpele wijze aan
wezig.
Foto boven: Interieur van de
nieuwe kerk in Rijswijk (uit
breidingsplan Te Werve), toe
gewijd aan de H. Benedictus.
Deze kerk is in augustus 1959
klaar gekomen. Dit interieur
maakt opzettelijk de indruk
een kerkplein te zijn. Binnen
dit ommuurde en overdekte
plein staan gebouwtjes, dienst
baar aan het Misoffer en aan
het Doopsel. Architect J. de
Jong.
Oplossingen?
Er zijn dus twee duidelijke hoofd
problemen in het bisdom Rotterdam:
allereerst de nieuwe uitbreidingen in
steden en dorpen en vervolgens het
uitvloeien van de katholieken over
het diaspora-gebied. Beide realiteiten
vragen van de Kerk een inspanning,
waarvoor geheel het diocees aanspra
kelijk is. Deze inspanning betreft zo
wel 't aantal priesters (en de mede
