f
U/at doet en hoe is de gemaal
van koningin Elisabeth II
HEDEN EN TOEKOMST INTERESSEREN
HEM MEER DAN HET VERLEDEN
GEZOND
VERSTAND
EN
GEVOEL*
VOOR
HUMOR
DONDERDAG 11 FEBRUARI 1960
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 4
WELKE functie heeft- de hertog van Edinburgh? Men
heeft mij dit buiten Engeland vaak gevraagd. Ik ant
woordde steeds: De gemaal van een regerende Engel
se vorstin neemt geen nauwkeurig omschreven positie
in. Hy moet zijn functie zelf maken. Uit het resultaat
en de manier waarop hij het doet, blijkt, wat hij be
tekent. Vóór prins Philip op 20 november 1947 trouw
de met de Engelse kroonprinses was hij een veelbe
lovend marine-officier. Na zijn huwelijk bleef hij nog
enige tijd in marine-dienst, doch toen. zijn gade haar
vaders plaats op de troon Innam, was het zonneklaar,
dat prins Philip zijn marine-carrière moest opgeven.
De troonsbestijging bracht voor de jonge koningin
veel en tijdrovende plichten en verplichtingen met
zich mede. De hertog van Edinburgh daarentegen zag
zich geplaatst tegenover wat men zou kunnen noemen
„een teveel aan vrije tijd".
Wereldzeiziger.
DAT was in februari 1952. Koningin Elisabeth heeft
beantwoord aan de grote verwachtingen die het En
gelse volk bij haar troonsbestijging koesterde. Zij ver
leende nieuwe glans aan de functie van constitutioneel
Hoofd van het Britse Gemenebest. Haar gemaal moest
zijn eigen wegen en middelen zoeken om de koningin
zoveel mogelijk steun te geven op haar even hoge als
eenzame post. Hij slaagde hierin. Hij stond haar niet
slechts terzijde, doch vulde haar tevens aan. Hij trok,
in de letterlijke zin des woords, naar de uithoeken
der aarde om zich daar persoonlijk te vergewissen van
het wel een wee van Elisabeths onderdanen. Hij be
zocht het Hoge Noorden van Canada en de Zuidpool
gebieden. Hij ging naar de eenzaamste streken van
Australië en naar (tot het Britse Rijk behorende) ver
loren eilandjes in de oceanen. In 1956'57 maakte hij
een wereldreis, tijdens welke hij de Olympische Spe-
pen in Melbourne opende.
Belangstelling voor natuurwetenschappen.
De natuurwetenschappen hebben, prins Philip's bij
zondere belangstelling. Als lid van de „Royal Society"
een in 1660 opgericht genootschap tot bevordering
van de natuurwetenschappen maakte hij via de tele
visie het Engelse volk bekend met de opzet en de be
doeling van het „Internationaal Geofysisch Jaar"6
Geen wonder trouwens, dat de natuurwetenschappen
hem zo boeien, want hij is een man, die veel meer be
langstelling heeft voor het heden en de toekomst dan
voor het verleden.
Toen een vooraanstaand natuurwetenschappelijk ge
nootschap hem aanzocht om in het jaar 1951 als voor
zitter op te treden, maakte de redevoering, waarmede
hij het ambt aanvaardde, veel indruk in zowel als bui
ten Engeland. Prins Philip, toen nog commandant van
het op Malta gestationeerde fregat „Magpie", wist zijn
hoorders nog als „note gaie" mede te delen, dat hij het
concept van zijn rede geschreven had in zijn scheeps-
hut op de rugzijde van officiële formulieren!
Zélf doen!
PRINS PHILIP is gebleken een uitstekend verbin
dingsofficier te zijn tussen verschillendevoll^sgroepen.
Hij intensiveert de contacten tussen wetenschap en
praktijk, tussen zakenlieden, werkgevers en werkne
mers. Zo bracht hij in 1956 op een studieconferentie,
gewijd aan de „Menselijke Problemen van Industriële
Gemeenschappen" een kleine driehonderd van de
schranderste koppen uit het Britse Gemenebest teza
men om te praten over scholing en vriie tijdsbeste
ding van arbeiders en arbeidsters, alsmede over ande
re de industrie rakende Droblemen. Zijn belangstel
ling voor mijnen, fabrieken, technische werken en
wat dies meer zij, is de belangstelling van de vóór
alles practische mens, die de dingen zelf wil zien en
doen. Natuurlijk moet hij zo nu en dan officieel wor
den ontvangen op bedrijven of in de kring van vereni
gingen. Hij geeft er echter verre de voorkeur aan, niet
Luitenant Philip Mountbatten, marine-officier,
vroeger prins Philip van Griekenland, werd op
de dag van zijn huwelijk met de Engelse kroon
prinses verheven in de (Engelse) adelstand en
kreeg de titels „Hertog van Edinburgh", „Graaf
van Merioneth" en „Baron Greenwich". In 1957
verleende de koningin hem de rang van titu
laire waardigheid van een „Prins van het Ver
enigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en
Noord-Ierland", zodat men hem thans „Prins
Philip" mag noemen.
li
- ;»-h
als „officiële gast" aanwezig te zijn, doch de dingen te
zien in hun „dagelijkse plunje".
Prins Philip's pittige, rake toespraken en redevoerin
gen getuigen van gezond verstand, van wat de Engel
sen noemen „common sense". Hij slaat vaak nieuwe we
gen in om oude vraagstukken te benaderen. Zijn uit
spraken worden inderdaad met graagte gelezen en be
sproken, wat niet geldt voor die van sommige andere
hooggeplaatste personen. De jeugd houdt van avontuur,
geestelijk zo lichamelijk. De hertog van Edinburgh
ook. Daarom stelt hij levendig belang in alles wat de
jeugd betreft.
Natuurlijk zijn er heel veel dingen die prins Philip
wèl en koningin Elisabeth niet kan doen Hij kan,
bij voorbeeld, ronduit zijn mening zeggen, al wordt
daardoor misschien wel eens een kleine groep een
beetje gekwetst. De koningin kan dat niet, want als
zij spreekt, spreekt het Hoofd en de Vertegenwoordig
ster van het Britse Gemenebest. Alles wat zij zegt,
wordt naar die norm gewogen en beoordeeld! Prins
Philip kan, geheel informeel, bijna overal heengaan, als
hij daar lust in heeft. De koningin moet haar positie
hooghouden. Haar tijd is vrijwel van uur tot uur gere
geld wegens haar vele koninklijke en constitutionele
plichten. Haar gemaal echter is veel meer meester over
zyn tijd en dus veel vrijer in de wijze, waarop hij die
besteedt.
Zélf weten.
ALLEN die hem goed kennen, noemen de hertog
van Edinburgh een energiek, actief en intelligent man.
Hij is ook weetgierig, op het nieuwsgierige af. Steeds
wil hij de kern en het waarom der dingen te weten
komen. Hij benadert problemen onbevooroordeeld en
neemt ze met een open oog onder de loupe. Hij weet,
dat in onze tijd het leven voor zeer veel mensen beter
is dan vroegerin materieel opzicht. Hij is er zich
tevens van bewust, dat het leven in een keurslijf is
geperst, dat (te) weinig mogelijkheden biedt voor
geestelijke en lichamelijke (werkelijke) ontspanning.
Hij ziet met bezorgdheid in het hart, hoe levenslustige
jongeren met een goede en bruikbare kern naar
de bliksem gaan door het ontbreken van een uitlaat
voor hun kracht en vitaliteit. En hij heeft zich ertoe
gezet om daar „iets aan te doen".
Ik zei het reeds: Prins Philip is uiterst weetgierig.
Tijdens het staatsiebezoek aan Zweden bevond ik mij
in zijn nabijheid, terwijl er een aantal in Zweden wo
nende Engelsen aan hem werden voorgesteld. Ik luis
terde haar de gesprekken die hij met deze mensen
voerde. En ik stelde vast, dat hij uit een ieder hunner
gedegen en feitelijke inlichtingen wist te putten om
trent hun leven in het vreemde land. Hij slaagde er in,
die officiële ontvangst om te zetten in een leerzaam
en waardevol half uur. Het spreekt vanzelf, dat prins
Philip heel wat tijd moet besteden aan officiële din
gen. Stellig zou hij dat niet erg waarderen, als hij niet
de gave bezat, uit formele samenkomsten nuttige in
formaties te destilleren. Hij is beslist geen man, wiens
grootste liefhebberij het is, naar ambtelijke toespra
ken te luisteren, maar wel de man die beter dan wie
ook na de officiële toespraak uit de spreker concrete
inlichtingen weet te halen.
Leidende figuur.
KONINGIN ELISABETH heeft er onmiddellijk na
haar troonsbestijging voor gezorgd, dat er omtrent de
rang van prins Philip geen misverstand kon ontstaan.
Zij stond hem toe „Place, Pre-eminence and Prece
dence next to Her Majesty", zodat prins Philip in rang,
waardigheid en positie onmiddellijk volgt op de ko
ningin. In 1957 verleende zij haar gemaal bovendien
(op instigatie der Engelse regering) de rang en de titu
laire waardigheid van een „Prins van het Verenigd
Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland".
-Prins Philip is dus in de volste zin des woords de
„Tweede in den Lande". Veel belangrijker misschien is
echter, dat koningin Elisabeth haar gemaal zoveel mo
gelijk armslag laat om zijn vele taken te vervullen.
Steeds weer ontvangt prins Philip verzoeken om lei
dende functies te aanvaarden. Hij zegt alleen „ja", als
er werkelijk iets voor hem te doen valt. Hij is geen
man voor een sinecure. „Ik doe slechts iets, als het
nieuw en nodig is", zei hij eens tegen een hoogge
plaatst ambtenaar, die zijn medewerking inriep. Heeft
prins Philip echter eenmaal iets aangenomen, dan werpt
hij zich daarop met volle kracht. Dan stelt hij zich van
alles terdege op de hoogte en laat hij zich voortdu
rend inlichten over nieuwe aspecten en mogelijkhe
den. En hij verwacht, dat zij, die met hem werken,
zulks ook doen. Hij is de actiefste voorzitter, die de
„Nationale Speelvelden Associatie" ooit heeft gehad.
Het doel dezer vereniging is, „speelweiden" ter be
schikking te stellen van de jeugd. Kort na zijn aan
vaarding van het voorzitterschap verscheen de hertog
van Edinburgh op het hoofdkwartier der associatie.
En hij bleef daar werken tot hij van alles haarfijn op
de hoogte was.
Prins Philip heeft een brede belangstelling. Hij inte
resseert zich voor het automobilisme en voor het we-
genvraagstuk, maar ook voor de problemen die samen
hangen met brandstof- en elektrische stroomvoorzie
ning. Ieder plan, dat beoogt, de zin voor studie en de
drang naar zelfstandigheid bij de jeugd te stimuleren,
heeft zijn volle aandacht. Doch voor mensen oude
ren zo jongeren met „een goed hoofd", doch zonder
gezond verstand, zonder „common sense" heeft prins
Philip weinig waardering. De opbouw en de toekomst
van het Britse Gemenebest boeien de hertog van Edin
burgh in ongemene mate. Wetenschappelijke proble
men intrigeren hem. En hij heeft een open oog voor
de keerzijde van het leven van zeer velen in deze
tijd. De verveling van het wonen in. een stad en de
eentonigheid van zoveel fabrieksarbeid. Kortom, prins
Philip's belangstelling gaat uit naar heel veel dingen.
Een team.
DE hertog van Edinburgh is een man die houdt van
avonturen. Hij vindt het heerlijk om per schip of met
een vliegtuig naar ver van de beschaving gelegen oor
den te gaan. Gebrek aan comfort deert hem dan niet
in het minst. Hij daalt graag af in een kolenmijn en
beklimt even graag een berg. Alweer: Hij doet en ziet
de dmgen bij voorkeur zélf! Nadat zijn gemalin konin
gin was geworden, leerde hij vliegen. Hij bestuurt
thans een helicopter zowel als een „gewoon" vliegtuig
dooh straalvliegtuigen dat begrypt hij, al vindt liij
het afschuwelijk, die niet te mogen vliegen zijn nog
wat te gevaarlijk. Tegenwoordig beoefent hij ook de
zweefvliegsport.
De koningin en de hertog van Edinburgh vormen
samen een team. De vorstin moet alle constitutionele
en representatieve plichten vervullen. Haar rol is dui
delijk omschreven. Haar ambt laat haar slechts weinig
vrijheid. Maar de hertog van Edinbugh heeft (zegt
men wel''eens) de functie van „ogen en oren te zijn
van koningin Elisabeth". Hij kan zich bewegen, en
vrijer bewegen, op een veel groter terrein dan de con
ventie en de beschikbare tijd zijn gemalin toestaan.
Dank zij zijn eigenschappen van hoofd en hart, dank
zij ook zijn goede wil heeft prins Philip zich een
eigen plaats in het Britse Gemenebest geschapen en
kon hij worden tot een der hechtste steunpilaren van
de Engelse Troon.
