CANADA
kweekt Kerstbomen
Kersifeesi
DE KERSTKALKOEN
OP TAFEL
bos-kerstboom
in het Australische Hyde Park
M
KERSTNUMMER 1958
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 8
Uncle Sam's kinderen, beste exportklanten
Markt-kerstboom
verving de aloude
ien geiale
van
miljoenen
(Bijzondere medewerking).
Als het Kerstfeest in zicht komt, breekt
er een periode van grote bedrijvigheid
aan in de Canadese Kerstboomkweke
rijen. Tegelijk begint de uitvoer van
Kerstbomen naar een aantal Amerikaan
se landen.
^TROEGER, vroeger was het anders!" En
yj toen Tom Jackson, driekwart eeuw oud,
dit zei, keek hij ons een beetje kwaad en een
beetje zielig aan. „Vroeger, ja vroeger
mompelde hij.
Old Tom (zoals Tom Jackson in de wande
ling heet) zei dit eind november tegen ons,
toen wij vertoefden in de plaats Newcastle in
de Canadese Provincie Nieuw-Brunswijk. Wij
ontmoetten Old Tom bij vrienden. Het ge
sprek kwam op het naderende Kerstfeest. Old
Tom en wij haalden herinneringen op uit onze
jeugd. We vertelden elkaar over „Kerstfeest in
Nederlandvroeger" en Kerstfeest in Ca
nadavroeger". Wat de leeftijd betreft had
Old Tom bijna onze grootvader kunnen zijn,
maar oude herinneringen uit ons beider jeugd
sloegen al spoedig een brug over de kloof van
enige tientallen jaren.
Vroeger, ja, vroeger (vertelde Old Tom)
ging iedere Canadees die niet helemaal in het
midden van een grote stad woonde, enige da
gen vóór het Kerstfeest naar buiten, de bos
sen in om een Kerstboom uit te zoeken en
te kappen. Soms gingen de vrouwen en kin
deren mee op zo'n voorbereidende Kerstex
peditie. Na veel overleg en met bijzondere
zorg koos men de juiste boom en nam die mee
naar huis. Maar tegenwoordig, in deze tijd?
Tegenwoordig is het heel anders, geloof mij.
Tegenwoordig vervangt de markt het bos van
weleer. Althans in de meeste gevallen. Alleen
zij die aan de rand van of midden in een bos
wonen, kappen hun boom nog zelf. Vrijwel
alle andere Canadezen gaannaar de markt!
Dit was (vond Old Tom) allesbehalve een
vooruitgang of verbetering. Hij was beslist
geen voorstander van zo'n gecommerciliaseerd
Kerstfeest. Maar hij gaf grif toe, dat de Kerst
boomkwekerijen er zeer wel bij voeren. In de
ze bedrijfstak kan men de laatste jaren zon
der overdrijving van een hausse spreken! En
alles wijst er op, dat de ontwikkeling van het
Kerstboombedrijf zich in stijgende lijn blijft
ontwikkelen. Zeker, Old Tom was het hier
volkomen mee eens, maar toch, zei hij, was
het vroeger anders, gezelliger, meer stem
ming. En voor hen die de oude tijd, de jaren
vóór de laatste oorlog, werkelijk gekend heb
ben, was en is die mening van Old Tom be
grijpelijk.
Canada's produktie van Kerstbomen is in
de loop der laatste tien jaren verdubbeld.
Jaarlijks vinden miljoenen bomen hun weg
van de kwekerijen via de markten in de ste
den en kleinere plaatsen naar de Canadese
eet- en huiskamers. Ja, zij komen nog veel
verder, want Canada exporteert heel wat
Kerstbomen naar andere Amerikaanse landen,
bijvoorbeeld naar Mexico, Panama, Venezue
la, Cuba en Jamaica. De belangrijkste impor
teur echter is Uncle Sam, want zijn kinderen,
dus de burgers der Verenigde Staten, kopen in
december Canadese Kerstbomen ter waarde
van ongeveer dertig miljoen gulden.
Of er dan geen Kerstbomen groeien in de
Verenigde Staten?, vroegen wij aan Old Tom.
Dat denk ik wel, zei de oude baas, dat denk
ik wel, want ze hébben daar ook heel veel
bossen, nee, aan bossen hebben ze daar geen
gebrek. Ik denk, dat ze het daar te druk heb
ben met andere dingenen bovendien zijn
de in Canada gekweekte Kerstbomen van pri
ma kwaliteit. Mijn schoonzoon Hugh kweekt
ze ook, hier in de buurt van Newcastle. Een
aardig bedrijf, dat is te zeggen, als je naar de
financiële resultaten kijkt.
Ja, zegt onze gastheer. Hugh heeft een uit
stekende kwekerij. U moet weten (vervolgt
hij tegen ons), dat de Provincies Nova Scotia
en Quebec samen 50% van alle Kerstbomen
leveren, die Canada exporteert. Nieuw-Bruns
wijk en Brits-Columbia nemen samen 40%
voor hun rekening, terwijl Ontario voor de res
terende 10% zorgt. Als u straks eens gaat kij
ken, zult u zien, hoe hele convooien vracht
auto's beladen met Kerstbomen van hier ver
trekken naar vele plaatsen in Canada en ook
naar de havens. De Kerstboom-„industrie" is
een bloeiende en belangrijke bedrijfstak ge
worden.
Old Tom stopte zijn pijpje, terwijl de gast
heer dit vertelde. Zei toen: „En toch, vroeger,
vroeger was het anders, heel anders en heel
wat gezelliger!" Hij had, van zijn standpunt
uit gezien, gelijk. Schoonzoon Hugh die ik la
ter sprak, was het echter niet met zijn schoon
vader Old Tom eens. Ook dit vonden wij be
grijpelijk.
Midden in de zomer
(Van onze correspondent in Australië)
We zitten in Australië thans hartje
zomer; en „zomer" heeft in dit land
iets te betekenen. Het is geen „zomer"
volgens de kalender, doch de zon is
mild en het klimaat heerlijk, zodat
we onze avonden in de tuin, aan het
strand of in de parken doorbrengen.
Zo komt men in deze tijd rond het
Kerstfeest bijeen in de parken of op
de pleinen, welke in geen enkele
Australische stad of dorp ontbreken,
en zingt er de „Carols by candle light",
de Kerstliederen bij het kaarslicht.
Dat is mede een kenmerkend ver
schil tussen de Australische en de
Nederlandse Kerstfeestviering.
Er zijn op godsdienstig terrein in
Australië vele „massa-demonstraties",
welke men bij iedere kerkelijke ge
zindte kan aantreffen
De Australiër eerbiedigt in sterke
mate elkanders godsdienstig gevoe
len vandaar ook dat bedoelde demon
straties nimmer enige verstoring on
dervinden, al worden zij dan ook in
het centrum van de grote steden ge
houden.
Zo gaat het ook bij die „Carols by
candle light", waar zelfs wat men „de
straatjeugd" pleegt te noemen, zich
ordelijk en rustig gedraagt.
Die „carols" spelen een belangrijke
rol bij de viering van het Australi
sche Kerstfeest; zij vormen de inlei
ding tot het feitelijk gebeuren op
Kerstmis. Mogelijk laat zich de vraag
stellen wat dat „feitelijk gebeuren"
inhoudt, doch dit kan verbonden
worden met „Hoe Zal ik U ontvan
gen".
En dan komt het godsdienstig ver
schil tussen de Australiërs en velen
van de emigranten tot uitdrukking.
Er ligt een veel minder sterk gods
dienstige ondergrond aan de Austra
lische Kerstfeestviering ten grond
slag, dan in Nederland bijvoorbeeld.
O ja, een week tevoren komen de
duizenden, soms zelfs tienduizenden
in het Hyde Park van Sydney en
Melbourne bijeen, en zingen daar de
carols; orkesten verlenen medewer
king.
Zelfs de „candles" ontbreken niet.
Het is ook niet zo, dat de ene helft
van de aanwezigen zingt en de an
dere zwijgt of doet alsof zij zingt,
neen, iedereen zingt mee; men
„schaamt" zich daar heus niet voor.
In dit opzicht verschilt de Austra
liër weer dikwijls van de emigrant,
die, waar het zijn godsdienstig léven
en béleven betreft, al spoedig zich in
zijn heilig huisje terugtrekt.
De Australiërs die het zij hier
terloops opgemerkt slecht kun
nen zingen, trekken zich van elkaar
niets aan en met terzijdestelling van
hun godsdienstige verschillen, geven
zij alle wijding en toewijding aan
hun „Carols by candle light".
Dit is dan eigenlijk een deel van
him Kerstfeestviering.
Kerstfeest op afbetaling.
Ik zou geneigd zijn te zeggen, dat
hiermee in veel gevallen de gods
dienstige viering van het Kerstfeest
beëindigd is.
Een belangrijk, zéér belangrijk
deel ervan bestaat uit de materialis
tische betekenis van het feest.
Het was begin november toen ik
de aankomst van „Father Christ
mas", de tegenvoeter van St. Nico-
laas, zag aangekondigd. Zakelijk be
keken, is dat de beste tijd, want de
Australiërs beginnen naar Engelse
stijl al vroeg hun kerstinkopen te
doen.
Lang niet alles is contant, nog
vele maanden na het Kersetfeest zit
men met de afbetalingen van de ge
schenken!
Maar Kerstfeest zonder geschen
ken zou ondenkbaar zijn.
Zelfs onze emigranten ontkomen
daar niet aan. Wie zou z'n kinderen
op zulk een dag teleur willen stellen
en te schande maken bij vriendjes en
vriendinnetjes. De laatste werkdag
vóór Kerstmis heeft altijd een fees
telijk tintje in fabrieken, kantoren,
werkplaatsen en winkels, waar het
personeel na vervroegde sluitings
uur wordt onthaald en geschenken
ontvangt.
In de „pubs' wordt een extra glas
bier gedronken; de „resultaten" zijn
er al te vaak van zichtbaar.
Kerstfeest een feest apart; men
vindt dat in het hele jaar niet;
Niet omdat Christus slechts éénmaal
op aarde werd geboren, doch meer,
omdat Kerstfeest nu eenmaal tot
een soort „nationaal fees»," is gewor
den, zij het dan ook met een gods
dienstige inslag, mede middels de
„Carols by candle light". Dit alles be
tekent ook weer niet, dat iedere re
ligieuze betekenis aan het Australi
sche Kerstfeest vreemd is; gelukkig
zijn er velen, die in het bijzonder op
de avond voor Kerstmis de kerkge
bouwen vullen, al moge dat vanwege
de warmte dikwijls een grote opoffe
ring inhouden.
In dat kerkbezoek kan men de laat
ste jaren een verbetering zien, bij
zonder ook door het missiewerk door
de kerken ter hand genomen.
Doch de emigrant kan hier geen
voortzetting zien van de wijze,
waarop hij in het vaderland „zijn"
Kerstfeest vierde.
Hij zal er de eerste jaren sterk
critisch tegenover staan, doch gelei
delijk zich er bij aanpassen.
Kerstfeest in het Australische
Hyde Park heeft zijn bekoring en
uiteindelijk is het geen feest der
massa, doch van elk individu.
Zoals hij ook persoonlijk in de
Nachtmis zijn Kerstkind en de H.
Maagd kan ontmoeten.
Men weet het: een Engelse kersttafel is niet com
pleet, wanneer de kalkoen of gans niet als mid
denstuk op tafel prijkt.
Ook in ons land is het langzamerhand gebruikelijk
met Kerstmis gevogelte of bout als hoofdschotel van
de Kerstmaaltijd te verorberen.
Maar heeft men zich wel eens rekenschap gegeven
van wat dit alles zeggen wil? Hoe die dieren tenslotte
elk jaar opnieuw maar weer in tienduizendtallen op
de markt verschijnen?
Welnu laten wij u eens een tipje van deze agrari
sche sluier mogen oplichten waartoe wij ons naar de
overzijde van het Kanaal begeven en ons oor te luis
teren leggen.
rissen 1950 en 1956 is de kalkoenen-stapel in Enge
land enorm toegenomen. Beschikte men in 1950 nog
maar over 750.000 van deze merkwaardige dieren, in
1956 was de stapel uitgebreid tot ruim 2 miljoen stuks.
Wat dat betreft kunnen de Engelsen dus gerust zijn!
Vele dieren worden natuurlijk bij enkele exempla
ren tegelijk of bij enkele tientallen door boeren ge-
houden. Zij zullen broedeieren kopen en eventueel
door kippen laten uitbroeden, waarna zij de jonge kal
koenen zullen opfokken tot de fatale dag een wer
kelijk „donkere" dag vóór Kerstmis voor de vogels
is aangebroken.
Maar er zijn naast deze individuele fokkers ook fok-
kers-in-het-groot. Men kan eigenlijk niet meer van
fokken spreken, doch beter dit grote bedrijf aandui
den met „kalkoenen-fabriek"!
Want wat zegt u, wanneer u verneemt, dat mr. Lin-
tern de gelukkige eigenaar is van schrik niet
zestig duizend kalkoenen
Dat is niet „gewoon" meer. Dat is inderdaad bui
tengewoon en je moet maar op het idee komen. De we
tenschap, dat Kerstmis elk jaar vast en zeker weer
komt en dat even zeker de Engelsman elk jaar om
die tijd graag een kalkoen in de pot wil hebben, zal
de heer Lintern er toe gebracht hebben, te veronder
stellen, dat aan het fokken en groot brengen van kal
koenen niet zo bar veel risico verbonden is.
'r Linterns domein is een boerenbezitting van drie
eeuwen oud en kan men vinden in Great Kingshill,
nabij High Wycombe. Van de oorspronkelijke twee
„cottages bouwde de eigenaar een modern woonhuis:
ruim en licht en temidden van een fraaie tuin en ga
zons als billartlakens „riant" gelegen.
Van het oorspronkelijke typische Buckinghamshire-
boerdenj-type is niets meer te zien. Ook buiten op de
landerijen niet, want de bulldozers hebben grondig
huii werk gedaan. Naast enkele oude schuren zijn er
vele nieuwe behuizingen gekomen, want de eigenaar
wilde de beste kalkoenen-farm van Engeland bezitten
en is daarin, geloven we, ook wel geslaagd.
Naast al deze nieuwigheden is echter het doelwit
steeds vanaf het eerste ogenblik geweest: doelmatig
heid en zo mogelijk de laagste kosten Mr. Lintern
bemoeit zich met het eigenlijk fokken" niet. Wél met
het opfokken en tenslotte verhandelen. Wanneer we
dus van een „kalkoenen-fabriek" spraken, bedoelden
we een bedrijf, waar in het groot de kalkoenen pan
klaar worden gemaakt, na ze op deskundige wijze de
vereiste grootte en gewicht te hebben laten bereiken.
Drie maanden per jaar zult u echter geen enkele
kalkoen op Hoppers Farm kunnen aantreffen. De vol
wassenen zijn in de magen der Kerstfeestvierders ver
dwenen en de jonge ééndagskuikens moete nog ko
men. Deze worden hem door vier van de grootste fok
kers van Engeland geleverd.
In maart, april, mei, juni en juli arriveren de kuikens
en worden opgefokt volgens één der drie gangbare
methode bepaald wordt door het type opfok-schuur
beschrijven. Zij volstaan met de vermelding, dat elke
methode bepaald word door het type opfok-schuur
of hok, dat men voor de jonge diertjes gebruikt. Hon
derden hokken ziet men dan ook, bijna zo ver het
zicht reikt. Kleine ren-achtige hokken, doch ook grote
schuren, welke in een neergaande tijd onmiddellijk
als varkensstallen kunnen dienst doen. Tussen al die
gebouwen en hokken lopen goed geplaveide wegen en
een staf met 18 man heeft er dagelijks werk.
Het voer komt gemengd en wel bij de boerderij aan,
zodat er geen dure machines aangeschaft behoefden te
worden om de granen en dergelijke te mengen en er
ook geen arbeidstijd voor behoeft te worden uitgetrok
ken.
Het voer voldoet aan de hoogste eisen. Zo wordt een
anti-coccidiosismiddel verwerkt in het voer en later
penicillinè. Om besmettelijke ziekten verder nog zoveel
mogelijk tegen te gaan, wordt er op de boerderij geen
enkel stuk vee of andere levende have getolereerd. Men
denke zich in, wat het zeggen wil, wanneer er tus
sen 60.000 kalkoenen een besmettelijke ziekte zou
uitbreken!
Bezoekers moeten hun schoenen laten ontsmetten en
de gebouwen worden van tijd tot tijd met stoom ge
reinigd. Op deze wijze is de sterfte onder het pluim
vee van Mr. Lintern beperkt tot 8.2 pet. Het zijn
vooral de vossen, die voor de dode kalkoenen zor
gen. In de bosrijke omgeving leven die rode rovers,
komen dan des nachts naar de rennen en lopen heen
en weer langs het gaas, waardoor de kalkoenen in pa
niek geraken, waarbij het dan wel voorkomt dat ten
slotte de angstigste meent een sprong over het gaas
naar de vrijheid te moeten wagen met natuurlijk vol
komen onverwachte, doch door de vos voorziene en
bedoelde gevolgen
Van de 60.000 beestjes gaan er op een leeftijd van 8
weken 20.000 de laan uit naar boeren en andere lief
hebbers, die ze dan verder voor fokkerij of opfok mo
gen gebruiken, terwijl de resterende 40.000 liefderijk
worden verzorgd en gemest totdat die reeds ge
noemde fatale dag is aangebroken. Dan moeten zij
dit aardse vaarwel zeggen om „panklaar' gemaakt te
worden. Ook dót geschiedt in de „fabriek" van Mr.
Lintern. De helft dus 20.000 worden met de hand
geplukt door vrouwen, die daarin een bijzondere vaar
digheid hebben bereikt. Deze gaan zó weg naar de
pouliers nemen we aan en de rest wordt keurig lucht
dicht verpakt met een merk er op En dan gaan ze nóg
netter in kartonnen dozen en met honderdtallen tege
lijk worden ze opgeborgen in de enorme koelkasten,
om wanneer de tijd daar is hun reis te gaan aanvaar
den over het gehele Britse imperium
