JULES VERNE werd een eeuw ie vroeg geboren
Dagdromend helderziende
of een produktief fantast?
KERSTNUMMER 1958
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 4
rve namiddag van de vijfde juli 1944. Het landschap
U rond Mimoyecques (Departement Pas de Calais,
Noord-Frankrijk) had nog in niets doen denken aan de
gruwelijke oorlog, die enkele honderden kilometers
zuidelijker woedde, totdat aan de horizont twintig
zware bommenwerpers verschenen.
De toestellen zwommen mediterend in de blauw-
zilveren hemel als jonge voorntjes in helder water.
Niets kon de reuzen-vissen weerhouden, zelfs niet de
Duitse luchtdoelbatterijen, die hun granaten als zware
stenen tussen de school wierpen. De vliegers, ruim zes
kilometer boven de aarde, schenen hun doel niet te
behoeven zoeken, hoewel dat van die hoogte bijna
onzichtbaar was: een aantal vierkanten van dertig bij
twintig meter van gecamoufleerd beton verborgen de
V 3, een uitvinding, die de medewerkers van Adolf
Hitler hadden overgenomen van de vader van de
„science-fiction", Jules Verne.
Wij leven in een tijd, waarin alles kan
Als mijn relaas vandaag niet helemaal
waarschijnlijk is, kan het dat morgen zijn"
I"\e V 3 was het geheimste en meest sinistere van de
Duitse „geheime wapens". Een kanoi. voor lange
afstanden, waarvan de loop werd neergelaten in een
schacht, die onder een hoek van vijftig graden 150
meter in de Franse grond dook. Der Fuehrer had be
sloten vijftien van deze kanonnen bij Mimoyecques te
plaatsen; drie rijen van vijf kanonnen elk. Het zouden
kanonnen worden met een gladde loop, waarin een
langzaam brandende lading een 25-centimeter-granaat
gedurig zou versnellen, zodat er geen corroderende
hitte en druk in de lopen zou optreden. In de deklaag
van zes meter gewapend beton waren gepantserde
deuren aangebracht, die geopend werden als het vuren
begon. De monsterkanonnen zouden met .en grote
vuursnelheid dagelijks zeshonderd ron springstoffen
over Londen moeten uitbraken. Dag na dag zou dit
vuur worden volgehouden en na veertien dagen zou
Londen evenveel explosieven hebben ontvangen als
Berlijn gedurende de hele oorlog. En dat zou maar een
begin zijn
Het Britse oorlogskabinet was van dit alles nog niet
op de hoogte. Het kende het dorpje Mimoyecques alleen
als een van de startplaatsen (in aanleg) van Hitiers
geheime wapens.
Daarom lieten de vliegers van het 617de squadron
zware bommenwerpers een aantal „tallboy" (grote
jongen) aardbevingsbommen op het project neerkomen.
Hitier zag zijn wensen in een immense paddestoel van
stof en puin opgaan.
Beneden, op 150 diepte, hadden ongeveer -00 arbei
ders dekking gezocht toen de bommenwerpers kwamen,
in wat zij beschouwden als de uiterste veiligheid. Ze
zijn daar nog. Begraven.
Er bestaat ongetwijfeld een frappante gelijkenis met
het kanon, waarmee Jules Verne drie mannen en
twee honden deed afschieten voor een reis naar de maan.
Dit is het werkplan, dat de schrijver door Barbicane
aan opzieners en werkhoofden voor laat leggen:
„Het geldt hier de vervaardiging van een kanon,
metende 9 voet inwendige doorsnede met wanden van
6 voet dikte en stenen bemanteling van negen en een
halve voet dikte. De kuil moet daarom zestig voet
wiid en 900 voet diep'zijn".
Het plan was enigszins anders dan dat van de Duit
sers maar daarom nog niet minder opzienbarend.
„Het projectiel was negen voet doorsnede, van de
buitenkant gerekend, en twaalf voet hoogte". In plaats
van 800.000 kilogram kruit zullen wij slecht 200.00 kg.
schietkatoen behoeven, dat ons stuk slechts ter hoogte
van omtrent 60 meter zal vullen. Op die wijze zal het
projectiel meer dan 700 voet te doorlopen hebben onder
de invloed van 6 miljard liter gas, alvorens het stuk te
verlaten om naar de nachtvorstin te rennen". De snel
heid van de granaat zou dan in de eerste seconde 12000
yards bedragen.
De plaats waar Jules Verne „zijn" projectiel liet
afschieten was Tampa Town, 900 meter boven de zee,
op 27 gr. 7' noorderbreedte en 5 gr. 7' westerlengte, in
Florida.
Dat is dus niet ver van Cape Canaveral, waar in onze
dagen de maanraketten worden gelanceerd....!
Helderziendheid of fantasie: men verslond zijn boe
ken en zelfs de groot-industriëlen en de weten
schapsmensen hielden zich na het lezen ervan?
met grote ernst bezig met de mogelijkheden en moei
lijkheden, die de grote schrijver uit zijn produktieve
duim zoog. Met de kennis, die de beschaafde wereld
zich door de eeuwen heen verworven had, moesten die
ideeën toch te verwezenlijken zijn?
Het heeft nog bijna driekwart eeuw geduurd maar
het mocht toch geen wonder heten, dat de Russen, on
der leiding van kameraad A. A. Blagonrawow, op
4 oktober 1957 een kunstmaan opschoten, die de hele
wereld door een onafgebroken radiosignaal van zijn
zegetocht op de hoogte nield. Men kon zich toen eigen
lijk alleen verwonderen over de grootte en het gewicht
van het projectiel, dat tussen 900 en 1500 kilometer
van de aarde was weggeslingerd.
Maar de lancering van de Sputnik was eigenlijk
niets dan een logische stap op de weg van de tech
nische vooruitgang. Dat getuigt al wel het feit, dat
men de aantrekkingskracht van de aarde niet meer
trachtte te overwinnen met een ordinaire artillerie
granaat ,maar dat men een vernuftige drietraps-raket
gebruikte.
Waren niet reeds tal van zaken uitgevonden, die
Jules Verne in de geest had voorzien?
De atoombom droeg in zijn boeken (1896) de naam
van „fulgurateur Roch". De uitwerking ervan was zo
verschrikkelijk, dat alle gebouwen en oorlogsschepen
over een oppervlakte van tien vierkante mijl werden
weggevaagd.
Lange afstands-geschut liet hij zijn precisievuur leg
gen op een doel van enkele vierkante duimen en over
een afstand van 20 kilometer, zoals de veldkanonnen
van 1899 dat zeker niet konden.
Hij vond in 1880 de gevechtswagen op rupsbanden
uit en in 1892 reeds de sprekende film; In 1889 voorzag
hij dat de steden van 2889, zoals het New York van
vandaag „in de hoogte gebouwd zouden zijn en een
jaar later sprak hij van open, zonnige tuinsteden, zoals
die nu overal worden aangelegd en van op afstand
bestuurbare raketten. Een elektrische prikkeldraad
versperring zag hij toen ook als het afdoende middel
tegen ongewenste indringers.
De beschrijving, die hij in 1886 gaf van een
helicopter is vrij nauwkeurig: „Dit is een machine, die
opgehangen is en voortbewogen wordt door horizontale
vlerken, waarop men een draaiende beweging kan
overbrengen, die haar tenslotte op een verticale lucht-
kolom zullen opheffen en in evenwicht houden".
het diepste der zeeën en op ieder ogenblik van de dag
starten vliegmachines, waarmee mensen een Reis om
de Wereld maken, die nauwelijks meer drie dagen
duurt in plaats van de 80, die de grote schrijver ervoor
uittrok en die heel wat comfortabeler zijn, dan een
verblijf van vyf weken in de luchtballon „Le Géant".
Alleen tot het gloeiende hart van de wereldbol zijn
zelfs de beste speleologen nog niet doorgedrongen.
<XXXXXXXXX5
De televisie, die hij in 1889 zag, was een combinatie
van telefoon en van een „draagster van beelden", vol
gens een vinding die uit de telegraaf werd ontwikkeld.
De Amerikaanse atoomonderzeeboot „Nautilus" voer
(in 1958) méér dan 20.000 mijlen onder zee, zoals de
onderzeeër, waarvar^ Verne in 1870 de geestelijke vader
werd; met de bathyscape dook professor Pycard naar
Wie was toch die geniale fantast, die met zijn onge
looflijke verhalen zelfs de meest critische geesten
boeide?
Jules werd geboren in 1828 als zoon van Pierre
Verr.e, die zijn toekomst al had uitgestippeld: Jules
zou gevierd worden en successen behalen. Dat was
alles. Vader Verne was een man van principes en van
een stiptheid als van een Philéas Fogg. In zijn landhuis
nabij Nantes, waarin Jules ter wereld kwam, had hij
in zijn werkamer een zeekijker opgesteld, die gericht
was op de torenklok van het naburige klooster. Hij
bespiedde er de uren van de vroege morgen tot de late
avond. Dat wil zeggen, dat men als er middags ge
geten zou worden, om twaalf uur aan tafel ^at en niet
om vijf over twaalf. Plicht, deugd en stiptheid ademde
het huis, waarin Jules opgroeide. Maar hij dacht liever
aan andere dingen: Aan de zee, die zo dicht bij was en
die hij bespeurde in de vreemde geuren langs de kaden
van de stad, aan de schepen en aan de bedrijvigheid
van de haven.
Elf jaar oud scheurde hij zich voor het eerst los uit
de familieband. Ongerustheid, opwinding, paniek bijna:
de jongen kon wel verdronken zijn in een vijver,
's Avonds was het eten over tijd
Een Laskaarse bediende, die terugkwam van een
cabaret-voorstelling, vertelde thuis dat Jules had aan
gemonsterd als jongmaatje op de bark „Coralie", die
op het punt stond uit te zeilen naar Indië.
Vader Verne slaagde erin, de jongen nog bijtijds van
boord te halen. Thuis krijgt hij slaag en droog brood
maar er kwam geen zucht over zijn lippen. Tegen zijn
moeder zegt hij alleen: „Toch zal ik niet alleen in mijn
dromen reizen".
Op de middelbare school maakte hy tal van ontwer
pen voor een „stoom-olifant", die een omwenteling te
weeg moest brengen in de manier, waarop men dooi
de Afrikaanse oerwouden placht te trekken. Toen hij
twintig was, liep hij een blauwtje bij zijn nichtje Caro
line, het mooiste meisje van Nantes, dat een ander
verkoos boven de wat dromerige Jules.
Gedesillusioneerd ging hij naar Parijs. Hij schrijft
dan aan zijn moeder:
„Ik vertrek omdat men mij niet wenst. Maar ze zul
len zien, uit welk hout die arme jongeman Jules Verne
gesneden is".
Arm behoefde hij niet te zijn want zijn vader is rijk.
Maar blijkbaar wilde hij het zijn, want toen hij zijn stu
dies in de rechten had voltooid, kreeg hij van een pro
cureur te Nantes een betrekking aangeboden. Maar
liever was hij arm in Parijs, waar hij als echte roman
ticus Victor Hugo en Alexandre Dumas aanbad en een
bohémien-leven leidde. Misschien ook onder invloed van
de romantiek, kreeg hij ineens belangstelling voor de
natuurwetenschappen, die toen door tal van geleerden
zo'n grote vlucht namen. Hij bezocht lezingen van tal
van groten en bracht de dagen door in leeszalen, waar
hij niets deed dan aantekeningen maken.
Maar Jules is niet gelukkig. Zijn hart is niet rustig.
Als hij op een van zijn vakanties weer in Nantes
komt, ontmoet hij Laurence, een meisje uit de gegoede
kringen van die stad. Zijn tweede romance gaat van
een leien dakje totdat.Jules op een gemaskerd
bal een stommiteit begaat en ruzie krijgt met Lauren
ces' vader. In een sentimentele bui schrijft hij aan zijn
moeder:
„Ik heb schoon genoeg van mijn vrijgezellenleven.
Wat u wellicht belachelijk zal schijnen is in een woord,
dat ik er behoefte aan heb, gelukkig te zijn".
En gelukkig wordt hij! Te Amiens ontmoet hij een
jonge weduwe met twee kinderen, Honorine de Viane;
hij trouwt haar en nu moet hij ook aan de toekomst
gaan denken. Van zijn vader krijgt hij bijna vijftig
duizend francs om zich in te kopen in een Parijs han
delshuis. Maar -ook de Beurs kan hem niet lang bezig
houden.
Hij schrijft wat en koestert het idee van alle schrij
vers: ontdekt te worden. Op een goede dag in 1863
klopt hij aan bij een kleine uitgever, die ook zijn dro
men heeft.
Veertien dagen later ontbiedt mr. Hetzel Verne, die
al rekent op een teleurstelling. Maar Hetzel blijkt bij
zonder getroffen door het verhaal van de luchtballon
„Le Géant" en de dappere Nadar. Jules tekent 'n con
tract, waarbij hij gedurende twintig jaar tenminste 2
boeken per jaar zal moeten schrijven, die betaald zul
len worden met 10.000 francs per werk. In de loop der
jaren, die volgen wordt die acte 5 keer gewijzigd: steeds
in het voordeel van Jules. In veertig jaar tijds schreef
hij 104 boeken. Ze werden vertaald in het Duits en
Engels, in het Spaans, Russisch, Nederlands, Chinees,
Japans en in vele andere talen.
Verne leefde in een veelbewogen tijd: 1848 het
revolutiejaar; 1870: de Frans-Duitse oorlog en de
Duitse zege in Versailles; daarna de communes en de
felle opkomst van het socialisme, samenhangend met
de industriële revolutie. Het meest wonderlijke van zijn
boeken is wel, dat ze steeds iets actueels inhielden dat
de lezers diende als springplank in het rijk van de on
gebreidelde fantasie. Wonderlijker nog is dat diezelfde
actualiteit, ons thans wéér boeit. Het blijkt nog steeds
v/aar te zijn wat Verne eens zei:
„We leven in een tijd, waarin alles kan. Als mijn
relaas vandaag niet helemaal waarschijnlijk is, kan het
dat morgen toch zijn!" ^ules Verne geloofde in de toe
komst en hij beleefde die zelf in de persoon van kapi
tein Nemo, Hatteras, Lidenbrock en Fogg.
Hield Jules Verne steeds het oog gericht op de toe
komst, vele groten van vandaag vinden inspiratie bii
hem, door een blik achterom. Zo yerklaarde admiraal
Byrd, na zijn eerste reis naar de Zuidpool: „Het is
Verne, die me er gebracht heeft!"
Op 24 maart 1905 stierf de grote schrijver, schatrijk
en bijna blind.
Maar hij blijft leven in de geest van hen, wier ogen
hij, ook vandaag nog, opent.
Links: Verne's slaapkamer: wie zal zeggen hoeveel
ideeën hier ontstonden.
Boven: De huiskamer in het grote huls te Amiens:
voornaam maar stijfjes.
Onder: „Mettertijd projectieltreinen naar de maan".
