Rond school Herenstraat te Leiden, werd in 1882 felle strijd geleverd Is het trekken van een kies een operatie Douane „boorde goud aan" Ongehoorde Kamerwoorden viste op televisie VRIJDAG 5 DECEMBER 1958 DE LËIDSE COURANT PAGINA fi Gemeenteraad verzette zich tegen grenswijziging Zo zijn we dan in de kwestie nog even ver ais in 1881; alleen weten we dat op last van Ged. Staten is onderzocht wat de gemeenten Zoeterwoude Leiderdorp en Oegstgeest aan inkomsten zouden derven, wanneer een zeker deel van haar grond naar Leiden overging. Het Anti-Annexatie-Comité had om haar verzet kracht bij te zetten de volgende berekening gemaakt. INWONERTAL 1 januari 1845 Leiden 39.023 Zoeterwoude 2.443 Leiderdorp 1.725 Oegstgeest 2.001 Totaal 45.192 1 januari 1888 Leiden 46.079 Zoeterwoude 4.640 Leiderdorp 3.518 Oegstgeest 3.481 Totaal 57.718 Zodat Leiden en omgeving vermeerderde met 12.526 of 271/» De provincie vermeerderde in de Jaren '45'88 met 67'/» Leiden met hare omgeving bleef 40 ach ter bij de provincie. Leiden alleen vermeerderde met 18 en bleef 49 beneden de provincie. Dit verschijnsel moet een oorzaak hebben. Niettegenstaande lagere be lastingen in de buitengemeenten hield de aanwas geen gelijke tred met de algemene vermeerdering en dat is alleen te verklaren als men aanneemt, dat hoe gunstig ook de verhouding ten opzichte van de fiscus is, de omgeving van Leiden niet de plaats is waar een goede gelegenheid is om in het levensonderhoud te voor zien of aantrekkelijk genoeg om zich daar uit louter geroegen te vestigen. Leiden heeft 50 Leiderdorp 20 Zoeterwoude en Oegstgeest 10 verhogingen op de belastingen. Naar onze overtuiging verdient de zaak grondig onderzoek waarvan de uitkomsten zullen zijn, dat grens- verandering niet in het belang der betrokken gemeenten, noch voor de inwonenden zal zijn en de gemeente raad van Leiden eveneens zal han delen als Delft, waar een door B. en W. nodig geoordeelde grenswijziging met het Hof van Delft werd verwor pen, omdat men er geen heil in zag en de voorstellers zich moeten troos ten met Orlers toen hij schreef: Maer wat vlij* en de naerstichheijdt ick aen ghewent hebbe om meerdere te moghen verkrijgen, is alles tever- geeffs gheweest. 1 oo dat ik ghe- noodsaekt gheweest hebbe van de noot een deucht te maeken, ende moeten roeyen niette riemen die ick ghevonde hebbe.... Toch ging Leiden voort en over handigde in 1894 een rapport aan de minister van Binnenlandse Zaken, waarin o.m. <verd rnedegeaeeld, dat in het randgebied Zoeterwoude 96 gasaansluitingen en 409 waterlei dingaansluitingen gegeven waren. Uit Zoeterwoude waren op het Gymnasium 19 leerlingen, op de H.B.S. 37 jongens en 27 meisjes (uit sluitend komende uit de buitenwij ken, geen enkele Jeerling kwam uit het Dorp zelf). Op de lagere school aan de Heeren straat gingen 121 ldnderer waarvan 16 uit het niet voorgenomen annexa tie-gebied. Op de z.g. klasse-scholen in Leiden kwamen 110 leerlingen uit de buiten wijk Zoeterwoude. In de volksmond zo stond er in het rapport wordt die rand „het goedkope Leiden" genoemd. In de Zoeterwoudse Gemeenteraad. Het eerste symptoom van de strijd die begon te woeden was in Zoeter woude het besluit van de gemeente raad tot het bouwen van een school aan de Heerenstraat. Burgemeester en wethouders van Leiden hadden 'n .ltlmotum gesteld. Op 1 april 1882 /uilen de kinderen uit Zoeterwoude op de Leidse scho len geweigerd orden. Het was in de vergadering van 10 juni 1881 dat op voorstel van burge meester Hemmerson de grond voor de school aan de Heerenstraat werd gekocht. Later werd het plan van 'n schoolgebouw met \ier lokalen en een onderwijzerswoning „van twee verdiepingen" goedgekeurd De totale kosten met inbegrip van de grond waren 21.000 Het schoolgeld werd bepaald op 10.per jaar voor vermogenden, voor minvermogenden de helft en voor onvermogen den nietG. De jaarwedden van het onderwij zend personeel waren hoger dan van de dorpsschool: TIoofd 1100.on derwijzer ƒ550 onderwijzeres ƒ400, onderwijzeres nuttige handwerken ƒ125. Bladerende in de oude notulen boeken lazen wij een aanvrage tot consessie voor een stoomtram Rotter damLeiden loor Let dorp. Deze werd op grond van de veiligheid ge weigerd. Als het een paardentram geweest ware, zo werd geoordeeld, zou de aanvrage overwegenswaard zijn geweest. Veel is er in de Zoeterwoudse Raad in de eerste jaren van de onderhan delingen niet gesproken. Het „Stadsgedeelte". Men sprak in die dagen altijd van het „stadsgedeelte" en zo viel in 1891 een besluit, waarbij dit op het Dorp werd voorgetrokken. De petroleumlanta. rns zouden zo wa« het besluit niet zoals op het dorp, voor het lerst ->p 1 septem ber doch op 1 augustus vorden aan gestoken. Maar dan ook, evenals op het dorp, alleen maar bij donkere maan. In hetzelfde jaar wordt voor het eerst gezihspeeld op de annexatie. Het ging om de salarisverhoging van de secretaris-ontvanger. Het prae-advies van B. en W. luidde: als de grensverandering niet doorgaat zal de bevolking spoedig tot boven 5050 stijgen en zullen de functies van secretaris en ontvanger niet langer door één persoon vervuld kunnen worden. Na deze vergadering berichtte een missie van Ged. Staten dat, met het oog op de aanhangige grensregeling de verhoging van de jaarwedde geen punt van overweging kon uitmaken. Als later de raad aan G. S. de vraag tegemoet kan worden gezien, komt als antwoord, dat de raad zich te dier zake tot het Ministerie van Binnen landse Zaken moet wenden, en wordt van verdere actie rond het salaris af gezien, omdat de heer Rijkaart waar schuwt dat het verder aandringen door Ged. Staten wellicht als een belediging zal worden opgevat. Ondanks het stijgen van het zie lental was de raad niet vrijgevig, want toen het ging om een verhoging van de jaarwedde van de enige amb tenaar ter secretarie, een 40-jarig persoon, die f 200 per jaar verdiende, durfde men met het oog op de annexatie de verhoging niet aan. Toen werd opgemerkt, dat men de jaarwedde na een annexatie toch wel weer kon verlagen, achtte wethouder Lagerberg 200 voor een ambtenaar, die maar 5 uur op een dag werkte, genoeg. In 1892 ontving de raad een schrijven van de wethouders van Oegstgeest om adhaesie op een adres aan de minister van Binnen landse Zakzn, verzoekende de aanhangige grensregeling niet in de Tweede Kamer te brengen, doch te vernietigen. De voorzitter is er tegen; als er een adres van Zoeterwoudse kiezers maar dan ook door bijna alle kiezers kwam, zou hij er geen bezwaar tegen hebben. Inmiddels kwam in 1894 burge- meestei Slichters, die zich tot het einde sterk tegen de annexatie heeft verzet. C. P. J. PAARDEKOOPER (wordt vervolgd) Jij niet op een Leidse school Om hel voortbeslaan van de Haarlemmerhout In de loop van de volgende 20 tot 25 jaar zal de Haarlemmerhout wor den vernieuwd. De toestand van de houtopstanden is zodanig, dat zonder ingrijpen gevreesd moet worden dat dit belangrijke natuurmonument aan betekenis zal inboeten of zelfs geheel verloren zal gaan, aldus hebben b. en w. van Haarlem aan de gemeente raad meegedeeld. In de Haarlemmer hout zijn het merendeel oude en zelfs zeer oude bomen aanwezig, aan wel ker levensduur binnen afzienbare tijd een einde zal kmen. Het tot nu toe gevoerde beleid bestaat in hoofdzaak hierin, dat periodiek de dode of ge vaar opleverende bomen worden ver wijderd. Zou deze gang van zaken blijven voortduren, dan vrezen b. en w. dat de hierboven omschreven ver wachting realiteit zal worden. Er zijn plannen gemaakt om de Haar lemmerhout te vernieuwen en bin nenkort zal met de eerste fase van die vernieuwing aan de oostelijke zij de een aanvang worden gemaakt. Hiermee is een bedrag van 25.000 gemoeid. B. en w. hebben de ge meenteraad gevraagd, dit bedrag be schikbaar te stellen. Mgr. J. P. Huibers, Bisschop van Haarlem, zal dinsdag 9 december a.s. geen audiëntie verlenen. AUDIëNTIE BISSCHOP VAN ROTTERDAM. Mgr. M. A. Jansen, bisschop van Rotterdam, zal woensdag 10 decem ber a.s. geen audiëntie verlenen. De generaal der Redemptoristen heeft voor de volgende drie jaar be noemd tot provinciaal der Neder landse provincie pater J. Kluijskens, die ook in de vorige ambtsperiode provinciaal was. Verder zijn benoemd tot rector te Amsterdam pater W. Kandag; tot rector te Wittem pater M. van Delft; tot rector te Den Bosch pater H. v. d. Meulen; tot rector te Roermond pater W. Veeger; tot rector te Roo sendaal pater J. Hiel; to rector te Rotterdam pater J. v. Rijnsoever; tot rector te Nijmegen pater L. Schils. tot superior v. h. retraitehuis te Noord'wijkerhout pater L. Siemons- ma; tot superior v. h. retraitehuis te Amersfoort pater A. Bergmans; tot superior v. h. retraitehuis te Seppe pater C. van Roermund; tot superior v. h. retraitehuis te Zenderen pater H. Heijdeman; tot superior v. h. re traitehuis te Bergen pater W. de Graaff; tot superior v. h. St. Cle- menshuis te Den Haag pater J. v. d. Berg; tot superior Den Bosch (West) pater J. Hendriksen; tot prefect van het Studendaat te Wittem pater Chr. Oomen; tot novicenmeester te Den Bosch pater J. Baneke; tot directeur van het klein-seminarie Nebo te Nij megen pater A. Baetsen. Aan de Maashaven is gisteroch tend een 13-jarige jongen uit Rotter dam, toen hij met zijn fiets uitweek voor een lokomotief die met een wa gon de straat overstak, aangereden door een vrachtauto. De jongen kreeg zodanig letsel, dat hij bijna di rect overleed. Matroos wilde niet gaan zitten „Is het trekken van een kies een operatie", luidt de principiële vraag, die het hoger militair gerechtshof voorgelegd zal worden. De 21-jarige matroos 3e klasse J. J. S. had nooit kunnen vermoeden, dat zijn weige ring, zich door de militaire tandarts in Willemstad, Curasao, te laten be handelen, aanleiding zou zijn voor een juridische puzzle. De zeekrijgs raad te 's-Gravenhage, heeft gisteren een uitspraak gedaan over dit pro bleem, waarvan de fiscaal het voor nemen heeft hoger beroep aan te te kenen. Op 25 april 1957 antwoordde de matroos te Willemstad op de order „ga in de stoel zitten" van de militai re tandarts met de woorden „dat doe ik niet". Toen S. in Willemstad op een later tijdstip nog eens de opdracht kreeg zich aan een tandartsbehandeling te onderwerpen, liep hij hard weg. „Ik dacht, dat de dokter zou plomberen of trekken", aldus de beklaagde. Dit antwoord achtte de president van grote waarde, daar hiermee de prin cipiële kwestie werd aangesneden, of het trekken van een kies een opera tie is, waarvoor van hoger hand op dracht gegeven had moeten worden. Na een uitvoerige gedachtewisse ling, waarbij ook nog een rapport van professor T. Tjebbes uit Utrecht ter sprake kwam, meende de fiscaal dat er sprake was van insubordinatie en eiste een militaire detentie van twee maanden. De verdediger vond, dat de hele zaak in de west onelegant behandeld is, daar indertijd bij een weigering in Rotterdam niet geprotesteerd werd. De raadsman vroeg vrijspraak op groijd van psychische overmacht en vanwege het feit, dat de tandarts onbevoegd was een order te geven, waartoe alleen de hogere hiilitaire leiding het recht heeft. De president oordeelde, dat opzet telijke ongehoorzaamheid niet bewe zen is, daar de beklaagde niet kon weten of met de woorden „ga daar in de stoel zitten" een bevel gegeven werd. Ten aanzien van het onbe voegd gegeven bevel overwoog de krijgsraad, dat dit verweer niet ge accepteerd kon worden „daar de be klaagde toen hij wegliep niet kon Hoewel de invoering van de be- weten of met de behandeling bedoeld schermde voetgangersoversteekplaat- werd plomberen of trekken". Daar sen de veiligheid van het voetgan gersverkeer zeker ten goed is geko men mag niet worden ontkend, dat de daarmee bereikte resultaten nog niet bevredigend zijn te noemen. Het experimentele stadium is nog niet beëindigd. Mede doordat bedoelde oversteekplaatsen nog zo gering in aantal zijn, is de voetganger daar mee nog niet voldoende vertrouwd en valt bij hem veelal een aarzeling I waar te nemen, van zijn recht van voorrang gebruik te maken. De i vraag, of het gewenst is, de voetgan-1 ger een zekere mate van bescherming te verlenen op alle door een zebra- patroon aangegeven voetgangers oversteekplaatsen dus ook die zon der knipperbollen is thans in stu die bij de commissie veiligheid weg verkeer. het echter een principiële zaak be trof werd de matroos veroordeeld tot één week voorwaardelijke gevange nisstraf met een proeftijd van 1 jaar. Kostbare smokkel-auto nemen is gearresteerd. Bovendien De Zweedse douane in Gothenburg heeft in een auto die met het passa giersschip Brittannia uit Londen was gekomen, 220 kg goud ontdekt ter waarde van ruim een miljoen gulden. De Zweedse politie heeft meege deeld, dat waarschijnlijk twee inter nationale benden hebben samenge werkt om de „gouden auto" uit het Verre Oosten via Londen naar Zwe den te krijgen, vanwaar de wagen waarschijnlijk later naar Zwitserland zou zijn gereden. Eén van de bendeleden wilde ech ter de anderen de loef afsteken en daardoor kreeg de douane in Londen een tip over de goudsmokkel. Zij zocht alle auto's, die met de Brittan nia naar Zweden zouden gaan na, maar vond niets. De Engelse douane waarschuwde echter de Zweedse en deze was pre sent toen de Brittannia, waarop zich de smokkelauto moest bevinden in Gothenburg aankwam. Met een metaalboor. Het goud werd ontdekt toen een van de Zweedse deskundigen na urenlang speuren in het ijzeren chas sis van één van de wagens begon te boren. Hij zag toen dat sporen goud op de boor achter waren gebleven. Een nader onderzoek wees uit, dat de wagen was voorzien van extra- brede holle chassisbalken, waarin de gouden staven waren verborgen. Een 46-jarige Fransman, die zei de auto vanuit Londen te hebben ver zijn nog twee mannen aangehouden, die de reis hadden meegemaakt en eveneens beweerden eigenaar van de wagen te zijn. De werkelijke „eigenaars" de leiders van de smokkelbenden zijn nog niet gevonden. Utrechtse politie was „liet" voor studenten B. en W. van Utrecht hebben het gemeenteraadslid mr Marsman naar aanleiding van schriftelijke vragen een overzicht gegeven van de stu- dentenrel en het optreden van de po litie in september jl. Zij zeggen daarin, dat de politie niet op de hoogte gebracht was van het voornemen der studenten om hun senaat een serenade te brengen en zich in het gebouw in te vechten. Door omwonenden gewaarschuwd, heeft de politie de studenten aange maand zich rustig te houden. Toen dit een averechts gevolg had, hebben de wetsdienaren de gummistok ge trokken en aan het tumult een einde gemaakt. De politie is hierbij, aldus b. en w. niet te hardhandig opge treden. De senaat van Unitas heeft toege zegd, in het vervolg de politie op de hoogte te brengen indien er gebeur tenissen op handen zijn, die de orde en rust in de stad kunnen verstoren. Bij de behandeling van de begro ting voor 1959 van het departement van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen in de Tweede Kamer, de den zich weer enige grappige woor denwisselingen voor. Mej. Nolte (KVP) vroeg zich af, hoe het moge lijk was, dat de kranten zaterdag avond reeds enkele belangrijke en omvangrijke documenten hadden ge publiceerd, terwijl by de Kamerleden deze stukken eerst maandagmorgen bezorgd werden. Het begon aldus: Mejuffrouw Nolte (KVP): Mijn heer de Voorzitter, om het nu wer kelijk persoonlijk te doen met de korte vraag: Kan dit ook anders; ik bedoel het feit, dat deze week maan dagmorgen ons de nota's bereikten, waarvan de kranten ons verleden week zaterdagavond, mededeling de den? De heer Cals, Minister van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen: Ik heb ze zaterdagmorgen ontvangen. Mejuffrouw Nolte (KVP): Dus en kele kranten al zaterdagmorgen. De Voorzitter: Dat moet u met Mi nister Van Aartsen bespreken; dat ligt aan de posterijen. Mejuffrouw Nolte (KVP): Ik neem aan, dat, wanneer de kranten* er za terdagmorgen over beschikken, het mogelijk moet zijn, dat iemand, die in Amsterdam woont, ook op zater dagmorgen deze stukken in zijn bezit heeft. De Voorzitter: De stukken worden tegelijkertijd aan de leden en aan de kranten gestuurd. Mejuffrouw Nolte (KVP): Dan Mejuffrouw Ten Broeke Hoekstra (VVD): In den Haag ook niet. Mejuffrouw Nolte (KVP): Dus zelfs niet in den Haag. De heer Cals, Minister van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen: Op mijn departement wel. Zaterdagoch tend had ik alle Kamerstukken ont vangen. Jonkvrouwe Wittewaal van Stoet wegen (CHU): Die worden u door anderen gebracht. De heer Cals, Minister van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen: O, die worden mij gebracht. Mejuffrouw Nolte (KVP): In ieder geval moge ik hiervoor even uw aan dacht vragen, Mijnheer de Voorzit ter! De Voorzitter: Ik zal ze voortaan zelf moeten bezorgen. Mejuffrouw Nolte (KVP): Het zal erg plezierig zijn, u te mogen ontvan gen! De communist Bakker had een groot deel van zijn spreektijd ge bruikt om uiteen te zetten, hoeveel men in Rusland op onderwijsgebied wel bereikt had. Hij wilde hiermede zijn mening onderschrijven, dat er in ons land ontstellend weinig voor het onderwys wordt gedaan. In het weet ik niet, waarom de post mij zo vuur van zijn rede maakte de heer stiefmoederlijk behandelt, maar het Bakker de volgende opmerking: feit is er, dat ze niet op zaterdag- Ik weet niet, of Zijne Excellentie ochtend in Amsterdam zijn besteld. wel eens de moeite neemt om kennis (van t t.v. medewerker) Sinterklaas-musical bij de KRO. In een zeer bijzonder stuk is Sint Nicolaas donderdagavond voor de KRO opgetreden. Er was tevoren zwaar aan gestudeerd; de uitkomst was naar wens. Het is niet best doen lijk alles te beschrijven wat met dit bezoek van de Goedheiligman samen hing. Tot verzameltitel was gekozen „Vlooienspel", zogezegd een springe rige musical, geschreven door Guus Vleugel, met muziek van Harry Ban- nink, die de laatste jaren zeer in trek is. Nog pas enkele uren voor de ver toning was de generale repetitie ge houden, waarbij het laatste feilen door regisseur Wim Bary werden gesignaleerd. Er kwam nog 'n andere regisseur aan te pas: Wim Sonneveld in eigen persoon, die zich met liedjes had bezig gehouden. Sint Nicolaas, in de persoon van Rob Milton, had in de studio een vrolijk gezelschap getroffen, met Gonny Stuart en Mimi Boesnach, met Jacco van Renesse als Zwarte Piet en niet te vergeten met de komische Joop Doderer. Er werden olijke liedjes gezongen en de kolder sloeg vaak laaiend uit. Dat alles heeft zo'n drie kwartier geduurd en in de huiskamers is stellig naar waarde genoten, óók van het muzikaal kwar tet. Behoudens dan het leerzame ge sprek van Louis Frequin met staats secretaris drs. Schelzer stond ook de rest van het programma in het teken van Sint Nicolaas. Deze keer hadden samengespannen in een rubriekje, dat Maria van der Eist en Jos van Loon speciaal voor pakjesavond was inge last. De dames moeten tevoren wel goed geïnformeerd zijn geweest om zoveel tips te kunnen geven. Cruys Voorbergh in drie rollen. 's Avonds tevoren hebben we kunnen genieten van Cruys Voorbergh, die in drie gans van elkaar verschillende rollen heeft laten zien welk een voor naam acteur hij is. Hij was namelijk middelpunt in het nederlandse spel van mr. Hans Keuls „Voor het laatst Lady Barker". Het was een echte thriller, die wel een en ander te ver moeden gaf, maar die het vooral om de presentatie volledig deed. Eigen lijk was het stuk voor de britse t.v. geschreven en daar zal het dan ook spoedig tot uitvoering komen. De primeur was voor het eigen land van dc auteur weggelegd. Tijdens de ver toning was iemand van overzee aan wezig en hem gehoord hebben we de indruk, dat men ook voor de Londense voorstelling gebruik zou willen maken van Cruys Voorbergh, die alle kwaliteiten schijnt te be zitten om zijn rollen ook in den vreemde ten beste te geven. Het komende weekend. Zaterdag komen er nieuwe avonturen van Do- rus, naar teksten en ideeën van Tom Manders. Weer een nieuwe stoet van medewerkers staat in het programma aangekondigd, o.a. Sacha Denissent, die we graag horen in haar franse chansons. Ook verleden jaar is ze vaak van de partij geweest. Aan de „Avonturen" gaat de quiz van Theo Eerdmans vooraf. Voor de zondag is een godsdienstoefening vanwege Ikor gereserveerd. De dienst wordt inge leid met een filmdocumentaire over de inter-kerkelijke hulpverlening. En maandag is de beurt aan de NCRV met „Terug om weg te gaan", een filmbezoek bij de bekende Afrika- reizigers Tadema en echtgenote. Dansen uit India. A.s. woensdag danst in de Singerconcertzaal te La ren voor de VPRO-camera's de be roemde vertolkster van de klassieke dansen uit India samen met haar ge zelschap Srimati Indrani. Zij is de dochter van Lagini Devi, eveneens een beroemde danseres en vooral pionierster van de Indiase klassieke dans. Srimati Indrani, die door de critici in het bijzonder wordt gepre zen om haar diepe eerbied (devotion) te nemen van geschriften, die zo nu en dan over het ijzeren gordijn waaien. Waarop minister Cals antwoordde: Ja, dat doe ik wel. De heer Bakker (CPN): Dat is dan uitstekend, Excellentie, want dan zal het u zijn opgevallen en ik zeg dit niet om te bereiken, dat de minister dit overneemt, want de minister van Onderwijs in Nederland en die in de Sowjet-Unie zijn bepaald onvergelijk bare grootheden De heer Cals, Minister van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen; Dank u zeer! De heer Bakker (CPN): dan zal het de Minister zijn opgevallen, dat in die nieuwe stellingen over het onderwijs opnieuw staat, dat voor het onderwijs geen offer te groot kan zijn en bovendien, dat de beste tech nici, de beste ingenieurs en andere wetenschapsmensen bij dat onderwijs moeten worden ingeschakeld. De heer CalS, Minister van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen: Daar staan nog een paar andere in teressante dingen bij. Gaat u daar op maar eens in. De heer Bakker (CPN): Goed, dat kan dan straks een interessante dis cussie worden. Mijnheer de Voorzit ter! Ik wil nu, na dit uitstapje, weer in Nederland terugkomen. De heer Cals, Minister van Onder- „luITO wijs. Kunsten en Wetenschappen: O, v00r de traditie - men gebruikte dat wordt blijkbaar tijd. veelvuldig ook de term „meesterlijk" De heer Bakker (CPN): Dat zal ik maakt thans voor het eerst in wel bepalen. Excellentie! Europa een culturele tournee.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1958 | | pagina 6