Vervolg levensloop Z.H. Pius XII
Encyclieken van Paus Plus XII
DE LEIDSE COURANT
HEILIG JAAR
Was het jaar 1949 voor de Paus in
spannend geweest, niet minder zwaar
werd voor hem net volgende, het
„Heilig Jaar 1950", Bij de opening
van dit Heilig Jaar aan de vooravond
van Kerstmis 1949 was Pius XII de
centrale figuur der plechtigheden.
En in de daarop volgende maanden,
bij de speciale plechtigheden in de
Sint Pieter en de elkander dra op
volgende audiënties voor duizenden
pelgrims tegelijk, vormde de persoon
van de Paus, in zijn waardigheid
steeds weer het verzamelpunt van
de aandacht der katholieke wereld
en ook van daarbuiten.
DOGMA
VERKLARING
UET PONTIFICAAT van Pius XII
zal mede gekenmerkt zijn door
de afkondiging van het dogma om
trent de „ten hemel opneming met
lichaam en ziel van de H. Maagd
Maria" Op 30 oktober 1950 deed de
Paus in een semi-openbaar consisto
rie aan de kardinalen mededeling
van ziin voornemen tot afkondig'n**
van dit do<*ma en op 1 november werd
de pauselijke bulla, waarin het dog
ma werd gedefinieerd, voorgelezen
ti'dens een grote plechtigheid op h*t
Sint PietersDlein, waarbij een half
miljoen mensen tegenwoordig was
Men heeft Pius XTI reeds de vre-
c'.esnaus genoemd Waarschijnlijk zal
hij in de geschiedenis ook worden
aangeduid als degene, die de rege
ring van de Kerk „internationali
seerde". Na eeuwen waarin het Ita
liaanse element in het college van
kardinalen domineerde creëerde
Pi"s XII nameliik in februari 19-*fl
viif en twintig nlet-Ttaliaanse kardi-
naVn. het hoogste percentage niet-
Italianen dat ooit in één keer tot
de waardigheid van kardinaal was
verheven.
De Paus stimuleerde ook krachtig
het missiewerk. De climax van dit
werk werd wel bereikt met de stich
ting van een katholieke hiërarchie
in China en de benoeming van een
Cb'nese kardinaal, mgr Tien.
Eveneens pV van internationale
striking wordt beschouwd de af
kondiging van de nwuwe Vaticaanse
richtlUnpn, begin 1950. voor het con
tact inzake leerstellige kwesties van
katholieken met niet-katholieken.
Op ziin beToefcers maakte *»ins XH
im"»er grote Inrtrnk door rijn asce
tisch voorkomen. Hij was echter niet
minder een practisch man met le
vendige belangstelling voor de mo
derne wereld. Zo toonde hij bijvoor
beeld altijd grote belangstelling voor
de beoefenaars van de geliefd Ita
liaanse wielrensport. Hij sprak
vloeiend zeven talen, o.a. Hongaars.
Reeds in 1946 had zich een inzin
king voorgedaan in 's Pausen ge
zondheidstoestand, die zich nogal ge
vaarlijk voordeed, doch waarop her
stel na enkele maanden volgde. Eind
februari van het Heilig Jaar rees op
nieuw bezorgdheid naar aanleiding
van een aanval van Influenza, die de
bejaarde Paus had te verduren en
hem noodzaakte een dag of wat de
kamer te houden. Ook hiervan her
stelde hii spoedig, ofschoon bij latere
gelegenheden bleek, dat hij zich
meer zou moeten ontzien.
In januari 1953 vergrootte de Paus
het percentage niet-Italianen in het
college van kardinalen Op de twee
de „rode" consistorie van zijn pon
tificaat creëerde hU tien Italiaanse
kardinalen en veertien niet-Itali-
aanse, waardoor het college zijn
volle sterkte van zeventig verkreeg
voor het eerst sedert twee eeuwen.
Vierenveertig kardinalen waren nu
niet-Italianen. Onder hen was de
eerste Indiase, mgr. Gracias, aarts
bisschop van Bombay.
De Paus zeide in deze dagen tot
zijn omgeving te verwachten, dat
dit zijn laatste kardinaalscreatie ge
weest was. Bijna dertig jaar tevoren
had de Beierse mystica Therese
Neumann hem, toen nog nuntius in
Duitsland, gezegd dat hij eens Paus
zou worden en dat hij twee ,,rode".
consistories zou houden
Een andere grote gebeurtenis in I
1953 was de afkondiging van het
Mariajaar 1954, ter herdenking van i
het eeuwfeest van de afkondiging l
door Pius de Negende van het dog
ma der „Onbevlekte Ontvangenis
van Maria" op 8 december 1854.
Op 8 december 1953 vaardigde
Pius XII de encycliek „Fulgens Co
rona" uit, waarbij het Mariajaar
werd aangekondigd. Hierin werden
de gelovigen opgeroepen tot gebed
voor leniging der noden, rechtvaar
digheid voor de verdrukten, een
vaderland voor de verbannenen,
gastvrijheid voor de daklozen, vrij
heid voor de onrechtvaardig gevan
genen en terugkeer voor de krijgs
gevangenen.
De Paus opende zelf het Maria
jaar in de Maria-basiliek, waarbij
hij een zelf opgesteld speciaal gebed
tot Maria voorbad.
Op 17 januari 1954 woonde Pius
XII een plechtigheid bij in zijn bi
bliotheek in het Vaticaan, waarop
de procedure voor de heiligverkla
ring van Paus Piusjïe Tiende werd
aanvaard.
VERZWAKTE
GEZONDHEID
IN HET BEGIN VAN 1954 moest de
Paus verschillende malen het
bed houden. Hij werd behandeld
door een Zwitserse specialist, dr.
Paul Niehans, de uitvinder van een
nieuwe behandeling, bestaande uit
injecties met levende cellen.
De Paus, die langzamerhand zijn
werkzaamheden hervatte, waar
schuwde in zijn Paasboodschap van
achttien april de wereld tegen „nieu
we vernietingswapenen van ver
schrikkelijke kracht" en pleitte voor
een verbod op oorlogvoering met
biologische, chemische en atoomwa
pens.
Op dertig april werd de tekst van
de op 25 maart uitgevaardigde en
cycliek „De Sacra Virginitatie" be
kendgemaakt, waarin de Paus de
geestelijke waarde van het celibaat
behandelde.
Tijdens een plechtigheid in de ba
siliek van St. Pieter op 29 mei had
een andere belangrijke gebeurtenis
plaats, de heiligverklaring van Paus
Pius de Tiende.
In een encycliek op vijf juni, ter
gelegenheid van het eeuwfeest van
de heilige Bonifacius, „Ecclesiae
Fastos", deed de Paus een beroep op
protestanten en andere niet-katho-
lieken om terug te keren tot de een
heid van de Katholieke Kerk.
De volgende dag verrichtte de
Paus een daad van historisch belang
door ongeveer vijftien minuten voor
de televisie te spreken, welk pro
gramma in acht Europese landen,
Engeland, Frankrijk. Zwitserland,
Italië, West-Duitsland, België, Ne
derland en Denemarken werd uit
gezonden.
In september had de Paus af en
toe weer aanvallen van hik. Naar
werd bericht was hij aan het eind
van de maand weer volledig her
steld.
In een encycliek „Ad coeli Regi-
nam" van oktober stelde de Paus
een nieuwe feestdag van ,,de geze
gende maagd Maria, Koningin der
Hemelen" in, die op 31 mei voor de
eerste maal gevierd zou worden. Hij
kondigde op 1 november, Allerhei
ligen, de instelling van de feestdag
formeel af in de basiliek van St. Pie
ter en kroonde een Mariabeeld tij
dens de grootste plechtigheid van
het Maria-jaar. Veertig kardinalen,
driehonderd bisschoppen en honder
den 'geestelijken begeleidden zijn
draagstoel naar de St. Pieter, waarin
zich vijftigduizend mensen verza
meld hadden.
De volgende dag verklaarde de
Paus in een vergadering van kardi
nalen en bisschoppen dat de katho
lieke priesters het recht hebben zich
uit te spreken over sociale en poli
tieke problemen, die „zonder twij
fel binnen de sfeer van de moraal
vallen".
Eind november 1954 kreeg de Paus
weer last van zijn oude kwaal.
Als diagnose werd gesteld: slok
darm-hernia. Men vreesde ernstig
voor 's Pausen leven. Volgens een
Italiaans weekblad zou de Paus tij
dens deze ziekte een visioen gehad
hebben van Christus die bü zijn
sponde stond. De Vaticaanse pers
dienst verklaarde hieromtrent: ,,Wij
zijn gemachtigd dit bericht te beves
tigen". Dit visioen zou het begin ge
weest zijn van het langzame herstel
van de Paus dat toen volgde.
Volgens een mededeling van kar-
dinaaly Tedeschini, aartspriester van
de basiliek van Sint Pieter, had
Pius XII vier jaar tevoren ook een
visioen gehad, op de vooravond van
de afkondiging van het dogma van
de ten hemelopneming met ziel en
lichaam van de Maagd Maria Hij
had toen de zon in de lucht zien
ronddraaien, hetgeen herinnerde
aan eenzelfde visioen dat een groot
aantal mensen in 1917 in Fatima ge
had hebben, toen de Maagd Maria
aldaar aan drie Portugese kinderen
is verschenen.
HERNIEUWDE
VREDESOPROEPEN
Toen in de herfst van 1956 de cri
sis om het Suezkanaal en het Sow-
jet-Russisch optreden in Hongarije
de internationale horizon verduis
terde, riep de Paus eens te meer op
tot vrede. Hij drong er in encyclie
ken bij de katholieken ter wereld
op aan voor vrede in het Midden-
Oosten te bidden en voor „een op
rechtvaardigheid gebaseerde vrede"
voor het Hongaarse volk. In een toe
spraak voor de radio zei hij: „Laat
in naam van de godsdienst, bescha
ving en juist menselijk voelen er
een eind komen aan onwettige en
wrede onderdrukking, aan oorlogs
plannen, aan het streven naar poli
tiek overwicht tussen de mogend
heden alle dingen die het aardse
leven tot een afgrond van angst en
verschrikking maken, de geest do
den en de vruchten van arbeid en
vooruitgang te niet doen".
ONAFGEBROKEN
WERK
P)ANK ZIJ EEN STRIKTE dagin-
deling kon Pius XII bergen werk
verzetten ofschoon hij, van jongs af
aan, geen uitgesproken sterke con
stitutie had. Toen hij zich op het
priesterschap voorbereidde bleek het
seminarie-leven te zwaar voor hem
te zijn en hij kreeg toestemming om
thuis te verblijven. Zijn wijding ge
schiedde apart omdat men vreesde
dat hij de inspanning van een plech
tigheid van zes uur lang in de Sint
Jan van Lateranen niet zou kunnen
verdragen.
Jaren later, nadat hij Paus ge
worden was, konden zijn dokters niet
verklaren hoe hij zijn dagelijkse
routine van arbeid en bidden, van
acht uur des morgens af tot na mid
dernacht, kon volhouden. Altijd des
avonds laat zagen de voorbijgangers
een verlicht venster in de donkere
massa van het Vaticaanse paleis, wat
er op duidde dat de Paus nog aan
het werk was. Soms verzamelde zich
een menigte buitenlandse pelgrims
op het plein beneden 's Pausen ver
trek en riep dan in spreekkoor om
hem even te mogen zien. Dan ging
het licht in de studeerkamer uit en
flitsten de neonlichten rondom het
venster aan, in welke omlijsting dan
de witte figuur van de Paus ver
scheen, die een zegenend gebaar met
zijn armen maakte.
De documenten en teksten van toe
spraken die het resultaat waren van
het lange werken van de Paus in zijn
studeerkamer vormden gedrukt elk
jaar een lijvig boekwerk. Toch was
bijna elke ochtend daarbij nog gewijd
aan openbare en particuliere audiën
ties voor pelgrims en andere bezoe
kers.
Als Pius XII, snel voortlopend of
gedragen op zijn troon, verscheen,
was de indruk van zijn persoonlijk
heid, naar velen verklaarden, zodanig
dat men alle aandacht voor de toch
kleurrijke omgeving van het pause
lijk hof vergat.
Op zijn audiënties sprak de Paus
zich uit over de meest verschillende
onderwerpen. Hij zei busconducteurs
hoe zij, al kaartjes knippend, het
christendom in praktijk konden bren
gen, aan sportverslaggevers hun ga
ven niet te verspillen aan zinloze
mooischrijverij. Hii bracht de voor
aanstaande geleerden ter wereld in
verbazing met zijn diepzinnige uit
weidingen over moderne weten
schappelijke onderwerpen. En hij
hield niet op met de gewone mensen
er op te wij2en hoe zij christelijk
moesten leven, de heiligheid van het
huwelijk bewaren en de kinderen
opvoeden tot goede Christenen.
Zijn voortdurend en krachtig lera
ren tegen het communisme vond zijn
neerslag in de excommunicatie in
1949 door het „Heilig Officie", een der
Vaticaanse bestuurs-congregaties, van
alle actieve communisten en later
het ontzeggen van de sacramenten
aan de leden van communistische
jeugdorganisaties en hun ouders.
Deze maatregel was een der meest
besprokene van het pontificaat van
Pius XII.
Zijn uitgebreide kennis op weten
schappelijk en historisch gebied, zijn
bekendheid met vreemde volkeren
en zijn grote bereisdheid maakten
Pius XII terdege opgewassen tegen
de taak om de uitwendige structuur
van de Kerk aan te passen aan de
behoeften van deze tijd. Hij voerde
vele nieuwe dingen in en gaf o.a. de
stoot tot verbeteringen in de organi
satie der religieuze orden.
De Paus zegenend gezeten op de
draagstoel of sedia gestatoria. 4
Paus Pius XII heeft in de ruim 19
jaren van zijn pontificaat tientallen
encyclieken het licht doen zien.
De indrukwekkende rij werd 20
oktober 1939 geopend met de ency
cliek Summi Pontificatus. Hierin
wees Pius XII op de noodzaak van
eenheid in het verzet tegen interna
tionale kwalen. Hij drukte daarin
zijn droefheid uit over het uitbreken
van de tweede wereldoorlog en vroeg
om gebed voor vrede, gebaseerd op
rechtvaardigheid en liefde. Hij ver
oordeelde 't etatisme, dat de oorzaak
was van de tweede wereldoorlog.
Hetzelfde jaar gaf hij nog een twee
de encycliek uit (Sertum Laetitiae)
over het Katholicisme in de Ver.
staten.
De Paus wordt de St. Pieter binnen
gedragen bij de heilig-verklaring van
Plus X.
In 1940 verscheen de encycliek
„Saeculo Exeunto Octavo" over de
missie, in 1943 de zeer belangrijke
encycliek „Mystici Corporis Christi"
(29 juni 1943), waarin de Paus de
leer van het Mystieke Lichaam van
Christus uiteenzette en moderne
dwalingen veroordeelde. Van 1943 tot
en met 1946 verschijnen nog vijf en
cyclieken. In 1947 verschijnt onder
meer de belangrijke encycliek over
de liturgie „Mediator Dei", waarin de
Paus een aantal liturgische en doc
trinaire kwesties uiteenzette.
In 1947 herhaalde de Paus Zijn
talrijke oproepen tot vrede met zijn
rondschrijven Optatissima Pax (18
december 1947). Drie encyclieken
wijdt hij in 1947, 1948 en 1949 aan
het H. Land en vraagt daarin de in
ternationalisatie van de H.H. Plaat
sen.
Het H. Jaar 195o is het jaar van
zeer belangrijke encyclieken. Van de
vier encyclieken in dit jaar noemen
wij Humani Generis (12 augustus
1950) over het leergezag van de Kerk.
Hierin verdedigde hij het leergezag
der Kerk en waarschuwde hij tegen
pogingen om het katholieke dogma
te verzwakken om niet-katholieken
aan te trekken.
In Mirabile Illud (6 december 1950)
schilderde de Paus de verschrikkin
gen van de moderne oorlog en vroeg
hij opnieuw aller gebeden voor de
vrede. 1951 Bracht 3 encyclieken,
waarvan wij de eerste noemen ,Evan-
gelii Praecones" van 2 juni 1951, ge
wijd aan de missie.
In 1952 verzocht de Paus om het
gebed voor de vervolgde Christenen
in zijn encycliek Orientales Ecclesias
(15 december 1952).
In 1953 zijn er twee encyclieken
verschenen. In het tweede rondschrij
ven „Fulgens Corona" kondigde de
Paus het Maria-jaar 1954 aan.
1954 Brengt vier encyclieken. De
eerste „Sacra Virginitas" van 25
maart 1954 handelde over de maag
delijkheid. De Paus wijst hierin op
de moderne dwaling het huwelijk ho-
ger te stellen dan de maagdelijke
staat. In de encycliek ,Ad Sinarum
Gentem" van 7 oktober 1954 waar
schuwde de Paus de Chinese katho
lieken reeds voor dcommunistische
pogingen een schisma te bewerkstel
ligen. Op 11 oktober 1954 publiceer
de Pius XII zijn rondschrijven „Ad
Caeli Reginam", waarin hij het feest
van Maria Koningin instelde te vie
ren op 31 mei. In 1955 is er slechts
één encycliek handelend over de
kerkmuziek, namelijk Musicae Sacrae
Disciplina van 25 december 1955.
Na de encycliek Haurietis Aquas
van 15 mei 1956 over de verering van
het H. Hart volgt de bekende reeks
van drie encyclieken over Honga
rije. De eerste op 28 oktober 1956
Luctuosissimi Eventus, waarin de
Paus verzocht om gebed voor een
rechtvaardige vrede in Hongarije;
de tweede Laetamur Admodum van
3 november 1956 een herhaald ver
zoek om gebed vqor vrede en een
benadrukking van het gevaar van
oorlogsdaden in het Midden-Oosten.
De derde encycliek „Datis Nuperri-
me" is een veroordeling van het Rus
sische gewapende ingrijpen in Hon
garije.
1957 Brengt vier nieuwe encyclie
ken. De eerste „Fidei Donum", ge
publiceerd 27 april 1957, schildert de
situatie der missie, vooral in Afrika
en richt een oproep tot de gehele ka
tholieke wereld om het missie-po
tentieel in Afrika te versterken. In
de encycliek „Miranda Prorsus"
geeft de Paus richtlijnen voor film,
radio en televisie.
In 1958 tenslotte publiceerde de
Paus nog twee encyclieken. De eer
ste „Ad apostolorum Principis" van
29 juni 1958 (doch veel later gepu
bliceerd) veroordeelt de Paus de ge
beurtenissen in China. Zijn tweede
en laatste encycliek ;Meminisse ju-
vat" van 15 juli 1958, de 39ste ency
cliek gedurende het pontificaat van
Pius XI, is wederom een oproep tot
gebed en boete voor een rechtvaar
dige vrede en voor de vervolgde
Kerk.
