Berovingen in Indonesië doen
schade aan de internationale zaak
Jong echtpaar bij
ongeval omgekomen
Pensioenpremie kwam uit 'n sierklok
Koningin en prins bewonderen oudste
synagoge van West-Europa
Kolonel C. Potjes op
ouderdag oveneden
Directeur J. A. Bach
verlaat de K.L.M.
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1958
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 8
Minister Luns in Assemblee:
Ernstige klacht over wangedrag
„Wij zijn er van overtuigd, dat de onwettige daden van de Indonesische re
gering jegens mijn land gevolgen kunnen hebben voor andere in ontwikke
ling achtergebleven landen". Dit heeft de Nederlandse minister van buiten
landse zaken, mr. J. M. A. H. Luns, gisteren in een rede in de algemene
vergadering van de V.N. over de internationale toestand verklaard.
ke houding het concept van collec
tieve welvaart waarvoor Nederland
in het verleden zo herhaaldelijk en
krachtig heeft gepleit, in gevaar.
Het is ook daarom, dat ik zeer be
zorgd ben over de slechte gevolgen
voor de zaak van. internationale bij
stand.
IJdele verwachtingen.
Minister Luns was zijn rede be
gonnen met te verklaren, dat de taak
om in het jaarlijkse algemene debat
te spreken niet benijdenswaardig is.
„Hij, die de vooruitgang tot het be
reiken van de doelstellingen van de
V.N. tracht samen te vatten, heeft
geen goede berichten te brengen,
doch slechts een verhaal te vertellen
over ijdel gebleken verwachtingen.
Mr. Luns vervolgde met te zeggen,
dat echter de doelstellingen in het
handvest van de V.N. geen ijdele
woorden zijn en dat niet de organsa-
tie als zodanig de schuld daarvan
moet dragen.
„Het zijn degenen, die de wegen
van vreedzame ontwikkeling ontwij
ken en niet schromen voor het drei
gen met machtsmiddelen, geweld en
agressie om hun wil aan anderen op
te leggen, die de verstoorde toestand
in onze wereld veroorzaken".
Toch hulp aan
achtergebleven landen
Minister Luns, die de leden van de
Verenigde Naties een overzicht gaf
van de anti-Nederlandse maatregelen
van Indonesië en de gevolgen daar
van, herinnerde aan de Nederlandse
bijdrage tot het instellen van het spe
ciale fonds voor steun aan onderont
wikkelde gebieden, dat begin volgend
jaar zijn werkzaamheden zal begin
nen en zeide: „Het onrecht, dat In
donesië ons heeft aangedaan heeft
geen wijziging gebracht in ons stand
punt jegens de noodzaak van hulp
verlening aan in ontwikkeling ach
tergebleven gebieden. Het is echter
duidelijk, dat zowel internatoinaal als
nationaal, economische samenwer
king niet blijvend kan zijn zonder een
minimum aan goed gefundeerd ver
trouwen, in politiek en economisch
opzicht.
Indien landen, die steun behoeven,
enerzijds afbreken wat anderzijds is
opgebouwd, dan brengt een dergelij-
VERGOEDINGEN KAMERLEDEN.
Minister Struyken heeft in de wets
ontwerpen tot regeling van schade
loosstelling en kostenvergoeding aan
Tweede Kamerleden en van kosten
vergoeding aan Eerste Kamerleden
enkele wijzigingen aangebracht.
De oorspronkelijk voorgestelde re
geling brengt mee, dat leden der Sta-
ten-Generaal die verder dan 100 ki
lometer van Den Haag wonen en
thans een auto-vergoeding krijgen in
plaats van een spoorweg-abonne
ment, een geringere vergoeding zul
len ontvangen dan thans, zo deelt de
minister mee in zijn nota naar aan
leiding van het verslag der Tweede
Kamer. Hij is bereid aan dit bezwaar
tegemoet te komen door voor deze
Kamerleden de bestaande regeling te
handhaven.
De voor leden der Eerste Kamer
voorgestelde vergoeding van 10.
voor overnachten buiten de woon
plaats is aan de lage kant, zo geeft
de minister toe. Bovendien kan de
voor Eerste Kamerleden voorgestelde
regeling voor enkele Eerste Kamer
leden tot een lagere vergoeding van
kosten leiden dan waarop thans aan
spraak gemaakt kan worden. De mi
nister stelt daarom alsnog voor, de
vergoedingen per dag voor het bij
wonen van Kamer- of Commissiever
gaderingen en de vergoeding voor
overnachting buiten de woonplaats
vast te stellen op dezelfde bedragen
als thans aan verblijfsvergoeding
worden genoten, en het bedrag der
vaste vergoeding terug te brengen
van de eerst voorgestelde 1000 tot
600. De dagvergoedingen worden
nu weer 50, 40 of 30 gulden (afhan
kelijk van de afstand waarop men
van Den Haag woont) in plaats van
de voorgestelde dertig, twintig en
tien gulden; de vergoeding voor
overnachting buiten de woonplaats
wordt weer dertig gulden in plaats
van tien, zoals eerst voorgesteld.
De minister meent dat, wanneer in
de praktijk blijkt dat een hogere
schadeloosstelling dan de thans gel
dende noodzakelijk is voor een rich-
tige vervulling van het Kamerlid
maatschap, een zodanige verhoging
niet zonder meer achterwege mag
blijven uit overwegingen van con
juncturele aard.
Minister Luns zeide, dat sedert de
vorige algemene vergadering er ver
scheidene voorbeelden zijn van over
tredingen en schendingen van de
beginselen van goede nabi urschap.
„Enkele van deze voorbeelden zijn ons
allen goed bekend,, andere hebben de
wereld minder geschokt. Het is mijn
taak als minister van buitenlandse
zaken van Nederland voor een daar
van in het bijzonder uw aandacht te
vragen". De minister bracht daarop
de gebeurtenissen in Indonesië ter
sprake, waardoor bijna 40.000 Neder
landers hun huizen hebben moeten
verlaten en voor een waarde van on
geveer vijf miljard gulden aan eigen
dommen van particuliere Nederland
se firma's en personen zyn afgeno
men.
In zijn rede deelde minister Luns
mede, dat Nederland het oprichten
van een VN-vredesmacht voorstaat
en verheugd is door de vooruitgang,
die bij de organisatie van dit appa
raat wordt gemaakt.
Te Delft is gisteravond op de pro
vinciale weg naar Den Haag-West
een ernstig ongeluk gebeurd, waar
bij een echtpaar uit Delft vrijwel op
slag werd gedood en een autobe
stuurder uit Den Haag ernstig werd
gewond. De slachtoffers zijn de 27-
jarige F. C. Etienne en zijn 25-jarige
echtgenote J. C. Turkenburg. Zij wa
ren anderhalf jaar getrouwd en had
den een baby van zes maanden.
Omstreeks half negen reed de heer
Etienne op zijn scooter, met zijn
vrouw op de duo, in de richting Den
Haag. Nog onder de gemeente Delft
kwam hen een personenauto, be
stuurd door een 30-jarige Hagenaar,
tegemoet. Plotseling maakte de be
stuurder van de personenauto een
scherpe bocht naar links en reed de
scooter in de flank aan. Deze werd
in de berm geduwd en geheel ver
nield. De berijder en zijn duopassa-
giere moeten vrywel op slag gedood
zijn geweest. De personenauto reed
nog enige meters door en kwam in
botsing met een vrachtauto, bestuurd
door een Haagse fruithandelaar. De
bestuurder van de personenwagen
moest ernstig gewond naar het St.
Hippolytusziekenhuis te Delft wor
den overgebracht. Zowel de perso
nen- als de vrachtauto werden zwaar
beschadigd.
De oorzaak van het ongeval is nog
niet bekend.
De auto die het ongeval veroor
zaakte, bleek gestolen te zijn.
„Z'\l Hl dè wagen voor het proletariaat!
De Russische automobielfabrieken „Likasjef" hebben de hierbij afgebeelde wagen in productie genomen. Het
is een luxueuze zevenpersoons auto die met zijn acht cylinder motor van 220 pk een top heeft van 170 km/u.
De versnelling is automatisch: druk-op-de-knop; de remmen zijn van het vacuum luchtdruktype. Voorts
heeft de „Zil ni" aller hand technische snufjes zoals: stuurbekrachtiging, ruitensproeiers, ingebouwde radio,
die vanaf twee punten in de auto te bedienen is, binnenbandloze banden en een sterke kachel.
Smid weigerde
te betalen
Een enorme oploop werd gister
middag in de Zeestraat te 's-Graven-
hage veroorzaakt door de gedwongen
verkoop in de zaak van de siersmid
C. Greefkes, die weigerde zijn premie
van 634.te betalen aan het pen
sioenfonds voor zelfstandigen in de
kleinmetaalindustrie.
Na een procedure voor het kanton
gerecht te 's-Gravenhage, waarbij de
bestuurders van het pensioenfonds,
A. G. de Vries en dr F. W. Nijhoff,
optraden, kreeg de directeur A. C. J.
Bezoek aan scholen
en drukkerij
In ruim een uur tijd heeft koningin
Juliana gisterochtend 27 klassen van
de lagere scholen met goed gevolg
doorlopen. Het waren de klassen van
de op 10 januari 1957 in gebruik ge
nomen modern ingerichte r.-k. Juli-
anaschool voor meisjes en de Sint
Franciscusschool voor jongens aan de
Robert Scottstraat in Amsterdam-
West, waar aan de koningin een be
zoek bracht. Beide scholen zijn in
hetzelfde gebouw gevestigd. Er wordt
aan 1200 kinderen onderwijs gegeven.
Op de meisjesschool door de zusters
van Amersfoort en op de jongens
school door de broeders van Maas
tricht.
De tocht door de ruime klassen
waar het licht door de vrijwel een
gehele muurlengte beslaande ramen
kan binnenvallen maar die tijdens
het bezoek bijna de gehele tijd met
regendruppels waren bedekt, ging in
een vrij snel tempo.
De koningin toonde voor iedere
klas bijzondere belangstelling. Zij be
keek de op de schoolborden in hel
dere kleuren uitgevoerde tekeningen.
„Ik hoop maar, dat de koningin het
ziet" fluisterde achter de gesloten
klasdeur de ene onderwijzeres tegen
de andere. „Ze heeft er zo'n werk aan
gehad". Ze doelden op een mozaïek
dat de klasseonderwijzeres met be
hulp van de kinderen van gekleurde
propjes crèpepapier had gemaakt. En
de buiten de deur staande onderwij
zeressen konden met grote voldoe
ning door het raam constateren dat
de koningin „het zag" en aan de mo
zaïek haar speciale aandacht wijdde.
Leve de koningin, hoi.
In het gymnastieklokaal stonden 50
jongens in sporttenue de koningin
met ongeduld op te wachten. Met een
„Lang leve de koningin, hoi" zetten
ze er meteen de looppas in. Ook hier
kon de koningin niet lang blijven. Zij
werd nog verwacht in de aula, waar
een tentoonstelling van handwerken
en handenarbeid was. Hier ook voeg
de zich enige minuten later prins
Bernhard bij het gezelschap, om met
d§ koningin onder het drinken van
een kopje koffie geamuseerd naar een
ballet-dansje, uitgevoerd door negen
meisjes, en naar een voetbalballet
van elf jongens te kijken. Bij het ver
laten der school stonden bij de deur
Koningin Juliana bezocht Portugese synagoge
Vrijdag bezocht het koninklijk paar de Portugese Syna goge in de hoofdstad. We zien H. M. de Koningin hier
met de voorzitter Parnassim op een der „Gataniem"- zetels tijdens de dienst.
de kaboutertjes opgesteld, die aan
het ballet hadden meegewerkt. „Ik
vond het enig" zei de koningin tegen
hen, „werkelijk enig".
In de middaguren verliet de prins
het paleis voor een bezoek aan de in
1851 door de ondernemende Rotter
damse koopman Nicolaas Tetterode
gestichte lettergieterij „Amsterdam'
v.-h. N. Tetterode, aan de Bilderdijk-
straat.
De koningin bezichtigde de inrich
ting voor doofstomme kinderen, de
Joh. C. Ammanschool (aan het Hor
tusplantsoen) van de vereniging voor
doofstommenonderwijs te Amster
dam.
Het koninklijk paar heeft in de
namiddag gezamenlijk een bezoek
gebracht aan de oudste synagoge in
West-Europa, die uit 1675 daterende,
en weer grotendeels herstelde, syna
goge van de Portugees Israelietische
gemeente.
Herstelde glorie.
Bij het betreden van de 283 jaar
oude synagoge, waar de grote koperen
kroonluchters en kandelabers ontsto
ken waren en een zacht licht ver
spreiden, zongen koor en gemeente
de welkomstzang psalm 118 in het
Hebreeuws. Vorstin en prins namen
plaats op de „Gataniem" zetels, die
nog dateren uit 1740. „Ik verheug
mij, toen men tot mij zeide: wij zul
len naar het huis Gods gaan", met
deze woorden van de koning-dichter
David in psalm 122 begroette opper
rabbijn S. Rodrigues Pareira de ko
ninklijke gasten. De opperrabbijn
droeg het zeventiende eeuwse ambts
gewaad met kuitbroek en steek.
Bleef de synagoge voor de schen-
nende hand der bezetter gespaard, 't
zielental onzer gemeente aldus de
opperrabbijn werd teruggebracht
van 5.000 op 800. Een voorzanger zeg
de, nadat de drie middelste deuren
van de kast der wetsrollen geopend
waren, het „gebed voor voor konink
lijk huis" in het oud-Portugees.
De koningin en de prins brachten
na de bijeenkomst een bezoek aan de
voor de synagoge opgestelde loofhut.
Het vorstenpaar bewonderde in de
synagoge van nabij in de heilige ark
de fraaie wetsrollen, gehuld in rijk
borduursel. Ook het fraaie koperen
vaatwerk, in de eredienst gebruikt bij
het wassen der handen van de pries
ters, werd aan de hoge gasten ge
toond.
Tijdens het bezoek aam de biblio
theek van het Portugees Israelietisch
seminarium „Ets Haim" dat niet in
-het officiële programma was opgeno
men toonde de koninklijke gasten
grote belangstelling voor enige bij
zondere handschriften. Daarbij wa
ren o.m. de gids voor de verdwaalden
van Maimonides, de remonstrantie
van Hugo de Groot en het notylen-
boek der gemeenten, waarin de ban
over Spinoza staat vermeld.
De koningin uitte haar bewonde
ring voor de inrichting van de biblio
theek, die tot een der beroemdsten
ter wereld behoort. De prins liet zich
inlichten over de lotgevallen van de
duizenden boeken, die door de bezet
ters in kisten naar Duitsland werden
gevoerd en na de oorlog vrijwel in
complete toestand zijn teruggevonden.
Goudart opdracht een gedwongen
verkoop in het bedrijf van de heer
Greefkes te houden. Voor deze gele
genheid had de siersmid zijn hele
étalage volgehangen met enorme op
schriften, waarin hij zijn ongenoegen
en onwil over dit gedwongen pen
sioenfonds uitsprak. Naar zijn me
ning is dit fonds te duur en boven
dien is hij van mening, dat hij al de
wettelijk voorgeschreven premie voor
de AOW betaalt. Hij wil voor aan
vullend onderdomspensioen vrij zijn
in de keus.
De gedwongen verkoop was zeer
snel voorbij, want een smeedijzeren
klokje, ter waarde van 160.werd
onder groot plezier van een collega
van de wee: „pannige smid, bij opbod
verkocht voor het bedrag der premie.
Koper werd tenslotte de heer P. L.
Harsveld, de voorzitter van de afde
ling Beverwijk van de bond van
smedenpatroons. Nog lang na deze
„voorstelling" bleven de collega's
van de heer Greefkes, en velen van
het op de oproep toegesnelde publiek
onder het motto „Vrije Nederlanders,
protesteert door uw aanwezigheid"
bijeen.
Tijdens een toespraak in de kantine
van de Lunettenkazerne, te Den
Bosch, waar een ouderdag gegeven
werd is commandant van het depot
genietroepen, kolonel C. Potjes vrij
dagmorgen plotseling overleden.
De kolonel werd waarschijnlijk
door een hartverlamming getroffen.
Bij gelegenheid van het feit dat
(ongeveer) een bataljon militairen
juist de eerste oefening had voltooid,
werd er een ouderdag gegeven. Deze
droeg een bijzonder karakter omdat
het de laatste ouderdag was, die de
kolonel zou meemaken in actieve
dienst; de officier was 65 jaar gewor
den en zou binnenkort met pensioen
gaan. Kolonel Potjes was zeer ge
zien bij zijn manschappen, daar zij
konden bouwen op zijn grote recht
vaardigheid. Daarbij had hij begrip
voor de gewone man en een opmer
kelijke zin voor humor.
Het programma van de ouderdag
vermeldde een parade, waarna de
scheidende officier een toespraak zou
houden. In het begin van zijn toe
spraak herinnerde de kolonel eraan,
dat binnenkort de tyd zou komen,
waarop hij plaats zou maken voor
jongeren. Kort hierop zakte hij ten
aanschouwe van zijn soldaten en hun
ouders ineen. Hij overleed ter plaatse.
Een tragische bijzonderheid is nog,
dat men voor het afscheid van de
kolonel reeds een feest op touw had
gezet, waarvoor ook belangstelling
w;erd getoond door talrijke oud-ge-
dienden uit het hele land.
De heer J. A. Bach, bedrijfsdirec
teur vluchtproduktie, zal op eigen
verzoek op 1 november a.s. de dienst
der K.L.M. verlaten.
Het ontslag uit de K.L.M.-dienst
zal aan de heer Bach, die sinds 1924
een grote staat van dienst in de
luchtvaart heeft verworven en aan
wie in mei 1955 de leiding van de
vluchtproduktiegroep werd toever
trouwd, op de meest eervolle wijze
worden verleend.
Met ingang van 1 november a.s. is
de heer J. J. Mulder, thans onder
directeur, benoemd tot bedrijfsdirec
teur vluchtproduktie van de K.L.M.
De heer Bach is -ia lang beraad,
tot de overtuiging gekomen, met het
neerleggen van de functie van direc
teur vluchtproduktie der K.L.M. zo
wel het belang van de maatschappij
als dat van hemzelf te dienen.
De contractanten bij de collectieve
arbeidsovereenkomsten in het gra
fisch bedrijf in Nederland hebben be
sloten deze overeenkomsten te ver
lengen tot en met 1 november 1958
(de technische C.A.O. en de C.A.O.
voor de chefs) en 31 oktober 1958
(C.A.O. voor het administratief per
soneel).
Scheepsberichten
ALBIREO 26 sept. te Rotterdam: ES-
SO AMSTERDAM (t.) 26 sept. te Rot
terdam; GORDIAS 26 sept. van Amster
dam naar West-Indië; SEVEN SEAS 26
sept. te Rotterdam; STAD SCHIEDAM
26 sept. van Rotterdam n. Melilla; TI
BERIUS 26 sept. v. Amsterdam naar
West-Indië.
ABBEDIJK 26 sept. v. Londen naar
Newport Mon; AMSTELBRUG pass. 26
sept. Lissabon n. Port Said; ARENDS-
KERK 26 sept. v. Geua n. Marseille;
BALI 27 sept. te Genua; BANGGAI 27
sept. te Calcutta; BLITAR 26 sept. te
Genua; CALTEX LEIDEN (t.) 26 sept.
van Saigon naar Bangkok; CALTEX
PERNIS (t.) pass. 26 sept. Gibraltar n.
Lissabon; COLYTTO 26 sept. v. Belfast
naar Baton Rouge; EEMLAND pass. 26
sept. Ouessant naar Rio de Janeiro; ES-
SO NEDERLAND (t.) 26 sept. v. Suez
n. Rastanura; HILVERSUM (t.) 26 sept.
te Port Said; HOOGKERK 27 sept. te
Hongkong; KHASIELLA (t.) pass. 26
sept. Azoren n. Curagao; KINDERDIJK
27 sept. te Antwerpen; KORENIA (t.)
27 sept. te Rotterdam verw.; LELY-
KERK 26 sept. te Londen; LEUVEKERK
26 sept. v. Kuwait n. Basrah; MER WE
DE 26 sept. v. Takoradi n. Las Palmas;
NI AS 26 sept. ten anker Terneuzen;
ORANJEFONTEIN pass. 26 sept. Dakar
n. Kaapstad; OUWERKERK 27 sept. te
Djibouti; PRINS WILLEM V 27 sept. te
Montreal; ROGGEVEEN 27 september
te Auckland; SENEGALKUST 26 sept.
te Duala; SLIEDRECHT (t.) pass. 26
sept. Muscat naar Kaapstad; STAD
VLAARDINGEN 26 sept. v. Las Palmas
n. Monrovia; STRAAT TORRES pass. 26
sept. Colombo n. Bombay; TALISSE 26
sept. te Djibouti; WATERMAN 25 sept.
van New York naar Rotterdam.
ABIDA (t.) 26 sept. v. Rotterdam n.
Ornskolsvik; ANNENKERK 26 sept. v.
Beira n. Mozambique; ARGOS 27 sept.
van Rotterdam naar Oran; BATU 27
sept. te Khorelmufatta; DONGEDIJK 27
sept. te Rotterdam; GROOTE BEER 26
sept. van Rotterdam n. New York; KO
RENIA (t.) 27 sept. te Rotterdam; SE
VEN SEAS 26 sept. van Rotterdam naar
Bremerhaven; STATENDAM 27 sept. te
Rotterdam.
ADONIS 27 sept. te Guanta; ARENDS-
KERK 27 sept. te Marseille; BA WEAN
26 sept. v. Barcelona n. Amsterdam;
CALTEX DELFT (t.) 27 sept, te Bah
rein; CAMITIA (t.) 27 sept, te Man
chester: CORILLA (t.) 27 pest, te Aba-
dan; DELFT 26 sept, te Antwerpen;
GAASTERKERK 26 sept. v. Antwerpen
n. Hamburg; HECTOR 26 sept. v. Ne
mours n. Algiers; HELENA 26 sept, te
Porto Limon; JAVA 26 sept, van Mar
seille n. Genua; JOHANNES FRANS 26
sept. v. Chanaral n. Panama: KEIZERS-
WAARD (t.) 26 sept. v. Buenos Aires
naar Curagao; LEKHAVEN 26 sept, te
Las Palmas; LOOSDRECHT 26 sept. v.
Bremen en 27 sept, te Hamburg; MONT-
FERLAND 27 sept, te Buenos Aires;
NAESS LION 27 sept, te Amuay Bay:
NIEUW AMSTERDAM 26 sept. v. New
York n. Southampton: OOSTKERK 27
sept, te Barcelona; PRINS DER NE
DERLANDEN 26 sept. v. Ciudad Tru-
jillo n. Aruba; PRINS WILLEM GEOR
GE FREDERIK 25 sept. v. Toronto n.
Montreal: PRINS WILLEM v. ORANJE
26 sept. v. Plymouth n. Montreal: SLA
MAT 27 sept, te Genua; STEVEN 26
sept. v. Genua n. Marseille; STRAAT
MALAKKA 27 sept, te Durban; TIBA
pass. 26 sept. Fernando Noronha naar
Rotterdam; TIBIA (t.) 26 sept. v. Lo-
renco Marques n. Abadan; ZAANLAND
26 sept, v Buenos Aires n. Montevideo:
ZEELAND 26 sept. v. Aden n. Belawan;
ZONNEKERK 27 seot, te Port Elisabeth.
AGAMEMNON 27 sept, te Port of
Spain; ALPHACCA pass. 26 sept. Re
cife n. New York; ATTIS 27 sept, te
Houston: BREDA 27 sept, te Pta Car-
don; CALAMARES 26 sept, van New
Orleans n. Cristobal: CARTAGO 26 sep
tember van New York n. Havanna;
^GOOILAND 26 sept. v. Bahia naar Las
Palmas; HESTIA 27 sept, te Bremen;
LEKHAVEN 27 sept. v. Las Palmas n.
Rio de Janeiro; MALEA (t.) 27 sept,
van Hobart n. Adelaide; MARON 26
sept, van New York n La Guaira; MA-
TAARM 27 sept, te Aden; SOMMELS-
DIJK 27 sept. v. Baltimore naar Nor
folk; STRAAT JOHORE 27 sept, van
Colombo n. Penang: WONOSARI 26 sept,
van Houston naar Beaumont.
FRAVIZO 26 sept. v. Liverpool n.
Dublin; SCHF.LPWIJK 27 sept, van
Berre n. Bandar Mashur; SIBAJAK
28 sept, te Wellington verwacht.
