Het leven van Elisabeth van Oostenrijk
kende weinig „SISSI-ROMANTIEK"
Reizen deed haar ongeluk
vergeten
Osborns optreden „een gevaar
voor de volksgezondheid"
,De gewone man'
gaat heen
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1958
DE LEIDSE COURANT
PAGINA
I^ET ZEKERHEID KUNNEN WE NIET ZEGGEN wanneer het is begon-
nen, maar het feit is er nu eenmaal. Het laatste jaar is door middel van
de filmindustrie een vrouwenfiguur in het middelpunt van de belangstelling
komen te staan en eigenlijk alleen, omdat de vertolkster van de rol het
bioscooppubliek, vooral het jongere, zo uitstekend beviel. Romy Scheider is
de favoriet geworden van vele duizenden en zij dankt dit aan haar frisse
en ongekunstelde spel en niet op de eerste plaats aan haar uitbeelden van
keizerin Elisabeth van Oostenrijk; dat bewijst Romy wel in haar andere
films. Hoe dan ook, men kent haar als Sissi in enkele afleveringen en ze
heeft meteen de aandacht gevestigd op de met vele legenden en kritiek om
geven vrouw, die de vorige eeuw de gemalin was van keizer Frans Jozef,
de monarch van Oostenrijk en Hongarije. Tegelijk met de Sissi-rage ver
schenen de boekjes over haar als paddestoelen uit de grond, maar ze pasten
zich meer aan de Sissi-romantiek aan en omzeilden nogal eens de histori
sche feiten omwille van het filmverhaal en dushet publiek.
De volgende week woensdag is het
60 jaar geleden, dat keizerin Elisabeth
te Genève viel onder moordenaars
hand op de Quai du Montblanc. Een
26-jarige Italiaan, Luigi Luchenii, met
anarchistische denkbeelden en een
ellendige jeugd achter zich, heeft het
voornemen gemaakt door een grote
daad zich uit de massa te verheffen
en te tonen, waartoe hij in staat is.
Eerst wil hij de koning van Italië,
Umberto I, vermoorden en ook prins
Henri van Orleans lijkt hem een ge
schikt slachtoffer,, maar dan leest hij
de kranteberichten met de aankondi
ging, dat de keizerin van Oostenrijk
wordt verwacht voor een bezoek aan
barones Rotschild. Hy heeft zijn plan
gemaakt en zal het uitvoeren.
Op de ochtend van de 10e septem
ber 1898 gaat Elisabeth met gravin
Sztaray op weg naar de boot die haar
weer zal terugkeren na het uitstapje
naar Genève. De dames praten wat
met elkaar en lopen naar de aanleg
steiger van de boot welke in het Meer
van Genève ligt.
De moordenaar ligt op de loer
en als hij zijn kans schoon ziet gaat
hij de weg over en 'oopt up de bei
de vrouwen toe dit stil blijven staan
om een botsing te voorkomen. Vlak
vóór de keizerin gekomen doet Lu-
cheni alsof hij struikelt en springt
met opgeheven arm op Elisabeth toe
en steekt haar 't driehoekige lemmet
in de borst.
Na de grote consternatie lukt het
de keizerin met behulp van de gravin
weer op te staan en schijnt ongedeerd.
Op eigen kracht weet zij nog het
schip te bereiken, maar daar zakt ze
in elkaar. Hier pas ontdekt men, dat
zij een dodelijk wond heeft en brengt
haar terug naar haar hotel waar zij
niet lang daarna overlijdt.
Zonnige jeugd.
Dit was het tragisch einde van een
keizerin, 61 jaar pas en toch al
aan het eind van haar krachten door
de ziekte van bloedarmoede waaraan
zij leed. Een keizerin, die als vrolijk
Beiers prinsesje in haar zonnige jeugd
dartelde over de groene velden van
haar schone vaderland; zij trok met
de dieren op en voelde zich het best
op haar gemak in de natuur. Zij was
het tweede dochtertje van hertog Max
in Beieren uit een zijtak van de
hertogen van Beieren en Louise,
zuster van koning Lódewijk I van
Beieren. Haar oudste zusje werd Néné
genoemd en Elisabeth bleef haar le
ven lang, niet Jaja, maar Sisi heten,
wat dan de Italiaanse tegenstelling
van „neenee" zou kunnen zijn
In 1848 is de toestand in Oosten
rijk verre van rooskleurig en opstan
dige elementen ondernemen alles om
Hongarije van Oostenrijk af te schei
den. Hongarije wil vrijDe keizer
lijke familie is op de vlucht, maar
aartshertog Sophie, de moeder van
Frans Jozef en een vrouw die mach
tiger is dan haar man, aartshertog
Ferdinand, besluit haar oudste zoon
aan het bewind te zetten. 2. Decem
ber 1848 bestijgt Frans Jozef de
troon en het is zijn moeder, die de
touwtjes in handen houdt en zij ze
geviert ook: de revolutie wordt on
derdrukt. Haar volgende stap was om
„Sissi Schneider" beleefde vele geluk
kige ogenblikken in haar leven met
de keizer.
Elisabeth van Oostenrijk, geroemd
om haar schoonheid, rond 't jaar 1860
haar zoon te laten huwen met een
prinses uit haar stamland Beieren en
Néné wordt hiervoor uitgezocht.
Maar neehet lot beschikt, dat
Frans verrukt is van haar zusje Sisi,
hij kiest haar tot zijn vrouw en
Sophie legt zich erbij neer.
Conflicten aan het Hof.
Ook Sisi is weg van de jonge kei
zer en 24 april 1854 wordt het jonge
paar in de echt verbonden te Wenen
in de Augustijnenkerk. Het leven
was tot dan toe minstens zo mooi als
het op het filmdoek wordt voorge
steld. De tegenstelling tussen Sisi
en haar schoonmoeder is al vroeg
duidelijk en zelfs haar man durft in
het bijzijn van zijn moeder niet voor
zijn vrouw op te komen. 18 Maart
1855 komt hun eerste kind, een doch
tertje, dat zonder men naar de
mening van de moeder vraagt So
phie wordt gedoopt en van wie de
opvoeding niet aan Sisi wordt over
gelaten. Een jaar later wordt het
tweede dochtertje geboren, Gisela,
dat zy evenmin veel te zien krijgt.
Het eerste grote ongeluk treft haar
als de kleine Sophie sterft. In 1858
komt haar zoon ter wereld, kroon
prins Rudolf, met wie de zon weer
een ogenblik terugkeert.
j^aar niet voor lang. De eeuwige
twisten met haar schoonmoeder
en vele angsten hebben haar gezond
heid dermate verzwakt, dat zij als
in een vlucht naar Madeira vertrekt,
naar huis terugkomt en dan weer naar
Corfoe en Venetieë gaat. Zij herstelt
enigszins en vestigt zich weer in
Oostenrijk, waar zij haar man onder
de invloed van zijn moeder probeert
uit te halen. Zy maakt zich zeer ge
liefd in Hongarije en het is een glans
rijke dag als Sisi en Frans in Boeda
pest tot koningin en koning van Hon
garije worden gekroond. De Oosten
rijkers begonnen de liefde voor hun
keizerin te verliezen
Haar leven is een aaneenschake
ling van heen en weertrekken ge
worden. Na de geboorte van haar
vierde kind, prinses Valerie, vervalt
zij steeds meer in zwaarmoedige
buien en geeft zij toe aan de harts
tocht welke zij heeft voor verre rei
zenzij kwam ook naar Nederl. en
huurde 'n villa in Zandvoort en 't
paardrijden, maar haar onrust be
dwingen kan zij niet. Rudolf, die een
onevenwichtige jongeling is gebleven
en niets liever doet dan op dieren
schieten, trouwt in 1881 met prinses
Stephanie van België.
In 1889 vindt het drama Mayerling
plaats. Rudolfs huwelijkstrouw werd
verbroken door allerlei avontuurtjes
en in een waanzinnig plan besluit hij
samen met een jong meisje, barones
Mary Vetsera, te sterven. Op 'n mor
gen vindt het gevolg van Rudolf in
een kamer van het slot de lichamen
van beiden, met kogelgaten in de sla
pen. Elisabeth schijnt thans aan de
rand der krankzinnigheid gekomen,
op haar 52-leeftijd heeft zij de moed
om te leven al opgegeven. Een toespe
ling van haar op zelfmoord wordt
door Frans Jozef beantwoord met:
„dan kom je in de hel"; deze twee
zijn langzaam uit elkaar gegroeid.
Zo kwam het einde voor deze
vrouw, een keizerin, die wonder
schoon werd genoemd. Levensvreugde
is haar steeds ontzegd en de sombere
leegten in haar leven hebben haar ge
tekend. Als een tragische noodzaak
welhaast moest dit einde er op vol
gen. Frans Jozef stond gebroken bij
haar lichaam en nam afscheid van
haar, hun laatste vereniging. De
moordenaar ging lachend zijn levens
lange straf tegemoet en benam zich
het leven omdat hij zijn daad met de
dood gehonoreerd wenste te zien. De
romantiek der Sissi-films was toen al
tientallen jaren eerder verdwenen
Romy Schneider als Elisabeth van
Oostenrijk zoals vele tienduizenden
haar kennen.
Voortaan nauwlettend toezicht
Ten kantore van de inspectie van de
volksgezondheid te Groningen zijn
gisterochtend besprekingen gevoerd
tussen de „manager" van de heer Os-
bom, de voorzitter van het plaatse
lijk Osborn-comité en de inspecteur
van de volksgezondheid, dr R. Man-
tingh, tengevolge waarvan de heer
Osborn zijn uitspraken zal temperen.
Dr. Mantingh die twee achtereen-
RECHTSZAKEN
Praktizijnskantoor van
TH. J. VAN DER HEIJDEN
Hoge Rijndijk 103a Leiden
Telefoon 23405
(Advertentie)
De Nederlandse- kranten noemden in die dagen het bericht van
de moord verpletterend, te meer daar men net bezig was een jonge
koningin, Wilhelmina, in te huldigen. Men zei, dat wellicht nergens
dan juist in Nederland deze afkeer het grootst was, omdat wij, die
zojuist de jeugd hadden gehuldigd, eerbied moesten hebben voor de
ouderdom.
volgende avonden de Osbornbijeen-
komsten op het Bodenterrein te Gro
ningen bijgewoond heeft heeft tegen
over het A.N.P. verklaard, dat er,
zuiver medisch gezien vele denkelijke
kanten aan dit optreden zitten. Wij
gooien met het tolereren van derge
lijke bijeenkomsten onze naam als
behoeders van de volksgezondheid te
grabbel, aldus dr. Mantingh.
Verscheidene genezen verklaarde
patiënten zijn door hem ondervraagd.
Er zijn misschien enkele goedkope
successen, maar daar staat veel gro
tere ellende tegenover. Het optreden
noemde de geneeskundig inspecteur
een bedreiging voor de volksgezond
heid, omdat het gevaar bestaat, dat
patiënten daardoor een medische be
handeling plotseling onderbreken of
op onverantwoordelijke wijze met
het raadplegen van een medicus
wachten.
Als gevolg van de besprekingen
gullen belangrijke grieven van de in
specteur van de volksgezondheid wor
den weggenomen. Met name zal de
heer Osborn minder dwingend en
minder dreigend de verwachting van
een ogenblikkelijke genezing wekken,
opdat de zielenood van hen, die de
beloofde genezing niet bij zich erva
ren, zal worden voorkomen.
De heer Osborn zal verder in het
vervolg in zijn toespraken er op wij
zen, dat genezing niet onmiddellijk
behoeft op te treden maar dat ge
bedsverhoring ook op een later tijd
stip zal kunnen gèschieden. Verder
zal de heer Osborn de raad geven
aan hen, die zich genezen achten,
de behandelende arts in kennis te
stellen van het voorgenomen afbre
ken ener deskundige behandeling. Dit
om medische ongelukken te voorko
men door het ondoordacht afbreken
van het opvolgen van medische voor
schriften. De geneeskundig inspecteur
van de volksgezondheid houdt een
nauwlettend oog op de verdere bij
eenkomsten.
Bijeenkomst heel wat kalmer.
De Osborn-bij eenkomst te Gronin
gen verliep gisteravond veel rustiger
dan de voorgaande avonden. De heer
Osborn heeft in zijn toespraak precies
gevolg gegeven aan de eisen, die de
geneeskundig inspecteur van de
volksgezondheid dr. R. Mantingh,
gisteren heeft gesteld. Dit verklaar
de ons de directeur van de gemeente
lijke geneeskundige dienst te Gronin
gen, dr. D. Goosen, die gisteravond
de bijeenkomst ter controle bijwoon
de. De opkomst was geringer, de bij
eenkomst had bepaald een nuchter
karakter meende hij. Ook waren er
minder patiënten, die zich genezen
achtten dan op andere avonden. Het
duurde geruime tijd voordat de eer
ste genezene naar het podium kwam,
nadien gevolgd door anderen, groten
deels kinderen en bejaarden.
ACTIE PROTESTANTSE EENHEID
MISLUKT.
De in 1957 begonnen „actie protes
tantse eenheid" is gestaakt. Aan de
zes protestants-christelijke partijfor
maties in Nederland had het comité
voorgesteld een opinieonderzoek on
der de leden te houden over de mo
gelijkheid te komen tot één christ.-
nationale partij of een gezamenlijke
contactcommissie op te richten.
Het bestuur van het actiecomité
heeft aan de zes betrokken partijen
nu meegedeeld, dat beide voorstellen
door de negatieve houding der partij
besturen niet te verwezenlijken zijn.
(„TeL")
Met ingang van 1 oktober a.s. zal
de bekende KRO-rubriek van „De
gewone man" uit het programma
verdwijnen. De luisteraars zullen
deze mededeling stellig met 'enige te
leurstelling vernemen, omdat „De
gewone man" min of meer een be
grip is geworden. Nu reeds meer dan
twaalf jaar is dit programma-onder-
deel in bijna elke avonduitzending
van de KRO doorgedrongen tot in de
huiskamers, waarvoor het feitelijk
bedoeld was.
Al die jaren is Wam Heskes de
vertolker van de gewone man ge
weest. In de eerste jaren was de tekst
van mr Jan Derks en sindsdien van
Toon Rammelt. Al deze teksten heeft
de heer Heskes bewaard, en dat zijn
er meer dan 1600. De attractie van
deze rubriek was vooral de actuali
teit van het onderwerp, dat doorgaans
op gevoelige, nochtans uitdrukkelijke
wijze werd behandeld. Nu eens kwam
de figuur van Marie er aan te pas,
ofwel het studiehofd of een andere
figuur, die inderdaad iets te zeggen
had. Waren de teksten van mr Derks
meer virtuoos, die van Toon Rammelt
hadden onder het mom van zekere
bonhommie een leerzame ondergrond
en stemden tot nabetrachting.
De getrouwe luisteraar van „De
gewone man" zal nochtans een ru
briek in de plaats krijgen, die op mis
schien even andere wijze nóchtans
even belangrijke dingen te zeggen
krijgt als Toon Rammelt door de
mond van Wam Heskes.
Het was zo warm
Noortje van der Dussen, het kleindochtertje van de burgemeester van Dor
drecht mocht de koningin bij haar aankomst in de stad bloemen aanbieden.
Het duurde echter nog even en het wachten in de zon werd steeds moei
lijker Toen is maar neergestreken op de zachte loper, die de stoep van
het stadhuis dekte.
