heRinneRinqen bij hun
veRtRek uit Leiöen
iren namen afscheid van Zusiers van Liefde
zusters van lieföe
Ouderavond U.L.O.-school „St. Barbara'1
Verkeersbrigadiertjes
kregen oorkonde
SECRETARESSE
MióA JÜauxa en haai pedaatüddew
M
ZATERDAG 12 JULI 1958
DE LEIDSE COUP/ NT
PAGINA 7
glimlach en soms met een Ver
manend woord de wacht over de paar
kleuters, die nog afgehaald moesten
worden. In de Van. der Werffstraat
was het die middag omstreeks vier
uur rumoerig, zoals de straat altijd
vol gerucht is, wanneer de school
deuren opengaan of gesloten worden.
Met een zekere weemoed bedacht de
ze Zuster van Liefde, hoe zij binnen
miet al te lange tijd, samen met haar
medezusters, haar spulletjes kan gaan
inpakken en met een enkele reis de
Sleutelstad zal verlaten.
Het bericht, dat achter het werk
des Zusters van Liefde in Leiden een
punt wordt gezet, heeft haar, maar
misschien meer nog ons geschokt. En
met die „ons" bedoelen wij die dui
zenden vrouwen en mannen, die in
de loop der jaren hun eerste, en
soms hun laatste, schoolvorming heb
ben genoten bij de Zusters in de Van
der Werffstraat, aan de Oude Vest,
de Herensingel, de Haarlemmerstraat
of aan de Haagweg. Ruim honderdelf
jaar hebben zij het katholiek onder
wijs in Leiden haar diensten bewe
zen, en waar wij in onze dagen zo
heel gemakkelijk praten over de
„nonnen van school", is het zeker als
een laatste blijk van waardering de
moeite waard die nonnen-gemeen
schap nog eens in het licht van onze
sympathie te zetten.
DAAROM HERBEN wij op een goe
de 'middag een retourtje-Leiden
genomen en zijn wij als het ware op
pelgrimage gegaan naar een Leidse
buurt bij uitstek, waar in de omge
ving van het klooster aan de Peli
kaanstraat een groot stuk van onze
jeugd ligt. In dertig jaar kan een
stad veel van uiterlijk veranderen,
maar die typische sfeer blijkt onver
woestbaar. Een even geleerde als de
coratieve figuur alg een Deken Des-
sens mag dan reeds lang opgenomen
zijn in het koor van hemelse kanun
niken, op de Haarlemmerstraat mag
een kerk tot zwembad zijn gedegra
deerd, kan een eertijds roemrijke
school, gevestigd in een oude Domini-
canerkerk, tot uitsterven gedoemd
zijn, mogen de namen van slager
Alofs, de dames Kerkvliet, van Van
Ulden en zovele andere oude getrou
wen nu verleden tijd geworden zijn,
de kleur van dit deel van de stad is
dezelfde gebleven.
Op die middag hebben wij ons, als
een stille pelgrim, dertig jaar terug-
geleefd, voorzichtig lopend aan moe
ders hand en met een onbestemde
maar kinderlijke onrust over wat ons
te wachten zou staan. Zo'n eerste
schooldag, waarop je thuis met zoveel
zorg en met nog meer schone belof
ten wordt voorbereid, is een sensa
tie, die iemand niet gauw meer ver
geet. Zij staat tenminste in ons ge
heugen gestempeld als de dag van
gisteren: aan de schooldeur een jonge,
immer lachende Zuster Augusto, wat
verderop de rijzige, vriendelijk-stren
ge gestalte van Zuster Verona, en in
de gang een „gewone" juffrouw, de
gelijk en serieus gekleed, op wie je
zelfs als kleine jongen direct verliefd
wordt. Zo 'n instelling heette toen
nog „bewaarschool", een ongelukkige
naam, die ons altijd de indruk gaf
van een fietsenstalling, waar je a rai-
son van tien cent je fiets in bewaring
kunt geven. In die dagen lagen trou
wens de prijzen van bewaarschool en
fietsenstalling ongeveer gelijk.
WU WERDEN nu even vriendelijk
ontvangen als dertig jaar gele
den, en ook hier trof het ons weer,
dat er naar het uiterlijk veel van aan
schijn kan veranderen, de sfeer
zij het in moderne kleuren is de
zelfde gebleven. Zuster Auxilia nam
weliswaar de plaats in van Zuster
Augusto, Zuster Verona bleek reeds
vele jaren geleden verhuisd naar de
Montessori-school aan de Haarlem-
.merstraat, de bankjes'hadden plaats
gemaakt voor tafeltjes en stoeltjes en
het speelmateriaal bleek radicaal ge
moderniseerd, het leven was onver
anderd. De Jan van toen mocht nu
Johny heten, en Marietje natuurlijk
Mary, de kleuters hadden hun prach
tig en zangerig Leids melodietje be
houden.
Iedereen, die ooit school gegaan
heeft bij de Zusters van Liefde, be
waart daaraan zijn eigen herinnerin
gen. Of zij nu hun schooljaren door
gebracht hebben in het gezellig-
ouderwetse complex nabij de Vest, in
de sterk daterende, hard-stenen
school aan de Herensingel, in het
wonderlijk ingedeelde schoolgebouw
aan de Haarlemmerstraat of in de
meer speelse omgeving van de Haag-
weg, allen doorleven die tijd op hun
eigen wijze. De namen, die soms
ten onrechte aan allerliefste cheru-1
bijnen herinnerden, getuigden van
een hemelse welluidendheid, die wel
eens in tegenspraak was met de soms
mannelijke hardheid der handen.
Maar de Zusters drukten haar stem
pel op menig jong leven. Francisco,
Elisia, Antoinette, Theodoor, Huber-
tha, Petrus Canisius, Helena, Medar-
dus en nog zovele tientallen anderen
hebben, de ene keer met meer, de an
dere keer met minder succes gepoogd
haar leerlingen het abc der le
venswijsheid bij te brengen.
MEN DUIDE het ons niet ten kwa
de, dat wij op onze pelgrimage
slechts de „bewaarschool" hebben
aangedaan en ons bezoek tenslotte
beperkt hebben tot de statie aan de
Pelikaanstraat, waar achter de hoge
vensters het kloosterlijk leven nog
een rustpunt was in een drukke om
geving. De schel aan de door-de-
weekse deur klonk nog even brutaal
geworden te zijn. Op die grond zijn
in 1847, op het feest van Sint Pieter
en Paul, de zusters begonnen. Heel
schuchter en zonder demonstratief
vertoon. Theophila, Begga en Celini
waren de drie liefde-nonnen, die in
de armoede van een huisje aan de Ro
zengracht nu Van der Werffstraat
geheten haar werk begonnen. Wie
nu de scholencomplexen ziet en het
materiaal, waarvan het onderwijs zich
kan bedienen, kan zich moeilijk voor
stellen hoeveel persoonlijke offers de
eerste zusters zich moesten getroosten
om al werkend aan de kost te komen.
Een afscheid als dit is weer eens no
dig om te beseffen, dat het katholiek
onderwijs juist aan de religieuzen de
meeste verplichtingen heeft. Leiden
kende in 1847 nog geen parochies, de
pastoors van de staties improviseer
den op eigen gelegenheid, maar zij
dankten de hemel, dat er ergens van
daan zusters kwamen opdagen om het
onderwijs op zich te nemen. Een pas
toor mocht dan eens op gespannen
voet staan met een moeder-overste
(en hij moest natuurlijk altijd de ver:
liezer zijn) zonder de zusters zou hij
op een kwalijke manier geherderd
hebben. „De inrichting van Liefdadig
heid van R.K. Scholen te Leiden", on
der welker auspiciën de zusters heb
ben gewerkt, mag zich verheugen op
een tiental scholen, waarvan de laat
ste aanwinst het Agnes-lyceum onder
Zuster Augustine aan de Oude Vest
is, een bekroning mede van het werk
der zusters.
In honderd jaar heeft het onderwijs
zich enorm gewijzigd. Traditionele
systemen verdwenen en de destijds
heel gerbuikelijke scheiding tussen
burger- en armenschool werd geluk
kig afgeschaft. Maar de Liefdezusters
bleven de nijvere bijen, die in haar
kloosterkorf met ruisende rokken en
ritselende rozenkransen het zoemend
gerucht maakten rond de koningin,
die zij Moeder noemden.
zoen weer begint, zullen klooster
In verschillende parochies van Leiden
zullen de zusters gemist worden: haar
lichte stemmen in de kindermis, veel
te hoog voor de jongens van de mees-
ter-school, haar zin voor orde en net
heid en haar hulp bij alle mogelijke
evenementen. Een eerste H. Coipmu-
nie was vroeger niet mogelijk geweest
zonder het pieus tinkelende belletje
van de zuster, een processie kon in de
kerk niet gehouden worden, als de
zusters niet de gebruikelijke attribu
ten maagdepalmen, vrome spreu
ken en hele meters lint in alle moge
lijke kleuren geleverd hadden.
Toen er vroeger in de oude Mon Pè-
rekerk nog een kindsheidsprocessie
werd gehouden, waren het de zusters,
die van de eerste de beste Leidse
kwajongen een glanzende neger, een
rare chinees of een hoog-heilige paus
of bisschop wisten te maken. Zij had
den er een prachtig gevoel voor om
uit de weelderige jongensschare mar
telaars en belijders te kiezen, om van
het maagdenkoor van de meisjes
school maar niet te spreken.
Dat alles hebben wij overdacht tij
dens onze pelgrimage, en toen wij
nog eenmaal het de huidige eerwaar
de moeder, zuster Pauline, door het
klooster wandelden, beving ons een
zekere weemoed om het afscheid, dat
komen zou Ooit zijn wij, en voor en
na ons vele anderen, misdienaar ge
weest in de oude kapel, die nu door
een fraai en modern godshuis vervan
gen bleek te zijn. In de vroegere ka
pel, traditioneel rooms ingericht met
deftige polychrome beelden en de
doordringende geur van wierook, zijn
wij als kind in huis geweest: in zwar
te, gele, rode of blauwe toog, al naar
gelang het feest. Menigeen bewaart
nog zijn herinnering aan de cherubs-
zang der nonnen onder leiding van
zuster Medardus, de bekende zuster
van het nog meer bekende Kerstdo
zijntje, en in dit „in memoriam" mo
gen wij niet voorbijgaan aan zuster
Cunegonda, tot voor kort de kosteres,
die met haar zware stem de dirigente
was van het liturgisch ritueel, dat
zich met en rond de misdienaars
en scholen door haar verlaten zijn. op gymschoentjes en by grote plech-
(Foto: Jac. de Groot)
tigheden met witte handschoenen aan
afspeelde.
Zo zouden wij door kunnen gaan,
en de namen kunnen noemen van de
ruim veertig nonnen, die nog binnen
de kloostermuren op haar eigen ma
nier huishouden. Ieder heeft er zijn
taak gehad, tot de koffiezuster Carla
toe. Maar voor één moet nog een uit
zondering gemaakt worden: voor zus
ter Zita, die 29 juni jongstleden de
dag beleefde, dat zij 49 jaar geleden
naar het Leidse klooster kwam en die
sedertdien vergroeid is met de Sleu
telstad. Haar gouden jubileum als
Leidse zuster in de Pelikaanstraat zal
zij niet meer vieren, maar aan haar
blijft vooral de herinnering van de
kinderen, die in de barre nood van de
oorlogsjaren door de Zusters van
Liefde geholpen werden.
klooster van de Liefdezusters is
niet zonder zin gebleken. Ontmoetten
De afscheidsavond, die de meisjes sen, de eerw. zusters van het St.
van de St. Barbara ULO vrijdag
avond in de Grote Burchtzaal gaven
mocht zich verheugen in een grote
belangstelling van de zijde van de
ouders.
Voorts zagen wij onder de aanwe
zigen deken Haring, de wethouder
van Onderwijs, de heer Van Schaick,
de rijks-inspecteur, de heer Machiel-
wij haar dertig jaar geleden nog in de
oude kledij, dat wil zeggen: de hoof
den gestoken in kappen, die als oog
kleppen moesten werken, thans heb
ben wij haar ontmoet als zusters, die
met „open vizier" de wereld hebben
leren inkijken. Daarin school voor ons
de symboliek, dat de zusters, nu het
onderwijs met een gerust hart aan le
ken kan worden overgedragen, ook
de andere noden rond zich heen heb
ben gezien. Wellicht is dat de aanlei
ding geweest, dat zij zich nu op an
der sociaal werk gaan toeleggen en
dat zij dientengevolge de Sleutelstad
moeten verlaten. In die geest zal er
slechts weemoed en geen verdriet
zijn.
Zondag 13 juli neemt katholiek Lei
den afscheid van de Zusters. Duizen
den malen hebben zij een wens bij
verjaardag, huwelijk of priesterfeest
bij en door de kinderen thuis be
zorgd. Haar zij nu deze wens meege
geven, dat zij in haar ander werk
meer dan honderdelf jaar anderen tot
steun zijn in de geest van haar naam:
ZUSTERS VAN LIEFDE.
Haarlem, 12 juli 1958.
WIM HELVERSTEIJN.
In Den Bnrcht hebben de leerlingen
van de Mariaschool aan de Haarlemmer
straat afscheid genomen van de Zusters
van Liefde, die sinds mensenheugenis aan
de school verbonden z(]n geweest. Na
een programma van zang, dans en voor
dracht heeft Judith van Egmond aan
zuster Jacoba, hoofd van de school een
enveloppe met inhoud aangeboden. An
dere meisjes overhandigden de vertrek
kende zusters enige aardige en nuttige
geschenken, waarvan deze foto een beeld
Gistermiddag om 2 uur begon in
de zaal van De Burcht een festijn
voor ongeveer 300 verkeersbriga
diertjes één jaar „verkeerserva-
ring" achter de rug van 10 ver
schillende Leidse lagere scholen en
12 7 andere jongens en meisjes, die
het verkeersexamen hebben afgelegd
en daarbij geen enkele fout maakten.
De verkeersbrigadiertjes kregen bij
deze gelegenheid een keurig uitge
voerde oorkonde aangeboden en het
speldje voor Veilig Verkeer.
De jeugdige verkeersspecialisten
werden allereerst verwelkomd door
de rijksinspecteur voor het lager on
derwijs in de inspectie Leiden en
tevens voorzitter van de bond voor
Veilig Verkeer te Leiden, de heer J.
Machielsen. Direct daarop vielen de
jongelui al meteen met hun neus in
de boter, want er werd een film ge
draaid, weliswaar een met een op
voedkundig tintje, maar* toch ook
UITSLAGEN DIPLOMA-ZWEMMEN
Uitslagen van de gisteren gehouden
examens in de Leidse „Overdekte":
Diploma A: Eduard Schilleman de Vos,
Sjaak Zwaan, Jan Willem van Zomeren,
Rijk Loyendijk, Hans Hennes, Winnie
Kedde, Marleen Eysink Smeets, Conny
Zwaan, Elsje van der Vijver, Cora van
Oosten. Elske van Praag, Charlotte
Eysink Smeets, Nora van Dee, Yvonne
Cornelisse, Margriet Verhoef, Corry
Duivenvoorden, Liderwijde E. Kaizer,
Willy v. d. Putten, Els Sommeling, Ma
ria Molenkamp, Beatrijs Hillebrandt,
Marian van Vliet, H. v. d. Have, Lex
Groote, G. J. Brandsma. Theodora Fop
pen, Ingrid Tesink, Yvonne Tesink, An
neke de Windt, Hans Lut, Ronny Har-
teveld, Elisabeth van Abswoude, Frank
Ouwerkerk, Jolijte Sepers, Ineke de
Ridder, Ingrid Mulder, Ria van Hooi
donk, Cris Peetsold. Johan Ober, Fiepje
v. d. Ameete, Frans Klaassen, Jacoba
S. van Gent.
Diploma B: Cornelis de Gier, Robert
Sannes, Jenny Glasbergen, Evertje D. v.
Duin, Anneke Sepers, Alfred Speyer,
Anandi Teeuw, Anna Helena Kralt, Jo
ke Scheffers, Bert Homberg, Anneke
Burgerhout, Dik Florijn, Maarten Kon
ter, Janneke v. Wickevoort-Crommelin.
Maartenshuis en vele docenten van
de St. Barbara-scholen.
De fleurige programma's, die ieder
van een aparte kaft-tekening waren
voorzien, gaven al direct een in
druk van de grote zorg, die aan deze
avond was besteed en de verwach
tingen werden niet beschaamd.
Als conférencières traden op een
in telkens wisselend costuums gesto
ken tweeling, die op keurige wijze
op rijm en maat de verschillende de
len van het programma bij het pu
bliek inleidden.
Een viertal declamaties werden vlot
voorgedragen, gevolgd dor een sier
lijk ballet op de walsmuziek van
Franz Léhar's Wein, Weib und Ge-
sang, terwijl een serie keurig uitge
voerde acrobatische toeren van „De
slappe Levendalers", met muzikale
begeleiding van de heer Rijnbeek,
het programma voor de pauze afslo
ten.
Na de pauze volgde een aardige
één-acter „De Muurschildering",
waarna de voorzitter van het ouder
comité namens de ouders een dank
woord richtte tot de eerw. zuster
Thereseline en de docenten, niet al
leen voor hetgeen zij de meisjes had
den bijgebracht aan kennis van de
schoolvakken, doch ook voor de op
voeding voor het verdere leven, die
zy de meisjes hadden meegegeven.
Hij liet dit dankwoord vergezeld
gaan van een stoffelijk blijk van
waardering in de vorm van een fraai
uitgevoerde medaillekast voor de
school.
De avond werd besloten met een
Duits zangspel onder de begeesteren
de leiding van de heer Van Schie,
waarbij de heer Rijnbeek op enthou
siaste wijze de piano-begeleiding ver
zorgde. Het geheel kwam over het
voetlicht op een wijze, die bij de aan
wezigen zeker niet de vraag deed rij
zen: „Warum ist es am Rhein so
schön?", maar op overtuigende wijze
aantoonde, dat nog steeds van het
Duitse lied „beim Rheinischen Ma-
del und Rheinischen Wein" een beko
ring uitgaat, welke ook ons nuchtere
Hollanders kan meeslepen.
Aan het einde van de avond richt
te Zuster Thereseline een zeer kort
dankwoord tot de meisjes en de do
centen, die zoveel hadden bij gedra
gen aan het welslagen van deze bui
tengewoon geslaagde afscheidsavond.
De ENIG complete opleiding.
Kon. Erk. Pitmanschool
PLANTSOEN 65 TEL. 26558
(Advertentie)
als dertig jaar geleden, de behoed-1 weer leuk genoeg om niets ervan te
zaamheid, waarmede de deur werd ge- willen missen; hij heette „Carolien-
opend, bleek een historisch gebaar 1 tje" en leerde hoe je veilig en wel
bij de knipperbollen aan de overkant
kunt komen.
De wethouder van onderwijs, de
heer J. C. van Schaik, reikte vervol
gens de brigadiertjes de oorkonden
uit, nadat hij de jongens en meisjes
had geprezen om hun waardevol aan
deel in de verkeersveiligheid. Hij had
hen dikwijls aan het werk gezien en
het ging altijd prima. De heer Ma
chielsen zorgde ervoor, dat de scho
liertjes allen een speldje kregen. Een
frisse tractatie maakte de drukkende
atmosfeer in de overvolle zaal wat
dragelijker. Toen eenmaal de lichten
weer waren uitgegaan voor de films
van de middag Charley Chaplin
in „Een nachtje uit" en Stan Laurel
en Olivier Hardy in „Een dagje uit"
bestond er geen hitte meer, maar
dreunde de zaal alleen nog maar van
het gillen en lachen van de genie
tende kinderen.
BOEKHANDEL BN DRUKKERIJ
vJi. E. J. BRELL, LEIDEN.
Uit het op de vergadering van
aandeelhouders der n.v. boekhandel
en drukkerij vJl E. J. Brill, Leiden,
uitgebracht jaarverslag blijkt, dat
1957 een gunstig jaar geweest is. De
verspreiding van wetenschappelijke
boeken, die door de vennootschap
worden uitgegeven, is over de gehele
wereld toegenomen.
Men hoopt in de naaste toekomst
met de bouw van een nieuw bedrijfs
pand te kunnen beginnen om ver
dere uitbreiding van het bedrijf mo
gelijk te maken.
Miss Laura tussen haar Lfeldse col
lega's na het beëindigen van het
vierdaagse festijn.
