Op Sumatra noemt men dat „bescherming"
Alle Nederlandse bedrijven in Indonesië
thans onder „controle"
Uitgewezen toch doorwerken
Nederl* maatregel inzake
Indonesische tegoeden
Pastoor A. Hennekens
plotseling overleden
GRATIS Koopuur
B. DE KONING
't Munitie-depot
te Bandoeng
De KP.M.-vloot ligt stil in de havens
Geen kerstboom, toch lichtjes
Kerstboodschap
van de Paus
DINSDAG 10 DECEMBER 1957
49ste JAARGANG No. 14281
„Controle",
„bescherming"
Directeur: C. M v. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L. C. J ROOZEN
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUREAUX: PAPENGRACHT 32
of „overname" I
Telefoon: Directie. Aboon. Drukkerij 20935: Redactie 25594 en 20015; Advertenties 20826 Giro 103003 Abonnementsprijs t 0.59 p.w., f 2.55 p.rand.. f4.50 p.kwart Franco p.p f8.Advertenties: 14 et p. m.m. Telefoontjes f 1.50
Garoeda beheert eigendommen van K LM.
Alle Nederlandse cultuurondernemingen, bedrijven en fabrieken in Indo
nesië zijn onder controle van de Indonesische regering gesteld. Dit geldt
ook voor cultuurbedrijven met gemengd Nederlands-Indonesisch kapitaal.
Een besluit van deze inhoud is gisteren in Djakarta bekendgemaakt door de
minister-president Djoeanda, die tevens minister van Defensie en centraal
militair gezaghebber is.
Meegedeeld werd dat het beheer over de cultuurbedrijven overgedragen
zou worden aan het ministerie van Landbouw.
Alle employé's, met inbegrip van de directie, staf cn arbeiders moeten aan
de namens de minister van Landbouw verstrekte prders gehoorzamen. Ob
structie of handelingen, welke aan deze cultuurbedrijven die in de be
kendmaking „vitaal" worden genoemd schade ouden kunnen toebren
gen, zijn verboden.
Uit de verklaring van Djoeanda blijkt niet of de bedrijven nu „genationa
liseerd" zijn, maar de minister van Landbouw, Sarwo, heeft vandaag ver
klaard, dat de regeringscontrole nog geen nationalisatie betekent.
OM ERGER TE VOORKOMEN.
Nederlandse plantagehouders heb
ben volgens „Asss. Press" de maatre
gel van premier Djoeanda toegejuicht.
Volgens hen zal het besluit ernsti
ge incidenten voorkomen. Zij vertel
den dat in sommige gevallen arbei
ders Nederlandse directeuren uren
lang hebben opgesloten en hen daar
na onder gejoel gedwongen hebben
naar huis te lopen, omdat zij hun wa
gens moesten achterlaten.
Ondanks het regeringsbesluit zijn
gisteren toch weer heel wat bedrij
ven door het Indonesische personeel
„overgenomen".
Maandagmiddag gebeurde dit met
de industriële handelmaatschappij
Gebr. Van Swaay. Op het hoofdkan
toor in Djakarta zijn, aldus het ANP,
een rode en een roodwitte vlag gehe
sen. Ook de fabriek van vleeswaren
van de firma Jenne en Co. te Dja
karta werd door de arbeiders „bezet".
Volgens „Ass. Press" heeft ook het
personeel van het reisbureanu, „Ni-
tour" het heft in handen genomen.
De banken in Djakarta waren
maandag gesloten. Ook het bankper
soneel heeft opdracht gekregen het
werk normaal voort te zetten en de
regeringsorders strikt op te volgen.
Ujt bij een in Amsterdam geves
tigde handelmaatschappij binnenge
komen berichten blijkt, dat op de
kantoren van de in beslag genomen
maatschappijen bijna overal een In
donesiër is toegevoegd aan elk bu
reau, waaraan een Nederlands perso
neelslid werkt.
„BITTERE RUST
Dl AMERIKAANSE MINISTER
van buitenlandse zaken, Foster
Dulles, heeft een speciale deskundige
naar Djakarta gestuurd om daar eens
poolshoogte te nemen, want uit de
berichten, welke hij van de Ameri
kaanse ambassade te Djakarta krijgt,
kan hij niet wijs worden.
Wij begrijpen dat volkomen, want
de Amerikaanse ambassade kan al
leen maar berichten, wat zij waar
neemt en te horen krijgt. En dat is
zo'n verwarrende chaos van maat
regelen en tegenmaatregelen,
0 waaraan niemand zich schijnt
te storen, dat men zelfs ii
Djakarta er geen wijs uit kan wor
den. In grote lijnen schijnt de situatie
wel zó te zijn, dat na de onbekookte
aankondiging van de uitwijzing der
Nederlanders allerlei onverantwoor
delijke elementen de bedrijven der
Nederlanders zijn gaan „overnemen".
Dat dit spaak moest lopen, zag zelfs
de regering van Djakarta in en daar
om heeft men thans de maatregel
uitgevaardigd, dat alle Nederlandse
bedrijven onder regeringscontrole
zijn gesteld. Of het veel zal helpen
is een andere vraag. Op Sumatra en
andere buitengewesten hebben de
militaire commandanten, die daar de
macht in handen hebben, uit voor
zorg alle Nederlandse bedrijven on
der „militaire bescherming" geplaatst.
Of „controle" en „bescherming" op
gevat moeten worden als middelen
om erger te voorkomen, of als een
voorbereidende stap tot de uiteinde
lijke confiscatie, zal de toekomst
moeten leren.
In ieder geval beweren Indonesi
sche ministers, dat de regeringscon
trole nog geen nationalisatie bete
kent. Men wil liefst alles zo door
laten gaan als tot nu toe om onher
stelbare schade aan de Indonesische
economie zoveel mogelijk te voor
komen.
Op Sumatra zijn volgens berichten
vele kantoren niet in bezit, maar „in
bescherming" genomen.
Deze maatregel zou gericht zijn te
gen eventuele acties door de vakbon
den.
Op het kantoor van de maatschap
pij in Medan wordt het Nederlands
personeel beschermd door een Indo
nesische officier.
In Medan is het overigens rustig.
Vrouwen en kinderen, die willen ver
trekken, krijgen de gelegenheid naar
Singapore te reizen
Middenstanders uitgewezen.
De provinciale immigratiedienst
van Noord Sumatra te Medan heeft
aan alle Nederlandse middenstan
ders in dat gebied, o.a. aan winke
liers, eigenaren van fotozaken e.d.,
opdracht gegeven, Indonesië te verla
ten. Dit bevel is eveneens gegeven
aan die Nederlanders, wier bestaan
in hoofdzaak afhankelijk is van fi
nanciële steun van de Nederlandse
regering.
DE K.LJVf. IN INDONESIë.
De KLM-kantoren in Djakarta, Pa-
lembang, Bandoeng, Soerabaja en Me
dan zijn thans in beheer gegeven aan
de Indonesische luchtvaartmaatschap
pij Garoeda, die ook de zorg voor de
overige KLM-bezittingen in Indonesië
op zich heeft genomen, waaronder
het hotel „Transaera" in Djakarta en
de woonhuizen van het stafpersoneel
van de KLM in de vijf genoemde ste
den.
De hangars van de 'KLM op het
vliegveld Kemajoran van Djakarta,
waarin reservemotoren zijn opgesla
gen, zijn overgenomen door de In
donesische luchtmacht.
Uit de passage-afdeling van het
KLM-gebouw in Djakarta is gisteren
de bronzen beeltenis van wijlen ar.
Plesman verwijderd. Ook zijn be
roemde leuze „Airocean Unites All
Peoples", die met gouden letters op
de panelen was aangebracht, is weg
genomen.
„Bijzondere
vergunningen
Officieel wordt meegedeeld:
De Nederlandse regering heeft be
sloten in de sector van het financiële
verkeer met Indonesië terug te ke
ren tot het systeem van de „bijzon
dere vergunningen" en het systeem
van de algemene vergunningen, tot
nu toe geldend, te verlaten.
De consequentie van bovengenoem
de maatregel is, dat voor beschikking
over tegoeden hier te lande voor on
derdanen van Indonesië steeds een
aparte vergunning nodig is. Het doel
van deze maatregel is snel te kunnen
ingrijpen indien de ontwikkeling van
de verhouding tussen Nederland en
Indonesië dit noodzakelijk maakt. Het
ligt voorshands in het voornemen nor
male transacties te doen doorgaan.
Door deze Nederlandse maatregel
wordt thans toezicht ingesteld op In
donesische rekeningen bij Nederland
se banken. Al degenen, met inbegrip
van de rechtspersonen, die onderwor
pen zijn aan de Indonesische devie-
HAZERSW0UDE (Gr.)
Gisteravond, vóór de aanvang van
de Avondmis, is plotseling overleden
de zeereerw. pater Avertanus Henne-
Dq Indonesische minister van land- kens O.C.D., pastoor van de Carme-
bouw, Sadjarwo, heeft vandaag voor
speld, dat er in de komende maan
den een productievermindering zal
plaats hebben. Hoe weet die minis
ter dat zo precies; wat een knappe
kop! Iedereen had hem dat van te
voren kunnen vertellen. Het zal „bit
tere rijst" worden voor de Indonesiër.
lietenkerk te Hazerswoude-Groenen-
dijk.
Voor omstandigheden van dit ver
scheiden en de levensloop van de zo
plotseling ontslapen herder van de
Groenendijk, verwijzen wij naar een
beschouwing, elders in dit blad.
Rustig.
In Djakarta was het ook maandag
rustig. Er werden geen incidenten
tussen Nederlanders en Indonesiërs
gemeld.
Voor de kantoren van de diploma
tie missie in Djakarta stonden maan
dag honderden Nederlanders in de
rij om de papieren voor hun vertrek
uit Indonesië in orde te maken.
De Indonesische communistische
partij gaf maandag een verklaring
uit, waarin opgeroepen werd tot
voortzetting van de actie om de bron
nen van het Nederlandse economische
potentieel te verlammen en er een
bron van kracht voor de Indonesi
sche economie van te maken.
MAANDAG:
voor Katwijk en Noordwijk:
van 11 tot 11.30 uur
„stempel 5"; en van
3.30 tot 4 uur „stempel
F";
voor Leiden en Rijnsburg:
van 3.30 tot 4 u. „stem
pel F".
Elke dag één uur
GRATIS KOPEN
KOOPT U RIJK
Leiden
Noordwijk
GOEMAAT
Katwijk Rijnsbure
zenwetgeving, zullen zich thans moe
ten wenden tot de Nederlandse Bank
voor een vergunning om te beschik
ken over rekeningen in Nederland.
Hieronder vallen Indonesische ingeze
tenen, Indonesische ondernemingen
en ook de Indonesische regering.
Naar de correspondent te Bandoeng
via de PJ.A. meldt, zijn er bij de
hevige ontploffingen in de munitie
bergplaats van het leger op Bodjong
Koneng te Bandoeng, geen slachtof
fers te betreuren.
Majoor Nawawie Alief, woordvoer;
der van het militaire commando in
West-Java, heeft medegedeeld, dat
er tot nu toe geen tekenen zijn diedelsbetrekkingen met Nederland
er op wijzen, dat de ontploffingen I verbroken zouden worden. Oost-
aan sabotage zou zijn te wijten. Men Duitsland is bereid de Nederlanders
wijt de ontploffing aain de hitte van op elk gebied van de invoer te ver-
de zonnestraling. J vangen, aldus de persdienst.
ZAL DUITSLAND DE HANDEL
OVERNEMEN?
De tweede voorzitter van de Indo
nesische Kamer van Koophandel, de
heer Subchan, is naar Europa ver
trokken om een regeling te treffen
voor het overbrengen van de Indone
sische handelsbetrekkingen met Ne
derland naar West-Duitsland.
De Indonesische nationale persdienst
heeft gisteren gemeld, dat Oost-
Duitsland bereid is Indonesië te hel
pen als het de handelsbetrekkingen
met Nederland afbreekt.
Walter Hochmuth, een Oostduitse
handelsvertegenwoordiger in Djakar
ta, heeft volgens dit bericht ver
klaard, dat Oost-Duitsland bereid is,
de Nederlandse vliegers van de Ga-
ruda Indonesian Airways te vervan
gen, als zij teruggetrokken zouden
worden. Voorts wil Oost-Duitsland
alle faciliteiten aan Indonesische stu
denten verlenen, die de Nederlandse
universiteiten verlaten.
Hochmuth legde er de nadruk op,
dat Indonesië niet behoefde te twij
felen aan de gevolgen, als de han-
Vele schepen konden
uitwijken
Zes schepen van de KPM zijn gis
teren in Penang (Noord-Malakka)
aangekomen. De gezagvoerder deel
den mede van de gewone vaarroute
te zijn afgeweken in verband met de
anti-Nederlandse campagne in Indo
nesië. De pasagiers, die geen van al
len paspoorten hadden, kregen geen
toestemming de schepen te verlaten.
De gezagvoerders wachten thans op
orders uit Amsterdam.
Een van deze schepen was de
„Janssens", waarvan de kapitein ver
telde, dat hij een van de vijf Indo
nesische soldaten zich zich onder de
passagiers bevonden, een geladen
stengun had afgenomen.
De „Kampar" van de Koninklijke
Paketva&rt Mij. is maandagavond te
Singapore aangekomen met 200 Ne
derlandse en Indonesische passa
giers.
In totaal zijn ongeveer 1.000 In
dische passagiers van meer dan 20
Werkloos in de haven.
Gisteren lagen er in de haven van
Tandjong Priok lö schepen van de
KPM werkloos aan de kaden van de
KPM, waar anders grote bedrijvig
heid heerst. De kaden waren volko
men uitgestorven. De 15 schepen wor
den bewaakt door Indonesische ha
venarbeiders.
De Nederlandse officieren van de
KPM mogen hun schepen niet verla
ten.
Bij de buitenlandse schepen wordt
normaal gewerkt.
JAPANSE SCHEPEN GEVRAAGD.
Indonesië heeft nu officieel aan Ja
pan om scheepsruimte gevraagd. Dit
heeft de Japanse minister van Ver
keer in het parlement meegedeeld.
De schepen moeten dienen ter ver
vulling van de verbindingen, die door
Nederlandse schepen in Indonesië
werden onderhouden.
Een woordvoerder van de Japan
se regering heeft medegedeeld, dat
Japan in deze aangelegenheid „voor
zichtigheid" zal betrachten teneinde
de betrekkingen met Nederland niet
in gevaar te brengen.
Volgens radio-Djakarta heeft de
Nu het Kerstfeest weer met rasse schreden nader komt, viert de kerst
boom weer hoogtij, zowel in n'atura als op allerlei afbeeldingen. Lang niet
overal echter zal men een afbeelding van een kerstboom aantreffen van de
gigantische afmetingen als die in Frankfort aan de Main in Duitsland. Hier
heeft een grote technische industrie een bepaald aantal vensters van haar
administratiegebouw doen verlichten, zodat elke avond tegen de hemel een
enorme kerstboom staat afgetekend.
Navo heeft er niets
mee te maken
In een niet-officiële verklaring aan
de pers in de V.S. heeft de Indonesi
sche ambassade te Washington giste
ren medegedeeld, dat de boycot van
Nederlandse belangen in Indonesië zal
worden uitgevoerd met strikte in
achtneming van de mensenrechten.
De verklaring bevatte tevens de
waarschuwing, „dat enigerlei daad
van inmenging door de Navo in het
geschil met Nederland zal worden
uitgelegd als te zijn gericht tegen de
vrijheid van de volken van Azië en
Afrika".
Tenslotte wordt gezegd, dat het
toezicht van de Indonesische rege
ring door middel van een admini
stratieve controle op de Nederlandse
ondernemingen, noch confiscatie, noch
nationalisatie betekent.
In de verklaring wordt er de na
druk op gelegd, dat de veiligheid van
leven en eigendom van Nederlandse
onderdanen volledig wordt gegaran
deerd door de Indonesische regering.
Z. H. de Paus zal dit jaar zijn Kerst
boodschap tot de gehele wereld op
zondag 22 december te elf uur uit
spreken.
Radio Vaticana zendt de toespraak
uit; verschillende radiostations nemen
het programma over. Ook de K.R.O.
zendt de Pauselijke Boodschap zon
dag 22 december uit.
Dil nummer bestaat uit 10 pagina's
(Geldig van dinsdagavond tot
woensdagavond. Opgemaakt te
11.15 uur.)
MEER WIND
Overwegend zwaar bewolkt met
plaatselijk regen of sneeuw.
Aanvankelijk lichte vorst tot
temperaturen om het vriespunt,
later in de zuidwestelijke helft
van het land iets zachter. Mati
ge tot krachtige wind tussen
1 zuid en oost.
KPM-schepen in de haven van Sin- regering van Oost-Duitsland het zen-
J den van piloten na-ar Indonesië aan
geboden ter vervanging van Ned. per
soneel.
ZUID-AFRIKAANSE HULP.
De minister van binnenlandse za
ken van Zuid-Afrika, dr. Eben Don-
ges, heeft gisteren bekend gemarkt,
dat de regering van Zuid-Afrika
heeft besloten, voor 1000 Nederlan
ders, die uit Indonesië worden uitge
wezen, de mogelijkheid te openen,
een bestaan te vinden in Zuid-Afrika.
gapore gestrand, en volgens een
woordvoerder van de KPM bestaat
er geen vooruitzicht, dat zij in de
nabije toekomst zullen kunnen ver
trekken. Intussen zijn zij „gast" van
de maatschappij.
Naar verluidt, hebben de Indone
sische autoriteiten in Singapore de
KPM benaderd over het „vasthou
den" van de Indonesiërs in deze ko
lonie. De KPM antwoordde, dat nog
steeds op instructies uit Amsterdam
wondt gewacht
Op de grens van
vorst en dooi
Met noordwestelijke winden is de
koude polaire lucht verder Europa
binnengedrongen. In Scandinavië
vroor het vannacht plaatselijk 15
graden, in Denemarken 9, in Duits
land en Engeland 3 tot 8 graden.
In ons land veroorzaakte een klei
ne storing vannacht nog enkele bui
en, waardoor de afkoeling werd ge
temperd. Hier en daar kwam de tem
peratuur even beneden het vries
punt. Een oceaan-depressie, die ten
westen van Schotland is gelegen,
breidde zich uit in de richting van
Ierland en Zuidwest-Engeland. Aan
het frontenstelsel van deze depres
sie viel vanmorgen in Ierland regen
en natte sneeuw. Dit neerslaggebied
verplaatst zich langzaam in oostelij
ke richting. Het front, dat de koude
polaire lucht scheidt van de zachtere
oceaanlucht, en het neerslaggebied
aan het front zullen waarschijnlijk
juist in de omgeving van ons land
tot stilstand komen.
11 Dec. zon op 8.40; onder 16.31;
maan op 21.45; onder 11.19.
Hoogwaterstan den
11 Dec. v.m. 5.50; n.in. 6.10.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor
gen 7 uur luiden:
HELSINKI sneeuw —10C.
STOCKHOLM zwaar bew. —11
OSLO onbewolkt 9
KOPENHAGEN licht bew. 6
ABERDEEN
LONDEN
AMSTERDAM
BRUSSEL
LUXEMBURG
PARUS
BORDEAUX
GRENOBLE
NICE
BERLIJN
FRANKFORT
MUNCHEN
ZURICH
GENEVE
LOCARNO
WENEN
INNSBRUCK
ROME
AJAOCIO
geh. bewolkt 7
geh. bewolkt
2
regenbui
2
onbewolkt
1
zwaar bew.
4
onbewolkt
1
zwaar bew.
1
regen
3
onbewolkt
9
sneeuw
1
zwaar bew.
3
sneeuw
2
regen
3
hagelbui
3
onbewolkt
1
zwaar bew.
1
half bew.
1
regen
13
zwaar bew.
12
Korreltje
Houdt op met klagen, help dragen.