Een Nederlander heeft vreemde
REISGEWOONTEN
Oostenrijk uit de mode,
Zu/ltserland zeer in trek
„Ergens geweest te zijn", maakt hem
gelukkiger dan ergens te zijn(
Sl&t&eCein als kunstprodukt
DE LEIDSE COURANT
EN hoe heeft u het in uw vacantie gehad?"
Heeft n er wel eens op gelet, dat de mensen meestal deze vraag stellen, als ze graag over hun eigen
vacantie willen praten? Mijn buurman is in Majorca geweest met het vliegtuig van de KLM en hij is ijse-
lijk trots op deze onderneming, maar te wellevend om daar uit zich zelf over te beginnen; het zou ook erg
misstaan, zo maar als een opgewonden kind beginnen te ratelen over eigen belevenissen. Daarom wil hij
zich wel geduldig door dat verhaal van mij heen werken terwijl hij voor zich zelf al zijn reis aan 't sorteren is.
Hij hoort mij niet vertellen, dat de treinreis naar het land X met de hoofdstad zo vermoeiend is geweest.
Ik zou hem gerust kunnen zeggen, dat ik mijn toeristische uitspattingen zover heb gevoerd, dat ik de presi
dent van de republiek, die ik bezocht, vermoord heb. De welwillende glimlach zou niet van zijn gelaat ver
dwijnen.
.weet u wat daar een kopje koffie kost?
Men maakt
grote reizen
om dingen
te zien,
waarop men
in eigen
woonplaats
geen acht
slaat
Het romantische Italië
en de smoezelige Marianne
Maar eindelijk krijgt hij dan zijn kans. Mevrouw
zoekt intussen in haar tasje naar de zakjes met kiek
jes. Buurman trekt enige malen stevig aan zijn sigaar,
zakt wat onderuit en zegt: Majorca.... puf, puf,....
Majorcapufeen vreemd eilandpleqh-
tige pauze zwanger van zwoele romantiek
we konden er niet eens een gewoon Hollands kopje
thee krijgen.... alleen maar vino en daar hebben we
dan terdege van geprofiteerd.
Uit de beschrijving blijkt dan, dat de „Haasterman-
netjes" dat leuke stel, je kent ze wel, er óók waren
en dat zij met hun viertjes op een onvergetelijke
avond op een terrasje stevig wijn gedronken hebben
zonder het echter al te bont te maken. Het was
voorts erg warm in Majorca, gelukkig geen regen, en
dan waren er nog vissersboten, die overigens erg on
fris rokenmaar 't was wel: schilderachtigen
„liefelijk" ook.
LIEFELIJK
SINDS DE REISBUREAUS hun veelkleurige prospec
tussen uitgeven is het woord „liefelijk" waar het
om dalen, baaien, bossen, meren en dorpjes gaat sterk
in de mode gekomen. Het isook een gemakkelijk
woord, dat de spreker van de moeite ontslaat, naast
een beschrijving van zijn persoonlijke wederwaardig
heden ook nog aan een vermoeiende schildering van
de natuur te geven. De moderne Nederlander is daar
niet sterk meer in, ook al komen wij voort uit een ge
slacht, dat beroemd is om zijn landschapschilders.
Maar wij kunnen uit de beschrijvingen van buur
man wel opmaken, dat Majorca ((Spanje!) nog goed
koop is. Vijftien gulden per dag: eten en drinken in
begrepen, kom daar nü nog maar es om!
Cijfers van een reisbureau.
De begrippen duur en goedkoop spelen een belang
rijke rol in dé keuze van het land, waarheen de Ne
derlander met vacantie wil trekken. Dat blijkt ook
duidelijk uit de cijfers, die de Nederlandse Reisver-
eniging ons over de reis-gewoonten van de doorsnee
Nederlander verstrekte.
De portefeuille bepaalt de keus, Oostenrijk bijvoor
beeld, dat bekend stond als een „goedkoop land" heeft
de waarde van het toerisme leren kennen, de prijzen
zijn van lieverlee omhoog gegaan met het gevolg, dat
de stroom van toeristen naar het land is ingedamd.
Zo iets werkt langzaam bij de massa uit.
vrouw met een misprijzend gezicht haar kopje aan
de mond heeft gezet.
Zijn vrouw had trouwens ook gezegd toen ze thuis
achter hun lekkere bakkie e.egen zetsel zaten: „dat 't
ééns maar nooit wéér was geweest".
Italië daareentegen is hevig in de gunst volgens de
officiële cijfers.
Maar wat nog méér dan zon en bloeiende sinaasap
pelen doet de Nederlander naar Italië verlangen? De
vrouwen voeren romantische redenen aan; wij spre
ken thans over de categorie vrouwen, die nog niet de
trappen van het stadhuis heeft beklommen: de man
nen zijn er zo galant, en zij kunnen van die schattige
complimentjes maken.
MIJN KAPPER
MIJN KAPPER is nog in Oostenrijk geweest en hij
vertelt er een weinig somber over zoals zelfs het
zonnigste weersoverzicht uit zijn mond wat triest
klinkt.
Weet u wat ik voor een kopje koffie moest
betalen?
Hij laat de schaar even, rusten om het effect van
zijn woorden op mijn gezicht te bestuderen. Acht
schilling! Hij rekent mij voor dat dat ongeveer één
guldentwintig is in harde Nederlandse valuta.
Kijk, op zo'n moment krijg je een inzicht in de
reden, waarom Oostenrijk er uit gaat bij de Neder
landse toeristen. We kunnen ons voorstellen hoe zijn
DE ROMANTIEK
Deze uitspraak, geachte lezer of lezeres, hebben wij
opgetekend uit de mond van een secretaresse, die een
geheel jaar lang de eivlekken op het vest en de af
schuwelijke rood-blanwe stropdas en het gesnauwde
dictaat van haar baas moet verduren.
De Eugenio's, Aldo's en Giusseppe's met hun don
kere ogen, glimmend gepoetste schoenen en onberis
pelijk gesnedencostuutns, hebben hun hart veroverd.
Zij vohd het mieters om een kópje espresso te. drinken
in een trattoria en te luisteren naar die énige zanger,
die zo smeltend „per un baccin d'amore" kon zingen.
En het forum Romanum? vroegen wij belang
stellend.
Maar ik geloof, dat zij dat niet gezien had, of toch
welwaren, daa niet die ruïnes, die nog door de
Romeinen gebombardeerd zijn?
Italië was dus zeer in trek in de afgelopen zomer.
De meneer van de Reisvereniging geeft echter andere
redenen op: Italië is niet zo duur als men wel zou ver
wachten, en de mening, dat het niet beheersen van
de taal een handicap is, doet geen opgeld meer.
En daarmede zijn wij toch weer bij de lieftallige se
cretaresse terecht gekomen: de taal der liefde is im
mers internationaal.
Bergen.
Zwitserland is méér in de mode dan Oostenrijk, hoe
wel de beide landen op bergen kunnen bogen. Waar
om? In onze onmiddellijke omgeving vonden wij een
Helvetiafiel, die geen jaar overslaat het land van Wil
lem Teil en de schokvrije horloges te bezoeken.
Hij is de toerist, die steeds aan de andere kant van
de berg wil zien hoe het er daar uitziet. En als hij
begeleid dóór zijn trouwe metgezel de rugzak zich
door het puffende bergtreintje door tunnels en over
ravijnen laat trekken voelt hij zich als de jongen, die
droomde van een spoortrein, toen hij op zijn tiende
verjaardag een glaasje wijn teveel had gedronken.
Parijs blijft in tel. Horden vacantiegangers trokken
langs het graf van Napoleon, zij leunen over de mar
meren balustrade en luisteren naar de gids, die zegt,
dat „het een groot man was" en dat de lichtval in de
Döme zo bijzonder is. Zij gingen in het Louvre zaal in
zaal uit, hoewel zij het Rijksmuseum nog nooit van
binnen hebben gezien en zij vinden dat de glimlach
van Mona Lissa hen een beetje doet denken aan het
lachje van tante Klasien als zij zojuist voor een twee
de kopje thee heeft bedankt.
Anderen houden er meer van om de Franse sfeer te
proeven.
Zij zitten op terrasjes (wat is de citronade toch
duur) en zij lezen staande in de metro als een echte
Parisien hun France-soir.
REINHEID
REISQEU/OONTEN
Resumerend kunnen wij vaststellen, dat de meeste
toeristen, die wij spraken, in een ander land zochten
wat zij hier menen niet kunnen vinden.
De Nederlander is een moeilijke toerist. Hij en
zij ook is gehecht aan zijn kopje thee, zijn kruimi-
ge aardappeltje en zijn biefstukje. Het blijkt, dat „er
gens geweest te zijn hen gelukkiger maakt, dan ergens
te zijn." Zij maken dikwijls grote reiden om dingen te
zien, waarop ze in hun woonplaats geen acht slaan.
En toch gaan ieder jaar weer gevulde bussen over
de grens en denderen treinen beladen met toeristen
het land uit en beweegt zich een fille auto's naar den
vreemde. Het is een verschijnsel, dat er bij de reisbu
reaus de moed in houdt en dat ons stof heeft geleverd
voor deze na-zomerse overpeinzing.
Aldo, Mario en Eugenio zijn zo romantisch.
De reizigers voor Frankrijk voeren allen dezelfde
klacht aan: het is er zo groezelig. De vrouw van de
accouttant, die wij naar haar, belevenissen vroegen,
onthulde met afschuw, dat op de plinten van het bed
vingers dik de stof der eeuwen rustte. „Een verfje"
kan die stad ook wel gebruiken, vind zij. Ik met
de nadruk op ik zou er niet kunnen wonen. Na haar
grimmig requisitoir zette zij met een verbeten gelaat
de stofzuiger aan om de alle plinten in haar huiska
mer nog eens 'n extra beurt te geven op dit mo
ment besprong mij de gedachte, dat Frankrijk best
een minister-voor-schone-zaken zou kunnen gebrui
ken en dat een Hollandse huisvrouw voor dit werk
geknipt zou zijn. Onder het motto: het sop er over zou
zij de groezelige Marianne een ander aanzien geven.
Met de Cóte d'Azure was het n inder van het jaar.
Is het omdat Grace Kelly nu gelukkig getrouwd is,
trekt de zee niet meer?
„Te duur", zegt de meneer van de Reisvereniging.
Wel zijn nog duizenden met de zonexpres naar de ten
tenkampen getrokken, het is goedkoop en je bent er
in ieder geval eens helemaal uit.
Duitsland leent zich meer voor de kleine klusjesrei-
zen; automobilisten, die twee of drie dagen eens op
stap willen. De trek naar Duitsland van Nederlanders
echter staat niet in verhouding tot de aantrekkings
kracht die onze blonde duinen op onze oosterburen
uitoefenen. Oude liefde roest niet
Stiefkinderen van de Nederlandse toeristen zijn En
geland en Skandinavië. Het percentage toeristen dat
zich naar deze landen waagt is zo klein dat het prac- j
tisch te verwaarlozen is. Nederlanders zijn niet bang
voor een buitje regen, maar het mag niet in hun va
cantie vallen en genoemde landen hebben nu eenmaal I
de reputatie, dat zij regenachtig zyn-
De kunst van het vervaardigen
van aardewerk is reeds zeer oud en
verliest zich in de vroegste tijden
der mensheid. Potscherven zijn
steeds waar ze gevonden worden, 'n
bewijs, dat er mensen zijn geweest
ejb dikwijls uit tijdperken waarvan
ui| geen andere overlevering hebben
dan deze scherven.
In China is, volgens de als echt
bekende jaarboeken, de kunst van
het pottenbakken uitgevonden in 't
jaar 2698 vóór de aanvang van onze
jaartelling. Opgravingen in de oude
cultuurwijken van 't verre verleden
hebben reeds pottenbakkersfabrika
ten opgeleverd, die van een zekere
mate van kunstvaardigheid blijk ga
ven, zoals in Egypte, Babyion, Ninivé
en dergelijke. Ook de Grieken en
Romeinen kenden deze kunst en wis
ten haar tot bloei te brengen.
Het verschil tussen gewoon aarde
werk en pjrselein bestaat hierin, dat
bij porselein de glazuurlaag wel en
bij aardewerk niet met de kern is
samengesmolten. Voorts is porselein
min of meer doorschijnend en aarde
werk op enkele uitzonderingen na
niet.
Van porselein gaat door zyn fijn
heid en teerheid een zekere beko
ring uit, het geeft het idee van een
cultureel hoger product dan aarde
werk en daarom hebben velen er 'n
voorliefde voor.
Het vervaardigen van porselein is
ook door de Chinezen uitgevonden.
Men weet niet precies wanneer,
maar het moet tussen 185 vóór en
ongeveer 80 na Christus zijn geweest.
In het jaar 583 werden de porselein
fabrieken te King-^e-sjin tot keizer
lijke fabrieken verheven Hier werk
ten ruim een millioen mensen bij
meer dan 3000 porseleinovens.
De porseleinen toren
Het weelderigst bloeide deze tak
van nijverheid onder de keizers van
het vorstenhuis „Ming" (1368-1647),
een tijdperk waarin ook de beroem
de toren te Nanking ward gbouwd.
Deze toren heeft 'n hoogte van ruim
m. hoogte en telt 9 verdiepingen.
Het bouwwerk is bekleed met por
seleinen platen met een vijfkleurig
email.
Men maakte in China drie, als
het ware te onderscheiden soorten
van porselein die in kleur en siera
den onderling verschilden: één voor
e kei-er. een andere voor de man-
derijnen en een derde voor het volk.
Omstreeks de vijftiende eeuw kwam
het Chinese porselein door de Por
tugezen naar Europa en men be
grijpt, dat de voorwerpen toen tot
de zeer dure curiositeiten behoorden.
Eerste pogingen
Maar de Europese pottenbakkers
,aten niet stil en het Chinese porse
lein bewonderend, rijpte het plan
om dit na te maken. Reeds in 1470
werden te Venetië hiertoe de eerste
pogingen gedaan, echter zonder re
sultaat. Omstreeks honderd jaar later
bereikte men be< ?r? resultaten en
wel aan het hof te Florence, waar
hertog Frans I in samenwerking met
een Griek een soort porcelein wist
te vervaardigen, dat echter zachter
was dan het Chinese. Dit zogenaam
de Medici porselein werd beschil
derd met blauwe ol paarse voorstel
lingen. Producten hiervan zijn ech
ter nog schaars te vinden.
in 17U8gelukte het aan Johann
Friedrich Böttger om hard porselein
te vervaardigen. Hij zag de grote
mogelijkheden hiervan in en in 1710
volgde te Dresden de oprichting van
een porseleinfabriek, die echter zeer
spoedig verplaatst werd naar Meis
sen. Het duurde niet lang of in weer.
wil van de pogingen om het procédé
geheim te houden, lekte dit uit en er
ontstonden meer porseleinfabrieken.
Opkomst en bloei
Men is het er wel over eens, dat
de fraaiste Europese porselein om
streeks het midden van de achttien
de eeuw werd vervaardigd. De soe
pel te bewerken materie leent zich
bij uitstek tot uitbeelding van de
trivole vormen, die zo typisch zijn
voor die tijd. Veel bestond de pro
ductie uit beelden en beeldjes. Aan
vankelijk werden vooral de beschil
deringen op Chinees en Japans por
selein nagemaakt, maar spoedig
kwam men tot een geheel eigen stijl,
zoals bloemen, vogels en landschap
jes.
Geruime tijd bleef het porselein
van Meissen de toon aangeven, het
geen hoofdzakelijk zijn oorzaak vond
in de geniale schilder Höroldt en de
modelleur Kandler, die door hun ar
tistieke werkzaamheden voor de
roem van Meissen zorgden.
Sèvres en Weesp.
In de achttiende eeuw beschikte
Europa over een ?root aantal porse
leinfabrieken in verschillende lan
den. Stuk voor stuk leverden deze
prachtig en artistiek werk, dat ook
nu nog grote waarde heeft. Van deze
fabrieken willen we nog noemen de
beroemde koninklijke porseleinfa
brieken te Sèvres in Frankrijk,
eigendom van koning Lode wijk XV
persoonlijk. Grote Franse kunste
naars waren aan deze fabriek ver
bonden en leverden htm ontwerpen
voor ettelijke fraaie kunstvoorwer
pen, die de roem van Sèvres over
Europa verbreidden.
De vervaardiging van hard porse
lein in Nederland begon omstreeks
1758 met de stichting van een fa
briek te Weesp, door de graaf van
Gronsveld Diepenbroik. Aan deze fa
briek werkten hoofdzakelijk Franse
kunstenaars. Deze fabriek bleek 'n
kort leven beschoren, want zij werd
in 1771 reeds opgeheven. Dominee
J. de Mol te Oud-Loosdrecht kocht
het materiaal, waarmede hij ging
experimenteren. In 1774 werd zijn
fabriek te Oud-Loosdrecht geopend.
Het Loosdrechts porselein is bekend
om zijn blankheid en om zijn deco
raties. In 1782 werd ook deze fabriek
gesloten. Het wilde niet vlotten met
de porseleinfabricage in Nederland.
Toch wilde men het nog eens probe
ren en in 1784 werd te Ouder-Amstel
met het Loosdrechtse materiaal een
nieuwe fabriek geopend, die porse
lein vervaardigde, dat zeer veel op
het Loosdrechtse porselein geleek.
Maar ook deze fabriek, die inmiddels
was verplaatst naar Nieuw-Amstel,
kon het niet volhouden en werd
in 1814 gesloten. In Den Haag heeft
ook nog <»en korte tijd een porselein
industrie bestaan, naar deze sloot
spoedig. De bekende fabriek „De
porceleyne Fles" te Delft vervaar
digt in tegenstelling tot ae naam
slechts Delfts aardewerk.
Nog steeds wordt door grote kun
stenaars overal in Europa getracht
hun kunstgevoelens in porselein uit
te leven, maar het porselein heeft
zijn grote tijd gehad en verheugt
zich nog slechts in een betrekkelijk
kleine schar»- bewonderaars. Toch is
het een vorm van kunst geweest, die
niet nagelaten heeft een diepe in
druk in de geschiedenis van de
kunstwereld na te laten.
Dit is een foto van Koningin Victoria Eugenia van Spanje en haar zoon,
de graaf van Barcelona, gemaakt te Lausanne in Zwitserland op de 70ste
verjaardag van de koningin. De vorstin, die in Lausanne heeft gewoond
sinds Spanje een republiek is geworden, is een kleindochter van koningin
Victoria van Engeland. Het ligt in haar bedoeling voor het einde van dit
jaar een bezoek aan Londen te brengen.
