3)e fceidteQowïcv
Russische kunstmaan draait haar rondjes
Nog grotere en beter uitgeruste projecten zijn in voorbereiding
Dulles had onderhoud met Gromyko
Mollet
zag geen kans
Nieuwe ongeregeldheden te Waischau
Verklaring van het Aartsbisdom
Mooi herfstweer
MAANDAG 7 OKTOBER 1957
49ste JAARGANG No. 14227
Directeur: C. M. v. HAMERS VEI JD.
Hoofdredacteur: L. C. J ROOZEN.
De maan
op maandag
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUREAUX: PAPENGRACHT 32
Telefoon: Directie, Abonn., Drukkerij 20935; Redactie 25594 en 20015; Advertenties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs 0.59 p.w„ 2.55 pjnnd.. 7.50 p.kwart. Franco p.p. ƒ8.—. Advertenties: 17 ct. p. man. Telefoontjes 1.50
Propagandistische munt uit rode overwinning
De Amerikaanse maan komt achteraan
Terwijl de „Prawda", het blad van de Sowjetrussische communistische
partij, in een triomfantelijk hoofdartikel het lanceren van de Russische
kunstmaan een „onvermijdelijke ove rwinning voor het communistische
systeem van wetenschappelijke ontwikkeling" noemt, variëren de commen
laren in de Amerikaanse pers van loftuitingen voor de wetenschappelijke
prestatie van de Russen tot uitdrukking van spijt over de „Amerikaanse
nederlaag" en van beduchtheid voor eventueel militair gebruik van dit
nieuwe technische wonder.
De Amerikaanse bladen schrijven, wat de „nederlaag van Amerika" be
treft, over „gemodder in de hogere regionen", gebrek aan gelden en rivali
teit tussen de gewapende machten.
De democratische senator Stuart Symington eist een onderzoek door het
Congres.
Volgens Amerikaanse deskundigen moeten de Russen, voor het lanceren
van hun kunstmaan, meer, doelmatiger of krachtiger raketten gebruikt
hebben dan die, welke Amerika wilde gebruiken voor het „Vanguardpro-
ject". De Amerikaanse raketten zouden volgens hun mededelingen geen sa
telliet zo groot als de Russische het luchtruim in kunnen brengen.
ding gezegd, dat de uitvoering van
het Amerikaanse program niet be
hoeft te worden bespoedigd, nu de
Russen hun eerste satelliet in de
ruimte hebben gelanceerd.
Hij herinnerde eraan, dat bij de
eerste bekendmaking van de plannen
tot het vervaardigen van kunstma
nen, is gezegd, dat het er niet om ging
wie het eerst een satelliet zou kunnen
lanceren.
De Russische geleerde Blagonravof,
die zich thans in Washington bevindt,
waar hij de internationale conferentie
van het geofysisch jaar bijwoont,
heeft zaterdag gezegd, dat d*. Sowjet
Unie een tweede sateTiet klaar heeft
liggen. Toen hij uit Rusland vertrok,
waren er twee kunstmanen ter lan
cering gereed. Men had toen nog niet
uitgemaakt, welke van de twee het
eerste afgeschoten zou worden. De
thans gelanceerde kunstmaan is van
het eenvoudigste type en bevat be
halve de radiozenders slechts enkele
instrumenten.
De voorzitter van de Russische in
terministeriële commissie voor het
geofysische jaar, Sjtsjerbakof, heeft
zondag voor radio-Moskou gezegd,
dat in de toekomst Russische kunst
manen zodanig Minnen worden uit
gerust, dat zij zonne energie kunnen
gebruiken voor het opladen van hun
batterijen. De kunstmaan die nu haar
baan rondom de aarde beschrijft, is
voorzien van gewone memische bat
terijen.
Toen de kunstmaan zondag voor de
22ste maal rondom de aarde was ge
wenteld, had zij i.000.000 kilometer
afgelegd, „aanzienlijk meer dan twee
maal de afstand var de aarde naar
de maan".
Russische geleerden hebben zon
dag meegedeeld, dat zeer spoedig
zwaardere en grotere kunstmanen
zullen worden gelanceerd, die met
meer meetinstrumenten zijn uitge
rust. Zij trachten op het ogenblik
een kunstmaan te bouwen, die onbe
schadigd op de aarde kan terugkeren.
Het zal dan mogelijt zijn meer gege
vens uit de bovenste luchtlagen te
vergaren.
Prof. Blagonravof, verklaarde nog,
dat de kunstmaan „geen boodschap
pen in code uitzendt".
Hij zei, dat de Sowjet-Unie het lan
ceren van de kunstmaan niet van te
voren heeft bekendgemaakt, omdat
het hier om een „proefneming zonder
meer" ging. De Russen waren er niet
zeker van dat het een succes zou wor
den.
DE AMERIKAANSE MAAN.
Het Amerikaanse ministerie van
defensie heeft zaterdag bekendge
maakt, dat de eerste Amerikaanse
kunstmaan waarschijnlijk niet vóór
de komende lente zal worden gelan
ceerd.
De leider van het Amerikaanse
kunstmaanprogram, dr Hagen heeft
zaterdagavond in een televisieuitzen-
ZO GAAI DE KUNSTMAAN OMHOOG
SCHEMA VAN DE DRIETRAPSRAKET
|Kuns^^n|
DE SNELHEID NEEMT AF.
Nadat in het voorafgegane ander
halve etmaal het radiosein van de
Russische kunstmaan door de radio-
kamer van het A.NJP. ongeveer om de
95 minuten was opgevangen, werd
het zondagmiddag inplaats van te
18.35 (het tijdstip dat zou kloppen
met de tot dan toe opgedane onder
vinding) pas te 18.55 uur hoorbaar.
Te 18.55 uur was het sein goed hoor
baar maar er traden wel sterktewis
selingen op.
Ook de BBC meldde zondagmiddag,
dat de periode tussen- de- tijdstippen
van het opvangen der seinen iets lan
ger was geworden. Op de hoogte van
circa 900 km is er enige weerstand in
de ijle lucht, zodat de snelheid zeer
langzaam afgeremd wordt en
kunstmaan weer dichter bij de aarde
zal komen. Daardoor zal zij op de
duur in de atmosfeer van de aarde te
rugkomen en door de grote wrijving,
die dan ontwikkeld wordt, verdam
pen.
-KUNSTMAAN' ROND DE AARDE
In een artikel in de „New York Ti
mes" wordt het lanceren van de Rus
sische kunstmaan niet alleen een feit
van grote wetenschappelijke maar
ook van de grootste propagandistische
betekenis genoemd, waarvan Rusland
grote politieke voordelen zou kunnen
trekken. Volgens genoemd blad heeft
Rusland, door het lanceren niet van
te voren aan te kondigen, in elk le
va1 de geest van het internationale
geofysische jaar geschonden, doordat
de buitenlandse geleerden nu niet in
staat waren waarnemingsapparaten
en dergelijke op te stellen Overigens
zwaait de „New York Times" de
Russen ook lof toe voof hun prestatie,
die een „concreet symbool van de ko
mende bevrijding van de mens van de
krachten, die hem tot nog toe aan de
aarde gebonden hebben gehouden"
wordt genoemd.
De Russische natuurkundige Peter
Kapitsa, die meer dan 10 jaar assis
tent is geweest van de Britse atoom- een dergelijke "omvangie*ruimte""in
makkelijker de grote groepen van be
gaafde geleerden en ingenieurs, die
voor de oplossing van moeilijke tech
nische vraagstukken nodig zijn, te or
ganiseren, te inspireren en te leiden
dan in landen met een ander rege
ringssysteem, aldus Kapitsa, die dit
verklaarde voor radio-Moskou.
De „Izwestia" schrijft, dat de groe
pen Russische geleerden „aan één
stuk doorwerken" om de problemen
van de ruimtevaart onder de knie te
krijgen. Het blad voegt hieraan toe,
dat de Russische kunstmaan zes maal
zo zwaar weegt als de satelliet die de
Amerikanen willen lanceren.
In de Britse pers wordt gesproken
van een „technische overwinning"
van de Sowj et-Unie, maar tegelijk
uiting gegeven aan bezorgdheid over
de gevolgen op politiek niveau.
De onafhankelijke rimes" spreekt
zijn bewondering en dankbaarheid
uit, omdat er een mijlpaal in de voor
uitgang der wetenschap is bereikt.
Deze gevoelens zullen echter bij de
meeste mensen gemengd zijn met
vrees. Een aardsatelliet heeft op zich
zelf slechts weinig militaire beteke
nis, maar de betekenis van de Rus
sische kunde om een voorwerp van
geleerde lord Rutherford de „va
der van de atoombom" schreef
zondag het succes van de Russen op
heJ gebied van de aardsatellieten toe
aan het socialisme. In de landen „met
een socialistisch bewind" is het ge-
te schieten is duidelijk genoeg, aldus
het blad, dat in de geslaagde proef
een bevestiging ziet van de jongste
bewering der Sowjet-Unie, dat zij met
succes een intercontinentaal ballis
tisch projectiel heeft afgeschoten.
„Nuttig gesprek
De Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Dulles beeft zater
dag een onderhoud van uur gehad
met zijn Russische collega Gromyko.
Dulles had Gromyko tot de bijeen
komst uitgenodigd ter bespreking van
zaken die de stand van de Ameri
kaans-Russische betrekkingen raken.
De Amerikaanse minister had ge
zegd, dat de aanwezigheid van mi
nister Gromyko in de Verenigde Sta
ten, in verband met de algemene ver
gadering van de Verenigde Naties,
benut diende te worden om hem uit
te nodigen voor een gedachten wisse
ling.
Dulles en Gromyko hadden ver
klaard, dat de bijeenkomst hen in
staat zou stellen ophelderingen te
zoeken van de bedoeling en het stand
punt van bun regeringen omtrent ge
wichtige vraagstukken van weder
zijds belang. Zij zijn van mening, dat
hun gesprek van zaterdagmiddag in
dit opzicht nuttig is geweest.
De hoofdonderwerpen, die ter spra
ke werden gebracht waren: het Mid
den-Oosten, de ontwapening, de toe
stand in Europa en de Amerikaans
Russische betrekkingen.
Volgens een woordvoerder van het
Moordaanslag op
Turkse Ministers
Niet geïdentificeerde personen heb
ben zaterdagavond te Bala nabij
Ankara tien schoten gelost op een
auto, waarin twee Turkse ministers
zaten. De auto werd wel getroffen
maar geen van de inzittenden werd
gewond.
De twee ministers, Agaoglu (mi
nister van industrie) en Bengu (mi
nister van staat) keerden naar An
kara terug, nadat zij te Bunyan de
eerste steen van een textielfariek
hadden gelegd.
Toen het vuur werd geopend, wer
den de lampen van de auto van de
ministers en twee begeleidende jeeps
gedoofd. De auto's zochten beschut
ting in de duisternis.
De daders zijn voortvluchtig.
Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken heeft Gromyko gewei
gerd over de Duitse hereniging te
spreken, toen Dulles deze kwestie
ter tafel bracht.
Guy Mollet, de Franse socialisti
sche leider en oud-premier, die in
opdracht van president Coty de mo
gelijkheid van de vorming van een
nieuw kabinet heeft onderzocht, heeft
zondavond op een vergadering van
de Franse socialistische partij ver
klaard, dat hij besloten heeft het
aanbod om een nieuwe Franse re
gering te vormen af te slaan.
Hij had de partijleiders niet kun
nen overtuigen van zijn opvatting,
dat de nieuwe regering speciale be
voegdheden zou moeten hebben voor
het nemen van economische en so
ciale maatregelen.
President Coty heeft daarop be
sloten een beroep te doen op René
Pleven om te pogen aan de Franse
regeringscrisus een einde te maken.
Pleven, een radicaal van de lin
kervleugel, is premier van Frankrijk
geweest van juli 1950 tot februari
1951.
WEDDENSCHAP.
De politieke commentator van het
conservatieve avondblad „Paris-
Presse" schrijft dat Franse afge
vaardigden weddenschappen afslui
ten over wie het eerst gereed zal
zijn: de Russische kunstmaan met het
draaien rondom de aarde of presi
dent Coty met het zoeken van een
nieuwe premier. Maandag stonden
de kansen twee tegen één ten gunste
van de kunstmaan.
Rusland zwijgt, de aarde luistert
Rusland heeft In de nacht van vrijdag op zaterdag de eerste aardsatelliet
ter wereld het luchtruim ingezonden en daarmee de eerste stap op weg
naar de maan gezet. Zaterdag gaf de Russische geleerde A. K. Kasatkln op
een bijeenkomst van de nationale akademie voor wetenschappen te Was
hington een beschrijving van de Russische plannen ten aanzien van vuur
pijlen, geleide projectielen en aardsatellieten (foto boven). Op de B.B.C.-
luisterpost te Tatfield in het Engelse graafschap Kent waren zaterdag de
technici bezig een zo duidelijk mogelijke ontvangst van de signalen, die de
Russische aardsatelliet uitzendt, te krijgen (foto onder).
Djilas veroordeeld
j oordeling tegen de persberichten, als
I zou hij nog op vragen hebben ge-
htïwo nut». antwoord na het besluit van de recht-
MjJovan Djilas, de vroegere com- j-ank om h€t Droces met BPcioten
munistische leider in Zuid-Slavië, is deuren voort te zetten.
zaterdag tot zeven jaar gevangenis
straf veroordeeld wegens vijandige
propaganda tegen het regime van
Tito.
Deze zeven jaar worden opgeteld
bij de drie jaar, waartoe Djilas in
december van het vorige jaar is ver
oordeeld op dezelfde beschuldiging.
De rechter zei dat het nieuwe von
nis van zeven jaar zal worden ge
combineerd met de straf van drie
jaar, de is begonnen te lopen bij Dji
las' aanhouding op 19 november 1953,
en dat het gecombineerde totaal ne
gen jaar zal zijn.
Volgens Djilas' advocaat betekent
dit, dat zijn cliënt nog acht jaar en
anderhalve maand moet zitten. Het
is in Zuid-Slavië n.l. gebruikelijk,
dat er bij combinering van straffen
een reductie wordt toegepast.
Gedurende vijf jaar na beëindi
ging van zijn straftijd zal Djilas nog
verstoken zijn van burgerrechten.
Alle Zuidslavische onderscheidingen,
n^t inbegrip van die van volks-
beld", zijn hem afgenomen.
Djilas protesteerde na zijn ver-
Toen Djilas werd weggeleid, glim
lachte hij tegen zijn vrouw, die bij
een bank in Belgrado werkt, en zei:
„tot ziens".
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's
Thans straatschenders
Zaterdag- en zondagavond is het heid
in Wartchau opnieuw tot ongeregeld
heden gekomen.
Zaterdagavond maakte de politie
weer gebruik van traangasbommen
en om een menigte van naar schat
ting drieduizend mensen uiteen te
jagen. Volgens waarnemers waren
de demonstranten ditmaal, in tegen
stelling tot de vorige avonden, geen
studenten maar straatschenders, die
zich op het Constitutieplein verzamel
Het Secretariaat van het Aartsbisdom deelt mede, dat de onjuiste mede
deling, dezer dagen in sommige bladen verschenen, als zou de door hetr
Katholiek Maatschappelijk Beraad afgelegde verklaring over samenwer- i den en de pölitVe "met stenen "beko
king met de NOVIB „na overleg met de Aartsbisschop" zijn opgesteld, de gelden. Uit de omliggende huizen
Aartsbisschop doet vrezen, dat hierdoor aan de weinig overzichtelijke dis- -
cussie een nieuwe grond van verwarring is toegevoegd, alsof de betreffende
verklaring de bedoeling had in het complexe geheel van vraagstukken
rondom de NOVIB het laatste woord te spreken.
De Aartsbisschop is van mening eenmaal gesteld de primaire taak van
de katholiek om de missie en daarmede tevens de bevolking van de onder
ontwikkelde gebieden te steunen dat er in de NOVIB een vorm van
samenwerking gevonden kan worden, die acceptabel geacht moet worden;
hij hoopt ook dat deze gevonden wordt, opdat alle landgenoten zonder
bezwaren kunnen samenwerken in gezamenlijke liefdevolle hulpverlening
aan mede-mensen in nood.
Dit h#udt echter niet in dat de huidige gang van zaken in en rondom de
NOVIB geen ernstige vragen oproept.
De problematiek rondom de NOVIB reikt verder dan de vraag naar de
concrete organisatorische vorm van de samenwerking, verder ook dan de
coïncidentie van de NOVIB-activiteit met de Wereld-Missiezondag of de
aanvaardbaarheid van de concrete door de NOVIB voorgestelde projekten;
verder zelfs dan de vraag naar de verhouding in het practische vlak tussen
NOVIB en Missie.
Deze problematiek reikt tenslotte aan het Kerkbegrip en aan de vraag
naar de omvang van de taak van de Kerk.
De Aartsbisschop is voornemens deze problematiek voor te leggen aan
een studie-groep van deskundigen, om aldus tot de gewenste klaarheid te
komen.
worden flessen geworpen.
De politie arresteerde ongeveer 150
personen.
Zeker één persoon zou zijn bezwe
ken aan de verwondingen, die hij bij
de ongeregeldheden van vrijdagavond
had opgelopen.
De colleges aan de technische ho-
geschoool in Warschau zijn opge
schort tot de situatie zal zijn verbe
terd.
Gisteravond vonden botsingen
plaats voor het dertig verdiepingen
hoge cultuurgébouw. Onder de hon
derden soheeuwende betogers be
vonden zich veel jongens van een
jaar of dertien.
In de kerk van St. Anna woonden
de studenten ondertussen een dienst
bij die werd geleid door kardinaal
Wyszynski.
Kardinaal Wyszynski heeft de stu
denten va^n Warchau zondagavond
toegesproken in de studenten kerk.
Hij zei dat hij alle moeilijkheden van
de studenten en hun strijd om vrij
heid van meningsuiting begreep,
maar dat de studenten alle dingen,
die zij reeds bezitten moeten waar
deren. Jullie moeten trachten de le
vensomstandigheden, waarin jullie
geplaatst zijn, te begrijpen, hoewel
deze vaak zeer moeilijk en ingewik
keld zijn, aldus de kardinaal.
Gedurende het weekeinde is het
weer geleidelijk meer onder invloed
gekomen van een hogedrukgebied.
Het centrum hiervan lag zaterdag
bij de Golf van Biscaye. Vanmorgen
werd het boven Midden-Europa aan
getroffen. Een uitloper van het ho
gedrukgebied strekt zich over onze
omgeving uit. Daardoor was er in ons
land weinig wind en ontstond in de
afgelopen nacht een dichte mist.
Flinke stijgingen van de luchtdruk,
die vanmorgen in Scandinavië voor
kwamen, wijzen erop, dat het hoge
drukgebied zich naar het noordoos
ten verplaatst. In verband hiermede
moet verwacht worden, dat de wind
wat zal toenemen uit oostelijke rich
tingen, hetgeen tot gevolg zal heb
ben, dat er vannacht minder mist zal
voorkomen dan de afgelopen nacht.
Morgen overdag zal het weer droog
en overwegend zonnig zijn. Het mooie
herfstweer duurt dus voort.
(Geldig van maandagavond tot
dinsdagavond, opgemaakt te
11.15 uur).
DROOG WEER.
Vannacht hier en daar mist.
Morgen droog en overwegend
zonnig weer. Zwakke tot mati
ge oostelijke wind. Weinig ver
andering in temperatuur.
Hoogwaterstanden
8 Okt. v.m. 3 05; n.m. 3.25
Het weer in Europa
STOCKHOLM
licht bew.
10C.
OSLO
half bewolkt
10
KOPENHAGEN
onbewolkt
14
ABERDEEN
onbewolkt
18
LONDEN
mist
17
AMSTERDAM
mist
17
LUXEMBURG
zwaar bew.
16
PARIJS
mist
16
BORDEAUX
mist
19
GRENOBLE
mist
17
NICE zwaar bewolkt
26
BERLIJN
nevel
14
FRANKFORT
nevel
13
MüNCHEN
mist
13
ZURICH
mist
15
GENèVE
nevel
16
LOCARNO
licht bew.
18
WENEN
half bewolkt
16
INNSBRUCK
mist
17
ROME
onbewolkt
20
AJACCIO
zwaar bew.
20
MALLORCA
zwaar bew.
22
Korreltje
Het oog dat alle andere dingen
ziet, ziet niet zichzelf.
