WAARHEID
De^Qehetme Kamers van Engeland
dan
dikwijls boeiender
meeslepende roman
Schuilhoeken voor
vervolgde priesters
REISBELEVINGEN VAN EEN LEIDEN AAR
een zonnig eiland
Verrassende ontmoeting op heIe
DE LEIDSE COURANT
PAGINA
Ieder kind in Engeland, dat in» de
buurt van een oud huis woont,
heeft er wel eens gezocht naar ge
heime kamers. Ook volwassenen kun
nen vaak niet nalaten panelen te
kloppen, achterdochtig dikke muren
op te meten of de ramen te tellen,
in de hoop er een te vinden die niet
bij de bestaande kamers behoort,
want er gaat een bijzondere beko
ring uit van schuilplaatsen uit het
verleden en de geheimen die ze ver
bergen. Ontelbare verhalen en ge
schiedkundige boeken hebben ge
zorgd voor de onsterfelijkheid der
verhalen over voortvluchtige prinsen
en priesters, ridders of Jacobieten
die verborgen werden gehouden in
een nauwe ruimte, terwijl de vervol
gers vergeefs het huis doorzochten.
Verzinsels verdoezelen vaak de
waarheid en vele bezoekers aan
Groot-Brittannië vertrekken weer,
zonder zich gerealiseerd te hebben,
dat er nog steeds een groot aantal
geheime kamers bestaan in oude kas.
telen en landhuizen, die bezichtigd
kunnen worden, door hen die zich
hiervoor interesseren.
Waar men ze vindt? In bijna ieder
graafschap in Engeland.
Granville Squiers, die 20 jaar ge
leden een uitgebreide studie maakte
van schuilplaatsen, maakte een eind
aan de onwerkelijkheid, waarmee ze
cmgeven worden. De meeste „gehei
me gangen" die ontdekt werden on
der oude buizen waren, zo zei hij,
niet romantischer dan oude gewelfde
riolen, want de uitgravingen die voor
zo'n gang gedaan moesten worden,
zouden spoedig het geheim verraden
hebben! Soms echter, werd een on
gebruikt riool omgevormd als nood
uitgang.
Als echter de eindeloze reëks ge
ruchten overboord wordt gezet,
blijft de waarheid over, die boeien
der is dan de meeslependste roman.
De meeste schuilplaatsen werden oor
spronkelijk gemaakt voor priesters
en dateren uit de regeringsperiode
van Koningin Elisabeth I of van kort
na die periode. De vervolging der
Protestanten ten tijde van Koningin
Mary, duurde niet lang en voor hen
waren weinig speciale schuilplaatsen
nodig, doch toen Elisabeth I een fel
Protestantisme tot het leven terug
riep, richtten de Jezuïeten een be
langrijke organisatie op om priesters
incognito naar afgescheiden Katho
lieke families te brengen, die trouw
waren gebleven aan hun oude geloof.
Beroemde priesters, zoals Father
Gernet en Father John Gerard, be
ter bekend als „Long John of the
Little Beard", reisden vermomd
door het land en stelden hun leven
in de waagschaal en door hèn werden
de geheime kamers aangelegd in de
grote huizen der katholieken vaan
meerdere kamers in een huis.
Het meeste werk hiervoor werd
gedaan door één man, een lekebroe-
der der Jeziuïeteïi, Nicholas Owen
genaamd een genie in zijn vak.
Het geheime werk werd 's nachts
door hem verricht en overdag ver
richtte hij (in hetzelfde huis) gewo
ne arbeid als een voorwensel. Hij
stierf tenslotte onder folteringen in
de Tower of Londen, zonder echter
een van zijn ontelbare geheimen te
hebben verraden. Later werden de
zelfde kamers vaak gebruikt door
ontsnapte Royalisten in de Burger
oorlog van 16421648 en nog later
door de Jacobieten tijdens de opstan
den van 1715 en 1745.
Charles II heeft zich verborgen ge
houden in bijna evenveel huizen als
waarin Elisabeth I heeft geslapen. In
de eerste plaats in Boscobel House,
gelegen in de buurt v an het dorp
Tong, in Shropshire, waar hij zich
verborgen hield op 6 september 1651;
overdag in de beroemde Boscobel eik
's nachts in het huis. Hier kan men
nog steeds verschillende schuilplaat
sen bezichtigen, een enge ruimte on
der een kast, een donker hol onder
aan de schoorsteen en een klein ka
mertje dat, naar men zegt gebruikt
werd door de Koning en dat men kan
bereiken door een luik boven aan
de zoldertrap.
Een zeer bekende vinding is het
schilderij dat, als men het uit de
lijst neemt toegang geeft tot de met
panelen voorziene salon van Lyme
Park te Disley in Cheshire, Het is
echter niet de enige toegang tot de
kamer en daar het schilderij dateert
uit het begin van de 18e eeuw, is het
nogal twijfelachtig of het oorspron
kelijk wel een geheime ingang was.
Een van de merkwaardigste huizen
voorzien van schuilplaatsen is Har-
vington Hall in Worcestershire. Dit
huis is een typische met grachten
omgeven herenboerderij en vanaf
1667 huisde er gedurende elf jaar een
Franciscaner priester, de laatste die
gevangen genomen werd en opge
hangen. Hier bevinden zich acht be
kende schuilplaatsen en het huis, nu
het bezit van de Katholieke Aarts-
Het Holyrood-kasteel in Edinbnrg,
waar Maria Stuart verblijf hield.
bisschop van Birmingham, kan zich
beroepen op een indrukwekkende
geschiedenis uit de zeventiende eeuw,
in de dagen van de jacht op geeste
lijken.
Een ander prachtig oud huis in
hetzelfde graafschap is Birtsmorton
Court, een door grachten omgeven,
middeleeuws landgoed, dat 'n schuil
plaats heeft, in de van panelen voor
ziene vergaderzaal, die groot genoeg
is om zes personen te verbergen. Men
veronderstelt dat deze kamer ge
bruikt werd door Sir John Oldcastle,
de leider der Lollards, en later door
Margaret van Anjou gedurende de
Rozenoorlogen.
In 4e grote bloeiende stad Birming
ham verwacht men geen geheime ka
mers, doch in de mooie oude Aston
Hall, thans museum, is een kamer,
1.80x3 m. groot, welke men kan be
treden door een geheime deur, ach
ter een oude gebeeldhouwde draag
stoel. Het huis was ten tijde van de
Burgeroorlog het eigendom van een
Royalisten familie en Charles I werd
er ontvangen in 1642. Een skelet, dat
in een ander deel van het huis werd
gevonden, werd een tijdlang in de
geheime kamer bewaard, maar werd
later verwijderd toen een dame
flauwviel, nadat haar de schedel
werd overhandigd door een grappi
ge bewaker.
Te Coughton Court in Warwick
shire, het huis van de familie Throck
morton, vergaderden de „Gunpow
der Plot" toen het nieuws hen bereik
te van de mislukte poging om de
„Houses of parliament" op te bla-
i. In dit huis bevindt zich een
schuilplaats in een torenmuur, een
diepe schacht die, toen ze in de 19e
eeuw werd ontdekt, een opvouwbaar
altaar en overblijfselen van wand-
bekleding en beddegoed bevatte. Dan
is er nog een tweede schuilplaats in
een van panelen voorziene kamer
op de benedenverdieping en onge
twijfeld is van beide ruimten nuttig
gebruik gemaakt.
Thrumpton Hall in Nottingham
heeft een geheime trap, verborgen
achter panelen en onder deze trap
is nog een geheime kamer, waar
schijnlijk gebouwd door de beroem
de Owen.
In Oxburgh Hall bij Swaffham in
Norfolk is een schuilplaats „Dun
geon" genoemd. Deze bevindt zich in
een torentje dat men kan bereiken
van,uit de grote toren en de ingang
is een deel van de betegelde vloer,
die omhoog komt als men er op trapt.
De kleine L-vormige kamer die dan
zichtbaar wordt, was waarschijnlijk
bedoeld als gevangenis, vóór ze werd
gebruikt voor het verbergen van
priesters en men neemt aan dat het
huis op zijn minst nog een schuil
plaats moet bevatten.
Sawston Hall in Cambridgeshire be
vat een van de meest perfecte schuil
plaatsen, die men bereikt door de
vloer van de overloop bovenaan de
trap, die naar de toren leidt. Men
veronderstelt dat dit eveneens het
werk is van Nicolaas Owen en het
huis is sinds 400 jaar het eigendom
van de familie Huddleston.
Het King's Head Hotel in Aylesbury
in het graafschap Buckinghamshire,
een mooi half-houten 15e eeuws ge
bouw, was vroeger een klooster. Het
heeft een schuilplaats voor priesters,
die men vanaf de trap kan bezichti
gen.
Chastleton Hall in het Cotswolds
district werd eens bewoond door Ro
bert Catesby, die het verkocht om
gelden bijeen te krijgen voor de
„Gunpowder Plot" en hier werd de
schuilplaats later gebruikt om een
ridder te verbergen, omdat hij ont
snapt was aan de vervolging der
Roundheads na de slag van Worces
ter. Men kan de kamer nog steeds
bezichtigen doch de ingang is niet
langer een geheim.
Dunster Castle, aan de rand van
Exmoor in Somerset, is sinds 600 jaar
het bezit van de familie Luttrell en
dit gebouw heeft een geheime gang
achter de muur van de „Prince Char
les's Room". Charles II verbleef hier
toen hij vijftien jaar oud was, maar
men kan niet bewijzen of hij de
schuilplaats heeft gebruikt. Deze
werd waarschijnlijk gebruikt voor
vervolgingen van godsdienstige aard.
Er bestaan nog steeds een groot
aantal valse legenden over geheime
verblijfplaatsen, welke voor het pu
bliek te bezichtigen zijn, en gege
vens ontrent openingsdagen en tij
den worden verstrekt door de British
Travel and Holidays Association,
64.65 St. James' Street, Londen,
S.W. 1.
in de Baai aan Atadeiia
nZwaar bewolkt, met hier en daar een regenbui. Matige wind
tussen west en noord-west. Lagere temperaturen
Duizenden mensen lezen dagelijks het weerbericht en vooral op zater
dagen staat de weersverwachting in het brandpunt van de belangstelling.
Men houdt er terdege rekening mede voor de komende zondag, kortom
menig uitstapje staat of valt ermee.
Maar er zijn landen waar men niet naar het weerbericht luistert. Men
trekt zich van een meteorologisch instituut niets aan. Daarvoor moeten
we echter naar het zuiden, waar het weer praktisch altijd zonnig en mooi is.
Het zuiden, dat vooral in de vakantietijd een grote trekpleister is voor vele
toeristen.
Eén plaats op onze, dikwijls woelige, aardbol, waar men intens van de
zon én de bloemenpracht kan genieten is het meestbezongen „droomeiland"
Madeira, gelegen in de Atlantische Oceaan, op 920 .kilometer ten westen
van de Afrikaanse havenstad Casablanca.
Schip komt nader maar vooral zilver en nikkelgeld in
het water te deponeren. Nu zijn er
echter de matrozen die altijd op een
grapje belust zijn en daarom wel
eens een koperen muntstukje in zil
verpapier gewikkeld over boord
goooien. In zo'n geval laat de duiker
zijn vriendelijkheid onmiddellijk ya-
ren en stort een stroom van woorden
over de dader uit die men in geen
enkel Spaans woordenboek tegen
komt.
Op de wal.
Hoog in het gebergte klinkt een
kanonschot. De slag wordt door de
echo's langs de bergwanden verveel
voudigd en dreunt ver na over het
eiland Madeira en zijn hoofdstad
Fuchall. De bewoners horen het en
ze weten dat over ongeveer een goed
uur hun eiland bezocht zal worden
door een touristenschip. De winke
liers van de hoofdplaats komen
actie want om goede zaken te doen
zujlen ze Zb goed mogelijk voor de
dag moeten komen.
Aan de horizon beginnen de con
touren zich af te tekenen van een
majestueus schip, dat snel naderbij
komt. Op de bak (het voorschip)
heèrst reeds een grote bedrijvigheid.
De „ankerrol" is op post gekomen.
De passagiers hangen enthousiast
over de railing om toch maar vooral
niets te missen van de machtige aan
blik, die het, tot op 2000 meter hoog
uit zee oprijzende, gebergte biedt.
De telegrafen rinkelen. Een tril
ling vaart door het schip en de mach
tige scheepsschroeven brengen het
kristalheldere oceaanwater plotseling
in heftige beroering.
„Volle kracht achteruit, laat vallen
het anker", klinkt een eenvoudig
bevel vanaf de navigatiebrug. Een
machtig brok staal „slaat" zieh naast
het schip door het wateroppervlak,
de ketting ratelt woest over het dek
en door het kluisgat.
De roeiers.
Nog maar nauwelijks is deze ma
noeuvre achter de rug of de „wal"
komt in beweging. Vanachter het
havenhoofd van Fuchall, de stad die
vanaf het schip een zeer schilderach
tige aanblik biedt met zijn wit-
crême, licht-blauw en rose gepleis
terde huizen, komen tientallen roei
bootjes te voorschijn. Het is net als
of iemand zo juist het startschot ge
lost heeft voor een grootse roeiwed-
strijd.
De roeiers begluren elkaar naar
stig en doen hun uiterste best om
toch maar vooral als eerste bij het
schip aan te komen. Het is een bont
schouwspel al die vaartuigjes met
dubbeltjesduikers, souvenirverkopers
en wat dies meer zij.
De Madeiranen weten hoé geld te
verdienen Het regent zilveren munt
stukjes in het water. Met grote be
hendigheid wordt alles wat blinkt
opgedoken. Ja alléén alles wat blinkt,
want koperen en bronzen munten
worden niet de moeite van een duik
waard geacht. Met de meest zonder
linge gebarentaal wordt de passa
giers dan ook duidelij-k gemaakt toch
Honderd duikers
zwermen om een
schip gfkzrzrr H=
welke op de schouders rust van twee
Als u van huis uit een hekel heeft
aan trappen lopen of klimmen, dan
kunt u met de bus een tochtje ma
ken het gebergte in. Deze tocht voert
langs vele adembenemende hair-pin
bochten, de prachtigste bloementui
nen, uitgestrekte bananenplantages
en langs plaatsen waar de orchi
deeën, zo maar voor het plukken,
langs de weg groeien. Op twaalf
honderd meter is een weg uit de
steile rotswanden gehakt, vanwaar
de mooiste panorama's zich voor uw
ogen ontrollen. Een van Madeira's
indrukwekkendste plaatsen is een
platform, vanwaar men een uitzicht
heeft over het maar liefst 1250 me
ter diepe dal, de Curral das Freiras.
Men moet bepaald geen last van
hoogtevrees hebben, want de wan
den van dit dal bestaan uit zeer stei
le, bijna loodrechte bazaltblokken.
Het is één van de punten waar de
Engelse staatsman Winston Churchill
gedurende zijn vakanties graag
kwam om er të schilderen.
De eilandbewoners hebben, even
als in Portugal waartoe Madeira be
hoort, een zeer grote verering voor
de H. Maagd. Hiervan getuigd een
metershoog Mariabeeld, dat staat
opgesteld op een vooruitstekende
rotspunt. Elke Madeiraan zal u vast
en zeker met eerbied in zijn stem
vertellen dat Maria de „Patrona"
van het eiland is.
Kindergeschrei.
Het kan gebeuren dat als een toe
rist een van die bergkerkjes bin
nenstapt, er net een nieuwe wereld
burger ten doop wordt gehouden.
Dat hij plotseling kindergeschrei
hoort temidden van de stilte der ber
gen. Het zal hem in die van leven
bruisende natuur als muziek in de
oren klinken en hij zal op staande
voet van dit land gaan houden. Dat
kunnen momenten zijn waarop men
plots scherp ziet hoe oneindig veel
goeds en schoons er nog op de
wereld kan zijn.
Maar er is ook op dit uitbundig
zonnige eiland een keerzijde aan de
medaille, en dat is de grote armoe
de die er heerst. Het eiland brengt
niet voldoende op voor de bevol
king in de bergen en in de stad Het
is waar, er zijn grote bananenplan
tages, de wijn is wereldberoemd, er
zijn veel sinaasappelen en citroe
nen die uitgevoerd kunnen worden,
maar grote vruchtbare landerijen
zoals ons land die kent, zijn er daar
niet. Er moet veel voedsel ingevoerd
worden.
Men ziet vele oude mensjes wat
hout sprokkelen om hun schamele
potje te koken, terwijl de jeugd in
de stad wat tracht te verdienen aan
het toerisme, waarbij velen jammer
genoeg tot minder laakbare praktij
ken zijn vervallen. Iets waar de toe
rist rekening mee dient te houden
en wat hij niet uit het oog mag ver
liezen.
Nederlanders worden niet voor
niets de „Chinezen van het Westen"
genoemd en natuurlijk zal de Hol
landse bezoeker op Madeira altijd
wel een Hollander aantreffen.
Er is in Fuchall een groot sana
torium en de rectoi daarvan is een
rasechteVoxendammer.
„Mag ik mij even voorstellen, pa
ter Jan Karregat. ee spreek maar
geen Engels, want Hollands versta ik
altijd nog het beste
Deze pater Lazarist, een grote fors
gebouwde man, woont al dertig jaar
op het eiland en kan u er alles over
vertellen. Maar Volendam is hij toch
nog niet vergeten en waarschijnlijk
ook niet die honderd marinemensen
van onze kruiser Hr Ms. „De Ruy-
ter'. Ja, die "narinemensen, die met
hun schip in 1954 dat zonnige eiland
bezochten en er in de kapel van het
sanatorium, of liever gezegd Hospi-
cio" de H. Mis zo „.gloedvol en be
zielend" hebben gezongen.
„Het zal voor mij altijd een onver
getelijk moment blijven", heeft pa
ter Karregat gezegd.
De bezoeken aan het eiland zijn
meestal maar van korte duur en in
de avonduren wordt het anker al
weer opgehaald. Langzaam en statig
verdwijnt het schip, verder gaat het
op zijn „cruise".
De rust keert terug op Madeira,
maar niet voor lang, want vele kanon
schoten zullen de bewoners nog her
inneren aan evenzovele schepen die
het eiland nóóit over zullen slaan op
hun trip.
TON KOCH.
We zullen eens de wal opgaan voor
een kort bezoekje. De toerist staat
in dit geval héél wat te wachten.
Nauwelijks heeft hij de sloep verla
ten en enige passen op de pier gezet,
welke vanaf de boulevard van
Fuchall een 100 tal meters de zee
inloopt, of hij wordt bestormd door
bananenventers, souveniersverko-
pers, schoenpoetsers, fotografen, be
delaars en last but not least de
„jochies" van het eiland. Van die
kleine, schijnbaar onnozele ventjes
van een jaar of vijf, zes, die hele
einden met de toerist meelopen en
maar niets anders vragen dan: „Ci-
garet, mister, only one". Ze doen
hun uiterste best, ze hongeren en
dorsten naar Lucky-strikes, Cap
stan, Players en andere merken van
formaat. Enfin noem maa rop, het
kan soms heel gek gaan, want om
de bezoeker te vermurwen wenden
ze zelfs invaliditeit voor.
Maar stelt u het zich eens voor.
Voor u staat een klein, bruin ventje
met een prachtig, zwart krullen-
kopje. Hij is wat schamel gekleed en
kijkt u doordringend aan met zijn
heldere, vragende oogjes. Zoudt u
hem kunnen weigeren?
Er was een toerist, die dat niet
over zijn hart kon verkrijgen. Met
een breed gebaar haalde ook hij zijn
pakje sigaretten te voorschijn en gaf
er eentje aan het knaapje. Deze trok
'n verheerlijkt gezicht en brabbel
de „Thank you, for papa".
Dit kleine gebaar, was voor de,
doorgaans, ïijke toerist maar een
kleinigheid. Een kleinigheid echter
die aan de rest van de straatjeugd
niet onopvallend voorbijgegaan was.
Zij bestormden de goede gever let
terlijk van alle kanten. Ze riepen
allemaal doorelkaar tot zijn oren er
var, tuitten:
„Smoky, smoky, sir".
„Cigaret, sir, don't forget a poor boy"
„Haye, mister, sigarette, give me one
too"
Zo gaat dat daar. Heeft de toe
rist eindelijk kans gezien om met
moed, beleid en trouw hieraan te
ontkomen, dan staat hij plots voor
een barricade van mensen die hem
allemaal willen brengen, naar de
„beste", „goedkoopste" en „grootste"
zaak van het hele eiland, waar ach-
tex de schermen de prijskaartjes elk
half uur veranderd worden.
Maar heeft hij eindelijk ook dit
doorworsteld zonder nadelige gevol
gen, ja dan valt er geweldig veel te
genieten.
Zovéél, dat hij in zijn verdere leven
altijd met een zeker heimwee aan
dit eiland zal terugdenken.
Sledevaart.
De beste manier om eens nader
kennis te maken met de hoofdstad is
het maken van een sledevaart.
De mooie brede lanen en straten
zijn geplaveid met een zeer gladde
steensoort, waarover men zich geze
ten in luxieus uitziende slede, com
pleet met gordijntjes tegen het felle
zonlicht, door twee luie ossen voort
kan laten trekken. Wilt u het zich
nog gemakkelijker maken en er bij
liggen? Dat kan ook. U «kunt zich
neervleien in een hangmap welke
bevestigd is aan een stevige paal
