In een Leids museum
JONGE MENSENS PELEN
GAMELAN-MUZIEK
Goed werlc van educatieve
afdeling „Volkenkunde"
R*K. Vakschool voor meisjes
Galgewater te Leiden
Examens MSG te Leiden
ZATERDAG 27 JULI 1957
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 4
ALS WE 's AVONDS de stilte van een verlaten Museum voor Volken
kunde te Leiden binnengaan, horen wij van ver exotische muziek.
Maskers grijnzen ons toe, terwijl we door de lange donkere gangen in de
richting van het geluid lopen. Eindelijk staan we in een schaars verlicht
vertrek, waar de gehurkte figuren van jonge mensen fantastische schadu
wen werpen over de instrumenten van een gamelan-orkest. Vreemde mu
ziek weergalmt, muziek, die het in deze omgeving van vitrines met vreemd-
gevormde poppen het uitstekend doet. Enige sporen van Indische roman
tiek zijn over de oceaan gewaaid en ergens in een Leids gebouw opnieuw
tot bloei gekomen.
Met één dreun op de gong beëin
digt het orkest zijn muziek; dan is de
betovering verbroken.
De leider van het orkest, de jonge dr
Van Wengen, die kennelijk populair
is bij zijn pupillen, komt op ons af
en stelt de leden van dit orkest aan
ons voor:
Jongelui meisjes en jongens
variërend van 16 tot 20 jaar, stuk
vor stuk door en door Hollands, met
blonde kuiven en zo nodig zomer
sproeten, maar met gevoel voor de
Indonesische gamalan-muziek in de
toppen van hun vingers.
Ernst.
Wat als een tijdverdrijf begonnen
is, begint nu ernst te worden. Een
Engelse gramofoonplatenmaatschap-
pij heeft deze gamelan-groep al voor
dé plaat laten spelen; de jongelui
hebben muziek gemaakt voor Multi-
film, die een serie films over Indië
van geluid wilde voorzien en onlangs
klonken de weemoedige gamelan
klanken voor de TV-microfoon, ter
wijl de camera's hun mechanisch oog
richtten op dit fotogeniek groepje.
Want fotogeniek zijn ze, die Leid-
se en Haarlemse jongelui met hun
mooie glimmende instrumenten, on
danks het feit, dat zij maar gewoon
in hun daagse kleren achter de in
strumenten hurken. Er blijft toch
iets van die oosterse sfeer rond de
exotisch gevormde instrumenten
hangen.
Daar zijn de zware gongs, die met
een treffende zekerheid door een
17-jarige scholier worden aangesla
gen, de kleine gongs of Kempul, de
slaginstrumenten als Kenong en Ke-
tuk, de Bonang die er uitziet als
een koperen keukenuitzet op touw
tjes, de thema-instrumenten als de
Saron en de Gambang en de trom
of kendang, lie door de leider van
het orkest wordt geslagen.
Alles bij elkaar ziet het er aantrek
kelijk uit en brieven, die de orkest
leider dr. Van Wengen nu nog ont
vangt, bewijzen, dat het optreden van
de NCRV-televisie een succes is ge
worden.
De bonangs, koperen ketels van ver
schillende grootte die op een onder
stel van koorden liggen.
Zelf doen.
Maar de leider van het orkest
houdt het simpel.
Het doel van dit samenspelen mag
men niet voorbijstreven. In het ka
der van het educatief werk aan het
Rijksmuseum voor Volkenkunde in
Leiden worden deze bijeenkomsten
gehouden. Door het zélf-doen worden
de jeugdige spelers vertrouwd ge
maakt met de muziek van een ander
volk. Zou gelijk met het groeien
van de melodie ook niet een gevoel
van verbondenheid met verre vol
ken geboren kunnen worden? De jon
gelui leren waardering te hebben
voor wat vreemd is en mét hun be
drevenheid in de muziek, groeit hun
belangstelling voor een ander volk.
Moeilijke muziek.
De liefde voor deze muziek, die de
westerse oren bij de eerste kennis-
Soms geeft dr. Van Wengen demon
straties met de wajang.
(Foto's: „De Leidse Courant").
making geweld aandoet, is zó groot,
dat zij uren lang over de instrumen
ten gebogen kunnen zitten. Genietend
luitseren de jeugdige misici naar
gramofoonplaten, die gamelan-mu-
ziek van de beste Indonesische gezel
schappen laten horen.
Het is een kwestie van wennen.
De toonladder van de gamelan-mu-
ziek, die uit vijf of zeven tonen is
opgebouwd, is ook geheel anders
dan de westerse. De instrumenten,
die het Museum voor Volkenkunde
te Leiden worden gebruikt, zijn ge
stemd op een toonschaal, die tussen
de tonen een interval geeft van on
geveer twee en een halve noot in
onze stemming. Deze stemming voor
al geeft het vreemde effect aan deze
muziek. De melodie is opgebouwd
volgens een vast maatschema, waar
voor de leider van het orkest met
zijn trom het rythme aangeeft.
De gong en de andere rhythmische
instrumenten scanderen dit metrum,
terwijl de melodie instrumenten hun
eigen thema's spelen. Hoewel ook
de bespelers van de melodie-instru
menten aan het thema gebonden zijn,
hebben zij enige vrijheid tot im
provisatie.
Vooral de helder vibrerende saron
speelt bij de melodievorming een
belangrijke rol.
Het spreekt vanzelf, dat de leider
van het orkest, die met zijn vingers
op de trommel een ingewikkelde fi
guur slaat, de moeilijkste taak heeft.
Hij moet het ingewikkeld rhythme
opbouwen en de spelers naar een
hoogtepunt stuwen.
Maar zelfs een op het oog gemak
kelijk te bespelen instrument als de
gong eist van de bespeler een hoge
Het gehele orkest, rechts dr. Van
Wengen de trom bespelend.
mate van concentratie en artistiek
inzicht. Door zijn spel krijgen de
instrumenten de gewenste binding.
Zijn metrum is ook ingewikkeld van
opbouw.
Enthousiast.
Tien jongelui uit Leiden en om
geving en Haarlem werken aan dit
orkest mede. Eigenlijk is dit een sa
menvoeging van enthousiastelingen,
die van een gamelan-orkest in Leiden
en een in Haarlem zijn overgebleven.
Dr. G. D. van, Wengen, medewerker
aan de educatieve afdeling van dit
museum, die in Haarlem en daarna in
Leiden al zeventien jaar aan game
lan-spel doet, heeft deze groepen bij
elkaar gevoegd, en de deelnemers
ondanks dat enigen van hen van
Haarlem of Den Haag moeten rei
zen, blijven trouw komen.
De jongelui spelen voor ons nog
een serie nummers uit hun reper
toire en van lieverlee gingen ook wij
aan deze muziek „wennen", de eer
ste stap naar do waardering.
Aan het slot van deze repetitie
nemen de musici afscheide tot
september, na de vacanties. Als
de echo van hun stappen verklonken
is, ligt het museum weer stil en ver
laten.
De poppen en maskers kijken ons
zwijgzaam na als we door de lange
gangen de weg terug ondernemen.
Uitslag gehouden examens:
Het getuigschrift Huishoudkundige
werd behaald door de dames: A. Eps-
kamp, I. Huurman, C. Steeneveld, W.
de Wilde, Leiden; J. Dijkmans, Til
burg; A. van Heyst, Heythuysen; M.
Hunink, Twello; I. van der Lugt, A.
Malais, P. Touw, Rotterdam; H. Ver-
degaal, L. Jonkman, Sassenheim; N.
Verhoeven, Heemstede; E. Versteeg,
Heerlen; M. Evers, Leiderdorp; R.
Backbier, Brunssum (L.)K. Levedag,
Oegstgeest; M. Lohman, Haarlem.
Afgewezen: 4.
Het getuigschrift Vormingsklasse
behaalde de dames: W. Visser, Lei
den; J. Alkemade, Noordwijk; R. v.
d. Bosch, N. v. d. Brink, Zoetermeer;
E. v. d. Drift, Oegstgeest; A. v. Hey-
ningen, Voorburg* I. Jansen, Leimri-
den; G. Jonkman, C. Verdegaal, R.
Lascaris, Sassenheim; R. Langeveld,
T. Langeveld, Lisse; C. Smithuis,
Noordwijkerhout; J. Specken, Voor
schoten; L. Franken, Alkmaar.
Afgewezen: 1.
Het schoolgetuigschrift Kinderver
zorgster werd behaald door de da
mes: M. Honders, M. Stijger, R. v. d.
Vos, Leiden; G. de Mik, Zoeterwou-
de; M. Eldering, R. Wesseling, Sas
senheim; T. Lubbe, Oegstgeest; M.
Oehl, P. Pijnacker, Noordwijk; A. van
Rijn, Warmond.
Afgewezen: 2.
Het diploma Kolonieleidster van de
Centrale Raad werd behaald door de
dames: M. Stijger, N. Rijsbergen, Lei
den; M. Eldering, R. Wesseling, Sas
senheim; M. Oehl, P. Pijnacker,
Noordwijk. Afgewezen: 3.
Het getuigschrift Coupeuse behaal
den de dames: L. Edelaar, F. Esderts,
T. Griffioen, B. v. d. Linden, G. Tie-
rolf, allen te Leiden.
Afgewezen: geen.
Het getuigschrift Costuumnaaister
behalden de dames: T. Baart, S. Fla-
man, R. Minderop, J. Smits, J. Ver
meulen (met lof), te Leiden; G. Duy-
nisveld, A. Meijer, Voorschoten; S.
Vis, Katwijk/zee; C. Zwaan, Leider
dorp (met lof). Afgewezen: geen.
Het getuigschrift Huisnaaister werd
behaald door de dames: M. Bakker,
M. de Cler, J. Geen jaar, L. Hettinga,
T. Sloos, A. Taf fijn, te Leiden; N. van
Dam, G. Duinhoven, A. van Dijk,
Warmond; J. George,- Voorschoten;
J. Hartog, Rotterdam; A. Hogervorst,
C. de Mooy, E. Visser, Oegstgeest; L.
Lens, Voorburg; H. Leuven, Lisse; B.
van Noordt, Noordwijkerhout; A.
Schaap, Katwijk/Zee; W. Tangeman,
Sassenheim. Afgewezen: geen.
Het getuigschrift Huishoudassis-
tente behaalden de dames: Th. van
Bakel, I. Bogaards, C. Bult, C. Lam-
boo, T. v. d. Pluym, R. van Veldhui
zen, W. van Vliet, Leiden; A. Bou-
huis, N. Duyndam, A. van Leeuwen,
A. Kriek, Noordwijk; B. Clifford
Kocq van Breugel, Oude Vetering; F.
van Leeuwen, Wa *mond; A. Meus-
kens, Wassenaar; C. van Haver, J. v.
d. Poel, H. de Rooy, K. Göllner, Oegst
geest; M. Scholten, Leiderdorp; L.
Varkevisser, Katwijk a/Zee; J.
Zwartjes, Alphen a. d. Rijn; W. Ber-
kesteyn, Waddinxveen. Afgewezen: 1.
Het getuigschrift '-jarige Middag
opleiding behaalden de dames: B.
Grimbergen, J. Kroeze, Leiden; A. v.
Dam, C. v. d. Werf, Voorhout; T. van
Eeden, Noordwijkerhout; G. de Groot,
Oegstgeest; R. Odijk, Wassenaar.
Het getuigschrift 2-jarige Middag-
opleiding behaalden: G. Knijnenburg,
J. v. d. Meer, B. Lagendijk, Leiden;
B. de Frankrijker, C. Rietveld, Ha-
zerswoude; A. Knura, Voorschoten;
W. Kroeze, Sassenheim; H. Luyten,
Katwijk a. d. Rijn; J. van Veen, Zoe-
terwoude; D. v. d. Vis, Koudekerk
a. d. Rijn; T. Wassenaar, Wartnond;
T. van Bohemen, Noordwijk.
Afgewezen: 1.
Het getuigschrift 2-jarige Primaire
Dagopleiding behaalden: A. Baak, ,C-
Bos, B. v. d. Broek, T. Crama, J. Heu
velman, W. de Lezenne Coulander, I.
Noort, W. de Roode, N. de Rooy, R.
Sloos, J. Smit, W. Teljeur, T. Dooyen-
burgh, N. van Benten, A. van Gent,
I. van Goozen, C. Hendriks (met lof),
B. Krekelaar, J. Ku' Jer, R. Martijn,
T. Mieremet, A. van Zeist, R. de
Bruyn, M. Coster, T. Gijbeis, A. Ile-
ruer, J. v. d. Hoeven, A. Juffermans,
A. v. d. Kaay, M. v. d. Krogt, A. Ti
cheloven, C. Verplancke, te Leiden;
C. Beugelsdijk, Warmond; N. van
Haastert, A. v. d. Velde, Zoeterwou-
de; R. v. d. Heiden, Sassenheim; E.
Moerkerk, Noordwijk; C. Onderwater,
Voorschoten; I. 1' Amie, Roelofarends-
veen, M. Appelman, R. Verwer (met
lof), Noordwijkerhout; J. Breed, Ria
Breed, Riet Breed, I. Hoogeveen, A.
Mostert, Nieuw Vennep; C. van Dam,
B. Floor, A. v. d. Lans, Voorhout; T.
ten Have, C. v. d. Kamp, Oegstgeest;
A. Hoogeboom, C. v. d. Poel, A. Rot
teveel, Rijpwetering; R. van Kempen,
Hazerswoude; J. Straathof, Nieuwe
Wetering; E. Dompeling, T. v. d. Lin
den, J. Nagtegaal, M. de Bruijckère,
L. Veringa, Leiderdorp; Chr. de Haas,
Katwijk a. d. Rijn; A. .*an Oyen, Bos
koop; R. Spruyt, Wassenaar; A. Bee-
len, Lisse. Afgewezen: 3.
Bevorderd: Van het le leerlaar naar
het 2e van de Opleiding Huisnaaister:
G. Beugelsdijk, C. Edelaar, I. Giezen,
M. Heetvelt, C. Hoppenbrouwer, Lei
den; A. Augustinus (met lof), Noord
wijk; R. Broekhof, M. Verduin, Noord
wijkerhout; A. Hoogervorst, D. Kop,
Leiderdorp; G. v. d. Hulst, N. War
merdam, Voorhout; C. de Ruiter,
Oegstgeest; A. de Winter, Warmond.
Niet bevorderd: geen.
Van het le leerjaar naar het 2e van
de Opleiding Huishoudassistente: N.
van Iterson, J. Martheze, J. Peijnen-
borg, J. Verhaar, A. Vrisekoop, Lei
den; B. Bakker, Roelof ar andsveen; R.
v. d. Geest, (met lof), Rijpwetering;
R. George, Voorschoten; A. Nieuwe-
steeg, Boskoop; N. v. d. Plas, Wasse
naar; A. Vink, Noordwijk aan Zee;
J. Grevenstuk, Zoeterwoude; L. Boers,
Hazerswoude.
Voorwaardelijk bevorderd: 2.
Niet bevorderd: 1.
Van het le leerjaar naar het 2e van
de Middagopleiding: L. Souhoka, J.
Mosselman, Leiden; L. Fase, Hazers
woude; J. Pieterse, L. Bosman, Zoe
terwoude; J. Levècke, Noordwijk.
Niet bevorderd: 8.
Van het 3e leerjaar naar het 4e van
de Middagopleiding: T. Bakker, A.
Hoogenboom, L. Kret, Leiden; J. Bak
ker, Nieuw-Vennep; N. van Steenber
gen, Leiderdorp; B. van Noort, Oegst
geest; J. Schakenbos, J. de Vroomen
(met lof), Warmond; N. Valentqn,
Voorschoten; M. v. d. Werff, Zoeter
woude; C. Koot, Voorschoten.
Voorwaardelijk bevorderd: 1.
Niet bevorderd: geen.
Naar HUIBERS
Haarlemmerstraat 1 23, Leiden
▼oor
Geboorteaankondigingen
(Advertentie).
Van het le leerjaar naar het 2e van
de Primaire Dagopleiding: P. Verhoef,
W. Agerkop, L. van Breukelen, M.
Edelaar, D. Gijbeis, R. de Haas, A.
Hogervorst, C. Juffermans, R. van
Latum, T. Montanus, M. Nieuwen-
burg, M. Smits, R. Uljé, A. Uljee, A.
van Zanten, N. van Zijp, G. Bakker,
E. de Bolster, R. Goddjjn, L. van Hal,
N. van Kasterop, E. van Klink, E.
Knijnenburg, B. Mulder, T. Paarde-
kooper, C. Pot, A. Rozier, G. Rijsber
gen, R. Scheffers, A. v. d. Spree, E.
v. d. Vlugt, T. Zonderop, L. Egberts,
T. Hamerling, B. Hillebrand, R. Hon
ders, T. Kranenburg, J. Ladan, R. v.
Leeuwen, J. Ligtvoet, W. v. d. Lin
den, E. Neuteboom, S. de Roos, J. v.
Royen, R. Stoute, B. Vogelenzang, J.
van Zuylen, R. Roman, R. Aarnoutse,
L. van Eijgen, R. Honsbeek, C. Mat
ters, I. van Polanen, R. Siere, P. Sla-
dek, L. Timmers, N. Vermeer, A.
Wierda, te Leiden; Th. Ammerlaan,
R. v. d. Meer, I. Spiegeler, C. Ver
boon, Voorschoten; G. Houdijk, D.
Houtman, A. v. d. Louw, E. Verba
kei, R. Verbey, Boskoop; I. Koetsier,
Hoogmade; C. de Koning, R. Schou
ten, T. v. d. Zwet, Koelofarendsveen;
J. van Maasdam en C. v. d. Werff,
Zoeterwoude; T. Mollers, Leimuiden;
R. Opdam, P. Witteman, Rijpwete
ring; A. Overdevest, Stompwijk; C. v.
d. Poel, Valkenburg (Z.-H.); C. Ver-
kleij, Katwijk a. d. Rijn; R. v. d. Aart,
A. Driessen, T. v. d. Hulst, (met lof),
L. Griffioen, Oegstgeest; M. v. d. Berg,
M. van Kan, E. van Werkhoven,
Noordwijk; Th. v. d. Berg, T. Boer,
A. de Graaf, A. Rasser, W. Wernecke,
Leiderdorp; M. v. d. Berg, A. Floor,
R. Floor, W. Floor, J. v. d. Maat, Voor
hout; A. v. Dam, A. Versluijs, War
mond; N. Duivenvoorden, N.'hout; L.
Koemans, C. v. d. Meer, H. van Hors-
sen, Rijnsburg; T. Kovacs, R. Zeestra
ten, T. Duiker, P. Geenjaar, Sassen
heim. Voorwaardelijk bevorderd 7.
Niet bevorderd: 7.
De uitslagen van de overgangs- en
eindexamens van de Uitgebreid Tech
nische School v. h. Kon. Gen. „M.S.
G." zijn als volgt:
Bevorderd van Schakelklasse naar
le klasse: D. J. v. Cuilenbuig, Kat
wijk; R. E. B. Develing, W. E.
Frans, O. J. Frenks, Alphen a. d. R(jn;
J. S. v. Galen, Katwijk; F. A. J. de
Groot; G. P. Hoogeveen, Oegstgeest;
A. C. Hoogervorst, Nieuwveen; H. D.
W. de Jong, Katwijk; C. J. M. Koe-
lewyn, Noordwijkerhout; B. J. Lam-
booy; J. v. d. Plas, Katwijk; J. W.
Rijswijk, Alphen a. d. Rijn; N. J.
Smit, A. J. v. Spronssen, Wassenaar;
L. A. M. van Tienen, J. P. Versluys,
Warmond; N. P. M. Waasdorp, War
mond; J. M. Witte, R. van Woerkom,
Leimuiden; F. A. M. Zwartjes, Ha
zerswoude; P. A. N. v. d. Zwet,
Hoofddorp. Afgewezen 5.
Bevorderd le klasse Werktuig
bouwkunde naar 2e klasse: Th. P. M.
M. Alkemade, Noordwijk; J. Broek
stra, Oegstgeest; J. v. Dam, Rijnsa-
terwoude; J. Duivesteyn, H. Geels,
Wassenaar; R. J. 't Hooft, Voorburg;
J. G. Ch. Kok, Gouda; J. W. Kriek,
Noordwijk; H. A. v. d. Mark; J. C.
v. d. Meer, Roelof arends veen; J.
Noorduin; A. H. v. Noort; N. Over-
beeke, Nieuw Vennep; H. P. C. Pee-
perkorn, Noordwijk; H. v. d. Plas,
Katwijk; P. v. Remundt; H. Soegiar-
to; A. H. Tendeloo; J. J. M. Verhaar,
Lisse; R. v. d. Waard, Wassenaar; H.
Ch. Weerheym, Boskoop. Afgewe
zen 8.
Bevorderd le klasse Electrotech-
niek naar 2e klasse: F. J. Abspoel; U.
W. Bierhuys, Den Haag; C. Th. M.
Cornelissen (voorwaardelijk); J. C.
van Duyn, Katwijk; J. J. Th. v. Gro
ningen; J. N. J. Kettenis; P. J. Kle-
ton, Noordwijk; M. J. Kollau; Ch.
Leander, Lisse; B. Mark (voorwaar
delijk); A. A. Veerman. Afgewe
zen 1.
Voor het Theoretische deel van het
Eindexamen zijn de volgende leer
lingen geslaagd:
Afdeling Werktuigbouwkunde: C.
P. A. M. Beijersbergen, Hillegom; C.
P. Bik; E. H. v. d. Bosch, Oegstgeest;
J. W. Bourguignon, Nieuwkoop; H.
J. Bouwhuis, Noordwijk; P. A. de
Bruyn, Sassenheim; L. Dompeling,
Katwijk; B. C. de Groot, Voorscho
ten; R. Huisken, Katwijk; W. J. Kar-
pes; F. W. Luitwieler, Leiderdorp;
P. Meijer, Den Haag; W. v. Oosten;
A. Ouwehand, Katwijk; F. Rosdorff;
J. W. v. Staden; H. E. Wiecherink,
Katwijk; J. H. C. Witkamp, Leider
dorp; W. F. de Wolf. Afgewezen 5.
Afdeling Electrotechniek: A. C. M.
IJ. Hoogeveen, Langeraar; A. Mank,
Langeraar; L. A. v. d. Steen, Wasse
naar; J. Tom, Alphen a. d. Rijn; Sj.
J. Wiersma, Hillegom. Afgewezen 3.
Waar geen plaatsnaam vermeld, is
deze Leiden.
