Dit jaar nog begint de montage
van atoomreactor in Nederland
PUBLIEK BEHOEFT OEEN
GEVAAR TE VREZEN
Omgeving van Petten (N*-H.)
het meest geschikt
Schaarste steenkool
maakt centrum wenselijk
Stranding Belgische mijnenveger
voor Raad van de Scheepvaart
Bezwaren tegen rijonderwijs krach
tens ruim honderd jaar oude wet
DINSDAG 26 MAART 1957
DE LEIDSE COURANT
PAGINA S
Zoals reeds is gemeld wordt overwogen de atoomreactor, die het reactor
centrum een jaar geleden heeft besteld, te vestigen in Zijpe, op het duinter
rein ten noorden van Petten. Het is een reactor voor experimentele doel
einden, hetgeen impliceert dat er naast de reactor op het terrein ook re-
search-laboratoria zullen verrijzen om proefnemingen van een gevarieerde
aard mogelijk te maken ten bate van de ontwikkeling van de atoomenergie
en haar vreedzame toepassingen in Nederland in ruime zin.
Voor de reactor zullen die gedeelten die direct met de atoomsplijting
samenhangen door een Amerikaanse maatschappij worden geleverd. Deze
ontwerpen zijn thans bijna gereed. De gedeelten die niet direct met kern
splijting te maken hebben zullen voor het grootste gedeelte bij het Neder
landse bedrijfsleven worden besteld. Men hoopt dat nog dit jaar met de
montage van de reactor kan worden begonnen. De inbedrijfstelllng zou dan
eind 1958 kunnen geschieden.
De Federatie van verenigingen voor
vreemdelingenverkeer in Noord-Hol
land heeft hedenmiddag in Alkmaar
een bijeenkomst gehouden, waarin dr.
ir. R. Houwink, technisch directeur
van het Reactor Centrum Nederland
in Den Haag, een toelichting heeft
gegeven op het plan, te Zijpe een
atoomreactor te bouwen.
Dr. Houwink ging uitvoerig in op
de argumenten die er toe leidden
Zijpe als de gunstigste vestigings
plaats te beschouwen. Enerzijds wil
men dicht bij zee liggen voor het
lozen van afval; anderzijds moet men
over voldoende zoet water beschik
ken voor het bedrijf (o.a. voor af
koeling).
Verder dient men gevrijwaard te
zijn tegen overstromingen en wil
men zich op 'n zekere afstand be
vinden van bevolkingscentra. An
derzijds wenst men juist een niet te
grote afstand van een stad en een
prettige woonomgeving in verband
met de behoeften van het weten
schappelijk en technisch personeel,
dat aan het instituut verbonden zal-
worden. Gedacht wordt nl. aan 300
employé's van wie vermoedelijk
zeker 60 de academische graad zul
len bezitten.
Ontwikkeling
Een moeilijkheid by de keuze der
vestigingsplaats is vooral geweest het
conflict waarin men algeheel gauw
verzeilt, indien men zich aan zee wil
vestigen niet al te ver van een stad
als Alkmaar af, nl. de natuurbescher
ming.
Het spreekt vanzelf, dat het zich
neerzetten van het personeel een bij
drage zal leveren bij de komende
ontwikkeling van Zijpe, waarvan ook
plaatsen als Alkmaar, Schoorl, Ber
gen enz. zullen profiteren.
De laatste dagen is gebleken, dat
er een zekere ongerustheid heerst,
in hoofdzaak over de verontreiniging
der omgeving door radio-actieve stof
fen en over het vreemdelingenver
keer.
Geen gevaar
Dr. Houwink liet hierover gerust
stellende woorden horen. Hij herin
nerde er aan, dat de mensheid reeds
sinds jaar en dag de radio-actieve
bronwateren opzoekt om genezing te
vinden en dat men zich des zomers
in de zon laat bruin branden in een
atmosfeer die zonder radio-activiteit
dit effect niet zou teweeg brengen.
In beginsel is dus radio-activiteit iets
waardevols voor levende wezens,
mits men maar binnen de grenzen
blijft: men kan ook bij een zonnebad
zijn grenzen overschrijden. Bij een
atoomreactor ligt de zaak weliswaar
heel wat ingewikkelder dan bij een
zonnebad, maar gelukkig is de we
tenschap tegenwoordig zo ver, dat
men de gevolgen ook daarvan vol
ledig in handen kan houden.
Opsporing
Verder beschikt men over zulke ge
perfectioneerde methoden om radio
actieve stoffen op te sporen en te
verwijderen, dat in beginsel een
atoomreactor in het geheel geen
radio-actieve afval in zijn omgeving
behoeft te spuien. Wel geldt echter
ook hier: hoe geperfectioneerder men
wil werken, des te hoger worden de
kosten. Wat men dus by elke reactor
nastreeft is het bereiken van een
aanvaardbaar evenwicht tussen de te
spuien hoeveelheid radio-actieve af
val en de kosten.
Gezondheid
Een der eerste daden van het
R.C.N. is geweest een eigen gezond-
heidsbesehermingsdienst in te stel
len, waarvoor het als leider een arts
heeft aangetrokken, die met dit soort
zaken vertrouwd is.
Zeer spoedig zal de meetdienst aan
vangen met metingen over de thans
reeds aanwezige radio-activiteit rond
om de vestigingsplaats met inbegrip
van het polderw ter en de zee. Want
overal op de wereld, waar dan ook,
is reeds radio-activiteit aanwezig en
het R.C.N. wil de mate daarvan in
zijn toekomstige omgeving van te
voren kennen. Die gegevens zullen
ook ter beschikking komen van da
overheid en in samenwerking daar
mee zal dan voortdurend de situatie
opnieuw gepeild worden. De overheid
zal dan vaststellen welk niveau zij
zal willen handhaven en het R.C.N.
zal zijn bedrijf daarop dienen in te
stellen. Net zo goed als de overheid
een vleeskeuring heeft ingesteld, zo
zal ze ook zorgen, dat er een „radio
activiteitskeuring" komt, aldus dr.
Houwink.
Atoomwet
Het is volgens hem aan geen twij
fel onderhevig, dat de atoomwet aan
de totstandkoming waarvan gewerkt
wordt, zal eisen dat het spuien van
radio-actieve afval binnen de juiste
perken blijft
Een voorbeeld van iets dergelijks
vindt men in Engeland, waar het
grote atoomcentrum Harwell zijn af
val op de Theems loost, zodat Lon
den dit „besmette" water drinkt. Ook
hier waakt de overheid dat de toe
laatbare grenzen niet worden over
schreden.
Het is duidelyk, aldus zei dr. Hou
wink, dat de badgasten op onze
Noordzee-kust straks met een gerust
hart kunnen blijven zwemmen en
dat de visserij zich niet bedreigd be
hoeft te voelen. Het Theems-water
komt immers ook in de zee terecht
op plaatsen waar veel gezwommen
en gevist wordt
Explosie?
Dr. Houwink ging vervolgens in op
een andere gevarenkans. Hij herin
nerde aan de „explosie", die zich on
langs te Los Alamos in Amerika heeft
voorgedaan. Een geruststelling hier
bij moge zijn dat daarbij geen per
soonlijke ongelukken zijn geschied
De reactor-expert, aldus spreker, ver
wondert zich over het laatste niet,
want hij weet dat wat men met
het woord explosie aanduidt in
werkelijkheid heel iets anders is. Ex
plosies komen by atoombommen
voor, d.w.z. wanneer de mens dit met
opzet wil. Bij een reactor kan dit
vrijwel niet gebeuren.
Men kan zeggen, dat het toepassen
van atoomsplijting niet gevaarlijker
is dan wat normaal in de industrie
voorkomt, mits men maar goede
voorzorgen treft, zo concludeerde dr.
Houwink.
In het vervolg van zijn uiteenzet
ting bestreed dr. Houwink, dat de
landelijke rust rond Petten door de
vestiging van de reactor zal ver
dwijnen.
„Als antwoord hierop zouden wy
elke twijfelaar willen uitnodigen om
eens een reactorbedrijf te gaan be
kijken. Als er ergens rust heerst, dan
is het daar".
Dr. Houwink sprak ook over de
energie de de atoomreactor oplevert
Berekeningen leren, zo zette spreker
uiteen, dat over een honderdtal ja
ren de voorraad steenkolen en pe
troleum op aarde uitgeput zal zijn,
wat dus wil zeggen, dat onze achter
kleinkinderen daardoor reeds de
„koude dood" zouden tegemoet gaan,
indien daartegen 'geen oplossing ge
vonden werd. Deze oplossing nu komt
van de zijde der atoomenergie juist
op het goede ogenblik.
Noodzakelijk
Men verwacht, dat in 1970 de Ne
derlandse behoefte aan kolen slechts
voor 45 procent uit eigen bodem kan
worden gedekt: 18 miljoen ton steen
kool zal per jaar moeten worden in
gevoerd.
Rekening houdend met de omstan
digheid, dat in de toekomst de prijs
van steenkool naar alle waarschijn
lijkheid nog zal stijgen, kunnen wy
dus nu reeds vaststellen, dat de toe
passing van atoomkern-energie in
Nederland niet alleen uit een oogpunt
van schaarste wenselijk is, maar ook
perspectieven opent voor een goed
kopere electriciteitsproduktie, aldus
dr. Houwink.
Er is echter meer dan alleen de
produktie van energie door atoom
splitsing. Een zeer groot deel der
taak van het "*..C.N. zal namelijk
liggen In het ontwikkelen van al
lerlei nieuwe toepassingen door
middel van bestralingen in de reac
tor en daarbij vrijkomende radio
actieve stoffen. Dit zal doorwerken
in techniek, landbouw, veeteelt en
de medische wetenschappen.
„Van Zype uit zal deze ontwikke
ling in Nederland geleid worden.
Eens begon in Alkmaar de krijgskun
dige victorie. Zal de nieuwe indus
triële glorie voor ons land opnieuw
in de kop van Noord-Holland aan
vangen?"
ycoA. y>v.
neem ik altijd
ABDIJSIROOP; dan
ben ik er het vlugst
van af, want die ver
zacht en geneest
ABDIfSIBOOP/fl
In de avond van de 27ste septem
ber j.L strandde op de noorderpier
bij de Nieuwe Waterweg de Belgische
mijnenveger „M 927", die deel uit
maakte van een in kiellinie binnen
varende formatie van vijf. Op dat
moment kwam het Nederlandse kust.
vaartuig m.s. „Lean S" de Waterweg
af. De kapitein van de coaster, de
heer J. B. uit Stadskanaal, die
maandagmiddag door de raad voor
de scheepvaart werd gehoord, was om
het gevaar te ontlopen dwars door
de formatie tussen de 2e en 3e
mijnenveger heen gevaren.
De „Lean S" was reeds tussen de
pieren toen de kapitein plotseling de
eerste mijnveger om de hoek van de
pier zag komen. De afstand tot de
volgende was ca. 100 m. De mijnen
vegers voeren mn een snelheid van
ongeveer 12 myl en de „Lean S" van
7 myl.
De hoofdinspecteur voor de scheep,
vaart, de heer J. Metz, was van oor
deel, dat de „Lean S" geen schuld
heeft aan de stranding van de mij
nenveger. Er waren z.L duidelijke
aanwijzingen, dat de mijnenveger te
dicht bij het noorderhoofd heeft ge
zeten.
De kustvaarder liep met vloed naar
buiten en er woei een harde zuid
wester. De kapitein moest oppassen
om niet op de noorderpier te gera
ken. De mijnenvegers waren, de for
matie handhavend, de Waterweg op-
gestoomd rond het ncorderhoofd, in
zo'n geval is 't volgens de hoofdinspec.
teur beter niet alleen de pier ruim te
nemen, maar in de lichtelijn opsto-
mend te varen. Het was beter geweest
reeds buiten de formatie te ver
breken en de schepen onafhanke
lijk van elkaar op eigen verantwoor
delijkheid binnen te laten komen en
zeer goed de ruimte gever Aan deze
eis was naar het oordeel van de
hoofdinspecteur niet in alle opzichten
voldaan.
De „Lean S" voer dwars door de
formatie heen, zo "iets mag men al
leen doen in een noodsituatie. Als
de kapitein i.p.v. bakboord uit te
gaan een ankermanoeuvre had ge
maakt zou het kleine 6chip volgens
de hoofdinspecteur op de pier zijn
gelopen.
De raad zal later schriftelijk zijn
oordeel bekend malten.
In zuid-west-Afrika zullen ne
genhonderd zebra's moeten worden
geschoten wegens de grote schade, die
zij de boeren etrokkenen Men schat
het totaal aantal in het betrokken
gebied levende zebra's op elf dui
zend.
5)e ffiiuftex-tentoonAtetCing.
Nauwelijks geopend, trekt de
grote tentoonstelling bij gele
genheid van de 350-ste geboorte
dag van Mich iel Adriaenszoon
de Ruyter grote belangstelling.
Het Rijksmuseum, waar enkele
zalen zyn ingericht, geeft een
collectie te zien „van het wiel
tot het graf". Er werd veel ma
teriaal beschikbaar gesteld.
Dick Elfferc heeft het gerang
schikt en dr. R. Luttervelt heeft
op andere wijze medewerking
verleend. De details bewegen
zich van schoolschrift tot oor
logstrofee. Vooral de school
jeugd wordt opgewekt, naar de
ze tentoonstelling te komen.
Kan dat niet in Amsterdam, tot
17 juni, dan van 3 juli tot 16
september in het nieuw tehuis
voor bejaarden te Vlissingen.
Op nevenstaande foto zien we
een miniatuur] rtret van Cor
nelia Tromp, aan de Ruyter ge
schonken. Het is eigendom van
jhr mr. F. H. van Kinschot, bur
gemeester van Leiden.
Wetsontwerp rijschoolwezen
Men is niet in enkele les
uren „verkeersminded"
De secretaris van de FNOP, de
Federatie Nederlandse Organisatie
Personenvervoer, de heer D. Wissc-
lo, heeft gisteren bij het ingebruikne-
men van nieuw lesmateriaal door
een rijschool in Deventer, kritiek ge
uit op üe behandeling van het wets
ontwerp, dat de regeling van het rij
schoolwezen beoogt.
Spreker herinnerde er aan, dat een
jurist van een der departementen
ontdekt heeft, dat dit wetsontwerp
in stiijd zou zijn met de grondwet,
omdat het de vrijheid van onderwijs,
in artikel 208 gewaarborgd, zou be
perken „Alsof', zo sei de heer Wis-
selo, „niet elk onderwijs gebonden
is aan de beperking, dat het alleen
Vrouw verdronk
haar kind
De arrondissementsrechtbank te
Arnhem heeft heden een 29-jarige
vrouw uit Oosterbeek veroordeeld tot
vijf jaar gevangenisstraf met aftrek
en voorwaardelijke ter beschik 1- i g
stelling van de regering, omdat zij
volgens de tenlastelegging haar drie
maanden oude zoon je op 10 maart
1953 in een regenput hac' verdronken.
Het misdrijf kwam Aan het licht,
doordat in 1956 het bureau bevolking
in Oosterbeek na een huistelling het
in het register ingeschreven kind niet
meer kon vinden.
De officier van justitie had tegen
de zeer berouwvolle vrouw zes jaar
gevangenisstraf geëist en voorwaar
delijke ter beschikkingstelling van de
regering.
door bevoegde krachten wordt gege
ven". Speciaal voor dit uitgesproken
technische onderwerp komt men met
bezwaren krachtens een wet, die ruim
honderd jaar geleden werd gemaakt.
Grondige opleiding.
„Deze spitsvondigheid hoeft echter
tengevolge, dat een wetsontwerp dat
oen goede bijdrage zou kunnen leve
ren aan de bevordering van de ver
keersveiligheid, op de lange baan
wordt geschoven".
Voor het deelnemen aan het hui
dige gecompliceerde samenspel van
het verkeer is een grondige oplei
ding noodzakelijk, meende de heer
Wisselo In enkele lesuren is men
thans niet meer verkeers- „minded"
te maken. Er zullen scholen voor een
volledige opleiding in deze sector
moeten komen.
GAAT MELKPRIJS OMLAAG?
Op het ministerie van economische
zaken wordt thans de vraag bestu
deerd of de melkprijs in het westen
van Nederland met één cent verlaagd
dient te worden, of gehandhaafd
moet blijven op het huidige peil.
Een verlaging met één cent per li.
ter melk in de niet-gesaneerde ge
bieden is, naar van ministeriële zijde
aan de algemene vereniging voor de
melkvoorziening is medegedeeld, op
zyn plaats, omdat de gebruiker ge
durende het afgelopen half jaar een
halve cent per liter teveel heeft be
taald. Het ligt dus voor de hand, dat
in het komendj tijdvak van 1 april
tot 1 oktober een halve cent te wei
nig voor de melk per lite" berekend
wordt. De melkhandelaren voelen
hier nu echter weinig voor, daar de
melkprijs in juni weer verhoogd
wordt met betrekking tot de maatre
gelen wegens de bestedingsbeperking.
Nederland's grootste admiraal met 'n grootse parade herdacht
Deze foto geeft een overzicht van de grote parade, de grootste, die de Koninklijke Marine ooit in Nederland
heeft getoond, die maandag te Den Helder gehouden werd in het kader van de De Ruytcr-herdenking. In de ha
ven op de achtergrond Hr. Ms. kruiser „De Ruyter"
0EGSTGEEST
Vijftig-jarig bestaan
Fa. v. d. Luyt
Drukbezochte receptie
Ter gelegenheid van liet vijftigja
rig bestaan van het bedrijf hield de
fa. G. v. d. Luyt en Zn., expediteurs-
bedrijf te Oegstgeest, een receptie die
zeer druk was bezocht. De zeer vele
bloemstukken die voor en tijdens de
receptie werden bezorgd, waren een
welsprekend bewijs van de grote
plaats die dit bedrijf in de wereld
van het vervoer inneemt.
Van half drie tot vijf uur was het
een komen en gaan van personen, die
de oude 80-jarige moeder en andere
firmanten hun gelukwensen kwamen
aanbieden.
Burgemeester du Boeuff, vergezeld
van zijn echtgenote, was de eerste
die namens het gemeentebestuur in
een kort speechje zijn gelukwensen
aanbood.
Voorts zagen we de besturen van
de r.-k. Middenstand en Chr. Mid
denstandsvereniging. Verder rector
Sondaal en ds. de Visser.
De heer Meerpoei, die vergezeld
was van de secretaris mr. F. G.
Knibbe, vertegenwoordigend de Ka
mer van Koophandel te Leiden, gaf
een kort overzicht van het ontstaan
van 't bedrijf en prees de firmanten
en personeel om hun doorzettingsver
mogen, werkkracht en werklust.
Spreker herdacht de oprichter, de
heer G. v. d. Luyt, die enige jaren
Gisteren werd in „'Iet Witte Huis"
te Oegstgeest het vijftigjarig bestaan
van de transportonderneming J. van
der Luyt en Zn. gevierd Burgemees
ter II. L. du Boeuff feliciteert de 82-
jarige mevr. Van der Luyt, echtge
note van de oprichter.
geleden Is overleden. Namens de Ka
mer bood hij de firma de ere medaille
In brons van de Kamer van Koop
handel aan.
De heer Holtermann van het
Basler-Lagerhaus-Ges ïllschaft liet
zyn gelukwensen vergezeld gaan door
do aanbieding van een metalen schaal
met het wapen van Basel.
Na de receptie verenigden rich de
firmanten en per'onoel in een der
zalen van het „Witte Huis" waar de
directie hen een diner aanbood.
