De zee levert Nederland
miljoenen parels
voorzieningen in
Hoe zit dat met
de harmonika?
ZATERDAG 5 JANUARI 1957
DE LEIDSE COURANT
Visschubben worden
sieraden
■WISSCHUBBEN en visafval leve-
ren ons de grondstoffen voor
onze kunstparelindustrie. Door de
technische ontwikkeling van de laat
ste jaren zijn wij in staat een pro
duet te leveren, dat bijna niet van
een echte parel te onderscheiden
valt", vertelt onze gastheer, direo
teur van een Nederlandse parelindus
trie.
Verwonderd kijken wij naar de vi
trines in de ontvangkamer, waar in
hun kostelijke glans schitterende pa-
relcolliers, oorknoppen en andere
sieraden op fluweel liggen uitgestald.
Het is een rijke aanblik en men
waant zich in een juwelierszaak.
Enthousiast vertelt de directeur
verder over zijn kunstzinnig bedrijf.
Elke zee- en riviervis met zihrerpig-
rnent komt voor de kunstparelindus
trie in aanmerking. De stoot hiertoe
werd gegeven door proefnemingen
over een tijdsduur van enige tiental
len jaren, ook in het buitenland,
waarbij men gebruik maakte van ha
ringschubben. De oorlog trad op als
spelbreker, maar in 1946 hervatte
men de pogingen.
Thans heeft deze Nederlandse in
dustrie zo'n hoge vlucht genomen,
dat er ook voor tonnen gelds aln
schubben wordt geëxporteerd naar
vele landen van de wereld waar
kunstparelindustrieën zijn of waar
men de grondstof voor andere doel
einden gebruikt. Dagelijks worden
6.00010.000 kg. visschubben en an
dere glinsterende oppervlaktedelen
verwerkt. Door een speciale bewer
king, die de vis ondergaat, blijven
de schubben als afval achter en van
1 miljoen kilo vis verkrijgt men
10.000 kilogram grondstof.
In een chemisch laboratorium
wordt het juiste gehalte van het zil
verpigment bepaald. Dit is een che
mische stof (guanine), verwant aan
ureazuur. Hiervan maken de vissen
gebruik als bescherming tegen roof
vissen, die op hen azen.
VAN KRAAL TOT PAREL.
r\E SCHUBBEN worden vermengd
met bepaalde vloeistoffen, die fa
brieksgeheim zijn en geloogd in ke
tels, waarin ze van de ene in de
andere worden overgeheveld, waarna
als eindresultaat een substantie ont
staat, die door een seperator wordt
afgescheiden. Uiteindelijk ontstaat
hieruit dan het viszilver, of zoals
men het noemt, de „essence d'Orient".
Nu is de grondstof klaar om parels
te maken.
Hiervoor gebruikt men tegenwoor
dig massieve glazen kralen. Deze
worden, aaneengeregen, in een bad
met viszilver gedompeld, welke stof
zich aan de glazen bolletjes hecht.
Treedt de parelglans op, dan worden
ze eruit genomen. Ze zien er dan zo
„echt" uit, dat ze nauwelijks van
echte parels zijn te onderscheiden.
Deze parels zijn aanmerkelijk goed
koper dan de Japanse „cultuurpa-
rels". De cultuurparels worden na
melijk gemaakt door een korreltje
zand of een glazen bolletje in het
vlees van de pareloester te brengen,
waardoor het dier geprikkeld wordt
tot parelvorming. Er zijn echter on
geveer 8 jaren mee gemoeid voordat in
zo'n oester een bolletje van 4 milli
meter middellijn is ontstaan.
DE WAARDE.
DE GROTE WAARDE van de echte
parel is het feit, dat in de natuur
zo'n „vuiltje" maar zelden in het
binnenste van de oester verzeild
raakt en men dus zeer weinig oesters
met parels vindt. Bij de Japanse cul
tuurparels wordt de parelvorming ge
forceerd en is de hoge prijs van een
parel hoofdzakelijk te danken aan
het feit, dat er zoveel tijd mee ge
moeid is. De kunstparel daarentegen
kan het, wat schoonheid betreft, op
nemen tegen de andere twee soorten
en is stukken goedkoper. De verhou
ding ligt ongeveer als 100 50 4, het
geen wel een duidelijk beeld geeft.
Reeds in de 18e eeuw heeft men
zich met de fabricage van kunstpa
rels bezig gehouden. Met behulp van
een pipet blies men in holle glas
bolletjes viszilverkristallen in gela
tine, die zich aan de binnenzijde van
het bolletje vastzetten. In Thürmgen
en Frankrijk past men deze werkwij
ze nog wel toe. Er ontstaat dan een
holle parel, die met vloeibare was
wordt volgespoten, nadat de gela-
tinelaag aan de binnenkant is aan
gebracht. Ze zijn echter nogal broos.
De massieve parel is aanmerkelijk
sterker. De kwaliteit van die eerste
kunstparels was slecht. Doch in de
Een schitterend parelcollier, met
oorknoppen; oogst uit de zee.
loop der laatste jaren is de kwali
teit zo verhoogd, dat men zeer te
vreden mag zijn. De kwaliteit hangt
af van het viszilver, de glaskraal en
de lagen viszilverlak die er omheen
worden gelegd. Hierbij speelt natuur
lijk de jarenlange ervaring een be
langrijke rol.
De Nederlandse kunstparel indus
trie heeft een zeer g.oede naam in de
wereld en haar product kan wedijve
ren met dat van de beste andere pro
ducenten. Miljoenen parels worden
er vervaardigd, in zeer korte tijd ver
werkt en verhandeld en de Neder
landse vrouw kan zich tooien met
paarlencolliers, waarvan haar vroe
gere zusters niet durfden dromen. En
dit alles dank zij de visschubben.
De A.N.W.B. acht
Vervuiling van de Vecht
gevaar voor
volksgezondheid
De A.N.W.B. heeft tezamen met de
Kon. Verbonden Ned. Watersport
verenigingen met klem de aandacht
van het College van Gedeputeerde
Staten van de Provincie Utrecht ge-
Niet alles even
hygiënisch
(Van onze correspondent in
Australië).
Men zal het mij moeten verge
ven, dat ik in deze correspondentie
k-raagd voor de zeer ernstige mate I onderwerp aanroer, waarover
men in g.oed gezelschap behoort te
zwijgen, doch ondanks dat is het zó
belangrijk, dat er hier iets over ge
zegd moet worden, vooral ook, ten
einde onze emigranten een schok te
besparen.
Het gaat over het sanitaire systeem
in Australië, hetwelk in scherp con
trast staat met het begrip van „hy
giëne", iets, waarop de Australiër
zich gaarne laat voorstaan.
Dragline legde
Alkmaar droog
Van 's morgens halfelf tot 's mid
dags halfzes hebben Alkmaar en Hei-
loo gisteren zonder water gezeten.
Bij rioleringswerk had een dragline
een hoofdtoevoerbuis van het pomp
station in Bergen naar Alkmaar ver
brijzeld, met het gevolg, dat 'het wa
ter met grote kracht enkele meters
omhoog spoot. Spoedig stond de tien
meter brede Bergerweg enkele deci
meters onder water. Het verkeer
moest worden omgelegd.
De meeste fabrieken in Alkmaar
konden zonder veel stagnatie door
draaien, dank zij noodinstallaties. Een
melkinrichting liet met een tankauto
5000 liter water uit Hoorn komen. De
bakkers hadden juist het brood uit
de oven, toen er geen water meer
kwam, maar moesten gisteravond
bakken voor vandaag.
De huisvrouwen hadden de meeste
hinder van het euvel. De waterclosets
werkten niet en uit de kranen kwam
helemaal niet of een uiterst dun
straaltje. In de ziekenhuizen had men
kans gezien nog gauw emmers cn
badkuipen vol te laten lopen.
HONGAREN OP DOORREIS
NAAR CANADA.
Binnenkort zal opnieuw een grote
groep Hongaarse vluchtelingen in
Nederland aankomen om na een tij
delijk verblijf in ons land naar Ca
nada door te reizen. Hun eerste ver
blijf zal weer door het Nederlandsche
Roode Kruis geregeld worden en zal
vermoedelijk iets langer duren dan
in Utrecht het geval was.
Nu de jaarbeursgebouwen niet lan
ger ter beschikking staan in verband
met de voorbereidingen voor de ko
mende voorjaarsbeurs en ook elders
de benodigde ruimte niet kon wor
den gevonden, zullen de vluchtelin
gen tijdelijk worden ondergebracht
in het kamp Budel bij Eindhoven.
Roode-Kruiscolonnes uit de provin
cie Brabant en wellicht ook andere
onder leiding van de districtscom
mandant, de lieer J. Verselewel de
Witt Hamer, zullen de met het ver
blijf van deze Hongaarse vluchtelin
gen samenhangende werkzaamheden
verrichten.
Aanvaring op het IJ
4 Drenkelingen,
geen slachtoffers
Gisteravond omstreeks half zes !s
op het Y, ter hoogte van de De Ruy-
terkade bij de jachthaven een aanva
ring geschied tussen de Duitse kust
vaarder Conrad en een sleepbootje
van de Amsterdamse droogdok maat
schappij „Droogdok 10", dat perso
neelsleden van de A. D. M. naar de
stad vervoerde.
Vier van de opvarenden van het
sleepbootje geraakten te water: twee
van hen sprongen in paniek over
boord, en de twee anderen vielen ten
gevolge van de schok in het koude
water. Geassisteerd door te hulp ge
schoten motorbootjes van de haven
politie en de K.N-S.M. slaagde men
er in de vier drenkelingen uit het
water te halen. Drie van hen kwa
men er, zij het met een nat pak, zon
der nadelige gevolgen af. De vierde,
die met een shock naar het Binnen
gasthuis werd vervoerd, is later naar
zijn huis overgebracht.
De kustvaarder, die enkele lichte
van vervuiling, waaraan een van Ne.
derlands mooiste waterwegen, de
Vecht, lijdt.
Vele plaatsen langs de Vecht, waar
onder ook de stad Utrecht, lozen hun
rioleringen op dit water, de fabriekt
gebieden bij Maarssen en Breukelen
voeren hun afvalwater hierlangs af,
terwijl bovendien vele omwonenden
de gewoonte hebben hun afgedankt
huisraad, zoals vlbermatten en oude
matrassen, alsmede de kadavers van
gestorven huisdieren en kleinvee in
de rivier te werpen. Deze objecten
drijven vaakrin groten getale in het
water rond, zodat de Vecht hier en
daar niet zelden een weerzinwek
kende aanblik biedt.
Geen enkel vaarwater in Neder
land is ons bekend, aldus de A.N.W.
B., waarin een dergelijke grove ver
vuiling voorkomt.
Voor de watersport en het water
toerisme is een en ander vanzelfspre-
kend uitermate hinderlijk, doch daar-
enboven meent de Bond, dat deze
veelsoortige vervuiling het water van
de Vecht gevaarlijk maakt voor de
volksgezondheid.
Dit weegt naar de mening van de
A.N.W.B. des te zwaarder, daar de
Vecht een van de mooiste en belang
rijkste watergebieden voor de re
creatie vormt, gelegen in het centrum
van het land, in de nabijheid van
verschillende grote steden.
Tallozen zoeken hier 's zomers op
of aan het water hun ontspanning,
varende of langs de kant liggende in
motor-, zeil. of roeibootjes, pick
nickend of vissend.
De A.N.W.B. en de K.V.N.W.V.
achten het dan ook, juist in verband
met de recreatieve betekenis van de
Vecht, gewenst, dat ten spoedigste
maatregelen getroffen worden om de
steeds toenemende vervuiling tegen
te gaan.
DE DOOD OP DE BEURS.
Midden in zijn dagelijkse werk
zaamheden op de valutamarkt van
de Amsterdamse koopmansbeurs is
gistermiddag plotseling overleden de
heer C. Bergman, algemeen procu
ratiehouder van de Amsterdamsche
Bank.
De heer Bergman was 62 jaar oud.
Hij trad op 1 mei 1915 in dienst van
de Incasso-Bank en kwam na de fu
sie van de twee bankinstellingen bij
de Amsterdamsche Bank.
Grote maten gladiolen
zijn nog steeds duur
Na een korte pauze rond de jaar
wisseling zijn de bollenveilingen in
Lisse weer begonnen. En wat de prij
zen betreft is er sedert de laatste keer
niet veel veranderd. Voor de maten
12—14 en 14-op werden uitstekende
prijzen betaald, terwijl ook de klei
nere maten tegen redelijke prijzen
van de hand gingen. Het aanbod was
uiteraard niet groot. De kwekers heb
ben er ook eens een paar rustige da
gen van genomen in de prettige
wetenschap, dat de vraag naar dikke
gladiolen voorlopig zou aanhouden.
Het is trouwens zeer de vraag of er
voorlopig veel aanvoer op de veilin
gen zal komen. Immers: voor nieuw
jaar zijn heel wat gladiolen geruimd1.
Het opmerkelijke is wel, dat sinds
de prijsstijgingen de verschillen tus
sen de soorten ook vaak miniem zijn
geworden. Liepen bijv. eerst gele
soorten als Gold Dust, Han vain Mee
geren en Hopman's Glorie er sterk
uit, we zagen de afgelopen week
mooie veertienen van Gold Dust ver
kopen voor ƒ7.50 en beste twaalven
voor 5.50 en deze prijs brachten
Rose soorten als Generaal Eisenho
wer en Leeuwenhorst ook op, even
als de gevlekte Spotlight. Voor veer
tienen van Nieuw Europa werd een
fantastische prijs besteed: tot 11.
per 100 en men mag zich met recht
afvragen hoeveel een exporteur er
voor deze inkoopprijzen aan zal moe
ten verliezen. Ook die fraaie blauwe
Palet bracht uitstekende prijzen op:
veertienen tot ruim ƒ9.en twaal
ven tot 6.20. Acca Laurentia draaide
voor resp. 7.50 en 6.50, terwijl
Allard Pierson rond ƒ7.en ƒ6.
noteerde. Mooie veertienen van
Sneeuwprinses kwamen nog aan
3.50 per 100. Veertienen van Mabel
Violet, Bloemfontein, Alfred Nobel,
Jo Wagenaar, Memorial Day en Phi-
lipo's Memory kwamen tegen 7.
De vrij nieuwe rode Sans Souci werd
nog verkocht voor 9.per 100. La-
vender Dream was goed gevraagd.
Twaalven van deze variëteit werden
afgedrukt op 8.tot 8.50 per 100.
Twaalven van Ataturk gingen van
de hand voor ƒ9.45, van Normandië
voor 9.50, van Puceini idem, van
Winston Churchill voor 9.50 en van
Limburgia vóór 7.50, wat ronduit
fantastische prijzen «zijn. Bij de klei
nere maten waren vooral de hoge op.
brengsten van Allard Pierson (ruim
ƒ4.voor tienen!), Winston Chur
chill (ƒ4.50) en Sant Souci (ƒ4.30)
opmerkelijk.
Dr. H. B. Dorgelo, hoogleraar aan
de T.H. te Eindhoven, is bij Konink-
Men kan in de ingezonden stukken-
rubriek van Australische bladen re
gelmatig heftige discussies lezen tus
sen immigranten en „Aussies", wan
neer het er over gaat hoe slecht of
hoe goed het in eigen vaderland
wel is.
Óm een voorbeeld te noemen: kort
geleden is de minister voor Volksge
zondheid op reis geweest; bü bezocht
o.a. Nederland en toen hij dezer da
gen terugkeerde, betoogde zijne ex
cellentie dat het met de melkvoor-
ziening in Australië nog niet zo
slecht is gesteld, want in I^ederland
vindt bijna geen aan-huis-levering
van melk plaats en in Australië wel.
Waarop meteen enige Nederland
se immigrantenvrouwen in de pen
klommen en de veronderstelling
maakten, dat de minister zoals vele
anderen Nederland in één dag had
levert, doch meer nog een goed wer
kende riolering onmogelijk maakt.-
Want eigenlijk is Australië een gol
vend landschap, waarin bergen en
dalen zich aaneen rijen. Hoe kan men
daar een pijpleiding aanleggen?
Vandaar dat, behalve in het cen
trumgebied van de grote steden, men
vrijwel alleen in centra van andere
Steden een modern toiletsysteem kan
aantreffen. De rioleringsbuizen Zijn
meestal langs de spoorlijn aangelegd
en men kan daar niet ver buiten
gaan.
Het verwijt van de Engelsman
moge gegrond zijn, doch anderzijds
mag ter zachte verontschuldi
ging van Australië worden gewezen
op beide hiervoor genoemde facto
ren, welke voor weinig andere lan
den gelden. Niettemin, men treft nu
jioomdat het met de Neder
landse m'elkvoorziening he *1 wat be
ter is gesteld dan in Australië. Dit
slechts terloops vermeld.
In de permanente, wederzijdse ha
telijkheden-correspondentie tussen
Australiërs en de Engelse immigran
ten, werd enige weken geleden in een
krant een aanval gedaan op de hy
giëne van de „Pommies": „Jullie
hebben niet eens allemaal een bad
kamer in je huis", smaalde een trotse
Australiër.
De repliek bleef niet uit: „Heb je
ooit weieens zulk een achterlijk land
gezien als Australië, waar in de
meeste huizen een behoorlijk toilet i eenmaal deze situatie aan en voor
ontbreekt?" onze immigranten is het vaak een
Het schot was in de 1-oos; zelfs de
Australiër was niet bij machte tot
repliek.
Het moge waar zijn dat lang niet in
iedere Engelse (en Nederlandse!)
woning een badkamer of douchecel
aanwezig is, iets waarop men zich in
Australië naar wettelijke voorschrif
ten kan beroepen, doch praat niet
beschadigingen opliep, zal zijn reis lijk Besluit benoemd tot rector mag-
naar Duitsland kunnen vervolgen. I nifious aan deze hogeschool voor het
Ook het sleepbootje is niet ernstig tijdvak van 15 november 1956 tot en
beschadigd. 'met 31 augustus 1959.
Overzicht van bloemen
handel in Rijnsburg
Bloemen-Rijnsburg heeft een week
echter de rug, waarin de markt
„vast" was. De prijzen schommelden
nauwelijks en hoewel er van goed
koop ook geen sprake is, zou het
overdreven zijn te beweren, dat de
broeiers ir> Rijnsburg allemaal in een
juichstemming verkeren vanwege de
prijzen. Het aanbod van rode tulpen
waarvan Krelage's Triumph het
leeuwenaandeel voor zijn rekeying
nam was zeer groot. De prijzen,
die men hiervoor besteedde, waren
dan ook aan de matige kant. Krela
ge's Triumph kocht men in beste
kwaliteit voor rond 1.per bos
net zo veel als men maar wilde heb
ben en soorten als Hildegarda, Im-
.perator, Overdale, Pink Trophy, en
Superna kwamen hoogstens tot 1.20
en 1.25 per bos. Een soort als Lusti-
gÉfc'Witwe werd met i.35 tot f 1.50
gtejvaardeerd, terwijl Arguno, die
rfögal in het blad zat, nauwelijks
boven 1.20 kon uitkomen. Prelu
dium liep tot 1.40 per bos. Laaigste-
lige gele tulpen waren behoorlijk aan
de prijs: Yellow Gem tot 1.55 en
(Jolden Harvest tot 1.50 per bos.
Koyte gele tulpen als de stokoude
King of the Yellows en de vrij nieu
we Winter gold lagen tussen ƒ1.en
1.10. Zeer duur was Demeter waar
voor men nog tot 2.95 per bos be
steedde, terwijl Rose Copland voor
1.80 tot 2.per bos var* de hand
ging.
White Sail bracht tot 1.25 op.
Wat de narcissen betreft, stonden
Golden Harvest en Carlton met 1.10
per bos aan de kop, gevolgd door He
lios, die 0.85 tot 0.90 noteërde en
Early Glory en Verger, die rond
0.85 lagen. Van de hyacinten stond
l'Inniocence met 40.tot f 47.
flink hoog genoteerd. Extra mooie
Jan Bos liep ook tot ruim ƒ40.
evenals trouwens Pink Pearl en An
ne Marie. De blauwe variëteiten Os-
tara en Delft's Blauw deden tussen
25.en ƒ30.voor zware kwali
teit en Bismarck kwam niet hoger
dan 25.per 100. Wat iris reticu
lata bracht ƒ0.90 per bosje op
en blauwe druifjes van 0.45 tot
ƒ0.50 per bosje.
onze immigranten
ontnuchtering.
Men zoekt uitwegen.
Uiteraard worden allerlei uitwe
gen gezocht om aan de narigheden te
ontkomen. Daar is bijv. het systeem
van de septic-tank, doch niet een
«.v- 'eder kan d'*e bekostigen; er is pl.m.
over de verdere en nog belangrijker I duizend gulden mee gemoeid, welke
sanitaire voorzieningen; die zijn j men althans voor een huurwoning
<?f»hokkend niet zomaar neertelt. Verder tracht
men daar allerlei chemische vindin-
Huisje met een hartje.... gen een oplossing aan de hand te
doen en hoewel sr andere nadelen
Weet ge in Melbourne zowel als in aan verbonden zijn, men neemt die
Sydney, vindt men meer dan 500.090 liever dan alle andere narigheden,
woningen, die niet van een moderne Doch in elk geval treft men in de
toilet-inrichting voorzien zijn, doch J buitenwijken van de grote steden en
nog werken naar het oud-Hollandse beslist op het achterland de toestan-
„buiten" systeem van het huisje met den aan, hiervoor beschreven,
een hartje. Onder degenen die ergens een \vo-
Dat huisje zou Op zichzelf zo erglning gaan kopen treft men er altijd
aan, die een modern sanitair-systeem
als eis stellen doch zich dan tot een
bepaald gebied voor vestiging moeten
beperken en dan bovendien stevig
extra moeten betalen, omdat land
hetwelk op riolering is aangesloten,
schaars en kostbaar is. Om het in
cijfers te zeggen: niet te ver van de
grote stad betaalt men daarvoor gauw
pl.m. drieduizend gulden.
Verplichte badkamer!
De op Engeland smalende Austra
liër kon ook weer terecht trots zijn;
ieder huis in Australië bezit een bad
kamer.
Moét een badkamer bezitten vol
gens de voorschriften. Zelfs voor het
geval ge in uw huis een shower
wenst, moet tóch de ruimte voor de
kuip in de badkamer aanwezig zijn,
anders wordt het bouwplan afge
keurd.
Laat ik er meteen bij vertellen, dat
die badkamer er heus niet als een
„luxe" is, zij wordt intensief ge
bruikt en in elk geval des zomers
baadt een Australiër zich minstens
eenmaal pèr dag, hetgeen des winters
niet eens veel minder is.
niet zijn, ware het niet dat daarin
een normale waterspoeling aanwezig
zou zijn, doch hier heerst nog wat
men hier noemt het „pan-systeem".
Dat wil zeggen, iedere week, indien
noodzakelijk tweemaal, komt de
„nightman", die de betrokken „pan"
komt verwisselen.
En al werkt die „nightman" inder
daad des nachts, want hij moet des
morgens voor zeven uur van de weg
zijn, daar zijn vele andere nadelen
aan het pan-systeem verbonden.
En nu heb ik niet eens het oog op
de stakingen welke bij tijden ook
door die „nightman" worden onder
nomen, omdat hun weinig aantrekke
lijke baan naar hun mening onvol
doende wordt betaald en bij welke
stakingen soms velé tienduizenden
gezinnen in een verschrikkelijke si
tuatie worden gebracht.
Doch het „pan-systeem" is een ern
stige en permanente bedreiging voor
de volksgezondheid, wat geen nader
betoog behoeft.
Het uitbreken van epidemieën is
daardoor oök verklaarbaar, ondanks
de grootst mogelijke voorzorgsmaat
regelen door inwoners van de steden
genomen.
Dat vooral in grote gezinnen soms
afschuwelijke toestanden ontstaan op
dit sanitair terrein, behoeft geeri na
der betoog. Echt Australisch: men
neemt de situatie zoals die is. Welis
waar wordt zo hier en daar gewerkt
om de riolering uit te breiden, doch
niet in een tempo, welke de moderne
tijd wel zou wettigen. Men raakt per
slot van rekening aan iedere toestand
gewend; zelfs de immigrant, die het
op bedoeld terrein toch beter ge-
wend is!
Zowel in Melbourne als Sydney
worden van regeringswege voor drie
miljoen nieuwe hotels gebouwd, doch
aan verbetering van de sanitaire toe
stand wordt welhaast niet gedacht.
Twee factoren.
Er zijn twee factoren, welke de op
lossing van het probleem in de weg
staan; daar is eerstens de enorm
snelle groei van de bevolking, welke
zich steeds meer over het land uit
spreidt en tweedens het bergachtige
land, hetwelk niet alleen zo hier en
daar moeilijkheden bij graafwerk op
Artis heeft een bijzonder goed jaar
achter de rug. Het recordaantal be
zoekers van ruim 640.000, dat in 1946
werd geboekt, werd ruimschoots
overtroffen, zo wordt van de zijde
van Artis meegedeeld. In 1956 ont
ving de Amsterdamse dierentuin na
melijk ongeveer 650.000 bezoekers.
Ook het aquarium deelde mej in het
verhoogde bezoek: daar kwamen in
het afgelopen jaar ruim 265.000 be
langstellenden, ongeveer 38.000 meer
dan in 1955. Wat de levende have
betreft: via het „bekende" loketje
arriveerden 3194 nieuwe dieren in Ar
tis, waarvan een deel direct moest
worden afgemaakt. En ander deel
werd, na te zijn opgeknapt, na ver
loop van tijd losgelaten en de rest
kon in de collectie worden opgeno
men.
Het aantal geschonken zoogdieren
bedroeg 257. In de vogelafdelingen
arriveerden 1579 nieuwe dieren.
Zelfs ontving Artis een eend zonder
kop
Ook door aankoop, ruil en geboor
ten werd de Artis-collectie uitge
breid.
Aquarium.
Het aquarium werd eveneens met
tfele geschenken verblijd. Door aan
koop en ruil kon het aantal soorten
vissen, dat vorig jaar 174 bedroeg,
worden uitgebreid tot 248 soorten,
cïie^samen een sohafe van ongeveer
1900 exemplaren vormen. Met de 60
§00£^n lagere dieren, acht soorten
amfibieën en drie soorten reptielen,
behoort het Artis-aquarium tot de
best bevolkte aquaria van Europa, i
Boekbespreking
In de ban van de ring I, door
J. R. R. Tolkien. Uitg. Het
Spectrum' Utrecht.
Met verwondering eerst, maar al
lengs met klimmende bewondering
hebben wij dit eerste gedeelte van
een trilogie „In de ban van de ring"
gelezen. Deel I draagt als ondertitel
„De reisgenoten" en is ruim 450 blad
zijden dik. Wanneer de andere delen,
welke nog niet in vertaling uitgeko
men zijn, eenzelfde omvang hebben,
krijgt men een boekwerk van liefst
1350 pagina's.
Het is ongelooflijk, dat men zo'n,
boek vol kan schrijven met een lou
ter fantastisch verhaal, dat ogen
schijnlijk geen verband houdt met
hetgeen de gewone mensenwereld be
roert. De auteur, een Engelse profes
sor uit Oxford, heeft zich een eigen
wereld geschapen, een wereld van
„hobbits", wezens die kleiner zijn
dan mensen, doch wel veel menselijks
hebben, al gaan zij om met elfen en
kabouters en spelen spookgestalten
als de „zwarte ruiters" en magische
ringen een grotere rol in hun leven
dan bij ons. Eén van deze „hobbits"
heeft zo'n ring gekregen, die hem on
zichtbaar kan maken, maar de bezit
ter ervan draagt een niet benijdens
waardige schat met zich mee. Hij
komt langzamerhand geheel in de
ban van de ring en zijn bezit wordt
belaagd door allerlei machten der
duisternis. De lezer gaat het evenzo;
ook hij komt al lezende in de magi
sche ban van de ring. Het is alsof hij
een boeiende droom heeft en binnen
treedt in een ongelooflijk rijke we
reld van ongekende machten.
Het wonderlijke van dit boek is niet
alleen de geschiedenis van het ver
haal, maar vooral de overstelpende
rijkdom van fantasie en de levendige
beschrijving tot in allerlei details,
geschreven met een ware meester
hand. Het is een uitzonderlijk boek,
een sprookjes verhaal, waarvan voor
al de ouderen de waarde zullen kun
nen schatten. i
Met die inzake het sanitair-systeepa
wist de ingezonden stukken schrij
vende Australiër óók geen raad.
Zij is inderdaad meer dan ver
schrikkelijk!
Bij het woord iharmonika denken
we allereerst uam de bekende „trek-
piano" en in de tweede plaats aan
het „mondorgeltje", maar er zullen
er misschien niet veel zijn, die dan
een „glasharmonika" op het oog héb
ben.
Laten we met dit instrument be
ginnen. De glas-harmonika werd al
in het jaar 1763 door de Duitser Von
Franklin te Lopden gemaakt in de
vorm van een glazen klokkenspel,
zoals wij onze papieren kerstklok
ken kennen.
Aan de nauwe zijde zat dan een
opening, waardoor die klokken van
glas konden worden geregen aan een
ronde houten staaif. Het bespelen met
de hand was echter zo vermoeiend,
dat het instrument waarvan één
exemplaar zich bevindt in het ge
meentemuseum in Den Haag ge
heel in onbruik raakte.
Joseph Aloys Schmittbauer te Ba
den en Hessel in Berlijn brachten
resp. in 1769 en 1735 verbeteringen
aan. De laatste bracht zelfs toetsen
aan, zodat de klokken niet meer met
die hand behoefden te worden aan-
In 1788 verving Hessel de klokken
door afgestemde glazen staafjes, wel
ke met een houten hamertje werden
aangeslagen en vervolgens door me
talen staafjes, die werden aangesla
gen door een metalen hamertje. Dit
instrument in lier-vorm was en is
vooralsnog bij Duitse muziekkorpsen
een geliefd speeltuig.
De mpndharmond'ka heet uitgevon
den te zijn door pater Aloysius Kirch-
ner in 1650 en onderging in de loop
der jaren diverse veroeteringen, o.a.
door de Duitsers Buschmann, Mesz-
ner, Damian en Hohner (1920).
De trekiharmonika werd voor het
eerst in 1827 door de Duitser Fried-
rich Buschmann vervaardigd en door
deze „hand-aeloline" genoemd. De
Oostenrijker Damian bracht twee jaar
later verbeteringen aan door er een
langwerpige vorm aan te geven,
welk instrument hij „accordeon"
doopte.
De Engelse geleerde prof. sir Char
les Wheatscone maakte er een acht
kantige vorm van en in 1846 deed het
.nstrument zijn intrede in Europa
„concertina" en „melofoon". Hohner
verbeterde er in 1864 nog meer aan
en breidde hem uit tot „Schiffer-
klavier". Hij veranderde later zijn
„vijfrijer" in een instrument met
pianoklavier en maakte in 1930 zijn
„organa". Dat Duitsland het larnd van
de accordeons is, bewijst voorts het
feit, dat al vóór de oorlog jaarlijks
600.000 exemplaren werden uitge
voerd.
