Heldere tinten en sobere decoraties geven
de Hartebrugskerk te Leiden 'n nieuw aanzien
VAN HET EEN KWAM HET ANDER
3 &cta&e% &otaiwd&t>ifyd
Foto Ciné JAN WOLFSLAG
Reclassering betekent vierdubbele
winstpost voor maatschappij
DE LEIDgg COURANT PAGINA 9
Het plafond boven het priesterkoor
voor de nieuwe schildering, bazui-
nende engelen, apostelkoppen en
sterrebeelden.
Wat doet een schilder met bazuinende engelen, die van inspanning hun
wati?n bol blazen? Wat doet hij in het algemeen met een kerk, die vijftig
jaar geleden geheel in renaissance-stijl is geschilderd? Moet hij moeizaam
alle décors naschilderen; de engelen, de apostelen en de sterrenbeelden
in de priesterkoor-hemel een nieuw verfje geven of moet hij de gehele
kerk opnieuw in de verf zetten en decoreren naar eigen inzicht en naar
de eisen van een nieuwe tijd? Het kerkbestuur van de Hartebrugkerk heeft
in 1954 met dit probleem gezeten. De 120 jaar oude „waterstaatskerk" is
vijftig jaar geleden geheel beschilderd door niemand minder dan de deco
rateur Trautwein, in die dagen een gerenomoerd kerkschilder. De paro
chianen van de Hartebrug waren vertrouwd met de feestelijke decoraties
in hun kerk. Wat men als kind heeft leren waarderen, laat men niet zo
g^aag los. Het kerkbestuur stond echter voor het feit, dat de kerk hoog
nodig een nieuw verfje nodig had.
De Hartebrug kan men zich moei
lijk denken zonder geschilderde
decoraties. Het interieur vraagt een
aanvullende versiering. Sommige
goud-ornamenten van Trautwein
heeft men zelfs willen behouden.
Vooral ook door hun verweerdheid
heeft men deze niet kunnen hand
haven. De heer Jansen ontwierp
verschillende decoratieve vullingen,
die zorgvuldig op hun taak werden
afgestemd.
Interieur is
blijer geworden
Stukken plafond daalden tussen de
gelovigen neer en het geheel had in
de loop der jaren aanmerkelijk van
de oorspronkelijke frisheid verloren.
De kerk was donker. Het plafond
werd overheerst door donkere lever
kleuren, waartussen zich grote vlak
ken vuilgroen en verweerd ijzerrood
hadden vastgezet.
Opnieuw schilderen was niet mog^
lijk. Waar had men de schilders
moeten vinden, die in staat waren
de oude schilderingen op te halen?
Het gehele werk zou jaren gekost
hebben en tonnen gelds. De firma H.
P. Jansen te Leiden kreeg de op
dracht een compromis te vinden tus
sen oud en nieuw. Zoekend en nu en
dan experimenterend op een kleni ge
deelte van de muurvlakken heeft men
uiteindelijk een stijl gevonden die
de goedkeuring van architect, ir. Van
Oerle, die de supervisie had, van het
kerkbestuur en allengs ook van de
parochianen kon wegdragen.
Van het één op het ander.
Het schilderwerk begon in juni
1954. De schilder had oorspronkelijk
de opdracht alléén het plafond te
schilderen, maar al spoedig bleek, dat
men eenmaal in deze trant schil
derend de gehele kerk een nieuw
aanzien moest geven. En aldus ge
schiedde.
Over een maand vóór de vie
ring van het honderdjarig bestaan
van de parochie op 21 november is
de kerk klaar. Bij elkaar zijn dan
3000 vierkante meter met de kwast
van de schilders in aanraking ge
weest. En het resultaat is zodanig,
dat zelfs de grootste tegenstanders
van weleer het intussen eens zijn ge
worden over deze oplossing. De kerk
is blijer geworden. De architectuur
van deze zaalkerk in basiliekvorm
komt beter uit.
En het mooie, nog onlangs geres
taureerde, orgel kan zich tegen de
lichte achtergrond eindelijk eens doen
gelden. De zij-altaren: het St. Anto-
nius- en Maria-altaar hebben een ge
hele gedaanteverwisseling onder
gaan. Door de kleur hebben deze al
taren een symbolieke betekenis ge
kregen. Zo hebben de aan de zij-alta
ren gebruikte malftinten en grijzen
een blauwe ondertoon voor het Ma
ria-altaar en een rode ondertoon
voor het Antonius-altaar..
Los en bevallig zijn deze lij norna
men ten gehouden; soms steunen zij
op een lijst of band. Hij is niet uit
gegaan van renaissances-versieringen
maar de geest en inhoud van de or
namenten is toch kennelijk in die
richting. De kerk is immers ook in
neo-klassieke-stijl gebouwd.
Hier en daar ontvingen de decora
ties wat kleur, maar dan ook altijd
weer zo, dat nergens het vlak werd
doorbroken of het goud in zijn kwa
liteit werd aangetast. De bijzondere
waarde van het metaal goud als deco
ratie-materiaal is in deze kerk onbe
twist. bewezen.
Het interieur van de Hartebrugskerk
na de restauratie. Opvallend is het
heldere, blije aanzicht. De cassetten
in het plafond zijn in pasteltinten ge
schilderd.
De hemel boven het kerkschip be
staat uit cassetten, die door de schil
der in twee kleuren rose en bleu
zijn geschilderd. Door wat goud te
gebruiken als versiering in de hoe
ken en op de snijpunten van de dia
gonalen der cassetten kreeg het ge
welf een wat levendiger en beweeg
lijker aanzien. Het priesterkoor heeft
het rustige en voorname aanzien be
houden, dat het als middelpunt van
de aandacht der gelovigen nodig
heeft.
De bazuinende engelen waar
over wij reeds spraken zijn ver
dwenen. In hun plaats is ook een
kalme, verantwoorde versiering ge
komen, die zich goed aan het geheel
aanpast. De vlakken links en rechts
achter het altaar werden in gele tin
ten beschilderd, terwijl verder naar
boven tot in het gewelf, grijze tonen
werden aangebracht. Vooral de gele
zwikvullingen van de rondbogen en
de rijkvergulde Corinthische kapite
len boven de rode zuilen maken dit
priesterkoor tot een goed geheel.
De algehele vereenvoudiging van
de beschildering heeft nog een klei
ne, milde beeldenstorm met zich
meegebracht. De beelden die achter
in de kerk op consoles stonden zijn
alle op één na verdwenen. De houten
lambrisering langs de muren is ver
dwenen. Nieuwe lampen en nieuwe
banken aan de herenkant zullen dit
opknappertje van de Hartebrug com
pleteren.
Met een belast budget, maar met eer
frisse kerk gaat de paroch'e de twee
de eeuw van haar bestaan binnen.
Feestelijke viering.
Het honderdjarig bestaan van de
parochiekerk (het gebouw) is een
twintigtal jaren geleden met luister
gevierd. Thans wordt het eeuwfeest
herdacht van de parochie, welke op
21 november 1856 werd opgericht.
De kerkelijke feesten zullen plaats
hebben van 1118 november; op de
sluitingsdag daarvan zal de Provin
ciaal van de Nederlandse Francisca
nen een plechtige H. Mis opdragen.
Des middags komt de Bisschop van
Rotterdam een pontificaal Lof cele
breren. Mgr. zal een toesprank hou
den.
De buiten-kerkelijke viering heeft
plaats >»an 19 tot en met 22 novem
ber, in ivondbijeenkor.sten in het St.
Antonius Clubhuis.
Ir. Edmond Nicolas heeft een stuk
over de Hartebrug geschreven, geti
teld: „Wc zijn er nog".
De „Spelers van St. Vincent" zul
len het i-iivoeren.
Voor de kinderen worden 2 feest
middagen belegd.
Na de schildering zijn slechts sobere
decoraties overgebleven.
Wie op 3 october foto's maakt van de viering van dit speciale Leidse
feest en één (of enkele, doch ten hoogste vijf) aardige opnamen aan
ons inzendt, vóór 12 october, maakt kans op één van de prijzen, die
wij hieronder vermelden:
le prijs: Agfa Isolette 6x6 camera met f4,5 lens in paraattas of
waardebon van 100,
benevens de zilveren medaille van de 3 october-vereeniging.
2e prijs: Agfa clack 6x9 camera met tas en complete flitsinrichting
of waardebon van 50,
benevens zilveren medaille van de V.V.V.-Leiden.
3e prijs: Gevabox met tas of waardebon van 25,
4e prijs: Kodak Brownie D met 2 films of waardebon van 25,
5e prijs: Gevabox of waardebon van 20,
6e prijs: 10 6 x 9 rolfilms of waardebon van 15,
7e prijs: modern foto-album ter waarde van 15,
8e prijs: 40 flitslampjes PF 1.
9e prijs: fotoboek: Maak goede foto's.
10e prijs: 25 flitslampjes PF 1.
Verder 10 troostprijzen van elk 10 flitslampjes, 5 fotoboeken,
snapshot-albums enz.
Form, der in te zenden foto's minstens 6x6 cm., hoogstens 18 x 24 cm.
Maak een KIEK en maak een KANS!
Breestraat 123 t.o. Stadhuis - Telef. 21851
Haarlemmerstraat 102 naast Bata - Telef. 32778
|BREESTP.I73*TE1.233371
(Advertentie)
Morgen reclasseringsdag
Professor mr J. M. v. Bemmelen
schrijft ons als volgt:
T\E RECLASSERINGSDAG is een
vast begrip geworden.
Ieder geeft aan de collectanten,
zonder er echter veel bij te denken.
Tocht is het goed dat wij ons bij
deze gelegenheid nog eens realise
ren, wat de reclassering eigenlijk is
en doet.
De reclassering is ontstaan uit een
werk van mensenliefde en barmhar
tigheid, n.l. bezoek en hulp aan ge
vangenen.
Dat geschiedde dan onder de wat
wijdse benaming „zedelijke verbete
ring der gevangenen". Reeds echter
bij het ontstaan van het genootschap
tot Zedelijke Verbetering der gevan
genen in 1823 waren er lieden, die
twijfelden aan de mogelijkheid om
zo een beetje vanaf de hoogte van
eigen voortreffelijkheid, aan mede
mensen iets te verbeteren. Bijv. de
bekende dichter Da Costa liet zich
hierover in felle bewoordingen uit.
Tegenwoordig weten wij beter.
Wil men medemensen helpen en
steunen dan moet men niet zelf op
een hoog paard gaan zitten, maar tot
een ander gaan en in de eerste plaats
zien wat die wil en kan, en dan pro
beren hem dat zelf te laten doen.
M.a.w., men laat aan die ander de
verantwoordelijkheid voor eigen da
den en probeert hoogstens met hem
van te voren verschillende mogelijk
heden te bespreken.
rVAT LEERDE ons Amerika met
U het z.g. Case-worp, maar gedeel
telijk hadden onze reclasseerders dit
ook reeds zelf bedacht. Zij hadden
bovendien ervaren, dat iemand over
het algemeen veel beter de aanpas
sing aan de maatschappij hervond,
wanneer hij niet in de gevangenis
had gezeten, dan wanneer dit wel
het geval was geweest.
Daarom proberen rechters en re
classeerders sedert 1917 mensen die
zich aan niet te ernstige delicten
hebben schuldig gemaakt, uit de ge
vangenis te houden door middel van
een voorwaardelijke veroordeling.
Hiervoor is echter uitvoerige rappor
tage nodig. Men kan nu eenmaal niet
in het wilde weg een voorwaardelij
ke veroordeling geven. Van te vo
ren moet de rechter zeker zijn, dat
de reclassant daarvoor de verant
woordelijkheid mee kan en wil dra
gen.
Reeds deze rapportering aan de
rechter, die geschiedt door ambtena
ren van de reclasseringsverenigingen
kost een enorme organisatie. Groten
deels worden de uitgaven hiervoor
gedragen door het Rijk, maar het is
i, dat de reclasseringsverenigin
gen ook een zekere zelfstandigheid
bezitten.
DIT TERREIN moeten n.l.
voortdurend nieuwe experi
menten gedaan worden. Om maar
een voorbeeld te geven: in de laat
ste tien jaren beproeven de reclas
seringsverenigingen ook prostituées
te reclasseren. Dat is een tak van de
reclassering, waarmee het Rijk zich
niet direct kan belasten. Ook inrich
tingen ik noem bijv. de Schrijf
kamer van het Genootschap in Rot
terdam of de Gróte Batelaar van het
Leger des Heils waar men reclas-
santen tijdelijk onderbrengt of te
werk stelt, kunnen onmogelijk ge
heel voor het risico van het Rijk ko
men. Zo is het particuliere initiatief
voortdurend aan het werk om het
werk der reclassering uit te breiden
en te verbeteren. Indien de experi
menten slagen neemt het Rijk ge
woonlijk de kosten wel over, maar
de reclassering zou nooit geworden
zijn wat zij thans is, als het particu
liere initiatief niet telkens stimule
rend had gewerkt. Vandaar dat de
Reclasseringsverenigingen zich aan
een gesloten hebben om op een dag
in het jaar gezamelijk geld te vragen
voor dit mooie en nuttige werk.
1UIOGE OOK DIT JAAR de reclas-
seringsdag weer een groot suc
ces zijn. Het werk, aan hetwelk de
gelden ten nutte komen, is goed be
steed. Iedere mens die uit de gevan
genis wordt gehouden en zich toch
verder als een goed burger gedraagt
is een vierdubbele winstpost voor
de maatschappij, immers hij kost de
staat geen geld in de gevangenis, hij
richt voor de gemeenschap geen ver
dere schade aan door opnieuw cri
mineel te worden, hij blijft behouden
voor zijn gezin, dat niet ondersteund
behoeft te worden, en hij blijft in
zijn werk of functie. Afgezien dus
van het humanitaire effect vah de
reclassering is deze ook, zuiver eco
nomisch gezien een belangrijk eco
nomisch voordeel. De menselijke zij
de van de zaak legt echter voor ons
aller gevoel het grootste gewicht in
de schaal.
Collectanten voor de collecte die
morgen zaterdag wordt gehouden
worden gaarne verwacht Gerecht 10,
vanaf des morgens 8 uur.
BIOSCOPEN.
De films in de week van 28 sept.
tot 5 oktober zijn door de Kath. Film
Centrale als volgt gekeurd:
Casino: „The Glenn Miller story",
alle leeftijden
Lido: „Chaplins Kolderparade",
alle leeftijden.
Luxor: „Fernandel als modeko
ning", volwassenen.
Trianon: „Ja, ja, die Liebe in Tirol",
alle leeftijden.
Rex: „In de onderwereld van
Parijs", alle leeftijden.
Wat lezers schrijven
SLOOTWATER DRINKEN.
Volgens berichten in de Leidse
Courant van 5 en 7 september j.l. is
er door b. en w. van Alkemade voor
gesteld, over te gaan tot het bouwen
van een badhuis en gymnastieklokaal,
waar, in verband met de volksge
zondheid, grote behoefte aan bestaat,
en waar ondergetekenden het volko
men mee eens zijn.
Maar nu het volgende: is de volks
gezondheid alleen voor de meerder
heid of ook voor de minderheid? Zijn
b. en w. van Alkemade er dan wel
van op de hoogte, dat er in hun voor
uitstrevende gemeente ook nog men
sen wonen, die het genot van bruik
baar drinkwater m ^ten missen, en
deze groep zich moet behelpen met
slootwater? Dit is in deze tijd van
allerlei sociale voorzieningen in
strijd met de voorschriften der volks
gezondheid. Wanneer er b.v. veel
wind staat, en de molens het polder
water lozen, dan komt er veel kroos
en ontelbare beestjes mee. Wanneer
b. en w. zo goed willen zijn eens
bij ons op de thee te komen mogen
ze zelf het water daarvoor scheppen,
dan kunnen zij ondervinden wat het
betekent te moeten leven van sloot
water. Zou het aanleggen van wa
terleiding niet minder bedragen, dan
de gelden ƒ94.000.— en ƒ139.000—
die nodig zijn voor de bouw van het
badhuis en gymnastieklokaal?
Vertrouwende dat b. en w. de nodi
ge aandacht aan deze noodtoestand
willen schenkn, danken wij U voor
de verleende plaatsruimte.
Abonné's
ZWARTEWEG EN
AKKERSLOOTPOLDER.
