Oranje en de Leids Universiteit
DE HONINGZOETE PHILIPS II
VERLEENDE OCTROOI TOT STICHTING
Jlet de ietiö, de taan uit
AAW DE ZIIOE VflH DE BlIRKMtESTEII
Leiderdorp-gezellige plaats,
waar mensen met elkaar meeleven
M
ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1956
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD -- PAGINA 1
Studenten kregen
vrijdom belasting
INDIEN wij in vervolg op ons eerste
artikel over Oranje en de Leidse
universiteit spreken komen wij te
recht bij Willem van Oranje, de vader
des vaderlands, die één dag na het
ontzet van Leiden zich naar de stad
begaf om burgemeester Van der
Werff zijn compliment te imaken.
Het staat wel vast, dat toen al over
de stichting van een universiteit is
gesproken.
Twee en een halve maand later
deed de prins aan de Staten van Hol
land en West-Friesland het voorstel
tot oprichting van een „goede ge-
nouchsame ende vermaerde §chole
ofte universiteit".
De prins vestigde de aandacht van
de staten op de stad Leiden, die als
een „bequame plaetse" daartoe zou
kunnen dienen.
De Staten zetten haast achter de
zaken. En men kan wel aannemen,
dat prins Willem koste wat het kost
het leven wilde schenken aan een le
gaal kind.
Hij legde zelfs Philips de'Twee
de een honingzoete uitspraak in de
mond toen deze het octrooi tot de
oprichting verleende: „bij rijpe de
liberatie ende advijs van onsen
lieve neve ridder van onser orde
nen (orde van het Gulden Vlies),
De schoorsteenversiering In de se
naatskamer van de universiteit met
de beeltenis van prins Willem is uit
een tijd (1735), dat het huis van
Oranje geen deel had in de staats
regering.
Wilhelm, Prince van Oraingien..."
Het is echter de vraag of Philips
wel op de hoogte was van de
stichting der universiteit. Willem
van Oranje liet vele besluiten van
de koning komen, omdat hij de
indruk wilde wekken, dat de op
stand niet tegen de koning was ge
richt, maar tegen zijn verkeerde
dienaren, die niet naar de wil van
Philips handelden.
De prins heeft zich sinds die tijd
voor de behartiging van de belangen
der universiteit ingezet. Hij vertoef
de dikwijls in Leiden.
Maurits student.
FJ 1582 beveelt hij in een schrijven
aan de senaat zijn zoon Maurits als
aankomend student aan. Maurits was
vijftien jaar en zeker niet te oud voor
een student in die dagen.
- Maar de jongeling zal het toch een
veilige gedachte gevonden hebben,
dat zijn één jaar ouder neefje Philips
van Nassau eveneens zijn intrede aan
de academie deed. In de Sleutelstad
is voor beide neven de sleutel voor
een levenslange vriendschap gelegen.
Philips werd één van de veldoversten
van Maurits. Hij bezegelde zijn
vriendschap op het veld van eer: bij
Dinslaken sneuvelde hij.
Prins Maurits opende met zijn
komst te Leiden de traditie van de
studie der Oranje-prinsen te Leiden.
Zijn Leidse tijd duurde kort, in 1584
was hij genoodzaakt na de moord
op zijn vader zijn studies te be
ëindigen. Zijn belangstelling voor de
universiteit bleef echter levend. Hij
bezocht Leiden enige malen en
schreef talloze vriendelijke en vader
lijke brieven. Maurits was echter niet
de éérste uit het geslacht Oranje, die
in Leiden hogeschool deed. In 1676
stond al Justinus van Nassau, een
onwettig kind van prins Willem, in
het Album Studiosorum ingeschre-
rVEZE Justinus mag niet ongenoemd
blijven, omdat zijn naam in de
annalen van de universiteit met lof
wordt genoemd. Justinus slaagde er
nl. in vrijdom van belastingen te
verkrijgen voor de leden van de uni
versiteit. Na de fiscus, onderging
de schout een gevoelig verlies, want
de studenten, die overigens goed
met het geweer meenden te kunnen
omgaan, kregen vrijstelling van
schuttersdienst.
Later heeft Justinus van Nassau op
het slagveld zijn schade in kunnen
halen. Hij werd veldoverste en maak
te te Breda een woelige tijd door. L
behield het verlangen naar het „gau-
deamus" van het studentenleven. In
1601 vestigde hij zich in het „Prin
senhof" aan het Rapenburg 610' te
Leiden, waar later ook leden van het
geslacht Oranje-Nassau als student
hun intrek hebben genomen.
Frederik Hendrik.
ORINS FREDERIK HENDRIK liet
zich in het jaar 1594 als student
inschrijven, vooral op aandringen van
zijn broer Maurits. Het knaapje was
nog niet de korte broek ontwassen,
toen hij zich, tien jaar oud, aan de
universiteit meldde. Een gouverneur
kreeg toezicht op zijn studie.
De zoon van Frederik Hendrik,
Willem II, heeft hier niet gestudeerd;
een professor van de illustere univer
siteit kreeg echter opdracht de gees
telijke vorming van de jonge man te
verzorgen. Zonder klap of snauw
schijnt deze opvoeding niet verlopen
te zijn, want de jonge prins bezat een
opbruisend temperament en hij stond
bekend als zeer onhandelbaar.
Omstreeks deze tijd hebben drie
zoons van Ernst Casimir, de Friese
stadhouder, te Leiden gestudeerd.
J Prins Willem H.
HET duurde geruime tijd voor
weer een prins van Oranje de
1 universiteit zou bezoeken. In 1669 no
digde het bestuur van Leiden een
der weinige Oranje-gezinde in Hol
land in die dagen de Prinses-
Royale, de weduwe van Prins Willem
II uit, haar zoon naar Leiden voor de
studie te zenden.
In het Album Studiosorum treft
men zijn naam niet aan. Politieke
motieven zullen aan dit verdonkere
manen niet vreemd zijn.
Het tweede stadhouderloze tijd
perk was er de oorzaak van dat het
tot 1789 duurde alvorens weer een
Oranje-telg naar Leiden kwam: nog
in de tijd der republiek kwam de erf
prins, de latere koning Willem I, in
de leeftijd van 17 jaar te Leiden
aan.
(Wordt vervolgd).
VIJFTIGJARIG BESTAAN
DRUKKERIJ „DE SPAARNESTAD"
De viering van het vijftigjarig be
staan van de n.v. drukkerij „De
Spaarnestad" te Haarlem is gister
morgen ingezet met een H. Mis in de
kathedrale basiliek St. Bavo aan de
Leidsevaart.
In het Krelagehuis zaten de com
missarissen, directie en leden van
het personeel aan aan een feestelijk
ontbijt.
De directeur, dr ir H. J. de Goey,
gaf in een toespraak een overzicht
over de afgelopen halve eeuw.
In het begin van de middag ver
enigde men zich vóór het gebouw
der drukkerij aan de Nassaulaan.
Aan de ingang waren twee beelden,
een lezende man en een lezende
vrouw, vervaardigd door Hans Pe
ters uit Dordrecht, aangebracht.
De president-commissaris, prof. dr
G. M. G. H. Russel heeft de beelden,
door het personeel aan het bedrijf
gesohonken, aanvaard. In het con
certgebouw te Amsterdam werd gis
teravond een feestelijke bijeenkomst
gehouden.
'n Tip voor de automobilisten
„Take your foot off", oftewel „Haal uw voet eraf" (van het gaspedaal) dat
is de dringende raadgeving die op een groot bord langs de hoofdweg vlak
bij de Engelse stad Lancaster staat en die nog eens extra onder de ogen
van de automobilisten wordt gebracht door de enorme figuur van een
politieman. Op deze manier wil men bereiken dat auto's met een matige
vaart door de smalle straten in het centrum van Lancaster rijden, waar de
laatste paar jaar zeer vele dodelijke ongelukken zijn gebeurd.
„Margriet" dit frisse blad van déze tijd, telt reeds jarenlang het grootste aantal lezeressen.
Géén wonder: ieder jaar voegen de jongeren zich erbij want.„Margriet" is véél gezelliger!
(Advertentie).
Een bootje en een bruggetje zijn
altijd een aanlokkelijk object voor
een stijlvol plaatje in deze rubriek.
Van de week hebben wij de zoeker
eens gericht op een overbekend
maar daarom niet minder mooi
plekje in de buurt van Leiden.
Vertelt u ons eens waar en u
maakt kans op een prijs van vijf
gulden.
De vorige week
De fotograaf is vorige week even
zijn oriëntatie-vermogen kwijtge
raakt en zo kwam het, dat hij, wat
hij meende dat westelijk was, méér
noordoostelijk moest situeren.
De oplossers hebben echter on
danks het feit, dat we het wat
moeilijker wilden maken toch
wel begrepen waar zij het monu
ment voor de gevallenen moesten
zoeken. In Roclofarendsveen nl.
naast het Raadhuis.
Waardebon van f 5.is voor:
B. Muskens, Noordeinde 166, Roe-
lofarendsveen.
Wat U moet doen
dactie van onze courant, welk
plekje U in deze foto meent te
herkennen. Envergeet U vooral
niet Uw brief in te sturen onder
het motto: „Met de lens de laan uit"
Het spaart de redactie moeilijkhe
den en U behoedt U zelf voor de
teleurstelling dat uw inzending niet
meeloot. De Inzendingen moeten
vóór donderdag a.s. in bezit van de
redactie zijn.
Een speciale medewerkster ver
zorgt voor ons een aantal inter
views met echtgenoten van bur- j
gemeesters. Hieronder volgt de
eerste aflevering.
TVE eerste die we in haar woning te
U Leiderdorp een bezoek brachten I
was mevrouw C. W. van Diepenin-
genVan Diezen, een charmante
vrouw.
Hoe ze Leiderdorp, waar ze nu al
weer tien jaar woont, vindt?
„O, enig. Het is een aardige plaats.
Bovendien zijn de mensen er onder
ling zo leuk, ze gaan prettig met el
kaar om en zijn behulpzaam. Ja, mijn
man en ik hebben het hier best naar
ons zin."
Trouwens, dit is de mening van
vele inwoners van Leiderdorp, ver
telt mevrouw Van Diepeningen. Wie
eenmaal in deze gemeente is ingebur
gerd wil er blijven wonen. De laatste
tijd is het dorp veel groter gewor
den. Er wordt in deze gemeente flink
gebouwd.
In deze groeiende gemeenschap
vergen de werkzaamheden die het
ambt van haar echtgenoot voor haar j
meebrengt vrij veel tijd. Er zijn de
officiële plechtigheden waarbij zij te- j
genwoordig moet zijn, de instellingen
die haar interesse hebben, zoals de
U.V.V. bijvoorbeeld, die vorig jaar
is opgericht. Dan zijn er de bezoe
ken aan zieken en ouden van dagen,
de kraamvisites, die gezien het
aantal jong-gehuwden nogal eens
voorkomen.
meer tijd beschikbaar zal zijn voor
andere dingen, buiten het huishou
den om.
IJ AAR andere liefhebberijen? Luis-
teren naar klassieke muziek. Een
concert betékent een avond van ont
spanning. Moderne muziek kan ze
waarderen en van tijd tot tijd ook
jazz. „En daarnaast rijd i'k graag auto
en houd er van zelf een japon te
naaien", maar er komt zo weinig
van. Misschien straks, als haar oudste
zoon naar Den Helder gaat voor zijn
opleiding bij de Koninklijke Marine.
Aan de wand hangt zijn portret,
en ook dat van de jong&te zoon, bei
de geschilderd door deLeiderdorpse
schilder H. Roelandsen. Het zal wel
stil worden, dan, overpeinst onze
gastvrouw, en de jongste zoon heeft
ook al aspiraties om van huis weg te
gaan. Maar zover is het nog niet.
Na alle drukte gaat het echtpaar in
september met vakantie, om in een
badplaats of op een rustig plekje
in het buitenland enige tijd van een
welverdiende rust te kunnen genie
ten.
AAR ik wil voor alles moeder
zijn", zegt de burgemeesters
vrouw. Als haar beide zoons afspra
ken maken om te gaan roeien, paard
rijden of tennissen kan ze gerust weg
gaan; maar ze vindt het geen pret
tig idee als de jongens bij hun thuis
komst uit school de kamers leeg zou
den vinden en daarom tracht ze haar
tijd zo goed mogelijk tussen hen en
de plichten buitenshuis te verdelen.
Het beoefenen van sport beschouwt
mevrouw Van Diepeningen als een
onderdeel van de opvoeding. Het
maakt de jongeren sterk, ze worden j
gehard en kunnen later veel beter
overal tegen. Zelf is ze een liefheb
ster van tennissen, maar daar moest
ze een jaar geleden mee ophouden
omdat haar gezin de aandacht vroeg.
Het probleem van de hulp in de
huishouding, waar vele huisvrouwen
mee zitten, komt nog even ter spra-
ke. Ook mevrouw Van Diepeningen 1
kan hiervan meepraten. Gelukkig
heeft ze nu weer hulp, zodat er in
de toekomst misschien weer wati
