KOOP-OP-AFBETALING,
'n Leids Merenplan zonder protest uitgevoerd
I HEILZAAM OF VERDERFELIIK I
Jaarcollecte Gezamenlijke
Militaire Fondsen
Leidse Duinwatermaatschappij waakzaam
3.000.000 kubieke meter
in enkele maanden ingepompt
ZATERDAG 28 APRIL 1956
DE LEIDSE COURANT
DERDE BLAD - PAGINA 1
IN HET BEKENDE TONEELSTUK „De dood van een handelsrei
ziger", verzucht de bejaarde handelsreiziger, als hij met zijn
vrouw voor de defecte ijskast staat: „Ze doen het erom; ze hebben
hem precies zo gemaakt; als je de laatste termijn betaald hebt, is
het ding versleten en moet je weer een nieuwe op afbetaling
kopen"
Deze klacht beschrijft zeer in het kort de toestand, die Amerika
beheerst. De gemiddelde man daar kan practisch niets zijn eigen
dom noemen; z'n meubelen en z'n huis, z'n auto en z'n ijskast, z'n
grasmachine en z'n gasfornuis, z'n kleren en z'n sportbenodigdheden
zijn alle op afbetaling gekocht en als de laatste termijn betaald
is, is net bezit meestal versleten. Daarom treft een tijdelijke ver
mindering of stopping van zijn inkomsten de Amerikaan niet op
de eerste plaats in zijn eerste levensbehoeften, maar doet hem het
risico lopen als een volslagen pauper, als een totale niets-bezitter
op straat te belanden.
Nu is de Amerikaan opgevoed met het afbetalingssysteem; in zijn land
is het uitgevonden en van jongsaf maakt hij kennis met de gevaren en de
mogelijkheden van dit systeem. De aankondigingen van de afbetalings
mogelijkheden door middel van advertentie en circulaire zijn in
Amerika dan ook vrij openhartig, omdat de Amerikaan in deze „business"
volkomen thuis is, en hem draait niemand op dit gebied een rad voor de
ogen. Met ronde cijfers kan men lezen, hoeveel iets contant kost en hoeveel
men moet betalen, als men de betaling over termijnen uit wil spreiden.
ONOVERZICHTELIJK.
Geheel anders is het gesteld in de
Europese landen, waar deze methode
in haar uitvoering door velen nóg
niet voldoende gekend wordt.
Als een firma vertelt, dat de ko
per voor ƒ3.per week een electri-
sche naaimachine kan kopen en er
wordt niet bij verteld hoelang men
deze ƒ3.moet betalen met daar
naast het bedrag, dat de naaimachine
kost, als men contant betaalt, is het
risico tamelijk groot, dat mensen ge-
interesseerd worden, die feitelijk deze
last niet kunnen dragen.
Voor hen, die de koop-op-afbeta
ling nog zien als een systeem, dat
weinig of niet in praktijk gebracht
wordt, zou het een ontstellende ont
dekking zijn te weten, hoeveel ge
zinnen aan dit systeem ten gronde
gaan, omdat veel te zware verplich
tingen veel te gemakkelijk worden
aangegaan.
Onlangs hoorden we van een so
ciale instelling hier in Leiden, dat
een man met een zeer behoorlijk in
komen verklaarde geen bijdrage te
kunnen betalen voor zijn 'enig kind,
dat in een inrichting opgenomen
moest worden. Een oppervlakkig on
derzoek bracht aan het licht, dat de
man een combinatie radio-pickup-te-
levisie-bandrecorder op afbetaling
had gekocht, waarop hij wekelijks
30.moest aflossen gedurende
drie jaren.
Dit geval kan extreem genoemd
worden en ook het geval uit Utrecht,
waar een kind doodhongerde naast
een op afbetaling gekocht televisie
toestel, terwijl vader op een op af
betaling gekochte scooter tochtjes
maakte. De gemiddelde koper-op-
afbetaling zal zich niet spoorslag tot
een dergelijke dwaasheid en misdaad
laten verleiden.
Maar dat ook de 3.voor de
naaimachine een onoverkomelijke
last gaat vormen, als daarnaast ook
5.op de scooter, 1.op het
horloge, 6.op de winterjas en
2.50 op de wasmachine moet worden
afbetaald, is zonder meer duide
lijk.... en dit behoort niet tot de
uitzonderingen.
recht heeft op een eervolle plaats in
ons maatschappelijk besteL Daar
naast is het afbetalingssysteem voor
consumptieve goederen in zijn uit
wassen slechts verwerpelijk te noe
men.
Dat steeds meer zaken tot het sys
teem overgaan, valt ook niet te ver
wonderen, want in principe kan men
moeilijk iets tegen de koop-op-afbe
taling inbrengen en zoals bij de
meeste systemen, kan het altijd ten
Hierdoor komt het, dat het voor
de koper dikwijls zeer moeilijk is om
tussen de zeer vele bona fide onder
nemingen, de zakenlui te herkennen,
die speculeren op de kortzichtigheid
van het kopers-publiek.
Nog onlangs riep een rechter te
Amsterdam tot een verkoper-op-af
betaling in de getuigenbank: „Hoe
veel keer per maand komt U hier
eigenlijk om mensen, die nog nooit
met de justitie in aanraking zijn ge
weest, een besmeurde naam te be
zorgen, nadat U hen met Uw beden
kelijke handel geruïneerd hebt?"
De man glimlachte toen, want hij
bewoog zich precies aan de zelfkant
van de wet, die de koop-op-af beta
ling regelt.
GEVAARLIJK.
Aan de koop-op-afbetaling kleeft
ook dikwijls een psychologisch na
deel. Wanneer een jongeman voor
5.per week een nieuwe fiets
koopt, is hij na enkele weken aan
het rijwielbezit gewend, maar de last
van de afbetaling blijft hem maan
denlang achtervolgen en vergalt wel
licht de vreugde, die hij had kunnen
beleven aan de fiets, wanneer hij
deze na enkele maanden goed sparen
zou hebben aangeschaft.
Soms leidt de koop-op-afbetaling
naar de gevangenis, want velen zijn
reeds verdwaald geraakt in het dol-
makende doolhof: afbetalingskoop
onderhandse verkoop ver beneden de
prijs om de termijnen te kunnen be
talen geen geld meer om de ter
mijnen te Voldoen rechter ge
vangenis.
BETERE BESCHERMING.
De nuchtere lezer kan nu vragen,
welke oplossing er voor dit probleem
gevonden kan worden, omdat aan de
huidige gang van zaken nogal ern
stige bezwaren kleven, terwijl het
systeem moeilijk meer gemist kan
worden in de huidige samenleving.
Allereerst ligt hier een taak voor
de opvoeding. Op school en thuis
moet het kind doordrongen worden
van het feit, dat de koop-op-afbeta-
ling een zeer riskante onderneming
is, waaraan men zich niet, dan met
zeer goede reden, moet wagen.
Voorts lijkt ons een betere wette
lijke bescherming van de kopers ge
wenst Laat de verkopers op afbeta
ling verplicht gesteld worden de prij
zen in hun aanbiedingen volledig te
specificeren met het aantal termij
nen en de prijs, die de aangeboden
waar contant kost. Een dergelijke
suggestie is onlangs in Leiden nog
gedaan door het K.V.P.-Kamerlid
Bachg, die daarbij ook de colportage
met goederen op afbetaling buiten de
wet wilde stellen.
De eerlijke zakenman zou een der
gelijke wettelijke bepaling zeker niet
schadelijk vinden voor zijn bedrijf
of als een inbreuk beschouwen op
zijn vrijheid van handelen.
En de speculant op menselijke
zwakheid zou een geduchte troef uit
handen genomen worden.
HOEVEEL VAN DEZE BR OMMERS ZIJN BETAALD?
Van 1 tot met 5 mei a.s.
HEILZAAM EN NODIG.
„De wet moest het verbieden 1",
vinden de mensen, wie de menselij
ke zwakheid niet vreemd is; maar
ook dit probleem heeft twee kanten.
Wanneer een huismoeder door een
Een bezoek aan dit merendistrict
is een evenement opj zichzelf. Men
heeft er echter een duinkaart voor
nodig of kan proberen de directie van
de Duinwatermaatschappij zo ver te
krijgen dat zij u persoonlijk het duin
gebied binnenleidt Bij het verlaten
van het terrein zal de waterzuivering
u dan even glashelder zijn als het
water dat, zij het dan in dikke bui
zen en onder de grond, u op de terug
reis naar Leiden begeleidt.
De, duinwaterwinning is voor de
meeste Leidenaars een gesloten boek
Over het algemeen denkt men dat
het even gemakkelijk is als het open-
plotselinge ziekte niet meer in staat draaien ran het taptaaantje onder
de wis zeil te doen en er met1
Stilzwijgend en zonder dat de storm van protest opstak, die indertijd bij
het Leidse merenplan in buurtgemeenten ontstond is tussen Katwijk en
Wassenaar in de laatste jaren een merenreeks aangelegd, waarvan in
hoofdzaak de Leidse bevolking profiteert. Nu moet daaraan onmiddellijk
toegevoegd worden dat er geen korrel zand naar Leiden vervoerd werd en
men zelfs water aanvoerde van elders om bestaande duinpannen te vullen.
Bovendien heeft de Leidse Duinwatermaatschappij, waarvan dit initiatief
is uitgegaan met de aanleg van dit merendistrict een natuurmonument ge
schapen dat uniek is voor de Zuid-Hollandse duinstreek. Dit is natuurlijk
slechts een bijkomstigheid want hoofdzaak was een drinkwaterreservoir
te vormen, waaruit men jaren kon putten zonder de kans te lopen om wat
de watervoorziening betreft in de put te raken.
dan in het duinzand. Hierin wordt
het op zekere diepte weer opgevan
gen in een soort draineerbuis, waar
door het water naar de dikke ver-
zamelbuizen wordt gevoerd, die het
op hun beurt naar een reservoir lei
den. Het van zijn dwangbuisjes ont
dane water blijkt zich zijn opsluiting
zeer te hebben aangetrokken. Het
heldere hemelwater ziet namelijk
groen van ergernis als het zijn vrij
heid in het reservoir herkrijgt. Mil
jarden algen en andere te verwaar
lozen diertjes hebben tijdens de weg
van het water door zand en buizen
een lift gekregen en verven het wa
ter in de kolossale bak spinaziegroen.
Meer afwas dan drinkwater, oordeelt
de leek en vraagt zich verbijsterd af
hoe dat allemaal nog goed moet ko
men.
Groen uit zijn dwangbuis
de beste wil van de wereld niet di
rect 200.op tafel gelegd kan wor
den voor de aankoop van een was
machine, is de koop op afbetaling een
gelukkige uitkomst; voor een gezin,
dat deze gelegenheid alleen in derge
lijke gevallen aangrijpt, is het sys
teem niet alleen ongevaarlijk, maar
zelfs heilzaam.
Daarnaast is het economisch vol
komen verantwoord, wanneer b.v.
een kleermaker zijn naaimachine op
afbetaling aanschaft en de termijn
betaling als een soort afschrijving
beschouwt.
In dergelijke en andere gevallen is
de koop-op-afbetaling een figuur, die
horen beweren dat elke bui regen
die boven de duinen valt de volgende
dag reeds in het theewater zit. Hoe
dat mogelijk is, weten zij ook niet,
maar dat is zolang de kraan blijft
lopen van weinig belang.
Groen van ergernis.
Nu is het niet zo dat de duinwater
maatschappij op haar terrein een aan
tal regentonnetjes heeft uitgezet, die
dagelijks door nijvere beambten ge
leegd worden. Deze methode zou niet
meer dan een druppel zijn op de
gloeiende plaat, die een dorstige in
dustriestad nu eenmaal is. Het water
wordt inderdaad opgevangen, maar
Per boemeltje naar merengebied
Het merengebied ligt op ruim 2 km. I gebruik maken van een treintje, dat
van de watertoren. Bezoekers kunnen 1 de afstand in enkele minuten aflegt.
Na regen kwam het Rijnwater.
De directeur van de Leidse Duin-
watermaatschappij, dr. ir. Linden -
bergh vertelde ons dat reeds lange
tijd het hemelwater alléén de kraan
niet meer lopend kan houden.
Reeds in 1938 merkte men dat bij
een droge zomer de behoefte aan wa
ter niet meer gedekt kon worden.
Enkele jaren heeft men jaar in jaar
uit het water onder de duintoppen
vandaan gezogen, maar weldra zag
men in, dat uit een ander vaatje ge
tapt moest worden, wilde Leiden op
zijn natje kunnen blijven rekenen.
Besloten werd het water van elders
in het duingebied in te pompen. En
zo maakte men een begin van het
aanvoeren van een enorme hoeveel
heid water uit Rijnlands onuitputte
lijke boezem. Dit jaar heeft de inpomp
een hoogtepunt bereikt; van december
tot eind april, met een onderbreking
voor de vorstperiode, werd een hoe
veelheid van 3.000.000 m3 ingepompt.
Verleden week zaterdag werden de
pompen stopgezet omdat het boezem
water van te slechte kwaliteit was.
Intussen hadden zich echter reeds en
kele meren gevormd, die tesamen
een oppervlakte van 25 ha. beslaan.
De waterwinning geschiedt op een
afstand van 140 meter van het meer.
Dit betekent dat het water ongeveer
honderd dagen nodig heeft om deze
afstand door het zand af te leggen.
Vijftien meter is echter reeds vol
doende om het water van schadelijke
verstekelingen, zoals bacteriën te
zuiveren.
Filterreinigingen.
Deze zuivering blijkt echter- lang
niet voldoende te zijn. Daarom wordt
het groene water uit het reservoir
Een kijkje in een der filtergebouwen op het moment dat de voorste filters
met lucht gezuiverd worden.
naar de grote filterbassins gevoerd
die in 'n gebouw in de onmiddellijke
omgeving van de watertoren zijn on
dergebracht.
Deze filters bestaan uit grint en
zijn verschillende versnipperings-
produkten.
lucht doorheen borrelen, dat het
vuil in een oprisping naar boven
brengt.
Het vuile water wordt vervolgens
afgevoerd waarna de drinkwaterzui
vering weer kan gaan beginnen. Het
gefilterde water ondergaat nog een
De onderste laag bestaat uit1 tweede behandeling en is dan gereed
grote stenen en hierboven liggen
de steentjes- en zandlagen als de
matrassenstapel in het sprookje de
prinses op de erwt. De bovenste
laag wordt gevormd door zeer fijn
filterzand en hierin blijft natuur
lijk het grootste deel van het vuil
achter. Om te voorkomen dat dc
zandlaag langzamerhand in bagger
veranderd, laat men er af en toe
voor transport naar de stad. De fil
tercapaciteit van de LDM wordt bin
nenkort uitgebreid met enkele nieuwe
bassins, die volgens de nieuwste me
thoden gebouwd zijn.
In de watertoren wordt het water
onder spanning gezet en stroomt het
als een onderaardse beteugelde rivier
recht naar de tapkraan van de con
sument.
offers en hun nabestaanden te weten
het Fonds 1815 voor oud-militairen,
de Kon. Nat. Ver. tot steun aan mi
litairen „Stamil", de Ver. „Ereschuld
en Dankbaarheid", het Karei Door-
manfonds, de Prins Bernhardstich-
ting en de Stichting „Het Van Weer
den Poelmanfonds" houden in de
komende week in Leiden en omlig
gende gemeenten hun jaarlijkse in
zameling. Het ligt in de bedoeling
van dinsdag 1 tot en met vrijdag 4
mei een huis-aan-huis-collecte te or
ganiseren, terwijl de actie besloten
wordt met een straatcollecte op za
terdag 5 mei.
De minister van Oorlog heeft ook
dit jaar weer, uitsluitend voor dit
doel, toestemming verleend aan de
onderdelen van land-, zee- en lucht
macht om aan deze inzameling actie
ve hulp te verlenen, zodat het plaat
selijke Kerncomité zich ook dit jaar
weer mag verheugen in de daadwer
kelijke hulp van de militairen van
de Koksschool en het Marine-Oplei
dingscentrum te Voorschoten.
Dank zij him hulp en de daarvoor
onontbeerlijke medewerking van de
garnizoenscommandant, luitenant-ko
lonel H. W. Gerth van Wijk, kon in
de laatste jaren een record-opbrengst
worden geboekt, een opbrengst bo
vendien, welke een voortdurende cli
max vertoonde en in 1955 het prach
tige resultaat van ruim 6400.be
reikte. „De jongens" zijn vast van
plan dit record te breken, maar dat
is alleen mogelijk, wanneer alle in
woners van Leiden en de omliggen
de gemeenten zich ervan bewast
zijn, dat voor zeer velen het oorlogs
leed nog steeds voortduurt en dat
het hun plicht is dit leed te helpen
verzachten door de verstrekking van
een privé-aanvulling op hetgeen de
Staat voor deze mensen doet.
Men is er niet mee af door te zeg
gen, dat het Rijk deze kosten geheel
voor zijn rekening behoorde te ne
men, ook al zou men daarbij het ge
lijk aan zijn zijde hebben.
Juist op het gebied van de naas
tenliefde zal er altijd een taak voor
het particulier initiatief blijven weg
gelegd.
Moge het enthousiasme der collec
tanten zijn beloning vinden in een
nieuw record 1956.
Het lijkt ons een moeilijke opgave,
maar dat dachten we in 1954 en 1955
óók.
Dwars door het merengebied heen
ligt een van de „binnendijkeh" van
de Atlantic Wall. De doorbraak van
deze Wall gebeurde op een ander punt
en de muur bleef liggen als een sym
bool van verknoeide tijd en weg
gegooid geld. Gelukkig eigenlijk
maar
'w.-Sr-
