IJ V/AS
M IJ N
m
ML
Harde slagen moeten incasseren
tijdens haar eerste ontwikkeling
Oud-president Truman in het brons naar Jeruzalem
Bit
De vooruitgang van de televisie
DE LEIDSE COURANT
QELEERDE PSYCHOLOGEN be-
weren, dat een jongen tussen zijn
16de en 20ste jaar de meeste waar
dering voor zijn vader krijgt, maar ik
geloof, dat de grootste waardering pas
komt, wanneer je het je vader niet
meer kunt vertellen.
Als ik aan mijn vader denk, zoals
ik dit zo dikwijls na zijn dood ge
daan heb, voel ik een stijgende be
wondering voor deze man, die voor
de meeste mensen wellicht weinig
meer was dan een goed-oppassend
pioniertje, die met moeite tijdens de
crisis het hoofd van zichzelf en zijn
gezin boven water wist te houden.
Maar ik heb die tijd zelf meege
maakt en ik weet, wat hij durfde te
riskeren, omdat hij een vast vertrou
wen had in God ei» omdat hem alles
waardeloos zou zijn geworden, wan
neer hij zijn gezin niet te eten had
kunnen geven.
Toen de crisis uitbrak zaten wij
aan de rand van het oerwoud, waar
luttel jaren daarvoor de rimboe nog
gewoekerd had en waar met veel kos
ten en nog meer zweet het bos terug
gedrongen was om plaats te maken
voor koren.
Maar juist, toen de oogsten groot
werden het land rijke opbrengsten
leverde, kwam de crisis en het koren
kon je aan de straatstenen niet meer
kwijt.
Geld was iets, waarover gesproken
werd^ zoals men over verloren-gega
ne kunstschatten spreekt en als jon
gen van veertien jaar kenden we de
namen van onze schuldeisers beter uit
ons hoofd, dan alle glorievolle jaar
tallen, die ons lieve vaderland roem
bezorgd hadden.
Het grote probleem was, hoe moes.
ten alle schuldeisers zonder geld te
vreden worden gesteld; mijn vader
had er een aparte systeem voor, maar
daar hij niet schrijven kon en mijn
moeder het systeem minder geslaagd
vond, bracht de maandelijkse corres
pondentie altijd de nodige beroering
in het gezin. Mijn vader begon iedere
brief onveranderlijk met de volgen
de zin:
„Geachte meneer,
Gedurende 4 jaar, 10 maanden
en 13 dagen heb ik in Frankrijk
de dood onder ogen gezien en ik
ben niet van plan me nu door een
doodgewone rekening van U uit
het veld te laten slaan, daar-
kelijk begin, maar achteraf blijkt
zij ongelijk gehad te hebben, want va.
De fabriek kwam het koren natuur
lijk niet halen, maai' in een beleefde
brief vertelde zij vader, dat zij nog
wel even geduld wilde hebben.
'POEN DE CRISIS zijn hoogtepunt
bereikt had, maakten mijn vader
en wij allemaal persoonlijk kennis
met de gevolgen van de ellende. Onze
buurman kon plotseling een schuld
niet meer betalen en een deurwaar
der kwam vertellen, dat hij geen ko
ren meer mocht verkopen, zolang de
schuld niet betaald was.
Omstreeks diezelfde tijd werd de
vrouw van de man ernstig ziek en
om de medicijnen te kunnen betalen,
verbrak de buurman ten einde raad
de zegels van de schuur en bracht'
zijn koren op de markt.
Op de dag dat zijn vrouw stierf,
kwamen twee politiemannen uit de
stad hem in arrest nemen.
De zegels werden weer bevestigd
en iedere dag kwam een politieman i
kijken of ze nog ongeschonden wa-1
ren.
Ondertussen was de gehele buurt
voor de man in de bres gesprongen.
Onze moeders gingen op de kinderen
passen: onze vaders verzorgden het
vee en het land en ondertussen wer
den de politiemensen beschouwd als
lucht.
Wanneer zij 's morgens de zegels
kwamen controleren, liep iedereen
met een wijde boog om hen heen en
nooit werd er één woord met hen
gewisseld.
Mijn vader was een te eerlijk man
om de politiemannen de schuld te
geven, want ook die moesten slechts
hun plicht doen en daarom sprak hij
er op zekere morgen tóch eentje aan:
„Als je-zelf een gezin hebt, zul je
begrijpen, waarom wy zo tegen je
zijn. Het is jullie plicht, maar toch
hebben jullie het ergste gedaan, wat
je op de wereld doen kunt: jullie hebt
een goed, oppassend gezin kapotge
maakt".
De politieman bleef lang voor zich
uitstaren, toen mijn vader allang weer
der heeft met dergelijke brieven zijnj in de stal verdwenen was, en toen
schuldeisers steeds zo lang bezig we- de zaak voor het gerecht kwam en
ten te houden, totdat er weer geld de politieman moest getuigen, dat hij
was om een postje te betalen.
Mijn vader was een ongecompli
ceerd man en het prettige was, dat hij
dit zelf wist. In het leger had hij
het nooit verder gebracht dan soldaat
1ste klas en hij-zelf zei, dat dit kwam,
omdat hij geen appèllijst kon schrij
ven, maar mijn moeder dacht, dat het
kwam, omdat hij een Ier was en altijd
zijn^woordje klaar had. Tijdens de
wereldoorlog had hij in Frankrijk ge
vochten en terug in Canada was hij
een eigen bedrijfje begonnen.
De regering verpachtte een stuk
land, grote fabrieken leverden op cre-
de zegels verbroken had gevonden,
hield hij zo'n pleitreden voor onze
buurman, dat de autoriteiten er maar
zeer matig over te spreken waren;
veertien dagen later was hij overge
plaatst naar een dienst, die zich uit
sluitend met verkeersdelicten bezig
hield.
dak weggeslagen werd en het huis
plotseling alle tekenen van verval
begon te vertonen, die eraan herin
nerden, dat er sinds vele jaren niets
meer aan gedaan was, dreigde het
zijn zakenbrieven, vroeg hij aan mij:
diet werktuigen en zaden en toen j mJe wilt nog steeds schry'ver wor-
mjjn vader deze crediethandel eenden?
beetje benauwde, rekenden de fa-1 Toen ik „Ja" zei, bepaalde hü, dat
brieken hem voor, dat hij al de schul- jk naar de avondschool zou gaan „om
den met de eerste oogst al zou kunnen
afbetalen.
Dat was vóór de crisis, maar toen
wLlbrt^et nog terugdenk aan de verstolen d.
Wallstreet geduikeld en gebruikte
men graan om er locomotieven mee
te stoken. Toch was mijn vader zo
handig om de verzekering van de
fabrieken uit te spelen en toen een
industrie van landbouwgereedschap
het hem eens lastig maakte, schreef
hij terug, dat hij het crediet geno
men had in ruil voor zijn eerste
oogst; de fabriek kon deze oogst nu
komen halen ols voldoening voor
haar schuld,
NU HAD IK HEEL VROEGER wel
eens gezegd, dat ik schrijver wil-i zelfs voor mijn vad' r te veel te wor
de worden en op zekere dag, toen den.
mijn vader weer menigsverschil„Laten we gewoon een plaggen-wo-
kreeg met mijn moeder over een van} n*ng bouwen", vond mijn broer,
m die gezien had, dat ook andere men
sen tot deze armoede vervallen wa
ren, maar daarvan wilde mijn va
der niets weten. Het gezin mocht niet
„kelderen", zoals hij dat noemde en
als we in een plaggen-woning zouden
wonen, dan waren we „gekelderd".
Toen kreeg hij een van de zeld
zame ideeën.
Op zekere dag zei hij, dat ik nu
voldoende gestudeerd had en dat ik
nu maar moest gaan schrijven.
Hij was naar de stad geweest, had
daar op crediet een schrijfmachine
gekocht en dit zette die met nodige
plechtigheid op tafel neer.
De gehele avond lang zat ik boven
op mijn kamertje te werken; ik
schreef hoe je vossen moest vangen
en hoe je aan de vogels kon merken,
te studeren".
Vanaf die dag schreef ik zijn za
kenbrieven voor hem en als ik nu
plomatie, die deze ongeletterde man
in de strijd voor zijn gezin aan de
dag legde, dan is bewondering een
veel te zwak woord voor mijn gevoe
lens.
Toen ik al geruime tijd de secreta
ris van mijn vader was, kwam ook
bij ons de nood op een hoogtepunt.
Tot nu toe hadden we alle schul
den kunnen betalen, maar toen na
een storm een groot gedeelte van ons wanneer er regen kwam.
Oud-president Harry S. Truman, gefotografeerd terwijl hij poseert voor de beeldhouwer Rene Shapehak. De
kunstenaar legt hier de laatste hand aan een buste van de oud-president, die, in brons, geplaatst zal worden in
het Ben Yehuda Nationaal Museum in Jeruzalem.
dikke enveloppe naar de stad en
mijn vader leefde in de grootste ver
wachtingen.
Vijf dagen later kwam er een brief
van de krant terug; bijna al mijn ver
haaltjes werden teruggestuurd, alleen
één hadden zij gehouden en daarvoor
zat een chèque in de enveloppe. Mijn
vader had verwacht, dat schrijvers
slapende rijk werden en het was dan
ook een geweldige teleurstelling voor
hem, toen hij op de chèque 4 dollar
zag staan.
Hij hield hem nog tegen het licht
om te zien, of er misschien een nul
achter stond, die een beetje onduide
lijk uitgekomen was, maar tenslotte
legde hij zich er bij neer.
Ei- volgde nu een tijd, dat ik arti
keltjes schreef aan de lopende band;
ik schreef zo ongeveer alles op, wat
ik als jongen meegemaakt had, toen
ik nog vrij door de velden en bossen
dwaalde.
Veel van deze stukjes kwamen te
rug, maar zo nu en dan werd er
een geplaatst en mijn vader be
schouwde dit geld als iets zeer bij
zonders. Er mochten geen rekeningen
van betaald worden, maar het ging
in 'n apart potje en was bestemd om
het huis te laten repareren.
Toen ik met myn schrijverij begon
was het lente en toen de zomer op
het keerpunt gekomen was, bevatte
het busje nog niet genoeg om alle
gebroken ruiten te laten repareren.
Mijn vader en iedereen thuis zei,
dat ik geweldig mijn best gedaan had,
maar zelf voelde ik wel, dat zij er
allemaal meer van verwacht hadden.
En inmiddels begon het buiten vroe
ger donker te worden; het huis zou
ongetwijfeld de winterstormen niet
meer kunnen weerstaan.
TOEN GEBEURDE HET onver-
verwacht, in een nacht.
Terwijl ik in bed lag, dacht ik aan
het gezin van mijn buurman en on
gemerkt vormden zich de zinnen, het
geen niet zo erg verwonderlijk was,
want ik was de gehele dag bezig met
krantenstukjes te schrijven en ik had
van het begin af aan gepoogd om
mijn gedachten altijd in zo goed mo
gelijke vorm te gieten, ongeacht het
onderwerp, wat ik beschreef.
Ongeveer een uur lag ik in mijn
bed en langzaam maar zeker vormde
zich een heel verhaal.
„Dat moet ik morgen eens uittik
ken", dacht ik, maar de slaap wilde
niet komen en tenslotte kon ik het
niet meer uithouden. Ik sloop naar
beneden, waar mijn schrijfmachine
stond en begon verwoed te tikken.
Zo was ik in mijn werk verdiept, dat
ik helemaal niet merkte, dat mijn
vader stil de keuken binnengekomen
was, en ik zag hem pas, toen hij voor
zichtig een kop gloeiende koffie naast
mij neerzette.
Glimlachend en een beetje verle
gen keek ik naar hem op, maar hij
maakte zwijgend een bezwerend
handgebaar, dat ik door moest gaan.
De gehele nacht bl'tef hij naast me
zitten en toen ik 's morgens vroeg
eindelijk het laatste velletje uit mijn
schrijfmachine trok, zei hij, dat ik
vlug naar bed moest gaan, omdat ik
wel slaap zou hebben.
Hij-zelf zadelde echter in alle
vroegte het paard en bracht mijn ver
haal dezelfde morgen nog naar een
uitgever in de stad.
De brief met chèque, die vijf dagen
later kwam, moest mijn vader weer
tegen het licht houder», maar nu dacht
hij, dat er een cijfer te veel op stond
en voordat de eërste winterstormen
over het land raasden had ons huis
een nieuw dak.
Later heb ik ontelbare verhalen ge-
1 schreven en dikwijls heeft het be
richt van de uitgever me diep teleur
gesteld en mateloos verrast, maar
nooit is de geschiedenis van een ver
haal mij zo bij gebleven, als de eer
ste keer, toen ik op die oude schrijf
machine in de keuken de toetser»
koortsachtig bewerkte en mijn goede
vader als een trouwe nachtwacht
naast mij zat.
Het geld rolt nu ook losser door
onze streken en als men over de crisis
praat, weten nog maar weinig men
sen zich de dorheid van die dagen
helder voor de geest te brengen.
Maar in een vergeten hoekje van
een klein plaatsje aan de rand van de
rimboe rust een man, die voor velen
onopgemerkt geleefd heeft, die vol
gens velen weinig bijzonders gedaan
heeft, maar die in al zijn simpelheid
te wapen trok tegen de crisis en deze
nog overwon ook.
Vrij naar de Faraely Herald
and Weekly Star.
het hoogste pun! van Ned.
is deVaalserbergin lim-
deemrrekvan Ned.zou
inca 25uur kan men
town (SSnwest SvootD
A'dam, Rtiam, Den Haag
IWOTËH Til -,(*
41 %van onze bodem
is begroeid met gnw
Kleuren-televisie
in de toekomst!
Televisie is het product van dui
zenden onafhankelijke experimen
ten, waarvan de resultaten bij elkaar
zijn gevoegd met de intense zorg van
een oudheidkundige, die de kruime
lige verkalkte deeltjes van een prae-
historische dinasaurus bij elkaar
tracht te voegen.
In honderden, over de gehele we
reld verspreide laboratoria heeft
men gezwoegd en gepiekerd.
Regelmatig heeft de televisie tij
dens haar ontwikkeling slagen moe
ten incasseren In september 1939
brak de oorlog uit. Op 3 sep
tember maakte ae B.B.C. in Londen
bekend, dat zij haar televisie-uitzen
dingen moest beëindigen. De strijd
vroeg de volledige inzet. Radio vond
voortgang. Natuurlijk. Want zij be
reikte reeds de millioenen. Zij was
een haast onmisbaar onderdeel ge
worden van het dagelijks leven.
Vooral in deze oorlog bleek welk een
ongelooflijk belangrijke positie de
radio kan innemen.
Militair belangrijk.
Maar de televisie was in die tijd
nog te klein. Het aantal van hen die
een televisietoestel bezaten liep
slechts in de honderden, de zenders
waren op de vingers van één hand
te tellen. En daarom brak opnieuw
een sombere tijd aan voor hen die
de televisie populair wilden maken.
De Amerikaanse regering maakte be
kend dat de productie van alle radio-
fabrieken voor 100 moest worden
overgeschakeld op oorlogsproductie.
Er verschenen geen toestellen meer
op de markt.
Toch was dit een andere tijd voor
de televisie dan die van de eerste
wereldoorlog. Toen stond haar ont
wikkeling nog dermate in de kinder
schoenen, dat men gevoeglijk kon
besluiten het hele experiment tijde
lijk stop te zetten. Men zag er nog
geen enkel nnt in voor de oorlog
voering. De jaren daarop, tot 1939,
hadden de televisie echter tot een
dergelijke ontwikkeling gebracht,
dat zij werd ingeschakeld in de oor
logsproductie.
In alle fabrieken werd koortsach
tig gewerkt om te zien op welke
wijze de televisie, samen met radio
en het nieuwste: radar, kon dienen
tot het verslaan van de vijanden. Te
levisie was belangrijk geworden!
Niet voor civiel gebruik, niet voor
het geven van gezellige programma':.
Dat was niet belangrijk meer. In
Maart 1943 mochten in de millioenen
stad New York nog maar gedurende
vier uren per week programma's
worden uitgezonden.
Onzichtbare vijand.
Wel belangrijk echter waren de
experimenten om b.v. op lange af
stand vliegtuigen en schepen te ont
dekken. Of bij pogingen vanuit de
lucht via de televisie-camera het
vijandelijk gebied af te speuren. Ca
mera's die de beelden zouden kun
nen zenden naar het hoofdkwartier
waar men op het zelfde moment zou
kunnen zien hoe vijandelijke opstel
lingen en steden zich op het beeld
scherm vertonen. Radio, radar en
televisie genoten prioriteit. De ont
wikkeling kon niet snel genoeg gaan.
Want men wist maar al te goed hoe
ook de andere partij alles in het werk
stelde deze communicatiemiddelen
zo goed mogelijk te ontwikkelen.
Het werd een oorlog waarin door
de ontwikkeling van de techniek
dikwijls werd gestreden met een on
zichtbare vijand. De verkenner zat
niet meer boven in de mast, maar
achter de vaag-grijze oplichtende
schermen van de radar-installatie.
Het ochtendgloren van de
televisie.
Het jaar 1945 noemt men wel het
ochtendgloren van de televisie. De
oorlog was beëindigd en met vreug
de nam men kennis van de vorderin
gen, die in deze overigens bedroeven
de periode waren gemaakt. Men
maakte kennis met nieuwe electro-
rische camera's nieuwe electronische
lampen, allerlei ontdekkingen waren
in die jaren gedaan, die de televisie
alleen maar ten goede konden ko
men.
Aan het eind van 1945 deden de
fabrieken al opzienbarende medede
lingen: men had de „image-orthicon"
lens ontworpen, een lens met enorme
gevoeligheid daarbij het niet meer
noodzakelijk was te werken in het
licht van verblindende en adembene
mende warme lampen in de televisie
studio's. In December van dat jaar
werd al kleuren-televisie vertoond.
In September 1946 verschenen de
eerste na-oorlogse televisie-toestellen
op de markt.
Maar toch bracht deze na-oovlogse
periode nog enkele jaren van aarze
ling. Men was er niet helemaal zeker
van wat men nu eigenlijk aan moest
met de televisie. De belanghebben
den, vooral in Amerika, de adver
teerders, vroegen zich af of het nut
zou hebben geld in televisie te in
vesteren. De kleinere radiostations
keken de kat nog eens even uit de
boom. Begrijpelijk, want de bedra
gen die in televisie moeten worden
Seïnvesteerd, zijn ongelooflijk. Zen-
ers, studio's, repoiiagevyagens, ca
mera's en techniek, het vraagt mil
lioenen.
De grote opgang.
In de jaren 19471948 bleek de
televisie het pleit te hebben gewon
nen. Enkele kleinere radiostations
gingen over op televisie, en direct
volgden talloze andere. Tegelijker
tijd werden duizenden en duizenden
televisietoestellen verkocht. De fa
brieken konden de vraag bijna niet
aan. Wat men zich wel kan voorstel
len, wanneer men weet dat in de
Verenigde Staten alleen in Maart
1955 vijf en dertig en een half mil-
lioen televisietoestellen werden ver
kocht.
Maar niet alleen Amerika was
actief. Het ene na het andere land
begon een televisie-experiment, ook
ons land. Een experiment dat na
korte tijd vaste vorm kreeg. Interna
tionale verbinóinge werden tot stand
gebracht: Eurovisie. Onze koningin
zichtbaar in Engeland, Italië en
Frankrijk op het moment, dat zij
zich ergens in ons land onderhoudt
met een aantal kinderen. Voor de
kroning van de Engelse koningin be
hoeft men niet meer naar Londen te
gaan.
Uit een wereldoorlog die „totaal"
was, is de televisie tenslotte ver
sterkt te voorschijn gekomen. En zij
ontwikkelt zich verder.
