'St. Antonius' bij het 45-jarig
bestaan in 'de Witte Brug'
Hypotheek op
andermans huis
Pater Kr ouwels, 2-preekstoelen-
predikant, had verkeersongeval
Nog te weinig katholieken
emigreren via eigen bureaus
De betürijfszielzorg in bisdom Haarlem
Nederlandse Amerikaan sprak
over de toekomst van de lelie
WOENSDAG 11 JANUARI 1956
DE L.E1DSE COURANT
TWEEDE BI .AD - PAGINA 2
Afscheidsrede van J. F. v. Bijsterveld
Vandaag is het voor de Ned. U.K.
bond voor hotel-, café- en restaurant
geëmployeerden met de sectie biosco
pen en theaterpersoneel „St. An
tonius" een bijzondere dag, want de
bond bestaat 45 jaar, ter gelegenheid
waarvan in hotel „de Witte Brug" te
Scheveningen de jaarvergadering
wordt gehouden.
Maar dit is eigenlijk niet het bij
zondere in deze herdenking en bonds
vergadering maar veeleer het feit,
dat de bondsvoorzitter, de heer J. F.
van Bijsterveld als zodanig afscheid
neemt wegens het bereiken van de
pensioengerechtigde leeftijd.
Geboren 24 januari 1894 te Sche
veningen, werd de heer-v. Bijsterveld
op 13 januari 1919 lid van „St. An
tonius". Hij was als kellner begonnen
in hotel „de Witte Brug", waar hij
thans ook afscheid neemt van het
vak, dat hem heel zijn leven zo na
aan het hart heeft gelegen. Eerst als
actief werker in dienst van zijn pa
troon. Men moet hem horen vertellen
over vroeger; dienst van 's morgens
7 uur tot 's avonds laattot in de
nacht. Als werker in het bedrijf, waar
niets geregeld was en dat zelfs later
bij wettelijke arbeidsregelingen ver
ten achter stond, heeft hij alle moei
lijkheden van het bedrijf aan de lijve
ondervonden. In eigen land bij „de
Witte Brug" en de „Twee Steden",
maar ook in andere. Hij werkte in
Frankrijk, Engeland, Duitsland en
Amerika, hij leerde ook op bootreizen
de moeilijkheden van het bedrijf ken
nen, leerde ze echter niet alleen, maar
bestudeerde ze ooken zon op
middelen om de stand der employé's
hoger op te trekken, om ook voor hen
betere arbeidsvoorwaarden, betere
salarisregeling, rusttijd en vakantie
te verkrijgen.
Was het wonder, dat hij zich aan
getrokken gevoelde tot de organisatie?
In 1919 lid geworden van St. Anto
nius", werd hij op 5 november 1921
hoofdbestuurslid, op 6 februari 1934
bondssecretaris en in 1947 bondsvoor
zitter.
Bij het 40-jarig bestaan van de bond
in 1951 kreeg hij de pauselijke onder
scheiding „Pro Ecclesia et Pontiicfe"
en thans brak voor deze onverdroten
noeste werker het einde aan.
Was het wonder, dat de geschiede
nis van de bond in zijn laatste
openingsrede, het onderwerp was van
bespreking?
Hy herinnerde er aan, dat ten tijde
van de oprichting van de bond niets
was geregeld op het sociale erf, geen
ziekteverzekering geen invaliditeits
verzekering, geen werktijden, geen
vrije dag per week, geen vakantie,
geen loonregeling en in verscheidene
gevallen moesten de op fooien werk-
zamen nog geld betalen om hun on
geveer 80 tot 100 urige werkweek te
mogen maken. De kleine bond sloot
zich in 1913 aan bij het r.k. vak-
bureau en met veel moeite werd ver
kregen, dat ook „St. Antonius" in
1923 werd opgenomen bij de vrij
willige werkloosheidsverzekering.
De voorzitter besprak de gehele ge
schiedenis van de bond. O.m. memo
reerde hij de oprichting van een vak
cursus in 1934 te Nijmegen, spoedig
gevolgd door meer dergelijke cursus
sen elders. De eerste tweejarige vak
school voor het hotel-, café- en res
taurantbedrijf werd ingesteld te
's-Gravenhage in de r.k. Ambachts
school, na de oorlog gevolgd door een
middelbare school voor de opleiding
van leidinggevend personeel te Maas
tricht. Spr. meende wel te kunnen
zeggen, dat deze rooms-katholieke
hotelschool voor honderd procent haar
plaats heeft gewonnen. De school
heeft thans bijna honderd leerlingen
in een driejarige opleiding, terwijl
reeds twee klassen het bedrijfsleven
zfjn ingegaan.
Spr. memoreerde voorts o.m. de
totstandkoming van de collectieve
arbeidsovereenkomst- na de oorlog.
Een zekere N. had een schuld van
1200 bij een zekere R., bij wie hij
in huis was. Om aan geld te komen
had hij een eigendomsbewijs van een
h-uis van R. weggenomen en was daar
mede naar een notaris gegaan met de
bedoeling een hypotheek op het huis
te nemen en zo aan geld te komen.
De opzet gelukte: de hypotheekakte
ondertekende hij met de naam van
R., waarna hij in het bezit kwam van
3000.
Enige tijd later wist hij op dezelfde
manier nog eens en bij dezelfde no
taris 1000.in handen te krijgen.
Gisteren stond hij te Almelo voor
de rechter. De officier adhtte de op
lichtingen en valsheid in geschrifte
bewezen en requireerde een maand
gevangenisstraf.
Hierbij werd o.a. een werktijd van
55 uur per week vastgesteld, welke
werktijd naar spr. meende te weten
dit jaar zal worden verkort tot 51 uur,
als overgangsmaatregel naar de 48-
urige werkweek en inmidddels met
13 zondagen vrij. Binnenkort we
rekenen op februari, aldus spr. zal
de verstrekking van beroepskaarten
een aanvang nemen. Het bodempen
sioen zal per 1957 worden ingevoerd.
Daarenboven zal een bedrijfspensioen
moeten komen, naar zienswijze van
de bond voor werkgevers en werk
nemers vastgesteld op 70van het
verdiende loon. Het gelijke loon voor
gelijke arbeid, vooral voor serveer
sters, zal eveneens stellig tot stand
moeten komen.
Na de oorlog kreeg de bond op
dracht ook het personeel in het
bioscoopbedrijf te organiseren. Ook
ten aanzien van de musici en artisten
was de bond werkzaam.
Wat de toekomst betreft, sprak
de voorzitter als zyn mening uit, dat
het aantal bedrijven zal moeten wor
den uitgebreid. Daarbij zullen de ar
beidsvoorwaarden en lonen aantrek
kelijk moeten zijn, hetgeen zelfs nu
reeds dient te geschieden ter voor
koming van groeiend personeels
tekort.
Tenslotte verklaarde spr. de 45-ste
jaarvergadering van de bondsraad
voor geopend.
VOORZITTR VAN BIJSTERVELD,
RIDDER IN DE ORDE VAN ORANJE
NASSAU
De vergadering, die om elf uur aan
ving, werd voorafgegaan door een
bijzondere bijeenkomst, waarbij mr.
Voestermans, chef van het kabinet
van Sociale Zaken, namens minister
Suurhof, die wegens ambtsbezighe
den verhinderd was, het woord voer
de. Spr. herinnerde er aan, hoe hij
als Limburger reeds 25 jaar geleden
voor het Limburgs Katholiek Werk
verbond als spreker optrad en daar
bij over de zedelijke waarde van de
arbeid sprak. Dezelfde woorden, hier
door hem geciteerd, gelden nu nog.
Hij wees er verder op, dat Van
Bijsterveld de zaak waaraan hij zijn
hart had verpand, met een branden
de ziel bemind heeft. Hij heeft de so
ciale misstanden in het bedrijf aan
de liive ondervonden en daardoor
roeping in zich gevoeld zich aan de or
ganisatie te wijden. Spr. noemde hem
verder een goed vakbondsbestuurder
van uitermate groot belang voor de
overheid en namens de regering zeg
de hij hem hartelijk dank voor al
hetgeen hij in lange reeks van jaren
op maatschappelijk gebied heeft ver
richt. Onder luid aüplaus deelde sor.
vervolgens mede, dat het H.M. de Ko
ningin heQft behaagd hem te benoe
men tot ridder in de orde van Oranje
Nassau.
D° helft van de hem toegezwaaid
eer hevelde s onmiddellijk over op
zün echtgenot- mevr. Van Bijsterveld
die het steeds mogelijk heeft gemaakt
dat de heer Van Bijsterveld zoveel
n doen.
Aangezien mevr. Van Bijsterveld
nok van Limburgse afkomst ist, stelde
de heer Van Bijsterveld onmiddellijk
voor de eerste strofe van het Lim
burgs Volkslied te zineen, waaraan
spontaan voldaan werd. Daarna
-"-'-t sor. ontroerd dank aan H.M.
de Koningin voor de hem verleende
onderscheiding. Of deze verdiend
was? Sor. antwoordde hierop, dat elk
mens d'e in_ zijn leven getracht heeft
iets te bereiken voor zijn medemens
recht heeft op een ridderslag. Hierna
gingen zijn gedachten terug naar de
"aren 1910—1911, toen hy als P'^eolo
in het café-restaurant van de Witte-
ug kwam en H°t verschillende ge-
'•"nissen de revue passeren.
Vrij ernstig gewond
Onder Vianen is maandagmiddag
door de gladheid van de weg een auto
geslipt, die werd bestuurd door pater
Albertinus Krouwels, de Franciscaan,
die in Nederland zeer grote bekend
heid verwierf met zijn „twee-preek-
stoelen-gesprekken".
Pater Krouwels was te zamen met
pater Randulf Rinirie op weg van
Heemstede naar Weert, waar het
250ste „twee-preekstoelen-gesprek"
zou worden gehouden.
Door de gladheid begon de wagen
onder Vianen te slippen en pater
Krouwels verloor de macht over het
stuur. De wagen schoot over de weg
berm heen en kantelde nog juist voor
de langs die weg stromende sloot.
Tijdens deze manoeuvre werd pater
Krouwels uit de wagen geslingerd
en kwam zwaargewond in de sloot
terecht.
Onmiddellijk toegeschoten hulp
wist hem op het droge te brengen en
de pater wees zijn redders onmiddel
lijk naar de ontzette auto terug, waar
pater Renirie zich nog in bevond.
Toen het verwrongen portier open
gebroken was, kon pater Renirie ech
ter zonder hulp de auto verlaten en
het bleek, dat hij slechts enkele
schaafwonden opgelopen had.
Pater Krouwels had echter een
zeer ernstige beenwonde en werd per
auto naar een dokter gebracht, die na
eerste hulpverlening overbrenging per
amlbulance naar een ziekenhuis ge
lastte.
Opgenomen in het Sint Jan de Deo
ziekenhuis te Utrecht heeft pater
Krouwels een rustige nacht gehad en
Bisdommen Haarlem en op^de levensbeschouwing.
Rotterdam reorganiseren
Per 1 jan. heeft er een reorganisa
tie plaats gehad van de diverse ka
tholieke emigratie-bureaux in de bis- -
dommen Haarlem en Rotterdam. Na I ting: en In de lessen maatschappelijke
de oorlog werd er allereerst aan-, en geestelijke stromingen, medische
dacht besteed aan de emigratie van i voorlichting en land en volk worden
agrariërs, maar toen verschillende °0^ onderwerpen behandeld,
I Een ander punt, dat de aandacht
verdient, is het vrijgezellenprobleem.
De emigratie van de vrijgezel stuit
I op moeilijkheden. Niet sociaal-eco
nomisch, maar geestelijk. Toch is
49 van de emigranten ongehuwd.
Het katholieke huwelyksbemidde-
I lingsbureau laat de aandacht wel
En denk nu niet,, dat de emigratie-1 over dit pi-obleem gaan, maar men
cursussen andere onderdelen ver-i begrijpt, dat hier de uiterste voor
waarlozen. zichtigheid geboden is. Indien enigs-
In een tijdvak van twintig weken' zijls mogelijk d'ent men gehuwd de
krijgt men in totaal 50 uur Engelse; oceaan over te gaan.
les, prima huishoudelijke .voorlïcii-
landen ook middenstanders, vaklie
den en losse arbeiders gingen aan
trekken, ontstonden er b:nnen de
standsorganisaties diverse emigratie-
bureaux.
Deze gang van zaken is aanleiding
geweest tot veel misverstand. Dik
wijls meende men, dat een aspirant
emigrant lid moest zijn van b.v. de
van de K.A.B. te emigreren. Dit was
van de K.Aa.B. te emigreren. Dit was
echter niet het geval, maar het mis
verstand was er en vele katholieken
gingen via de niet-katholieke bu-
voor de levensbeschouwing van groot
belang zijn.
Daarom is het van zoveel belang,
dat een katholiek ook via een ka
tholiek bureau emigreert. In verge
lijking met de andere bureaux mist
hij niets, maar daarenboven zal hij
nog voorbereid worden op dingen,
die voor hem zeer gewichtig zijn.
BETREURENSWAARDIG.
In dit verband is het betreurens
waardig, dat van de katholieken, die
reaux een nieuwe toekomst tegemoet, ongeveer 33 uitmaken van het
Na de reorganisatie is een derge
lijk abuis niet meer mogelijk. Men
heeft thans een Katholieke Emigra
tie Stichting, waarin alle voorheen
bestaande bureaux zijn onderge
bracht.
DIVERSE BUREAUX.
Het landelijke, overkoepelende or
gaan is gevestigd op de Badhuisweg
91 te Scheveningen. Voor Noord Hol
land is er een bureau op het Prinsen
Bolwerk 1 te Haarlem, directeur de
heer J. G. Bosman, vroeger directeur
van de Emigratiedienst van de L.T.
B.; voor Zuid Holland is er een bu
reau in de Ant. Duyckstraat 91 te
Den Haag, directeur de heer L. W.
Benders, en tenslotte is er nog een
bijkantoor in Amsterdam, Hemony-
laan 25, waar de heer P. Visser de
chef is.
Voor deze streek zijn er nog enke
le zitdagen van belang nml. te Lei
den in „Het Karrewiel", Steenstraat
55 op de eerste en derde maandag
van de maand van 19.30 tot 20.30 en
op de tweede en vierde vrijdag van
de maand van 9.30 tot 10.30. Voor
Gouda en omgeving kan men terecht
in het Bondsgebouw van de K.A.B.,
Westhaven 46, Gouda op de tweede
en vierde dinsdag van de maand tus
sen 19.30 en 20.30.
ZEER BELANGRIJK.
De emigratie in Nederland, die
aanvankelijk alleen via de Geweste
lijke Arb'eidsbureaux liep, rust nu
ook op drie andere zuilen nml. de
katholieke, de christelijke en de al
gemene emigratie-stichtingen.
Zeer ten onrechte heeft men wel
eens beweert, dat de emigratie via
confessionele bureaux langzamer
zou gaan en meer kosten met zich
mede zou brengen. Dit is een mis
vatting! Alle bureaux hebben precies
dezelfde mogelijkheden met dit on
derscheid, dat de katholieke bureaux
een voorlichting en een voorberei
ding verzorgen, welke zijn afgestemd
Politie-agenten te Renkum zaten te lang in café's
Beroep na ontslag
Een politieagent en een administra
tief ambtenaar op het politiebureau
zijn door de burgemeester van Ren
kum per 1 januari eervol ontslagen
wegens ongeschiktheid voor de dienst.
Zij hadden zelf geweigerd ontslag
te vragen.
Beiden zouden zich te dikwijls en
te laat in café's hebben opgehouden.
In februari 1954 hadden zij na slui
tingstijd in een café een gezellig
onderhoud voortgezet. Op 31 mei wer
den zij betrapt na sluitingstijd in een
café door een inspecteur, nadat zij te
vergeefs geprobeerd hadden zich te
verbergen.
De inspecteur meldde dit geval niet
aan zijn korpschef. Op 4 en 5 augus
tus j.l. hadden zij na afloop van een
harmonie-concert meer bier gedron
ken dan goed voor hen was.
Mr. A. Cocq, die raadsman voor de
gemeente was, herinnerde aan^ diverse
uitspraken in de gemeenteraad, waar
in verband met de politie van een
„Augiasstal" werd gesproken. De bur
gemeester is druk doende hierin ver
betering te brengen. Daarbij moeten
slachtoffers vallen. De beide ontsla
genen zijn na overleg met de pro
cureur-generaal gevallen. Deze had
het advies gegeven „de rotte plekken
er uit te snijden".
aantal emigranten, tot op heden
slechts één derde via de katholieketrekken en zij zullen gevolgd wor-
COLLECTE.
Tenslotte vragen wij nog even uw
belangstelling voor de landelijke col
lecte, welke op 29 januari a.s. ge
houden zal worden voor de zielzorg
onder de emigranten.
Het aantal priesters, dat Nederland
verliet om in den vreemde onder
zeèr moeilijke omstandigheden voor
de; emigranten te werken, is nog ge-
ririg. Er wordt door deze priesters
veel werk verzet en daar mag wel
een financieel offertje tegenover ge
steld worden.
Hoewel hun aantal zoals we
reeds zeiden in het buitenland
nog niet groot is in verhouding tot
de taak, die er ligt, breidt dit werk
zcih steeds uit. Binnenkort zullen er
drie priesters naar Zuid Afrika ver-
bureaux vertrok.
Er kan niet genoeg op gehamerd
worden, dat hierin verandering moet
komen en ook de ouders dienen hier
op toe te zien.
Aangezien dit jammerlijke feit
voor een belangrijk deel op misver
stand en onwetendheid berust, zal
van de zijde der bureaux alles in het
werk worden gesteld om in de aan
dacht te treden van de aspirant- emi
granten. Men zal trachten in de dor
pen en in de parochies van de grote
steden contactpersonen te krijgen,
zodat de bureaux gemakkelijker te
bereiken zullen zijn.
den door 4 theologanten, onder wie
twee uit Warmond, die in Zuid Afri
ka hun studie zullen voltooien en
daarna ook in de zielzorg aldaar een
taak zullen krijgen.
Uit deze korte samenvatting van
feiten kan men afleiden, dat er in
katholieke kring hard gewerkt wordt
Iedereen kan een steun zijn ii dit
streven. De emigrant door via een
katholiek bureau te vertrekken, de
thuisblijver door de onwetenden de
weg te wijzen en zo nu en dan een
bijdrage te geven voor het fonds,
waaruit de zielzorgers moeten kun
nen putten.
zijin toestand laat zich bevredigend
aanzien, al zullen met zijn herstel wel
enkele maanden gemoeid zijn.
Sinds pater Auxentius van Schalen
tot pastoor te Leiden benoemd is,
heeft pater Renirie diens plaats bij
de „twee-preekstoelen-gesprekken"
ingenomen. Door het ongeval zijn
voorlopig alle op het program staan
de „gesprekken" afgelast, daar het
onmogelijk is op korte termijn een
plaatsvervanger voor pater Krouwels
te vinden.
C. M. DOSKER
OFFICIER ORANJE NASSAU
B'ij koninklijk besluit is benoemd:
tot officier in de orde van Oranje-
Nassau: de heer" C. M. Dosker, direc
teur van de N.V. Dagblad „De Maas-
en Roerbode" te Roermond.
MERKWAARDIG LUSTRUM.
De Middelburgse politierechter
heeft een 45-jarige woonwagenbewo
ner K. M., zonder vaste verblijfplaats,
veroordeeld tot een gevangenisstraf
van een maand en 3 jaar ontzegging
van rijbevoegdheid. De man vierde
deze dag een merkwaardig jubileum,
want het was precies de dertigste
maal, dat hij sedert 1921 een
vonnis tegen zich hoorde uitspreken.
Het begon voor de kantonrechter,
die hem in 1921 wegens stropen tot
een boete van f 4,— veroordeelde.
Hy stond nu terecht wegens het on
der invloed van sterk© drank bestu
ren van een auto. Voor hetzelfde feit
was hem in 1952 reeds voor twee
jaar de rijbevoegdheid ontnomen.
Zondag a.s. eerste
SUS-prijzenstroom
Carnavalsomlijstting
Zondag 15 januari a.s. wordt een
groot deel van het avondprogramma
van de K.R.O. gewijd aan het Prij-
zencarnaval, de eerste trekking in de
grote S.U.S. Il-loterij. Het K.R.O.
Dansorkest o.l.v. Klaas van Beeck zal
deelnemen aan dit Prijzencarnaval,
dat opgeluisterd wordt door de hoge
tegenwoordigheid van Miel I, Prins
Carnaval van Roermond met diens
gevolg en hofkapel.
Bij de tweede uitzending, dinsdag
17 januari a.s., speelt het Metropole
orkest o.l.v. Dolf van der Linden en
zal Nilles II, Prins Carnaval van Ber
gen op Zoom met gevolg van de par
ty zijn.
De derde trekking, op zaterdag 21
januari, wordt opgeluisterd door
Maskeirado IV, Prins Carnaval van
Breda, eveneens met diens gevolg en
hofkapel. De feestmuziek wordt die
avond verzorgd door de Boertjes van
Buuten met Lubbert van Gortel en
Gait Jan Kruutmoes.
De trekkingen geschieden door No
taris A. J. W. Kropman te Delft.
LUISTEREND NEDERLAND
Het aantal aangegeven radio-ont
vangtoestellen in Nederland bedroeg
per 1 jan. 1956 2.092.459 tegen 2.081.985
op 1 dec. 1955.
Op 1 jan. 1956 waren er 528.326 aan
geslotenen op het draadomroepnet te
gen 524.670 op 1 dec. 1955.
Nieuw tehuis in Beverwijk
In 1948 heeft in ons land een nieu
we eigentijdse vorm van katholieke
zielzorg zijn intrede gedaan, nl dat
van het bedrijfsapostolaat, waarin
bedrijf saalmoezeniers samenwerken
met praktizerende katholieke arbei
ders om te trachten het bedrijfsmi-
lieu te kerstenen.
De aalmoezeniers kregen in plaats
van een parochie een of meer bedrij
ven als zielzorgobject en door mid
del van kernen schakelden zij de ar
beiders als lekenapostelen in.
In 1954 heeft de bisschop van
Haarlem in zijn „richtlijnen voor de
geestelijke ontwikkelingsgebieden"
deze arbeid kerkrechtelijk goedge
keurd en officieel de R.K. instelling
„Het Bedrijfsapostolaat in het bis
dom Haarlem" opgericht als een zelf
standig onderdeel van het r.k. kerk
genootschap in Nederland. Tot
hoofdaalmoezenier werd aangesteld
de wereldgeestelijke C. F. A. Geraets
te Beverwijk, die tevens de leiding
kreeg van het bedrijfsapostolaat voor
de streek rond IJmond-Noord.
28 Bedrijfsaalmoezeniers.
Thans werken 28 bedrijfsaalmoe
zeniers in Noord- en Zuid-Holland in
tien werkgroepen. Vier daarvan zijn
gevestigd in Amsterdam, nl het ka
tholiek sociaal centrum van de Je-
zuieten (5), de bedrijfsaDostolaten
van de Capuciinen (2), van de Min
derbroeders (3) en van de „Carmel"
(3) die de zorg hebben voor atelier-'
meisjes). Rotterdam beschikt over
twee werkgroepen van de Jezuieten
(6), Schiedam over één (drie Je
zuïeten), terwijl in Den Haag twee
Redemptoristen, in Purmerend
(Zaanstreek) een wereldgeestelijke
en in Beverwijk drip wereldgeeste
lijken ingeschakeld zijn. Het aantal
kath. arbeiders dat als lekenaposte
len zijn medewerking geeft loopt in
de duizenden.
Leken-kapittel.
Een lekenkapittel werd door de
bisschop als beheersraad aangesteld
die onder voorzitterschap van oud
minister prof. dr A. H. M. Albregts,
onder eigen verantwoordelijkheid de
financiële zijde regelt. Het ligt in de
bedoeling dat in de toekomst de
stichting te Beverwijk te zijner tijd
uit de medewerkers een ander gro
ter lichaam creëert dat onder leiding
van de aalmoezeniers de methodiek
van deze zielzorg in de bedrijven
rond de IJmond-Noord zal regelen
en stimuleren. Ook in andere stre
ken van de randstad-Holland hoopt
men in de toekomst bedrijfsapostola-
ten op te richten, zoals in Vlissmgen,
Den Helder, Alkmaar, Dordrecht en
Alphen en omgeving. Het bisdom
Haarlem is thans nog het eerste dio
cees ter wereld dat een georganiseer
de bedrijfszielzorg heeft opgezet. In
Noord-Brabant kent men het werk
ook doch daar is het nog niet kerk
rechtelijk vastgelegd.
Het bedrijfsapostolaat in Bever
wijk zal op zondag 15 januari a.s.
zijn nieuw tehuis in gebruik nemen.
De Beverwijkse werkgroep van het
bedrijfsapostolaat beschikt over on
geveer veertig kernen met ruim 600
arbeiders als lekenapostelen.
In het R.K. ziekenhuis te Winscho
ten heeft mevr. NiezenFlink van
ochtend vroeg het leven geschonken
aan een drieling. Het zijn drie meis
jes, die respectievelijk 1480 gram, 1220
gram en 870 gram wegen. Het gezin
Niezen, waarvan de vader losarbeider
is, telt thans veertien kinderen. De
drie meisjes zijn in een couveuze,
waarin men ze in het leven hoopt te
houden.
In de loop der jaren zijn heel watl bemaal dezelfde namen gaan gebrui
bollenkwekers de Atlantische Oceaan ^eJ1-
overgestoken om daar een zaak op I S1"0™ nadruk wees de heer De
te bouwen. Een daarvan was Jan de Graaf er op, dat elke lelie, die men
Graaf, die in het begin van de twin-1 verkoopt reclame voor het artikel
tiger jaren naar de U.S.A. trok om bol-!moe* zijn. Als er een_ lelie bij me-
een leliebol. Laat men met vergeten, dan krij t met een ^ge-
dat ook Japan lelies kweekt en straksvarieerd zaaiseli omdat men hybri£fen
misschien wel betere kan leveren weer onderlirïg kruist en men dus
dan wij. I eigenschappen in het zaaisel heeft
Hoewel de lelie een der oudste sier-1
van vele voorouJers. Met lelies is
De grote moeilijkheid bij het kruisen
van verschillende soorten was wel de
uiteenlopende bloeitijd, waardoor
men dus geen verschillende soorten
gelijk in bloei had om te bestuiven.
Het is pas een ontdekking van de
laatste jaren dat men stuifmeel van
lelies kan bewaren.
Het virusziek heeft ook een rol ge
speeld. Zij die „gebroeken' 'tulpen
teelden zagen het virus van die tulpen
- overgaan op hun lelies. Nu beschik-
len te gaan telen en de verhandelen.! VT°,U^'1 in de tuin wordt geplant, die ken we over veje mjddelen om grond
Hij ging zich ginds specialiseren op 1 bloeit, of de bladeren vallen cr Ug ontsmetten en zaad tot bol op te
de leliecultuur en dezer dagen was of hy vertoont andere gebreken, kweken.
hij in het vaderland terug om zijn col- dan °ie ^evrouw nooit weer ^js men nu bjjv_ narcissen gaat
legu zün ervaringen te vertellen. Dat Ij"tf m~" «»"»•-" 1
gebeurde op een druk bezochte bij
eenkomst te Haarlem, waar niet al
leen vele leliekwekers, maar ook tien
tallen andere kopstukken uit het vak
zowel practici als wetenschaps
mensen tegenwoordig warén.
De heer De Graaf zei o.m., dat men
ook ginds een lelievereniging heeft,
maar dat men die niet kan vergelij
ken met een vereniging als „De Le
lie" hier. Het overgrote deel der le
den in Amerika is namelijk amateur.
Men houdt éénmaal per jaar een grote
nationale tentoonstelling plus dan
nog verschillende regionale. Aan deze
shows hecht men veel waarde. Ook
de vakmensen. Daar komen de da
mes en zeggen, wat ze mooi en ndet
mooi vinden. Een kweker bekijkt een
bloem soms anders dan een liefhebber
en zou dingen kunnen gaan telen, die
de dames helemaal niet mooi vinden.
(Het kon geen kwaad, als we aan dit
facet ook hier eens wat meer aan
dacht gingen besteden!).
Zelfde problemen.
Wat moeilijkheden betreft: men
kent in de States dezelfde problemen
als hier. Misschien heeft men ginds
nog wel met meer ziekten te kam
pen. Men dient niet te vergeten, dat
de lelie een betrekkelijk nieuw arti
kel is, waarin men nog weinig heeft
gehybridiseerd. Spr. wees er nog
planten in de tuinen is, heeft men er I men 20 niet A]j men
nog maar weinig m veredeld Vele, gaat krui |an moet men w£, het
lelies zijn nog prqcies dezelfde als
toen men ze vroeger in het wild vond
en ze over de wereld ging versprei
den.
Wat een verschil met de narcissen.
Vier eeuwen geleden waren er onge
veer 25 soorten, 300 jaar geleden wa
ren het er al 100 geworden, 100 jaar
terug begon Ledds (de winnaar van
de Leeds-narcissen) en toen telde
men al gauw 300 soorten en de laat
ste 50 jaar is dat aantal op achtdui
zend gekomen! Spr. hoopte, dat het
met de lelies niet zo hard zou gaan.
Men kan per slot van rekening ook
wel eens een beetje te veel van het
goede krijgen.
Veel mogelijkheden.
Spr. roerde hierna nog even de ver
schillende mutaties in de bolgewassen
een en ander weten van de erfelijk
heidsleer. Het is een langdurig en
daarom ook een dui werk. Verschil
lende soorten lelies kan men boven
dien niet met elkaar kruisen omdat
de stuifmeelkorrel van de een groter
is dan van de ander en dan moet men
met „bruggetjes" gaan werken en
zijn doel via drie, vier of vijf tussen-
kruisingen bereiken.
Gevaar.
White Queen en formosanum
noemde de heer De Graaf lelies, die
nu letterlijk alles kunnen krijgen,
wat voor een lelie schadelijk is. Deze
soorten kan men beslist niet van de
bal blijven voorttelen. Ze worden on
herroepelijk virusziek. En meestal in
twee jaar. Ze staan nog te dicht bij
aan en stapte vervolgens weer over de species en die kan men niet ge-
op zijn uitgangspunt: dat de hybrida.1 zond houden. Enkele andere soorten
teurs zich nog veel te weinig op de kan men soms vijf jaar gezond hou-
lelies hebben geworpen. Hij noemde
hiervan sprekende voorbeelden. Als
reden noemde de heer De Graaf, dat
men de lelie te laat heeft ontdekt als
plant met vele mogelijkheden. Regale
werd bijv. in 1903 pas ontdekt door
even op, dat het van het grootste be- j Wilson en in 1913 kwam die in de
lang is samen te werken ook op hethandel. Auratum werd pas in 1850
gebied nomenclatuur. Laat men toch 1 voor het eerst in Engeland ingevoerd.
den.
De heer De Graaf waarschuwd met
klem tegen het te vroeg geven van
namen aan variëteiten die hun bruik
baarheid nog niet hebben bewezen.
Men stuurt catalogi de wereld in met
de slogan nieuw, nieuw, nieuw en
als er dan een paar jaar later rrog
vraag naar komt, dan blijkt, dat de
variëteit al niet meer bestaat omdat
hij weggeziekt is. Laat men eerst dan
een zaailing een naarr geven, als men
zeker is dat hij ook in de praktijk
zal voldoen. Laat men voor alles kwa
liteit leveren. „Ik heb", zo zei spr.,
„in een warenhuis in Amerika wel
gezien, dat de lelies spruiten begon
nen te maken en dat de winkeljuf
frouw deze spruit er eenvoudig af
brak en de leliebol zonder spruit ver
kocht.
Nog aan 't begin.
Waar men vooral op moet letten is
op de sports, de vtrlopingen. De wit
te Regale is een mutatie en er is ook
een gele. Als men deze sports on-
derlang gaat kruisen, dan is er een
kans dat men mooie sterke zaailin
gen krijgt.
We hebben enorme kansen omdat
we nu veel meer we.'-en. We staan als
leliekwekers aan het begin van een
geweldige toekomst. Zie maar eens
hoe het ging met de tulpen en de
narcissen, toen men ging veredelen.
Daarom drukt er ook een zware ver
antwoordelijkheid op de schouders
van alle leliekwekers: laat men alleen
het beste van het beste leveren.
De heer De Graaf achtte nu ook de
tijd gekomen om een internationale
lelietentoonstelling te gaan organise
ren. Hij wist zeker, dat de Engelse en
Amerikaanse kwekers hieraan graag
hun medewerking zouden willen ge
ven. In Seattle hadden de Japannezen
dit jaar al een show. In 48 uur vliegen
had men de bloemen over en het
werd een mooie tentoonstelling ook.
Aan het slot vertoonde spr. een
grote collectie kleurenplaatjes, en
toen bleek wel, dat men ginds op het
gebied van de lelie-hybridisatie ver
der is dan wij hier. Hoewel: de Hen-
ry-zaailingen waren naar onze
smaak niet beter dan de heer v. d.
Zwet heeft en ook de gele trompetten
heeft men in R'veen bijzonder goed.
Voor het overige liet de heer De
Graaf ook zaailingen zien, waarvan
men hier het bestaan wellicht niet
had vermoed.
