Hendrik VIII knoeide vijfmaal in trouwboekje.
Slechts twee verstandige vrouwen
wisten huwelijk te overleven
Ketters én aanhangers van oude
orde kwamen op schavot terecht
Verdere verkleining van het ver
schil in gemeente-classificatie
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1955
DE LEID SE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
OPBOUW NIEUWE KERK DUURDE 150 JAAR
Jane Seymour, de derde vrouw van
Hendrik Vm. Hans Holbein, die haar
schilderde redde door dit portret zijn
hals. Als vriend van Thomas More
en bisschop Fisher viel hij in onge
nade aan het hof. Anna Boleyn had
zijn arrestatie reeds bevolen, toen
Hendrik haar vrij plotseling op zij
zette. Holbein kreeg met het schilde
ren van de nieuwe gunstelinge gele
genheid zich te rehabiliteren.
1Ï7AS DE AFSCHEURING VAN DE ENGELSE KERK van Rome een
kwestie van slechts enkele jaren; de totstandkoming van de Angli
caanse kerk, zoals wij deze nu kennen heeft ruim honderdvijftig jaar ge
duurd. Ruim anderhalve eeuw had Engeland nodig om de katholieke leer,
die evenveel plaats bood aan naastenliefde als aan levensvreugde te
versomberen tot van een levensovertuiging, waarin de betekenis van het
goede werk even laag werd aangeslagen als de levensvreugde en de cul
tuur. Hendrik Vin heeft de leerstellingen van de oude kerk nooit geweld
aan gedaan; de priesters, die twijfelden aan de tegenwoordigheid van
Christus in het H. Sacrament, werden ter dood gebracht. Hetzelfde lot trof
echter ook degenen, die Hendriks kerkelijke macht in twijfel trokken.
Evenals de ketters werden zij door een rechtbank, die dopr een in paus-
kledij gestoken Hendrik gepresidieerd werd, gehoord en veroordeeld. De
partijen die Engeiands gezicht van de kerk van Rome afwendden, moesten
tot de dood van Hendrik Vin wachten voordat zij hun plannen konden
uitvoeren.
storven was. Het gemak waarmee
aartsbisschop Cramner zijn bij de
scheiding van Catherina aangevoerde
bewijzen herriep kenmerkte zijn op
portunistische persoonlijkheid. Op 20
Mei 1536 trouwde Hendrik de jonge
Jane Seymour, wier geslacht door de
roof van kerkelijke bezittingen mach
tig was geworden.
Handige manieuvre.
,E CONFISCATIE VAN DE KER
KELIJKE gronden en roerende
Anne van Cleef koos
eieren voor haar geld
OP DE DAG DAT ANNA BOLEYN
het gelag betaalde met haar
leven en zij haar beulen verraste door
luid lachend het schavot te beklim
men, viel haar biechtvader en raad
gever Gramner in ongenade bij het
hof. Hij wist zijn nek echter te red
den door de handelwijze van Hen
drik VIII juist en het huwelijk met
Anna Boleyn van nul en generlei
waarde te verklaren. Hij voerde daar
bij aan dat Anna nooit de vrouw
van Hendrik kon geweest zijn omdat
deze met Catherina van Aragon ge
huwd was geweest. Deze comedie kon
zonder veel gevaar opgevoerd worden
daar Catherina een jaar tevoren ge-
D
Edward IV, zoon van Jane Seymour
en Hendrik Vin, werd op 7-jarige
leeftijd tot koning gekroond en stierf
acht jaar later. De meesterhand van
Hans Holbein vereeuwigde de jeug
dige koning.
bezittingen was het werk van Oliver
Cromwell. Deze had een ruim oog
voor eigen voordeel en won de adel
door een deel van zijn winst aairi hen
over te doen. Het optreden tegen de
kloosterorden zette echter kwaad
bloed bij het volk dat door de op
komst van het adellijk „grootkapi
taal" tot de bedelstaf gedoemd werd
en in een terugkeer naar Rome zijn
redding zag. Het koos enkele leiders
en stuurde die naar Londen om met
Hendrik de mogelijkheden tot her
eniging te bespreken.
De koning zag de opstandige be
weging in zijn land met lede ogen
aan. Het leger was met groot-ver
lof gestuurd en het zou maanden
kosten om een nieuwe kern te vor
men. Daarom ontving hij de afvaar
diging welwillend en hield hen met
•vage beloften zo lang aan het lijntje
tot hij weer genoeg soldaten op de
been had om krachtiger argumen
ten te kunnen gebruiken.
De man, die meer verstand van
geld dan van vrouwen had, beschreef
haar aan Hendrik als bevallig en het
toonbeeld van lieftalligheid. Toen de
vorst haar echter op 21 September in
natura aanschouwde, kon hij zijn er
gernis over deze valse voorlichting
niet bedwingen en siste Cromwell toei
„Als ik geweten had, wat ik nu weet,
zou zij nooit naar Engeland gekomen
zijn".
Anne van Cleef was een grove
vrouw met een lang gezicht en dito
neus, die slechts bestemd scheen om
zich in andermans zaken te steken.
Bovendien kwam zij van een hof
waar men gewend was het gebrek aan
ontwikkeling met geld te vergoeden.
Hendrik bleef echter heer, omarmde
haar en nam haar nog geen maand
later tot zijn echtgenote.
Met hartelijke dank.
CROMWELL MOEST ZIJN GE
BREK aan smaak echter met de
dood bekopen. Afkerig van de pro
testantse invloed die de intrigant
door de komst van Anne op het En
gelse hof wilde uitoefenen, liet Hen
drik hem arresteren en in de Tower
opsluiten. In de zomer van 1540 werd
het huwelijk met Anne ontbonden en
door de altijd bereidwillige aartsbis
schop Cramner als nooit gesloten ver
klaard.
Anne van Cleef nam het geval kalm
op en verklaarde in het openbaar
Hendrik haar leven lang dankbaar te
zullen zijn voor zijn goedheid en vrij
gevigheid. Hier had zij ook wel reden
toe omdat hij haar twee kastelen had
geschonken, waar zij tot aan haar
dood in 1557 een vrolijk leventje
leidde.
„De dwaaste jongen van Engeland", de graaf van Surrey, die zijn overmoed
met de dood moest bekopen.
echter minder regelmatig en gezond
en bepaalde uiteindelijk zijn vroege
grijsheid.
Zijn huwelijk met Catherina scheen
ideaal tot op de dag dat de tegenstan
ders van Norfolk hem een briefje in
handen speelden met de mededeling
dat zij voor het huwelijk reeds drie
vrienden gehad had. De zaak werd
uitgezocht en de Norfolks konden
slechts door het te buigen hun hoofd
redden. De vrienden werden opge
spoord en met Catherine Howard ter
dood gebracht. En nog was het
trouwboekje van Hendrik niet volge
boekt.
Laatste en verstandigste vrouw.
NA EEN JAAR VAN DE diepste
droefheid liet hij zich troosten
door Catherine Parr, weduwe van
een Engels edelman. Zij was een
uitermate verstandige vrouw die door
haar invloed op Hendrik velen van
het schavot redde. Zij kon echter niet
verhinderen dat haar man de impe
rialistische gedachte ging uitwerken,
die hij reeds jaren koesterde. Hij
leidde een expeditie naar Boulogne,
die volkomen slaagde maar tot resul
taat had dat Frankrijk en Schotland
dat nauw met de Fransen verbonden!
was hem de oorlog verklaarden. De
Franse invasie werd echter afgeweerd
en de Schotse koning leed in de moe
rassen van Noord Engeland een ver
nietigende nederlaag, die de Engelsen
slechts zeven man kostte. De Schotse
koning trok zich deze debacle zo aan
dat hij van louter ergernis stierf. Ma
ria Stuart, zijn dochter, volgde
hem op.
De dwaaste zoon van Engeland.
nrOEN HET HENDRIK VIII duide-
lijk werd dat hij niet lang meer
te leven had, begon hij zich sterk
Anne van Cleef. De meesterhand van Holbein heeft haar waarschijnlijk
met opzet van voren geschilderd, om daarmee verschillende schoonheids-
fouten te camoufleren.
Geholpen door Cromwell vergreep
hij zich daarna aan de bedevaarts
plaatsen, die het volk als laatste uiter
lijke kenmerken van het oude geloof
overgebleven waren. In Canterbury
liet hij het gebeente van de H. Tho
mas Beckett uit de crypte halen en
naar alle windstreken verstrooien.
Ten einde raad.
VOORAL DEZE LAATSTE schand
daad veroorzaakte veel beroering
in binnen- en buitenland. Paus Pau-
lus III, die tot dan geaarzeld had om
maatregelen tegen Hendrik VIII te
nemen, deed hem op 17 December
1538 in de ban. De vorst, die enkele
maanden tevoren door de dood van
Jane Seymour in het kraambed zwaar
getroffen was, was door deze ver
oordeling ten einde raad.
Hij liet zich echter door Cromwell
overhalen contact met de Lutherse
keurvorst van Saksen op te nemen,
die zowel in het Vaticaan als aan het
hof van Karei V een gevreesde figuur
was. De prijs voor dit contact was
Anna van Cleef, een ver familie-lid
van de keurvorst.
Verkeerde voorlichting.
DE ADEL VAN ENGELAND, DIE
door de roof van de kerkelijke
bezittingen boven Ja.i en alleman ge
komen was, had er baat bij de kloof
tussen Hendrik en Rome zo groot' mo
gelijk te maken.
Cromwell beging echter een grote
domheid door Anne van Cleef als
vrouw voor zijn vorst aan te beve
len.
Zijn liefste broeder.
r\E ECHTSCHEIDING van de pro-
U testantse Anne van Cleef maakte
in Europa een zeer goede indruk. Men
zag in haar verwijdering een teken
dat de terugkeer van Engeland naar
Rome niet ver meer was. Karei V
noemde Hendrik zelfs zijn beste
vriend en liefste broeder. Aan de 21-
jarige Catherina Howard werd de eer
opgedragen dezelfde rol voor het ka
tholicisme te spelen als Anna Boleyn
voor het protestantisme gespeeld had.
Zij werd door haar oom, de graaf van
Norfolk, aan de koning voorgesteld
en won al spoedig zijn genegenheid.
Op de dag dat het huwelijk gesloten
werd, viel in de Tower het hoofd van
Oliver Cromwell: het calvinisme
scheen de „slag om Engeland" verlo
ren te hebben.
Ondanks ochtendgymnastiek.
IN DE JAREN, DIE VOLGDEN op
het huwelijk, regeerde de koning
autocratischer dan ooit. Hij sloeg de
raad van zijn nieuwe discipelen in de
wind en dacht er zelfs niet over om
de banden met Rome te herstellen.
Ondanks zijn amper vijftig jaren
was Hendrik een oud en afgeleefd
man, die slechts in de morgenuren
zijn best deed de leeftijd der sterken
te bereiken. Hij stond namelijk iedere
morgen om vijf uur op, deed dan uit
gebreid aan ochtendgymnastiek en
ging. dan prompt om zeven uur naar
de kerk. Zijn verdere dagindeling was
voor de opvolginigskwestie te interes
seren. Hij had één zoon, Edward, die
echter nog een kind was en boven
dien een slechte gezondheid genoot.
De Engelse aristocratie schoof echter
twee andere figuren naar voren, die
weer de exponenten van de nieuwe
en oude leer waren. Het volk gaf haar
sympathie aan de graaf van Surrey,
een zoon van Norfolk en een figuur
van koninklijk allooi. Men noemde
hem beminnelijk „de dwaaste jongen
uit Engeland" en hoopte dat hij de
hand van Maria, de oudste dochter
van de koning zou kunnen verwer
ven. Hendrik wantrouwde hem ech
ter en liet hem met zijn vader arres
teren. De jonge Surrey verdedigde
zich voor de rechtbank met de zwier
die hem geliefd gemaakt had bij het
volk. Het gerecht had echter zijn oor
aan Hendrik geleend en veroordeelde
hem en zijn vader ter dood. Het von
nis tegen de zoon werd op 19 Januari
1547 uitgevoerd en het zwaard zou
een week later ook een einde maken
aan het leven van Norfolk toen de
kansen plotseling keerden. De dag
vóór zijn terechtstelling stierf Hen
drik VIII.
De laatste loodjes.
I ANG HAD DE KONING GEHEIM-
*-4 GEHOUDEN dat hij sterven zou.
Niemand durfde de vorst met een
dergelijke boodschap te naderen,
want het was hoogverraad over zijn
dood te spreken.
Een kamerheer trok uiteindelijk de
stoute schoenen aan en deelde Hen
drik mede, dat hij zich op de dood
voor te bereiden had. De koning hoor
de hem rustig aan en verklaarde eerst
te willen slapen, daarna moest men
Cramner roepen. Met de handen van
de aartsbisschop in de zijne geklemd
stierf de man, die de kerk in Enge
land een eigen gezicht gaf.
Voorstel K.A-B. en C.N.V.:
De verbondsbesturen van het CNV
en de KAB hebben zich gisteren met
een gemeenschappelijke brief gewend
tot het bestuur van de Stichting van
de Arbeid, waarin zij verzoeken te
bevorderen dat het verschil in ge
meenteclassificatie verder wordt ver
kleind.
In deze brief hebben de beide vak
centrales voorgesteld het bestaande
verschil van 10 cent per uur tussen
de hoogste en de laagste gemeente
klasse te verminderen tot 8 cent per
uur en het aantal gemeenteklasse te
verminderen van 5 tot 4.
Voorts stellen zij voor de mogelijk
heid te openen collectieve contrac
ten en loonregelingen, waarin be-
drijfsgenoten het eens zijn geworden
over 3 gemeenteklassen goed te keu
ren en de thans gehanteerde richt
lijnen met het vorenstaande in over
eenstemming te brengen.
De besturen van de beide vakcen-
tralen wijzen er in hun brief op, dat
ieder jaar een aanzienlijk aantal ge
meenten het verzoek tot de rijksover
heid richt om ingedeeld te worden
in een hogere klasse. Het valt uiter
aard moeilijk te beoordelen of de in
gediende verzoeken tot de meest
urgente gevallen behoren. Wel is te
constateren dat het aantal verzoeken
dat met succes wordt bekroond, zeer
gering is.
Voorts wijzen de besturen er op,
dat het ongetwijfeld de aandacht van
de Stichting van de Arbeid getrok
ken heeft, dat het College van Rijks
bemiddelaars, al of niet geactiveerd
door de Stichting van de Arbeid, voor
de toepassing van collectieve contrac
ten en loonregelingen een vrij groot
aantal dispensaties heeft verleend. Als
gevolg daarvan is in de loop der
jaren zekere verwarring onstaan,
waardoor het voorkomt dat binnen
één gemeente drie of meer verschil
lende klassen in de contracten en
loonregelingen gelden.
De brief herinnert er vervolgens
aan dat in 1052 de SER een advies
heeft uitgebracht, waarin, zij het
langs de weg der geleidelijkheid op
een algehele opheffing van de ge
meenteclassificatie wordt aangedron
gen. Een minderheid in de SER, waar
toe ook het CNV behoorde, wenste
de opheffing in minder dan 10 a 15
jaar.
Geheel in overeenstemming hier
mee hebben CNV en KAB in 1953
aangedrongen op een afstandsverschil
tussen laagste en hoogste gemeente
klasse van 8 cent per uur. Éen meer
derheid in het bestuur van de Stich
ting van de Arbeid meende toen
echter dat een terugbrengen van het
van 12 tot 10 cent per uur voldoende
kon worden geacht. Voorts wijzen
KAB en CNV er nog op dat in het
thans ingediende wetsontwerp ouder-
domsverzekering geen klasse-aftrek
meer wordt voorgesteld.
Op grond van het vorenstaande
menen de verbondsbesturen van CNV
en KAB, dat de tijd is aangebroken
voor een verdere verkleining van het
verschil tussen de hoogste en laagste
klassen en zij verzoeken daarom het
bestuur van de Stichting van de Ar
beid de hierboven genoemde voor
stellen spoedig in behandeling te
nemen waarbij zij zich bereid verkla
ren tot een nadere mondelinge toe
lichting.
