Hendrik VIII nationaliseerde Engelse Kerk
Ccfïtócfïeidinty antaatdde in afiocfïeiding.
Kardinaal begreep intenties
van zijn koning verkeerd
Helderse melkhandel bepaalde
zelf wanneer 't vacantie was
KINDERGEBED
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA I
IJ DE OORSPRONG VAN HEDENDAAGS GESCHIL
i iiuiihiiiio i iiiiiiiiiiiiiI
IJET LAWAAI ROND DE HUWELIJKSPLANNEN van prinses Margeret
Rose van Engeland, heeft de aandacht weer eens gevestigd op het
typische verschijnsel dat haar zuster, een 28-jarige vrouw, als hoofd van
de Engelse kerk fungeert en zij in deze functie haar zuster het huwelijk
met een gescheiden man kan verbieden. Het eigenaardige in deze kwestie
is dat de stichter van de Anglicaanse kerk Hendrik VIII zelf om een echt
scheidingsprocedure Rome vaarwel zei. Men kan deze kwestie echter eerst
rustig beoordelen als men de geschiedenis van de stichter der Anglicaanse
kerk Hendrik VIII beziet in het licht van de tijd, waarin hij leefde.
Hendrik Vffl liet zich verscheidene
malen door de grote schilder Hans
Holbein vereeuwigen in dezelfde
uitdagende houding.
DER KETTERS'
IJENDRIK Vm WAS NOG slechts
een kind toen de vrouw die zijn
leven zou veranderen het Britse
grondgebied betrad. Het was de vijf
tien-jarige Catherina van Aragon,
die bij haar geboorte als toekomsti
ge gemalin van de Engelse troinop-
volger Arthur in de wieg gelegd
werd. Zij was even oud als haar „uit
verkorene" en had hem alleen leren
kennen uit de brieven die haar door
zijn opvoeder gestuurd werden en
van een miniatuur, dat zijn trekken
even duidelijk weergaf als een lach
spiegel de hare. Zij schikte zich ech
ter, zoals het een koningskind be
taamt en zag in dat het huwelijk de
betrekkingen tussen Spanje en En
geland ten goede zou komen. Het
huwelijk werd ongeveer een jaar na
de kennismaking gesloten tot grote
vreugde van Eerdinand van Aragon
en Hendrik VH. De stemming daal
de echter aanzienlijk toen Arthur,
die een kwakkelend kind was ge-,
weest, vijf maanden later ziek werd
en overleed. De onderlinge samen
werking dreigde door dit voorbarig
versoheiden van de kroonprins ver-,
loren te gaan en de vorsten staken
ijlings hun staatshoofden bij elkaar
om een oplossing voor deze netelige
kwestie te zoeken. Hun begerig oog
viel op prins L}enry, die weliswaar
nog slechts elf jaar was maar die
eens de kroon van Engeland zou
moeten dragen.
Teken aan de muur.
f-VE PRINS WAS EEN forse knaap
die zijn tijd verdeelde tussen
het raadplegen van theologsiche lec
tuur en het uitoefenen van de ver
schillende takken van sport die toen
reeds ontsproten waren. Natuurlijk
was hij nog te kort jongeling om zijn
houding tegenover de gewezen vrouw
van zijn broer te bepalen, doch dit
deed er tenslotte ook bijzonder wei
nig toe. Erger was dat er zowel in
Engeland als in Spainje stemmen op
gingen, die met de H. Schrift als te
ken aan de muur beweerden, dat op
het huwelijk van een man met zijn
broers vrouw geen zegen kon rusten.
Een dergelijk huwelijk was zondig
en moest vermeden worden. Deze
stemmen verstomden echter toen
bleek dat het huwelijk tussen Arthur
en Catherina nooit voltrokken was
en dus niets een nieuwe verbintenis
in de weg stond. De paus verleende
enkele jaren later officieel zijn dis
pensatie.
3 maal per dag naar H. Mis.
Hendrik vii overleed ini509.
Op zijn sterfbed had hij Henry
laten beloven Catherina te trouwen
en overhandigde hij hem 'n bedrag
dat toereikend moest zijn om tot het
einde der wereld H. Missen voor het
welzijn van zijn ziel te laten lezen.
De nieuwe koning gaf zijn woord en
hofrouw geëindigd was.
Hendrik Vin was 18 jaar toen
hij 't ja-woord gaf dat later fataal
zou worden gaf. In kerkelijke
kringen was men aanvankelijk
zeer met hem ingenomen; hij be
zocht dagelijks drie maal de H.
Mis en bezat een grote theologi
sche kennis. Fel trad hij op tegen
de ketters die de leer van Luther
aanhingen en verbrandde diens
boeken in het openbaar. Deze af
keer van ketters is hem lang bij
gebleven, want reeds lang toen
zijn naam in Rome als ketter te
boek stond, vervolgde hij hen mei
vuur en zwaard. Eerst langzaam
drong tot hem door dat hij zelf in
het land der ketters koning was.
Verschrikkelijke verklaring.
""•ATHERINA schonk hem sléchts
één levend kind: een meisje, datl
Maria gedoopt werd. Drie zonen
kwamen levenloos ter wereld. Hen
drik overlaadde zijn vrouw met ver
wijten en raadpleegde de primaat
van Engeland, kardinaal Wolsey, om
zich van haar te kunnen ontdoen.
Wolsey was een kapelaan dié in
minder dan geen tijd de gunst van
de koning en via deze gunst de kar
dinaalshoed verworven had. Hij was
een zeer ambitieus man, wiens hoog
ste ideaal het was eens paus te wor
den. Hij haatte Catherina omdat zij
de vertegenwoordigster was van de
Spaans-Bourgondische macht, die
zijn ambities in de weg stond. Hij gaf
Hendrik VTII de raad om in 't open- I
baar de dispensatie, die de paus Jiem
bij het huwelijk met de vrouw" van
zijn broer gegeven had, in twijfel te
trekken. Hendrik deed wat hem ge
zegd werd en verkondigde dat zijn
vrouw voor de voltrekking van het
huwelijk gelogen had en zij dus al
die jaren in zonde geleefd hadden.
God had hen daarvoor willen straf
fen en hun huwelijk zoonloos gela
ten. De paus zou zijn dwaling moe
ten inzien en het huwelijk als nooit
gesloten verklaren.
Een vrouw in 't spel.
T>E WERKELIJKE reden van deze
actie tegen Catherina was Anna
Boleyn, een kleine zwartogige
vrouw, die haar korte dikke nek on
der de troon van de koningin gezet
had om haar ten val te brengen. Zij
was 22 jaar oud en behoorde tot de
Engelse aristocratie.
De wijze, waarop Hendrik zijn
echtgenote van zijn plannen op de
hoogte stelde, was zeer ontactvol. Hij
.vertelde haar dat ook zij wel moest
inzien, dat op hun huwelijk geen ze
gen rustte en dat zij zich het beste
in een klooster kon terugtrekken.
Zij weigerde echter zonder zijn ver
dere uiteenzettingen aan te horen.
Aarzelende paus.
IJENDRIK ZOND WOLSEY naar
A Rome om zijn echtscheiding voor
te bereiden. Paus Clemens ontving
hem bedrukt en liet de afgezant de
zaak van zijn koning rustig verdedi
gen.
De paus beschouwde Hendrik als
een der laatste rotsen van de door
ketters bedreigde kerk. Daardoor is
het te verklaren dat hij de echtschei
dingskwestie wel degelijk grondig
bestudeerd heeft, voor hij haar ter
zijde legde.
Hij benoemde echter een rechts
college dat in Engeland de zaak na
der moest bestuderen. Zowel Hen
drik als Catherina werden door dit
hof verhoord. Voordat het echter tot
een uitspraak kon komen werden de
leden naar Rome teruggeroepen. Dit
betekende het einde van Wolsey.
Zijn opdracht om de paus voor Hen
driks zaak te winnen was mislukt.
Toen hij in Engeland terug kwam
waren zijn dagen geteld. Op last van
de koning moest hij zich in 'n kloos
ter terugtrekken en had daar een
jaar de tijd om zijn misstap te over
denken. Vóór de beul zich on zhn le
vensweg kon plaatsen stierf hij.
Nieuwe vertrouweling.
CROMWELL volgde hem op als de
vertrouweling van de koning.
Hij was de zoon van een smid en van
zijn vader had hij waarschijnlijk ge
leerd dat het moeilijk is ijzer met
handen te breken. Zijn loopbaan was
gekenmerkt door een opportunisti
sche voorzichtigheid. Zijn geloof in
het geld was sterker dan zijn geloof
in God. Met geslepen tong wist hij
Hendrik VIII over te halen niet lan
ger te wachten met het Christendom
in Engeland nationaal te maken.
De koning liet de priesters mer
ken, dat hij hen wantrouwde omdat
zij zijns inziens door hun eed onder
danen. van de paus worden inplaats
van de zijne.
De biechtvader van Anna Boleyn,
kapelaan Cranmer werd door haar
opgezet de universiteiten van Europa
voor de zaak van Hendrik te winnen.
Zijn zending mislukte echter omdat
de intelligentia van Europa meer
angst had voor Karei V dan belang
stelling voor de problemmen van
Hendrik. Toen besloot Cranmer de
zaak zelf in handen te nemen. Hij
riep de voornaamste kerkelijke auto
riteiten bijeen en verklaarde in hun
aanwezigheid het huwelijk van Hen
drik Vin onwettig.
Afkopen en erkennen.
IN DECEMBER van het jaar 1530
stelde de advocaat-generaal de
Engelse clerus in staat van beschul
diging. Hun voornaamste fout was
het erkennen van Wolsey als pri
maat van Engeland. Door een beta
ling van een grote som en een eed
aan de koning als hoofd van de kerk
in Engeland konden zij hun schuld
uitwissen.
De vergadering die door de bis
schop van Canterbury bijeengeroepen
werd zweeg en boog het hoofd voor
de beschermer der geestelijkheid in
Engeland. Hendrik was echter nog
steeds ni^t zeker van zijn zaak en
liet de paus weten, dat als hij voor
Pasen 1533 het huwelijk ongedaan
maakte, de kerk in Engeland onder
zijn leiding bleef. Bijna drie jaar
wachtte Hendrik tevergeefs op ant
woord. In Juni van het jaar waarin
de termijn afliep, verstootte hij zijn
wettige echtgenote en liet hij Anna
Boleyn tot koningin kronen.
Een jaar later volgde de formele
afscheiding. Hendrik VIII verklaarde
zich tot het opperste hoofd der kerk
in Engeland onder God, met de
macht aartsbisschoppen en bisschop
pen te benoemen. Cromwell benoem
de hij tot vicaris-generaal.
De Non van Kent.
OET SPREEKT VANZELF dat het
losscheuren van de Engelse ka
tholieken van de Moederkerk niet
zo gemakkelijk ging. Toen de af
scheiding bekend werd, geraakte een
deel van het volk in opstand. Ergens
in Engeland verhief een vrouw haar
stem tegen de koning en duizenden
stroomden samen om naar haar te
luisteren.
De „Non van Kent", zoals zij ge-
links: Bisschop Fisher die tot het
einde toe de kerk van Rome trouw
bleef. Rechts: Anna Boleyn.
TH. J. VAN DER HEIJDEN,
rechtskundige
Hoge Rijndijk 103a. Leiden,
telefoon 23405
Pacht-, rechtszaken en incasso's.
Advertentie
noemd werd voorspelde de onder
is een der eerste die door de kerk
gang van de koning en zijn kerk. Zij
en staatspolitie gegrepen werd. Dui
zenden volgden en onder hen bevon
den zich bisschop Fisher en Thomas
More, die door de koning tot aan de
beul bewerkt werden om zijn heers-
schappij te erkennen.
Zij weigerden. De woorden van
Thomas More, tijdens zijn proces en
bij zijn terechtstelling uitgesproken,
zijn zorgvuldig opgetekend en vor
men ook nu nog een bron van inspi
ratie voor schrijvers én voor dege
nen die evenals hij tussen God en
staat moeten kiezen. Bisschop Fis
her werd enkele maanden voor zijn
terechtstelling door de paus tot kar
dinaal verheven.
Triest einde.
ANNA BOLEYN, die er de oorzaak
van was dat de Engelse kerk los
scheurde van de moederkerk, heeft
weinig genoegen van haar overwin
ning ondervonden. Hendriks liefde
voor haar was speciaal, toen zij hem
niets anders dan een dochter wist
te schenken, spoedig bekoeld. Een
opvolgster meldde zich en Hendrik
VIH verkiest een scheiding van hoofd
en romp van Anna Boleyn boven
een herinnering aan de scheiding
die de afscheiding van bijna vijf mil
joen katholieken als gevolg had.
ST. HUBERTUS JACHT
BIJ ARNHEM.
In samenwerking met de Koninkl.
Ned. Jachtvereniging mr, Jos. Ge-
lissen zal o,a. met de meute aanwe
zig zijn wordt op Donderdag 3
November door de Zuid-Veluwse
Jachtvereniging in de bossen rondom
Arnhem de traditionele Hubertus-
jacht gehouden. Dit is een oeroud
gebruik op de naamdag van de schut-
patroon der jagers.
De meet is om half drie bij het rij
centrum „Prinses Beatrix" aan de
Schelmseweg te Arnhem (dicht bij
het openluchtmuseum); in deze om
geving wordt ook omstreeks 5 uur de
Hubertusjacht beëindigd.
en maakt U astublieft Sint Nicolaas bisschop van Rotterdam
(Vrij naar het Noord-Brabants Dagblad „Het Huisgezin").
Voor de rechter
Wegens overtreding van de zuivel-
verordening 1946 hebben gistermid
dag 46 Helderse melkslijters zich voor
de economische politierechter te Den
Helder moeten verantwoorden. Van
1 tot 13 Augustus van dit jaar had
den zij, zonder daartoe van het be
drijfschap zuivel te Den Haag ver
gunning te hebben gekregen, va
cantie genomen. Zij deden dit in
twee groepen, waarbij de ene groep
telkens standplaatsen innam in de
wijken van de vacantiegangers.
Slechts bij tehuizen van ouden van
dagen en ziekenhuizen werd in deze
periode bezorgd. Weliswaar hadden
zij bij tijdige indiening van een ver-
Schade aan vruchtstand
Vogels bewaarden
appeltje voor dorst
In de Zeeuwse fruitboomgaarden is
op het ogenblik een vogelinvasie aan
de gang. Waar er nog appels aan de
bomen hangen zijn grote zwermen
spreeuwen gekomen om zich te goed
doen aan deze vruchten. Daarnaast
zijn er ook veel Vlaamse gaaien.
In verschillende boomgaarden is
het zo erg, dat de kwekers een spe
ciale vogelkeerder in hun boomgaar
den moesten zetten om de vogels te
verjagen en deze heeft meestal lang
geen gemakkelijke taak. De meeste
fruitkwekers zijn wegens deze vogel-
schade met man en macht bezig om
de laatste appels te plukken. De die
ren zullen hun vernielend werk daar
om niet lang meer kunnen doen want
de fruitpluk schiet flink op. Vroeger
had men nimmer last van de vogels
in de appelboomgaarden. Het vorig
jaar echter is het begonnen en het
lijkt of de dieren de smaak van de
appels te pakken hebben gekregen
want nu is het zeer erg op sommige
plaatsen. De schade die er door aan
gericht kan worden is groot want
deze vogels pikken her en der in de
vruchten en deze zijn dan practisch
waardeloos geworden. Vooral de mooi
gekleurde exemplaren zoals jonathan
en golden delicious schijnen bijzon
der in de smaak te vallen.
zoek om ontheffing vrijgesteld kun
nen worden van de verplichting om
de bezorging dagelijks huis aan huis
te verrichten. Zij lieten dit opzette
lijk na uit protest tegen de huns in
ziens dwangmaatregelen van het be
drijfschap zuivel. Als hoofdmotief
werd aangevoerd, dat het onmogelijk
is om voor een vacantieperiode van
één week een plaatsvervanger aan te
stellen.
De officier van justitie, mr. dr. J.
M. Vellinga, die van mening was,
dat verordening gemaakt zijn om na
geleefd te worden, eiste tegen de drie
bestuursleden van de Helderse melk-
slijtersbond een geldboete van 30,
of vijftien dagen. De 43 overige ver
dachten hoorden een eis van 15,
of vijf dagen tegen zich uitspreken.
De economische politierechter zal op
Woensdag 2 November vonnis wij
zen.
BEJAARDE FIETSER
VERONGELUKT.
Op het kruispunt Marnixstraat—
Elandigracht te Amsterdam is gis
termorgen een 74jarige wielrijder
{dodelijk verongelukt. Vermoedelijk
I heeft de bejaarde man door de felle
'slagregen niet voldoende op het ver
keer kunnen letten. Hij werd door
een vierwielige bestelauto gegrepen
en overleed ter plaatse aan zijn ver
wondingen.
PERSONEEL BESTAL
WERKGEVER.
De procureur-generaal bij het ge
rechtshof te 's-Gravenhage heeft
vanmorgen gevangenisstrafen va
riërende van één maand tot zeven
maanden gerequireerd tegen zes per
soneelsleden van een brandstoffen-
handelaar in 's-gravenhage, die zoals
zij bekenden kolen hadden verduis
terd en tegen twee helers, die een
deel van deze kolen hadden gekocht.
Deze verduisteringen, die geschied
den in 1953 en 1954. hadden voor de
brandstoffenhandelaar een schade
post van ongeveer 5500.opge
leverd.
Deze eis van de procureur-gene
raal hield bevestiging van de von
nissen van de rechtbank in, behalve
vroeg de procureur-generaal verho-
voor de hélers. Tegen de ene heler
ging van de straf van vier op zes
maanden, tegen de andere verlaging
van de straf van vier op drie maan
den gevangenisstraf.
Arrest 11 November a.s.
