Gerbert Sonderman in
Amerika verongelukt
Stijt dematió Uatieulucftt met
een S^fiet-uCtegtuig,
Nobelprijs voor Zweedse professor
Nog 14 dagen de
gelegenheid
Fa. B. DE KONING
Het programma voor vandaag en morgen
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VRIJDAG 21 OCTOBER 1955
47ste JAARGANG No. 13632
Nobelprijs voor de
schrik der dronken
autobestuurders
Directeur: C. M v. HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN. BUREAUX: PAPENGRACHT 32
Telefoon: Directie, Abonnementen, Drukkerij 20935, Redactie 20015, Advertenties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.55 p. w-, f 2.35 p. mnd., f 7.— p. kwart. Franco p. p. f 7.10. - Advertenties: 15 et. p. m.m. Telefoontjes f 1-50
Onafscheidelijke begeleider van Koningin en Prins
Reserve-luitenant-kolonel-vlieger Gerben Sonderman is gisteren bij
Hagerstown in de Amerikaanse staat Maryland neergestort en hierbij om
het leven gekomen.
Gerben Sonderman maakte met een Fokker S-14 een demonstratievlucht
vanaf het vliegveld van de Farchild Aircraft Corporation.
Het vliegtuig maakte plotseling een duik en stortte op een boerderij, op
korte afstand van het gemeentevliegveld van Hagerstown gelegen. Het
toestel vloog in brand. Luitenant-kolonel Sonderman kon zich niet meer
uit de cabine bevrijden. Sonderman was nog maar kort in de V.S. om
demonstratievluchten met de Fokkers S-14 te maken.
INTERNATIONAAL BEKEND
VLIEGER.
Het bericht van het ongeluk, dat
Gerben Sonderman is overkomen, is
bij Fokker met ontsteltenis ontvan
gen. Maar ook elders in ons land en
in luchtvaartkringen in Europa zal
zijn heengaan met schrik en droefe
nis worden vernomen.
Hoevelen in ons land hebben hem
niet na de tweede wereldoorlog de
verscheidene nieuwe Fokkervliegtui
gen op vliegfeesten zien demonstre
ren?
Eén van de laatste keren, dat men
hem in ons land aan het werk heeft
kunnen zien, was op tweede Pink-
stedag van dit jaar tijdens de vijfde
I.L.S.Y. Hij vloog toen des middags
eerst het koninklijk paar met een
Dakota" van Soesterberg naar Ypen-
burg, vertrok vervolgens met de le
dige Dakota naar Schiphol; stapte
daar in een Hunter straalvliegtuig,
arriveerde daarmede op het juiste
ogenblik n.l. tijdens het voorvliegen
van twee Engelse machines uit de
eerste wereldoorlog boven Ypenburg
en stoof op geringe hoogte en met
grote snelheid over het veld, tenein
de een indruk te geven van de snelle
ontwikkeling van de vliegtuigbouw
in het tijdvak van veertig jaren.
Hij bracht de Hunter naar Schip
hol terug, stapte daar in een S. 14 en
kwam met zijn collega-in vlieger
Moll van Fokker, die ook een S 14
bestuurde, wederom boven Ypen
burg. Daar voerden ze met zijn bei
den een spiegeldemonstratievlucht
uit, die grote bewondering afdwong.
Na deze vlucht keerde Gerben Son
derman met de S 14 naar Schiphol
terug, klom in de Dakota en bracht
die weer naar Ypenburg teneinde
het koninklijk paar te halen en terug
te vliegen naar Soesterberg.
De blonde, bescheiden en bemin
nelijke Sonderman stond bekend als
een zeer bekwaam invlieger, die de
ogen van de internationale lucht
vaartwereld meer dan eens op zich
heeft gevestigd.
Gerben Sonderman is op 29 De
cember 1908 geboren in Drachten. In
October van het jaar 1936 werd hij
tweede luitenant-vlieger en nog voor
de tweede wereldoorlog bevorderd
tot eerste luitenant-vlieger.
Op 23 Januari 1939 trad hij in
dienst bij de N.V. Koninklijke vlieg-
tuigenfabriek Fokker als invlieger.
Tijdens de oorlog en vooral na de
bezetting van Nederland heeft Ger
ben Sonderman tekenen van moed,
dapperheid en volharding gegeven.
Toen de Nederlandse regering zich
te Londen had gevestigd, zocht hij
contact met de achtergebleven strijd
krachten in de ondergrondse bewe
ging. Uit Engeland werden vliegtui
gen naar Nederland gezonden, die op
bepaalde plaatsen parachutisten,
voorzien van radio-zendtoestellen
uitwierpen. Het was Gerben Sonder
man, die deze zendtoestellen in ont
vangst nam. Om het gewenste con
tact met de Nederlandse regering te
onderhouden, leidde hij een aantal
onderofficieren op, die in staat wa
ren de gecodeerde berichten uit te
zenden en op te vangen. Hij bepaal
de daarbij de plaats van uitzending.
Hierdoor bleef hij in voordurend
contact met Londen. Deze arbeid be
hoorde tot de meest gevaarlijke ^èn
voor de vijand tot de meest fnuiken
de. Het gebeurde dikwijls, dat de
Duitsers met hun peilingen er >n
slaagden de plaats te ontdekken
waar de uitzendingen geschieden,
doch zodra zij er binnentraden von
den zij noch zendtoestel, noch bedie
nend personeel. Telkens slaagde
Gerben Sonderman er in aan de op
sporingen te ontkomen. Zijn dien
sten, die hij op deze wijze aan de
bevrijding van het land bewees, kun
nen niet hoog genoeg worden aange
slagen.
Na de bevrijding, in Mei 1945 werd
Gerben Sonderman bevorderd tot ka
pitein-vlieger en later tot majoor-
vlieger.
In 1948 werd hij benoemd tot ad
judant in buitengewone dienst van
H.M. koningin Juliana. In 1954 volg
de zijn bevordering tot reserve luite
nant-kolonel-vlieger.
Gerben Sonderman heeft het ko
ninklijke paar en ook de koningin
en de prins afzonderlijk op vrijwel
alle vliegtochten begeleid.
Hij koopt er een
huis voor
Aan de man, die het systeem uit
vond om dronken chauffeurs door
middel van een bloedproef in hun
kraag te kunnen grijpen, de Zweedse
professor Hugo Theorell, is gisteren
de Nobelprijs voor geneeskunde toe
gekend.
Professor Theorell, 52 jaar oud en
hoofd van het Nobel-instituut voor
biochemie in Stockholm, is de derde
Zweed die de prijs van 190.214 kronen
140.000) en de gouden medaille
voor medicijnen heeft gekregen.
Prof. Theorell verklaarde onmiddel
lijk, dat hij het geld niet zoals veelal
wordt gedaan zou aanwenden voor
het instituut, omdat het daar maar
een paar maanden" plezier van zou
hebben. In' plaats daarvan zal hij
het gebruiken om een nieuwe woning
voor zijn vrouw en drie zoons te ko
pen en zijn weekeindlhuisje even bui
ten Stockholm opnieuw in te richten.
Het wetenschappelijke werk, dat
prof. Theorell de Nobelprijs heeft op
geleverd, heeft hem naar men zegt
dicht bij de oplossing van een van
de grootste mysteries van het leven
gebracht. Hij heeft n.l. belangrijke
phasen in het gecompliceerde mecha
nisme van de verdeling en de stöf^
wisseling van cellen tot klaarheid ge
bracht.
Maar bij de Zweden is prof Theo
rell vooral bekend om zijn bloed
proef.
De Zweedse reohterlijke instanties
passen Theorell's theorie reeds enige
tijd toe. Een chauffeur met 0.08 pro
cent alcohol in zijn bloed wordt niet
beschouwd als onder de invloed te
zijn. Wanneer het percentage onder
0.14 blijft is hij wel onder de invloed
maar niet in die mate dat hij niet
meer weet wat hij doet. Hij kan in
dit geval beter worden befboet.
Bevat het bloed meer dan 0.14 pro
cent alcohol, dan is de chauffeur der
mate onder de invloed dat hij niet
meer in staat is zich rekenschap van
zijn daden te geven. Hij wordt dan
onmiddellijk ingesloten zonder mo
gelijkheid er met een boete af te ko-
NIEUWE ORKAAN TEISTERT
JAPAN
De orkaan „Opal" heeft Donder
dagmiddag Midden-Japan getroffen,
waardoor acht personen om het le
ven zijn gekomen, twee-en-twintig
gewond en vier worden vermist.
Het aantal vernielde huizen be
draagt 680, terwijl 1.200 woningen in
het water staan. Zestig vaartuigen
zijn vernield of gezonken.
Zware regenval veroorzaakte ernstige overstroming in Amerika
Een ware rivier ontstond in de straten van het woon district van Stamford, een stad, in de Amerikaanse
staat Connecticut, toen de regen daar op een gegeven moment abnormaal overvloedig ging stromen. Op deze
foto, welke uit een helicopter werd gemaakt, ziet men een amphibie-voertuig bezig met het in veiligheid
brengen van de inzittenden van een „gestrande" vracht wagen, terwijl de bewoners van de omliggende wonin
gen op de stoenen en uit de ramen hangend, op hun beurt wachten. Tot nu toe kwamen bij de overstromin
gen in dit district 26 personen om het leven, de schade beloopt millioenen dollars.
Er zijn altijd van die mensen, die
niet in hun geluk geloven. De firma
B. de Koning, Haarlemmerstraat hoek
Donkersteeg, houdt ter gelegenheid
van haar 80-jarig jubileum nog 14
dagen iedere dag één gratis koop-
uur. En laten er nu van die zwart
kijkers geweest zijn, die op het juiste
tijdstip de winkel zijn binnengegaan
Ja, toen moesten zij het wel geloven,
dat de firma B. de Koning met dit
gratis koopuur niet op geld gekeken
heeft en iedere klant, dié binnen dit
uur zijn aankoop aan de kassa vol
doet, zijn „geluk" voor 100% geho
noreerd krijgt.
Zo behoefde mevr. K. uit Leiden
zich geen zorgen meer te maken, om.
dat zij een Dorma-jubileum-matras
van 75.voor haar groter worden
de dochter had gekocht. De dag na
haar aankoop zag zij toevallig in de
étalage van de firma De Koning, dat
het daar bekend gemaakte „koop-uur
van gisteren" overeenstemde met het
nummer, dat op haar cassajaon stond
aangegeven. Zij leverde deze in en
ontving een waardebon, waarvoor zij
in alle afdelingen terecht kon. En
aangezien zij door haar dekens heen-
raakte
Natuurlijk zijn er óók van die pes
simisten, die beweren, dat het gratis
koopuur wel in de meest stille tijd
van de dag zal liggen, wéét u! Maar
het heeft al eens gelegen tussen 3 en
4 uur 's middags en tussen 11 en 12
uur in de morgen. Géén stille uren
voorwaar!
Overigens kan men zich door on
achtzaamheid óók in de vingers snij
den. Zoals die mijnheer uit Oegst-
geest, die op het juiste uur een grote
bestelling deed van vloerbedekking
voor twee kamers, badkamer en over
loop. Zijn vrouw had een behoorlijk
bedrag aan contanten in haar tas
meegenomen, maar omdat men-niet
wist, hoeveel vloerbedekking in het
nieuwe huis door de stoffeerders zou
worden gebruikt, betaalde men zelfs
geen gedeelte! En alléén op vertoon
van een cassabon ontvangt men een
waardebon. Een pijnlijk geval voor
die mijnheer!
Gelukkiger was die dame uit Voor
hout, die lingerie, een gedeelte
een uitzet en een jubileumdeken had
gekocht voor ongeveer 100.samen.
Een mevrouw uit Hazerswoude kocht
in het „geluksuur" een jopper met
pantalon voor ƒ42.40, een mevrouw
uit Katwijk a. d. Rijn zes lakens en
zes slopen. Bijzonder blij was de dame
uit Oegstgeest, omdat zij op het juiste
tijdstip besloot tot aankoop van twee
wollen Van Wijk-dekens ad 134.
En dan die ontelbare klanten voor
nylon-kousen!
Jammer, dat wij het gratis koopuur
van morgen niet weten! Dat wij niet
in die gesloten envelODpe kunnen
kijken, die bij notaris Jongsma aan
het Rapenburg ligt te wachten! U
heeft nog 14 dagen de gelegenheid
om, zoals honderder» vóór U deden,
te profiteren van het gratis koopuur
bij
„Het Leidse Wollen Dekenhuis"
(Advertentie).
O km 5
Wanneer hedenmiddag het winterse
zonnetje in Nederland alweer op de
terugreis is, en in Curaao de tropen
zon het eiland doet ontwaken, zullen
de koninklijke bezoekers afscheid ne
men van dit eiland, waa*- hun bezoek
aan de West zo groots begonnen is,
om per vliegtuig naar Bonaire te ver
trekken.
Slechts een halve dag zal het Ko-
Jean Cocteau
„onsterfelijk"
Jean Cocteau, de Franse dichter,
toneelschrijver, romancier en film
maker, is Donderdag geïnstalleerd
als een van de veertig „onsterfelij-
ken" van de Academie Frangaise, het
instituut dat zo vaak het doel van zijn
spot is geweest.
Tot de 800 vooraanstaande perso
nen die in de koepelzaal van het In
stitute de France bijeen waren ge
komen, zeide de 60-jarige dichter,
dat zijn vroegere vijandschap jegens
de Academie te wijten was aan „het
dwaze anti-conformistische confor
misme van de jeugd".
Cocteau was gekleed in een met
goud geborduurd groen uniform, en
hij droeg daadbij een Napoleontische
steek en een prachtige degen, die
door hem zelf was ontworpen en ge
smeed door zigeuners uit Toledo. De
ze degen, vervaardigd uit goud, ivoor
en email, was door de goudsmid Car-
tier versierd met edelstenen, zoals
diamanten, robijnen en smaragden,
en met talrijke symbolen.
Onder de gasten bevonden zich o.a.
koningin Elizabeth van België en
ex-koningin Marie-José van Italië.
Twee jonge vrouwen, die Cocteau
een bezem en een paar rolschaatsen
wilden aanbieden, werden in hechte
nis genomen.
Fel gevecht in Algerije
Meer dan drie duizend man door
artillerie en vliegtuigen gesteunde
Franse troepen hebben Donderdag
nabij de Algerijns-Tunesische grens
een fel gevecht geleverd met Alge
rijnse opstandelingen, dat zes urn-
duurde.
De strijd, die voortduurde tot de
duisternis was gevallen, was volgens
een mededeling van Franse militaire
zijde „bijzonder hevig". Toen het don
ker werd, trokken de rebellen zich in
de omringende heuvels terug.
Boeddhisme op Ceylon
De regering van Ceylon is momen
teel bezig alle staatsscholen in Boed
dhisten-scholen om te vormen. Het
departement van Onderwijs, dat on
langs alle scholen verplicht stelde
een Boeddhisten-heiligdom in te
richten, heeft nu bevolen in alle
klaslokalen een beeltenis van Boed
dha aan te brengen, het Boeddhisme
aan de leerlingen te onderwijzen en
Boeddhisten-verenigingen op te rich
ten.
Het departement van Onderwijs
wijst voorts alle voorstelen van ka
tholieke zijde tot uitbreiding van het
katholiek onderwijs stelselmatig van
de hand. Men is zelfs zo ver gegaan
dat men katholieke kerken ontheiligd
heeft; de woedende menigte heeft
ernstige schade aan de interieurs toe
gebracht. Aanvragen voor de bouw
van nieuwe kerken zijn afgewezen.
De regering heeft voor de viering
van Boeddha's verjaardag 1.000.000
pond sterling uitgetrokken. En de
eerste minister van Ceylon, Sir John
Kotelawala verklaarde onlangs:
„Voortaan worden de zaken in Boed
dhistische sfeer behandeld."
Ongeveer 60 ven de bevolking
van Ceylon is Boeddhist. Bijna 7
der bevolking is katholiek. De grond
wet op Ceylon garandeert echter
vrijheid van godsdienst.
Politieke lynchpartij
Te Bara Banki ten Noordwesten
van Lucknow te India heeft een me
nigte van naar raming 400 personen
Maandag een vergadering van de
pradja-socialistische partij verstoord
en twee socialistische functionaris
sen gelyncht. De politie heeft 32 per
sonen aangehouden.
De menigte bestond uit Thakoers,
leden van de kaste van grondbezit
ters. De vermoorde socialisten, A. V.
Verma, lid van het parlement van
Oettar Pradesj, en Ria Ram, een
plaatselijke partijfunctionaris, be
hoorden tot de mindere Koermiskas-
te. Volgens berichten zou Venna nog
geleefd hebben toen hij samen met
het lijk van Ria Ram door de woe
dende menigte werd verbrand.
ninklijk Paar op dit eiland vertoeven,
maar deze paar uren zijn tot de laat
ste seconde gevuld. Na aankomst op
het vliegveld te half tien, zal men
20 minuten later Kralendijk berei
ken, waar een kinderzangliulde en
een défilé in ontvangst genomen zal
worden. Deze zal een kwartier du
ren, waarna per auto een rondrit van
ruim een uur over het eiland gemaakt
wordt. Na een korte rustpauze zal het
koninklijk paar de autoriteiten van
het eiland ontvangen en enkele be
zoeken afleggen. Kwart voor vier is
men weer op het vliegveld, vanwaar
naar Aruba gevlogen zal worden.
De overtocht zal ongeveer een uur
in beslagnemen en 20 minuten na
aankomst op Aruba zullen de konin
gin en de prins Oranjestad bereiken,
waar zij zich, na de officiële ont
vangst, ruim een uur zullen terug
trekken.
Het avondprogramma, dat om half
acht begint, wordt gevuld met een
officieel diner en een volksdemon
stratie in het stadion van Oranjestad.
Het koninklijk paar is voornemens
tot Zondagavond op Aruba te vertoe
ven, waarna de reis per vliegtuig
zal worden voortgezet naar St. Maar
ten.
AUDIëNTIE BISSCHOP VAN
HAARDEM.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haar
lem zal Dinsdag 25 en Woensdag 26
October geen audiëntie verlenen.
Wij etaleren de NIEUWE
„BROUSSA"
karpetten
een succes-product van de be
kende Tapijtweverij Gebr.
v. d. Bergh Oss
200 x 300 ƒ265.
225 x "5 315.
B U LT HUIS
BOTERMARKT 23
voor betere woninginrichting
HOE
wordt
Set
weer?
J (Geldig van Vrijdagavond tot
Zaterdagavond. Opgemaakt te 10
uur).
KOUDER
Aanvankelijk, vooral in de Ooste-
lijke helft van het land nog
regen. Morgen opklaringen, maar
j ook enkele verspreide buien.
Matige tot krachtige wind tussen
West en "Noord. Kouder.
22 Oct. zon op 7.17, onder 17.35 u.:
maan op 13.32, onder 21.01 u.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenoch
tend 7 uur luiden:
weer temp.
OSLO mist 11 C.
KOPENHAGEN licht bew. 12
AMSTERDAM nevel 17
LONDEN regen 11
LUXEMBURG geheel bew. 15
PARIJS regen 21
BORDEAUX regenbui 22
GRENOBLE onweer 19
NICE regen 17
GENEVE regen 11
ZURICH nevel 14
LOCARNO regen 12
BERLIJN nevel 17
FRANKFORT lichte regen 16
MUNCHEN zwaar bew. 17
WENEN zwaar bew. 12
INNSBRUCK zwaar bew. 17
ROME zwaar bew. 22
AJACCIO zwaar bew. 26
MALLORCA licht bew. 23
Korreltje
Een naam, die beroemd is gewor
den, is een zware last.