Gedrang rond de wieg van achtste kunst
Diamanten schittering van muze in blik
Cfagiuatiende dame óCaeg jongetje tot
het eetöte ó£aehtaffe% van het ivitte daeh
TWEEJARIGE PLANTEN
Het eeuwenoude applaus
3)ae-het~<zet(,-inade i& goedfcape*
ZATERDAG AUGUSTUS 1955
DE LE1DSE CU'. .1
DE BLAD PAGINA 1
DERTIG JAAR NADAT ATLANTA in de Amerikaanse burgeroorlog tot
de ©rond toe was afgebrand, dreigde 'n nieuwe brand de pas opgebouwde
stad te vernielen. Dit maal was het echter geen Yankee, die de lont in het
vat stak, maar een zekere Jenkins, die door 'n onvoorzichtigheid de mis
prijzende blikken van een geheel werelddeel op zich richtte. De tijd was
echter genadig voor Jenkins, want nu zestig jaar later kent de wereld hem
alleen nog maar als de man die in de warme Augustusmaand van het jaar
1895 voor het eerst het smetteloze witte doek bevolkte met het schimmen
spel ,dat inmiddels is uitgegroeid tot het breedsprakige en wijdbeense pro
duct dat onder de naam cinemascoop te koop loopt. Het filmische
borelinkske werd echter, zoals gezegd, reeds vroeg het vuur aan de schenen
gelegd. Want juist op het moment dat Jenkins zijn eerste voorstelling zou
geven en het publiek in de vage lichtscheuten op het doek iets bijzonders
meende te zien, sloeg het olievlammetje, waarmee de beelden geprojecteerd
werden, over op het licht-brandbare materiaal. In een oogwenk stond de
tent in brand. Aan blussen viel niet te denken, want de zon had alles
kruimeldroog gestoofd en zo kwam het dat Jenkins' uitvinding opeens in het
middelpunt van de, zij het wat ongewenste, belangstelling kwam te staan.
De kijkkastjes betekenden voor
hem slechts 'n hobby, waarin hij
zijn genie rustig kon laten free
wheelen als er geen betere dingen
te doen vielen. Daarom zette hij
zijn hoed op en ging eens kalm
kijken hoe de overbuurman dat wel
lapte. Armat behandelde zijn con
current beleefd doch liet ijlings een
kamerscherm rond het projectie
apparaat zetten. Dit was goed ge
zien want het geheimzinnige ge
doe maakte Thoams zo nieuwsgie
rig dat hij ongezien twintigdui
zend dollar bood als Armat met
hem wilde samenwerken. Armat
krabde zich eens op het hoofd en
zei eerst ja toen Thomas er nog
vijfduizend bij deed.
Edison stal systeem
van Engelsman
TIELEMAAL NADELIG BLEEK
deze belangstelling voor de ar-
ane Jenkins niet te zijn. Op een goe
de dag meldde zich namelijk bij de
portier van het hotel, waarin de po
litie hem voorlopig een gratis dak
aanbood, een man die zich als de uit
vinder Armat bekend maakte. De
naam zei Jenkins niets, maar al wel
dra bleek dat Armat niet alleen een
grote bewondering voor hem had,
maar tevens over een welgevulde
geldbuidel beschikte. Samen gingen
zij aan het experimenteren met het
gevolg dat het aanzien van de twee
steeg maar het peil van de schatkist
van Armat nog sterker zakte. Jen
kins die van huis-uit een rustig amb
tenaartje en huisvader was, zag een
catastrofe naderen en trok zich terug.
Armat kocht echter de rechten op
en begon met het vervolmaakte film
apparaat een tournee door Amerika.
GRAS AFGEMAAID.
Toen hij in Atlantic city
kwam werd hem echter verteld,
dat hij ronduit gezegd „op kon hoe
pelen", omdat niemand minder dan
Thomas Edison er ter plaatse reeds
voor het amusement gezorgd had.
Inplaats van de handige gokauto
maten, die indertijd reeds opgang
deden, had de uitvinder kastjes laten
plaatsen, waarin een kijkraampje en
een centengleuf uitgespaard waren.
Had iemand zin om de kas van Edi
son te spekken, dan hoefde hij slechts
een luttel geldstukje in de gleuf te
mikken. Een lawine van snel ver
schietende beeldjes voor het kijk
raampje vormde de beloning. Met
een beetje goede wil zag men dan
iemand op een wolkenkrabber hoge
fiets klauteren of zijn neus snuiten.
Juist als het echter spannend begon
te worden, faalde het talent van Tho
mas en was de voorstelling afgelo
pen. In het begin was iedereen in
de wolken met dit instrument maar
al gauw raakte men er op uitgeke
ken en verlangde men terug naar
speelautomaten met snel verschieten
de cijfertjes inplaats van beeldjes.
NIET HAATDRAGEND.
Armat had van de tanen
de ROEM van de automaten ge
hoord, trotseerde het verbod en
opende juist tegenover de zaak van
Edison een echte bioscoop.
Het publiek dat een zittende hou
ding verre verkieselijk vond bo
ven het gehang voor een kijkkast,
dromde naar binnen en de naam van
Armat was gemaakt.
Aan de overkant zat Edison voor
de ramen van zijn echo-lege zaak
en keek afgunstig maar niet haat
dragend naar het gefriemel voor de
bioscoop van Armat.
De uitvinding van Jenkins was
handen van de grote Thomas Edison
overgegaan. „De brandstichter van
Atlanta", die inmiddels wegens
wispelturigheid ontslagen was, werd
met zesduizend dollar tevreden ge
steld. Later opende hij weliswaar
nog een projectie-apparatenfabriekje
maar tot wereldschokkende daden als
de uitvinding van de bioscoop en de
tweede grote brand van Atlanta
kwam hij niet meer.
Edison en Armat vulden echter
met hun genie het witte doek met
schimmige figuren en hun geldbui
dels met harde dollars.
MET PARAPLUIE TE LIJF
INMIDDELS HAD MEN ECHTER
OOK IN EUROPA niet stilgeze
ten en was de film in verschillende
landen reeds zwijgend maar verge
zeld van veel bombarie ter wereld
gekomen.
In Engeland was het Friese Gree
ne, die zijn oorspronkelijke bedoe
ling dichter te worden verruilde voor
het uitvinden van de Europese film.
filmische vinding van Friese
Greene. In de volgorde van 1 tot en
met 4 ziet men de uitvinder zelf
langzaam de ogen openen en bij het
zien van de toeschouwers in een
brede lach schieten.
uitbarstte, die later haar opvolgsters
zoveel geld in het laatje bracht. De
vier foto's werden op celluloidstro-
ken afgedrukt en met geringe snel
heid door een projectieapparaat ge
trokken. Een apart systeem zorgde er
voor dat het oog toch de kans kreeg
het beeld in zich op te nemen.
Greene ging met "zijn film de ker
mis op en behaalde in Bath 't niet
geringe succes, dat een vrouw, die haar
ogen niet vertrouwde de grinnikende
juffrouw met de parapluie 'n klap op
het hoofd gaf. De filmische juffrouw
gaf natuurlijk mee, maar een jonge
tje dat als verstekeling achter het
doek de voorstelling meemaakte, werd
zodanig door het voorwerp geraakt
dat hij met een bult op zijn hoofd de
tent uitgewerkt moest worden. De
film had zijn eerste slachtoffer geëist.
PLAGIAAT OF DIEFSTAL
Greene had echter weinig succes;
zijn geld raakte op en wanhopig
schreef hij naar Edison om steun. Hij
beschreef zijn vinding en vroeg de
grote meester of deze er iets in zag.
Edison zag er wel degelijk iets in
maar liet niets merken, zodat Greene
zonder steun zijn bezittingen moest
verkopen en later in de grootste
armoede stierf. De grote Amerikaanse
uitvinder paste het systeem van
Greene echter toe in zijn kijkkastje
en verdiende er genoeg geld mee om
de naam van Greene later in het
vergeetboek te laten gei'aken
SNEL ONDER DE STOELEN
/"ONAFHANKELIJK VAN GREENE
en Edison lanceerden de gebroe
ders Lumière op 28 December 1895
de eerste werkelijke filmvoorstelling.
In een heus theater aan een van de
grote boulevards van Parijs vertoon
den zij voor een veelkoppig publiek
een aantal korte filmpjes. De uit
werking van deze eerste rolprenten
was geweldig. Toen in het eerste
filmpje een trein op het publiek af
scheen te razen, kroop men van
angst onder de stoelen. Het effect
werd nog versterkt door een dikke
man, die achter het witte doek pas
sende geluiden uitstootte. Opgetogen
verliet men de zaal; de naam van de
film was gemaakt.
(WORDT VERVOLGD).
Het decor van de eerste speelfilm. De man die als
wijlen Jan van Schaffelaar op de rand van de put
staat verrichtte deze daad in het bewustzijn de eerste
filmacteur ter wereld te zijn.
IN DE TUIN is altijd wat te doen.
Juli is o.m. de maand voor het zaaien
van tweejarige planten. De bloei van
tweejarige planten vindt plaats in het
jaar, volgende op dat waarin ze ge
zaaid zijn. Het is dus alweer een
zorg voor het volgende jaar.
In aanmerking komen violen,
muurbloemen, duizendschonen, ver
geet mij niet, silene pendula, made
liefjes, stokrozen en vingerhoeds
kruid. In de maand Juli wordt het
zaad gezaaid in de volle grond. We
kunnen dit doen in een leeggekomen
broeibak of op bedjes bv. tussen de
vruchtbomen.
We dienen er wel rekening mee te
houden, dat voor dit doel licht be
schaduwde plaatsen worden uitge-
De kijkautomaten van
Thomas Edison. De in
strumenten lijken wel
wat op een televisietoe
stel maar waren een
voudiger te bedienen.
Een dubbeltje in de
gleuf deed een beelden
stroom langs het raam
pje schieten.
zocht, want te felle zon is verre van
wenselijk voor een behoorlijke groei.
Geen besmetting.
DE GROND behoeft niet bemest
te worden, maar wel moeten we er
voor zorgen, dat de grond luchtig en
fijn is, dus goed omspitten en het
zand fijn harken.
Zodra we het zaad zien opkomen,
moeten we de gond vochtig houden,
hiervoor nemen we de gieter, opdat
het water er gelijkmatig op neer
komt. Zijn de plantjes groot genoeg,
dan brengen we ze over op aparte
bedjes, die natuurlijk wel bemest
zijn. Uitdunnen kan ook, maar ver
spenen is beter voor de wortelvor
ming.
We laten ze nu groeien, tot het
volwassen planten zijn. Ontbreekt
voldoende ruimte, dan nemen we
eerst stokrozen en later in de maand
de overige; de violen kunnen het
laatst gezaaid worden. We bereiken
hiermede tevens, dat we niet aljes
ineens te verwerken krijgen.
In de maand October worden,
tegelijk met de bollen, de tweejari
ge planten op de plaats van bestem
ming uitgeplant op onderlinge afsand
van 25 a 30 cm. In de bloembakken
kunnen we ook genieten van deze
planten, maar dan moeten we ze
planten in het vroege voorjaar, dat
met het oog op de vorst.
Een geschikte plaats voor muur
bloemen, duizendschonen of vergeet
mij nietjes is tegen de stam van een
appelboom.
Bescherming tegen vorst.
BIJ DE INTREDE van de vorst
moeten de planten bedekt worden
met rijshout of sparretakken. Heb
ben we de beschikking over een
broeibak, dan kunnen de planten
koud overwinteren om in het voorjaar
ter plaatse uitgeplant te worden.
Tweejarige planten z(jn, behalve
voor bloembakken, ook zeer geschikt
voor de rotstuin en in perken, al dan
niet in combinatie met bloembollen.
„Klap 'ns in je handjes"
Wanneer wij aan het einde van een
toneelstuk of concert applaudisseren,
zijn we ons waarschijnlijk niet be
wust wat wij doen. Het op elkaar
slaan van de handen is een zo gewone
reactie geworden wanneer wij van
ons enthousiasme blijk willen geven,
dat we dit als een natuurlijke uiting
zijn gaan beschouwen. Het applaudis
seren behoort met verschillende an
dere gewoonten echter niet tot de na
tuurlijke uitingen van de mens, maar
het wordt ons reeds zo jong bijge
bracht („klap eens in de handjes!")
dat we niet beter weten.
Indien we ons verdiepen in de ge
schiedenis van het applaus, dan ont
dekken we, dat deze reactie er niet
altijd is geweest. Het luidkeels jui
chen is daarentegen wel een natuur
lijke reactie, doch het klappen is aan
geleerd.
Zo bemerken we, dat in de oudste
tijden bijval werd betuigd door ge
juich en geroep. Pas bij de Romeinen
trachtte men een en ander beschaaf
der te maken en werd het gewoonte
als vorm van bijval met de slip van
het gewaad te zwaaien, hetgeen later
werd gewijzigd in het zwaaien 'met
speciale doeken of lapjes.
Hoe men tot het applaus is geko
men, hult zich in duistere nevelen,
maar plots ontdekken we deze vorm
van bijval en wel even na het begin
van onze jaartelling. Het op elkaar
slaan van de handen is over de gehe
le wereld erg in de smaak gevallen
Hij fotografeerde een meisje vier en andere bijvalsvormen moesten er
maal, terwijl zij in de spontane lach
De eerste film van de gebroeders Luniière gaf de aankomst van een trein
te zien. Toen het gevaarte op de toeschouwers af scheen te komen dook
iedereen in paniek onder de stoelen. Het moment dat hier wordt weerge
geven werd slechts door enkele vermetelen gezien.
voor wijken.
We vinden het applaus reeds in de
vroeg christelijke kerken, waar de
predikers applaus ontvingen. Dat dit
niet zo raar is als het lijkt, mogen wij
concluderen uit het feit, dat in En
geland bij sommige gebeurtenissen
in de kerken nog geapplaudisseerd
wordt.
In de middeleeuwen was het ap
plaus aan bepaalde regels gebonden,
die streng werden gehandhaafd.
Het betaalde applaus.
In een latere periode, die van thea
ters en concertzalen zo omstreeks de
19de eeuw, werd het applaus een be
langrijk element, want het succes van
een voorstelling of uitvoering werd
afgemeten naar het applaus, dat uit
voerenden ten deel viel.
Het is begrijpelijk, dat het voor di
recteuren van theaters en concertza
len, alsmede voor de optredenden van
groot belang was, dat er een gunstig
applaus op hun optreden volgde. Na
tuurlijk was hun dat wel wat waard
en zo ontstond het betaalde applaus.
In landen als Frankrijk en Italië
ontstonden perfecte organisaties, die
tegen betaling voor het gewenste ap
plaus zorgden. Ja, zij gingen nog ver
der, een en ander werd zo georgani
seerd, dat zij succes konden garande
ren en wel op de volgende wijze. Be
paalde lieden posteerden zich bij de
aanplakbiljetten en zich voordoende
als gewone voorbijgangers richtten
zij de aandacht van het publiek op de
aankondigingen, waarbij zij het ge-
bodene prezen.
De claque.
Tijdens de voorstelling of uitvoe
ring zaten er allerhande lieden (de
zogenaamde claque) in de zaal. Men
kon een groep huren, die zorgde voor
een daverend applaus bij de aanvang
of na de pauze, door als gangmakers
op te treden. Anderen zorgden voor
lachsuccessen, door bij een blijspel op
de juiste momenten in lachen uit te
barsten en bij een treurspel op de
juiste momenten te snikken. Voorts
waren er lieden, die tijdens de pauze j
in gesprekken in wandelgangen luid-
ruchtig het stuk prezen om op die
manier het nodige enthousiasme op
te wekken en gezamenlijk zag men
tijdens een voorstelling wel kans door
herhaald bis geroep een herhaling te
bewerkstelligen.
Natuurlijk moest een dergelijke or
ganisatie behoorlijk betaald worden.
Meestal had men vaste tarieven, doch
stormachtig enthousiasme kon men
slechts verkrijgen tegen speciale
overeenkomst.
Begrijpelijk is, dat na verloop van
tijd het publiek de truc doorzag en
toen daalde vrij snel de waarde van
hef betaalde applaus. Men liet zich
niet meer beïnvloeden en de claque
verdween.
Hoe moet men applaudisseren?
Velen weten nog niet hoe te ap
plaudisseren. Het komt nog regelma
tig voor dat het publiek op verkeerde
momenten klapt. Het gebeurt wel, dat
er in een muziekwerk slechts een
korte, tijdelijke onderbreking is en
dan verbreekt het applaus de sfeer.
Daarom kan beter met applaus ge
wacht worden totdat de uitvoerenden
duidelijk demonstreren, dat 't slot ge
komen is. Men is trouwens vooral te
genwoordig tegen het bisseren van
aria's en gedeelten uit opera's, aange
zien dit het verloop van de handeling
in gevaar brengt. Het kan zelfs voor
komen, dat bij uitvoering van be
paalde stukken het gewenst is om
applaus achterwege te laten in ver
band met de strekking.
Het applaus heeft een lange ge
schiedenis achter zich en behoort tot
de van jongsaf aangeleerde uitingen.
Daarom zal het applaus zich wel
handhaven zolang de mens behoefte
heeft zijn bijval te uiten.
Om tegemoet te komen aan de zeer grote vraag van millioenen vrouwen
die liever meer eenvoudige zelfgemaakte kleren dragen, (alleen in de V S
v aantal 30 millioen) heeft de Parijse mode-ontwerper Jean de
Paris, voor de komende herfst een collectie samengesteld, uitsluitend be
ere nis Z T kunnen noemen ..Maak-Lt-zelLmodeT/en" De
creaties, die zijn ontworpen door Serge Koban, leerling van de beste
vprMnHpn011 worden geknipt en met patronen en benodigdheden
verzonden en zijn gemakkelijk door de „koningin der schepping" zelf in
elkaar te zetten. De gemiddelde prijs van „haute couture-creaties" in Pariis
varieert van 100 tot 140 gulden. Wanneer men de jurken en dergelijke zelf
maakt komt die prijs in de buurt van 58 tot 90 gulden. De foto toont vier
modellen uit deze wonderlijk practische collectie: v.l.n.r. een r^e! wollei
mantel, een wollen jurk met bijpassende bolero, een geheel v mwir"
l japon met bijpassende sjaal en een sportmantel van wuu.a ',i
