SABOR
Koningin juliana opende grootse
tentoonstellingin Haarlemmermeer
Hoeve „Nooitgedacht' was
karakteristiek van dr* Drees
Thomas Mann in Ned*
onderscheiden
de raarste klant in
feestend Hoofddorp
Ideëen-bus werd
omgekeerd
ZATERDAG 2 JULI 1955
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA
Het eeuwfeest is begonnen
Jlafrot Saüat tpxak uawtin tae
Zonder iets af te willen doen van de overige attracties, durven we met
een gerust hart te voorspellen, dat allen, die in de komende weken een
bezoek gaan brengen aan de jubilerende Haarlemmermeer het meest geïm
poneerd zullen worden door de werkelijk gigantische tentoonstelling, welke
in Hoofddorp is ingericht. Men vindt er zeer veel originele dingen en ook
de opening, die hedenmorgen om elf uur door Koningin Juliana werd ver
richt, kan men moeilijk traditioneel noemen. Er was geen kleurig lint, dat
doorgeknipt moest worden, en er was geen meisje, dat de noodzakelijke
schaar op een kussen droeg. Er stond alleen een oerdegelijk boerenhek,
met prikkeldraad, dat de koningin openzwaaide onder luid gejuich van
duizenden Haarlemmermeerders. En direct daarop volgde er iets, dat de
organisatoren van de feestelijkheden met recht als een wereldprimeur had
den aangekondigd. Toen Koningin Juliana het tentoonstellingsplein betrad,
ging de deur van een der hallen open en kwam Sabor, de Zwitserse robot
te voorschijn. Hij liep op de landsvrouwe toe en richtte zich tot verba
zing van alle niet-ingewijden in een keurige toespraak tot de koningin,
die hij in het Nederlands hartelijk welkom heette. Het was een alleraardigst
schouwspel, dat in de annalen van de Haarlemmermeer zeker om in
krantentermen te spreken een kadertje zal krijgen.
Koningin Juliana toonde zeer veel
(belangstelling voor de expositie en
ihet tijdschema kwam danig in het
nauw. Verwondering behoeft dit
niet te wekken, want het geheel
heeft iets weg van een kleine E 55,
waar men best enkele uren voor kan
uittrekken. De grote moeite, die het
comité van voorbereiding zich reeds
meer dan een jaar heeft getroost, is
beloond geworden. Men wilde iets
heel bijzonders brengen en dat voor
nemen is ondanks vele en grote
moeilijkheden onder de deskun
dige leiding van de heer Vermeulen,
die o.a. de Flora in Heemstede tot
een succes maakte, verwezenlijkt.
Historische afdeling.
De tentoonstelling bestaat uit vel
schillende afdelingen, waarvan de
historische het meest interessant is.
Bij het betreden van deze afdeling
ziet men een peilschaal, die aangeeft,
■hoe hoog het water in 1840 stond op
de plaats, waar men zich bevindt. Met
een beetje fantasie kan men er ach
ter komen, dat men op zijn hoofd
nog een meter of vijf water heeft
staan.
Na deze inleiding vindt men een
6 tuk je moeras met een uitgebreide
plantengroei, dat er aan herinnert,
hoe er gezwoegd is alvorens het rui
send graan kon worden binnenge
haald.
Het departement van verkeer en
waterstaat lieeft een zeer grote stand
met betrekking tot drooglegging en
kolonisatie. Een prachtige maquette,
welke vervaardigd werd door de leer
lingen van de technische school laat
de ontwikkeling van de gemalen
wind, stoom en electriciteit en het
gehele ingewikkelde afwateringssys
teem zien.
Extra aandacht verdient voorts de
stand, waarin het verschil in werk
wijze bij de drooglegging van de
Haarlemmermeer en de Zuiderzee
werken wordt aangegeven. Men be
grijpt dan de enorme pioniersarbeid,
welke destijds werd verricht, en de
grote lering, welke men er uit heeft
kunnen trekken.
Verschillende plaatsen getuigen
ook van hun dankbaarheid. Aals
meer, dat zonder de drooglegging
met stukken en brokken in het wa
ter verdwenen zou zijn, heeft met
zijn sierteeltproducten een schitte
rende afdeling gemaakt. Ook Am
sterdam heeft een steentje bijgedra
gen onder het motto „Eerst water
wolf thans vriend", waarbij erkente
lijkheid tot uitdrukking wordt ge
bracht voor dp gastvrenheid, welke
Schiphol in „de Meer" geniet.
Met Schiphol heeft het vliegtuig
zijn stempel gedrukt op de Haarlem
mermeer en daarom kan men op deze
tentoonstelling ook zijn licht opste
ken over de luchtvaart. De techni
sche school van Hoofddorp heeft een
cockpit gebouwd met alle instrumen
ten, die in een echt vliegtuig voorko
men. Het aardige is, dat men ver
binding heeft met de verkeerstoren
van Schiphol.
Het werk van het K.N.M.I. op de
vliegvelden wordt eveneens op een
aantrekkelijke wijze uiteengezet en
verder kan men er alles vinden, wat
in verband staat met landingen, zo
wel bij helder weer als bij mist.
Waterorgel.
Nadat de koningin zich op de his
torische tentoonstelling uitvoerig had
•laten inlichten, werd een bezoek ge
bracht aan de tent, die heel toe
passelijk bij dit jubileum een wa
terorgel herbergt. De organist was
geheel in stijl, toen hij „Het land
der zee ontrukt" en een oogstlied je
speelde, waarvan de teksten door een
kinderkoor werden gezongen.
Na dit intermezzo wandelde de
koningin langs de stands van de za-
•kenbeurs, om vervolgens een bezoek
te brengen bij de jonge boeren en
boerinnen, van wie de eerste groep
zijn deskundigheid op het gebied van
landbouw en veeteelt toonde, ter
wijl de meisjes haar bekwaamheden
in de keuken demonstreerden.
Hiermede had de vorstin de bin-
nententoonstelling in haar geheel ge
zien. In de openlucht is echter nog
een twee hectaren groot terrein, dat
gewoon bezaaid is met landbouw
werktuigen. De animo om hier te ex
poseren was zó groot, dat verschil
lende firma's teleurgesteld moesten
worden.
Volledigheidshalve moeten we nog
vermelden, dat zich op het tentoon
stellingsterrein nog een flink restau
rant bevindt en een Lunapark met
zeer veel grote attracties.
Koningin Juliana begaf zich na de
rondleiding naar de bestuurskamer
op het sportveld, waar de koffie ge
bruikt werd. Óm ongeveer twaalf
uur keerde zij naar Soestdijk terug.
Duitsland bouwde een moderne zeppelin voor 300 passagiers
In Duitsland, de bakermat der „Zeppelins", is een nieuw model ontworpen door de architect Gerhard Gembe.
Het luchtschip wijkt uiterlijk niet zo veel af van de oude modellen; alleen is de vorm iets „afgeplat" en zijn
de motoren 16 diesels van 4500 pk elk! inwendig aangebracht. In de neus zit een gat waardoor de lucht
naar binnen kan, terwijl de uitlaatgassen aan de achter kant kunnen ontwijken. 300 passagiers en 1785 ton
goederen kunnen met een snelheid van 400 km/u ver voerd worden. De afmetingen zijn: lang 335 m., hoog
71,5 m., breed 110 m. Totale capaciteit van de gaskamers 1.700.000 m3. Een tochtje met de „GL-03A" van Frank
fort naar New York zal slechts 385 gulden kosten.Op de foto zien we ontwerper Gembe met een model
van de Zeppelin.
De feestelijkheden werden vanmor
gen geopend met een samenkomst
in de gereformeerde kerk te Hoofd
dorp, die werd bijgewoond door ko
ningin Juliana, minister-president dr
Drees en de ministers Beel, Algera
en Mansholt.
De burgemeester van de Haarlem
mermeer, mr J. F. Jansonius, zeide
in zijn openingswoord o.m., dat ten
tijde van de droogmaking het con
signe was met zo weinig mogelijk
kosten de grimmige Waterwolf te be
dwingen. „Door het gemis van elk
planologisch inzicht zijn toen situaties
ontstaan, die tegenwoordig aan het
gemeentebestuur grote zorgen geven,
de beste dienst, die de geschiedenis
van deze droogmaking aan de latere
regeerders heeft kunnen bewijzen
is, dat zij bjj de inpoldering van de
Zuiderzee als afschrikwekkend voor
beeld Iheeft kunnen dienen. Met val
len en opstaan heeft het maatschap
pelijk leven zich in de polder gelei
delijk ontwikkeld en gestabiliseerd
en is door de vlijt van de eerste kolo
nisten en hun nazaten in het hart
van Holland een agrarisch gebied
tot ontwikkeling gebracht, dat heden
ten dage tot de best beheerde van ons
land behoort In de laatste decennia
is in het zuiver agrarisch beeld van
de gemeente een niet onbelangrijke
wijziging gekomen door de vestiging
van een forensenbevolking en niet
in het minst door de sterke expansie
van Schiphol en de bedrijven van de
KLM en Fokker", aldus de burge
meester, die aan het slot van zijn rede
koningin Juliana het eerste exemplaar
van het-gedenkboek van de hand
van dr P. H. Schroder, aanbood.
De dijkgraaf van de polder, mr K.
J. G. baron van Hardenbroek, her
innerde er in zijn toespraak aan, dat
omstreeks 1500 het Haarlemmermeer
uit vier grote eilanden bestond met
EEUWFEEST VAN DE HAARLEMMERMEERPOLDER
De Haarlemmermeer, die omstreeks 1500 nog maar een verzameling
kleine plassen was, groeide in de loop der eeuwen uit tot een angstaan
jagend grote binnenzee. Reeds in 1610 waren de dorpen Rok, Vijfhuizen
en Nieuwerkerk verzwolgen door het opdringende water. In 1836 werd
Leiden bedreigd, waarna in 1839 de wet tot stand kwam die de dreiging
van deze watermassa voorgoed te niet zou doen.
In 1848 begon het stoomgemaal de Leeghwater te werken en het jaar
daarop volgden beide andere gemalen.
In onze kaart geven wij naast de vergelijking tussen de Haarlemmermeer
van 1550 en de huidige ringdijk tevens een overzicht van de groei van dit
meer en het aantal hectaren bouwland dat na beëindiging van de werk
zaamheden vrij kwam als cultuurgrond.
daartussen vijf betrekkelijk kleine
meren. De Waterwolf bleef steeds
knagen en het kwam zo ver, dat in
November 1836 de woelige plas tot
de poorten van Amsterdam door
drong, en met Kerstmis van dat jaar
kwam zelfs de straatweg tussen Sac-
senheim en Oegstgeest onder water
te staan. Het doodvonnis van het
meer van toen getekend. Uitvoerig
ging spr. daarna op de drooglegging
en alles wat er mee samenhing in.
Als laatste voerde de minister pre
sident Drees het woord. Hij zeide o.a.
„Nederland heeft te midden van de
randstad Holland, het dichtst bevolkte
gedeelte van het op een na dichtst
bevolkte land ter wereld, in een over
wegend industriële streek, een prach
tig land- en tuinbouwgebied gekre
gen, dat zich uitstrekt van Amster
dam tot Leiden en dat meer is gaan
betekenen dan men ooit heeft kunnen
voorzien. Het sterkst is dat gebleken
in de donkere oorlogsjaren. Vooral
in de hongerwinter toen de verbin
dingen met de meeste agrarische ge
bieden in ons land voor het Westen
geheel of grotendeels waren afgesne
den. Menigeen heeft toen zijn leven
te danken gehad aan het feit, dat al
thans de Haarlemmermeer voor de
stedelingen in de omgeving nog de
enige mogelij khheid bood", aldus de
minister president.
„Als wij de ontwikkeling van de
polder en gemeente gedurende de 100
jaar van hun bestaan overzien, dan,
wat er dan ook nog te wensen over
blijft, zou hier de benaming passen:
Hoeve „Nooitgedacht." De Haarlem
mermeer is een bloeiend gebied met
een in het algemeen welvarende be
volking, die een belangrijke bijdrage
levert tot de nationale productie en
de nationale reputatie. Namens de
regering wens ik de bevolking en de
besturen van gemeente en polder
van harte geluk", zo besloot dr Drees
zjjn toespraak.
Behoeder van Duitse Cultuur
Logeert inNoordwijk
De koningin heeft de 80-jarige
Duitse schrijver Thomas Mann, die
thans in ons land vertoeft, waar hij
als onderdeel van het Holland Festi
val, twee lezingen houdt over Frie-
drich Schiller, wiens 150ste sterfdag
dit jaar wordt herdacht, benoemd tot
Commandeur in de Orde van Oranje
Nassau.
De minister van Buitenlandse Za
ken, mr. J. W. Beyen, heeft gister
avond in de aula van de Amsterdamse
Gemeente Universiteit, waaar Tho
mas Mann zijn eerste lezing hield,
hem de versierselen van deze hoge
onderscheiding uitgereikt.
Thomas Mann logeert thans in
Noordwijk.
Minister Beyen zeide o.a.: „Tho
mas Mann in Nederland te kunnen
Nu het feest in de Haar
lemmermeer enkele uren
geleden een aanvang heeft
genomen, valt het nog
moeilijk te voorspellen,
hoeveel vreemdelingen de
jubilerende polder in de
komende week zullen be
zoeken. Maar één vraag
kan reeds beantwoord wor
den: Wie zal deze week de
raarste gast zijn?
We kunnen man en
paard noemen zonder on
hoffelijk te zijn. Ongetwij
feld is de heer Sabor, af
komstig uit Zwitserland,
niet alleen de raarste,
maar ook de griezeligste
gast, die zich op de jubi
leum-feesten zal vertonen.
Hij is een mechanische
mens, eeuwenlang de
droom van ingenieurs en
andere mannen van de
wetenschap.
Sabor is ontsproten aan
het brein van de Zwitserse
electro-technische inge
nieur Peter Steuer.
En deze robot is zeer
veelzijdig!
Hij kan lopen en draaien,
met het hoofd schudden,
naar alle kanten kijken,
knipoogjes gevenen
zelfs schieten.
Wie geen lucifer heeft of
een lege aansteker kan een
vuurtje bij hem krijgen
en bij wijze van tegenpres
tatie mag men Sabor ge
rust een sigaret aanbieden,
want met rokertjes kan hij
evengoed overweg als een
mens van vlees en bloed.
Maar met al deze dingen
is zijn kunnen nog niet uit
geput. Sabor heeft name
lijk nog één bijzonderheid,
die al zijn andere presta
ties met stukken slaat. Hij
spreekt bijna alle talen en
is in staat om zijn bezoe
kers in voortreffelijk Ne
derlands te woord te staan.
Op velen zal dat een
griezelige indruk maken,
want het is iets waar je
even aan wennen moet, om
zo'n stalen kolos te zien
rondwandelen en vragen te
horen beantwoorden. Maar
bij nadere overweging valt
het toch mee. Men dient
alleen maar even uit te
zoeken, hoe vreemd Sabor
in elkaar zit.
Wij zijn wel niet zo erg
technisch, maar we hebben
toch wel begrepen, dat het
doen en laten van Sabor
voor een belangrijk deel
verband houdt met de
twee antennes op zijn
hoofd.
In Kopenhagen trapte
hij even een muur
Een mijnheer, die het „draadloze robot" dan be
verder heeft gebracht dan tekent dat nog niet, dat hij
de wet van de communice- geen langdradige iAgewan-
rende vaten, vertelde ons.
dat Sabor werkt op ultra
korte golven. Hij is met
geen enkel draadje aan de
buitenwereld verbonden en
wordt volkomen draadloos
bestuurd. De man, die de
Nu blijft er nog een
vraag over: Gebeurt het
wel eens, dat Sabor stuur
loos wordt. Een jaar of
twintig geleden is het eens
voorgekomen, dat een ro
den heeft. In zijn stalen bot in Amerika zijn eigen
bastje bevinden sjch zoveel maker in de hoek sloeg. Zó
draden en draadjes, dat zij bont heeft Sabor het nog
aan elkaar geknoopt nooit gemaakt, maar in
een lengte hebben van Kopenhagen heeft hij toch
2500. km. wel een merkwaardige
Die knappe mijnheer stunt uitgehaald. Tijdens
functie van „bestuurder" heeft ons nog verzekerd, een donderbui sloeg de
uitoefent, zal men in geen J1jhgaf JJ
velden of wegen beken
nen. Al zou hij 200 kilome
ter ver wee zitten dan nog
zou Sabor hem prompt ge
hoorzamen. Het is dus best
mcjgelijk, dat die mijnheer
in Amsterdam achter een
kopje koffie zit te bestu
ren, terwijl wij op de ten-
nstelling onze ogen uit
een op de bezigheden
t dit kind der moderne
tij"'
Maar al is Sabor
dat deze hoeveelheid draad
absoluut nodig is, om het
mechanisme van Sabor
perfect 'te doen function-
neren.
Maar hoe Sabor precies
loopt en werkt?
Dat komt u niet te we
ten. De Zwitserse ingenieur
geeft zijn geheim niet prijs.
Met de bovenstaande ge
gevens moet u genoegen
nemen en verder kunt u
Sabor bekijken in zijn
hoekje van het restaurant
een of tijdens zijn wandelingen
bliksem in een van zijn an
tennes en daardoor raakte
hij danig overstuur. In
plaats van de gebruikelijke
wandeling begon hij te
rennen en nadat hij met
zijn 500 pond enkele ma
len tegen stellingen was
opgelopen, trapte hij van
louter misnoegen twee
grote gaten in de vrij dik
ke muur van het tentoon
stellingsgebouw.
Laten we hopen, dat hij
in Hoofddorp zijn fatsoen
zal houden.
eren is een bijzondere gebeurtenis".
Niet alleen als schrijver en schep
pend kunstenaar staat gij bh on»
volk in hoog aanzien. Uw betekenis
is voor ons gegroeid tijdens de vre
selijke tragedie van 'het Nazi-bewind.
U bent in deze jaren misschien meer
dan welke andere Duitse schrijver
ook de drager van de Duitse cultuur
en de behoeder van de Duitse geest
geweest.
Thomas Mann antwoordde:
„Dat ik deze hoge onderscheiding
imag dragen van een land, dat zoveel
leed heeft moeten ondergaan zonder
zich te buigen is een grote eer, die
imij met gevoel van trots en vreugde
altijd by zal blijven. Deze onder
scheiding is voor mij een symbool
van sympathie van het Nederlandse
volk, die ik van ganser harte zal be
antwoorden. Ik heb van Nederland
van mijn jeugd af gehouden, in het
bijzonder om zijn menselijke en mo
rele eigenschappen, die bewaard zijn
gebleven toen een verschrikkelijk en
ontworteld Duitsland, waarvoor ik
de naam Duitsland amper durf
te gebruiken, zulk een ontzettend en
moeilijk te vergeten leed over Neder
land heeft gebracht. De heroïsche en
niet te breken weerstand, die het Ne
derlandse volk in grote saamhorig,
heid heeft geboden heeft mij, gelijk
de gehele wereld, bezield", zo eindig
de Thomas Mann zijn dankwoord.
TUSSEN HET VUURWERK
SCHITTERDE GESTOLEN TRUI.
In Mei werd ten nadele van een
lyceumleerling een trui gestolen.
Toen deze jongen Donderdagavond
bij het vuurwerk op Scheveningen
was, zag hh een knaap met zijn trui
aan staan. Hij wees de drager van
zijn rechtmatig eigendom aan twee
politie-agenten aan, die de jongen
meenamen. Het bleek te zijn een 16-
jarige leerling-stucadoor. Deze had
de trui gekregen van zijn zuster, die
op het lyceum als werkster in dienst
was.
Rijk blies in de bus
De directeur, die in de ideeën-bus
niets anders vond dan voorwerpen,
waarmee men zelfmoord kan plegen,
zoals een stuk touw cn een pistool,
zal wel niet zo tevreden geweest zijn
over zijn initiatief als het Rijk, dat
zelfs dezer dagen een tentoonstelling
heeft geopend van de ideeën, die de
ambtenaren sinds October 1954 in de
bus hebben laten glijden. Dat waren
er veel.
Het rijk heeft echter zelf ook flink
in de bus geblazen en nu al voor 1954
en '55 een bedrag aan 35.000 gulden
beschikbaar gesteld.
80 Beloond.
Wanneer een ambtenaar een idee
heeft, dan wordt dit eerst bekeken
door de commissie van zijn eigen
departement en als deze commissie
hier iets in ziet; wordt zijn denkbeeld
voorgelegd aan de centrale ideeën
buscommissie. Laatsgenoemde heeft
op het ogenblik 150 ideeën bekeken
en daarvan 80 beloond.
Op de expositie ziet men knipsels
van wat de pers over de rijks-ideeën
busorganisatie heeft geschreven, als
mede wat zij over de ideeënbus bij
het bedrijfsleven heeft gepubliceerd.
Verder liggen er ter visie beschik
kingen van de departementen over
binnengekomen ideeën, beschikkin
gen van de centrale ideeënbus-com
missie, publicaties over ideeënbussen
in de Verenigde Staten enz.
Interessant is een vernuftig meet
apparaat om de maaswijdte van zee-
visnetten vast te stellen. Een idee.
