Kamer tevreden over terugkeer kabinet-Drees
Debat over de regeringsverklaring
Grieks marktcentrum op het Pieterskerkhof
Bouw provinciehuis in Haagse
diergaarde zal 20 millioen kosten
Trein tegen bus
WOENSDAG 8 JUNT 1955
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Oud dekt de P.v.d.A.
Na de pauze van ruim een uur
wordt de vergadering te half drie
hervat. Aan de orde is de beraadsla
ging over de regeringsverklaring.
Grenzeloze bewondering
De heer OUD (WD) merkt op, dat
de Kamer precies drie weken na
het begin van de kabinetscrisis weer
bijeen is.
Over de crisis zegt de heer Oud
niet erg zenuwachtig te zijn geweest.
Hij heeft echter medelijden gehad
met de heer Romme, die ontzaggelijk
heeft geleden om alle moeilijkheden,
welke hij vreesde. Hij had zich al dat
leed kunnen besparen als hij wat
meer vertrouwen in mij had gehad,
aldus spr. Over de afloop heeft spr.
geen verbazing gehad, maar wel over
de wijze van de afloop.
Wat de verantwoordelijkheid voor
het gebeurde aangaat, zegt spr. dat
zijn partij er nog al zachtjes is afge
komen. De verontwaardiging heeft
zich ontlast boven de hoofden van de
leden der P.v.d.A.
De vraag is of een regeringspartij
de regering altijd moet steunen. Dat
is z.i. niet het geval.
Spr. meent, dat men bij de discus
sies der laatste weken de leden der
P.v.d.A. niet in alle opzichten recht
heeft doen wedervaren, omdat men
geen oog had voor de andere aspec
ten van de zaak, zoals bijv. de ver
antwoordelijkheid van het, kabinet.
In dit verband noemt hij de radio
rede van de heer Romme, die de
schuld legde bij de P.v.d.A. Dat acht
spr. niet rechtvaardig.
Voor spr. heeft in deze zaak de
verantwoordelijkheid van het kabinet
zeer zwaar gewogen. In de houding
van het kabinet liggen z.i. in wezen
de oorzaken van de crissis.
Naar sprekers oordeel is het kabinet
zelf oorzaak van de breuk geweest.
De heer Oud merkt op, dat de heer
Burger achteraf geslaagd is in wat
hij op 17 Mei vergeefs beproefd
heeft. Daarvoor brengt spr. hem hul
de. Spr. verklaart grenzeloze bewon
dering er voor te hebben, dat de heer
Burger gelukt is, wat de heer Drees
en de voorzitter niet konden berei
ken.
Vervolgens komt de heer Oud te
spreken over de positie van het ka
binet. Het wordt gebruikelijk, dat er
een ministerpresident is, die niet "zelf
het kabinet heeft gevormd. De heer
Drees heeft vier kabinetten van an
deren gekregen: van de heren Van
Schaik, Romme, Staf en Burger. De
drie eerste hééft hij' van vreerftdèri
ontvangen, het laatste was een ca
deau uit eigen familie. Dit systeem
acht spr. door en door fout. Op de
nu gevolgde wijze vormen de kamer
fracties het kabinet en niet de for
mateur.
De heer WELTER (K.V.P.), herin
nert aan de leus van'n Amsterdamse
Oranjevereniging: „Wat ook val ik
sta pal", de volksmond maakt daar
van: „Voor ik val lik ik al".
Deze woorden brengt hij in ver
band met het kabinet. Spr. merkt op,
dat het kabinet-Drees niet meer het
vertrouwen van de meerderheid van
de Kamer had. Constitutioneel past
hierop alleen het vormen van een
nieuwe regering, een andere dan die
met de koppige en halsstarrige hou
ding van het kabinet-Drees.
Spr. betoogt, dat het kabinet po
ker heeft gespeeld met de Kamer.
Dat is geen regeringsstijl. Het kabi
net is z.i. ervoor verantwoordelijk,
dat het langs omwegen terugkeert
nadat het om zijn halsstarrige hou
ding was weggestuurd.
Hij vraagt zich af, waarom de be
reidheid tot onderhandeling eerst
ontstond, nadat het kabinet was weg
gestuurd.
Met betrekking tot de passage in de
regerings-verklaring, „dat er reden
was om aan te nemen, dat er geen
uitzicht bestond op de vorming van
een ander kabinet", stelt spr. de
vraag of er geen vijftien,, goede man
nen" te vinden waren bereid en in
staat de regering te vormen. Spr. is
van oordeel, dat het kabinet zich
zelf overschat.
De heer SCHMAL (C.H.) zegt zich
af te vragen wat er eigenlijk is ge
beurd en wat er te wachten staat.
Kennelijk wordt de zaak op de oude
voet voortgezet. Als hij dezelfde ge
zichten voor zich ziet, dan is er van
persoonlijke animositeit jegens de
bewindslieden geen sprake. Voor de
minister president heeft hij grote
sympathie en wat deze is aangedaan
door eigen geestverwanten zou hij
zijn ergste vijanden niet gunnen. Te
gen de ministers heeft spr. geen be
zwaar, doch wel tegen de gang van
zaken.
Wanneer in ons land de gedachte
zou overheersen dat alleen geregeerd
kan worden op een brede basis dan
zou dat het bewijs leveren van een
weinig conctructieTje kracht
Hoop op de toekomst
De heer ROMME (K.V.P.) meent
zowel in de onder- als in de boven
toon van de rede van de heer Oud
vreugde te kunnen beluisteren over
de terugkeer van dit derde kabinet-
Drees
Spr herinnert aan zijn verklaring
op 17 Mei. Ook achteraf bezien is de
crisis voor het landsbelang schade
lijk geweest In dit verband wijst hij
op de vertraging der belastingverla
ging.
Dat een crisis is nodig geweest om
het verkregen resultaat te bereiken
en om de breuk door de P.v.d.A. ver
oorzaakt te herstellen heeft het aan
zien van het democratisch bestel een
ernstige deuk toegebracht. Degenen,
die de breuk geslagen hebben, mogen
wel, bedenken welke diepere ravage
is aangericht en welke schade is toe
gebracht aan het aanzien-, van het
democratisch bestel.
Het is z.i. buiten twijfel, dat het
wegsturen van de regering altijd
voor verantwoording van de Kamer
meerderheid is. Hij meent, dat de
meerderheid van 17 Mei ten onrechte
die verantwoording op zich heeft ge
nomen.
Voor het overleg, dat op 17 Mei
door de heer Burger is geopperd, be
stond naar sprekers oordeel op dat
ogenblik voor de regering geen enkele
redelijke zin. Overleg zou toen geen
wijziging hebben kunnen bereiken.
Dat zou vóór de crisis een volstrekt
zinloze onderneming zijn geweest.
Als de regering een ander stand
punt had ingenomen dan zij toen
beeft gedaan, zou zij een grote fout
hebben gemaakt, zo betoogt de heer
Romme.
Hij merkt op, dat de heer Oud de
zaak heeft verengd tot de huurkwes-
tie. Als de heer Oud zegt, dat het ka
binet heeft gebogen is dat beslist
onjuist. Het heeft vastgehouden aan
de koppeling van de huurverhoging
aan de belastingverlichting. Spr.
merkt op, dat het kabinet Drees
blijkens het slot-communiqué geen
nieuwe richtlijnen heeft genomen. En
dat er gesproken wordt van voort
zetting van zijn arbeid.
De heer Romme uit zijn waarde
ring jegens de formateur, de heer
Burger, ook om de openheid van zijn
besprekingen. Hij betoogt, dat de heer
Burger in de parlementaire geschie
denis zal bekend staan als de for
mateur der verrassingen". In dit ver
band gaat hij nader in op de voor
stellen van de formateur.
Aangename verrassingen waren
voor spr. de verlaging van de opcen
ten op de grondbelasting en de aan
vaarding van de gedachten ener be
scheiden huurverhoging zonder af
roming.
Met de compensaties in de belas
tingsector en de kwestie van de on
derhoudsplicht, welke bij de huur
verhoging aan de orde zijn gekomen,
gaat spr. van harte accoord. Zijn frac
tie heeft zich met de plannen van de
heer Burger verenigd, omdat zijn mis
lukking van zijn pogingen het alter
natief zou zijn geweest Kameront
binding, welke haar uit een oogpunt
van 's lands belang veel minder aan
trekkelijk voorkwam.
Spr. vraagt te overwegen of de
verlaging der omzetbelasting niet
zou kunnen ingaan op 1 Augustus.
Spr. verklaart tenslotte, dat de be-,
reikte oplossing van dekabinetscrisis
verscheidene hoopgevende elementen
bevat.
Het heeft passen en meten gekost,
maar dat kan in onze verhoudingen.
De oplossing ziet spr. niet als een
krammen en lijmen, maar als een
inzet tot heling, maar ook niet meer
dan als een inzet. Wil van de crisis
getuigd kunnen worden, dat ze goed,
nuttig en nodig is geweest, dan moet
dit parlementaire jaar een voortzet
ting vertonen van de geest der be
reikte overeenstemming.
Niet eigenzinnig.
De heer TILANUS (C'H) verklaart
waardering te hebben voor de wij
ze, waarop de heer Burger zich van
zn taak heeft gekweten. Wat de'Ka
mer door oplossing- wordt geboden
is een verbetering in vergelijking
met de voorstellen, die voor 17 Mei
aan het oordeel der Kamer werden
onderworpen.
Het heeft hem verblijd, dat bij het
beraad in Kamersfeer, de formateur
niet zijn eigen zin of die van zijn
fractie heeft willen doordrijven.
Hij is er over verheugd, dat de
fractie van de heer Burger haar wens
naar huurafroming heeft laten vallen
en dat de opcenten op de grondbe
lasting verdwijnen.
De C.H.-fractie wenst de brede sa
menwerking gecontinueerd te zien.
Te ruim half zes wordt de verga
dering geschorst tot 's avonds acht
uur.
Een overzicht van het centrum met rechts het Gravensteen en in het verschiet de patriciërshuizen van het
Rapenburg. De foto werd vanaf de omloop van de Pieterskerk gemaakt.
Te acht uur wordt de vergadering
voortgezet.
De heer GORTZAK (CPN) geeft
als zijn oordeel te kennen dat het
algemeen regeringsbeleid wel in het
geding is geweest, al wordt in de re-
regeringsverklaring gezegd, dat het
votum der Kamer zich niet tegen de
regeringspolitiek in het algemeen
richtte. Als de P. v. d. A.-fractie be
reid is te capituleren voor de eis van
de heer Romme, waardoor de afro
ming van de huurverhoging niet door
gaat, dan was die bereidheid ook op
17 Mei aanwezig. De wijze waarop
deze crisis is opgelost onderstreept
weer eens temeer, dat de schijn van
democratisch overleg tussen regering
en kamer wordt losgelaten, zegt spr.
Oplossing van het huurprobleem zal
naar sprekers oordeel de oplossing
van het woningvraagstuk naderbij
brengen.
De heer ZANDT (S.G.) betoogt,
dat het herboren kabinet het pro
duct is van koehandel. Hij merkt
o.m. op, dat eigenlijk geen enkel Ka
merlid zich kon verenigen met het
oorspronkelijk huur voorstel. Het
moet z.i. voor de socialistische minis
ters wel een onverkwikkelijke zaak
geweest zijn, dat zij in feite door so
cialistische kamerleden van him ze
tels zijn gestoten.
Nuchter
De heer SCHOUTEN (A.R.) merkt
Op, dat bij de verwezenlijking der
plannen, waaraan niet behoeft te
worden getwijfeld, Zy, percent ver
hoging ten goede zal komen aan de
huiseigenaren. Dat is een resultaat
waarop niet kon worden gehoopt bij
de behandeling der oorspronkelijke
voorstellen.
Hij geeft uiting aan zijn waarde
ring jegens de formateur.
Of de bereikte oplossing zal voe
ren tot een verbetering van de poli
tieke verhoudingen in deze kamer
moet v/orden afgewacht, meent de
heer Schouten, die daarbij te ken
nen geeft tot de nuchterlingen te
willen worden gerekend. De vraag
is gerezen of de oplossing ook te vin
den zou zijn geweest zonder kabinets
crisis. Spr. kan zich niet scharen bij
degenen, die deze vraag bevestigend
zouden willen beantwoorden. Men
kon z.i. de belastingvoorstellen toen
niet afhandelen en ten aanzien van
het huurontwerp het nader overleg
afwachten. Hij maakt vervolgens
enige opmerkingen over het ontstaan
van de kabinetscrisis. Het leggen van
een politiek verband tussen de huur
wet en de belastingontwerpen was
z.i. geen juist beleid. De tweede ern
stige fout is gemaakt toen de rege
ring in het z«er ongunstige voorlo
pige verslag over het huurontwerp
geen aanleiding heeft gevonden haar
gehele beleid ten deze in ernstige
overweging te nemen. Sprekers frac
tie heeft met één uitzondering, ge
meend de verantwoordelijkheid voor
een cabinetscrisis niet op zich te mo
gen nemen. Dat standpunt heeft ze
nog. Spreker merkt op, dat de heer
Oud geen bezwaar heeft gemaakt te-
den de essentiële inhoud der rege
ringsverklaring. Hij meent, dat de
oplossing welke bereikt is, kan wor
den aanvaard. Men kan niet zeggen,
dat het kabinet een dictaat is op
gelegd. Het heeft in vrijheid beslist.
Geen verbreking.
De heer WILLEMS (P.v.d.A.)
spreekt als tweede fractievoorzitter
van de P.v.d.A. en zegt slechts een
enkele opmerking te zullen maken,
omdat er nader gelegenheid zal zijn
het beleid te bespreken.
Spr. bestrijdt de opvatting als zou
zijn fractie de brede basis hebben
willen verbreken. De brede basis
acht hij wel niet het bij uitstek ge
schikte middel voor het goed func-
tionneren van het democratisch be
stel, maar het is z.i. niet mogelijk in
een der redevoeringen van zijn frac
tieleden een aanduiding te vinden,
die wijst op de bedoeling de brede
basis te verbreken.
Spreker betoogt, dat geen kabinets
crisis nodig was geweest om de op
lossing te verkrijgen, die nu bereikt
is. Intussen is hij van oordeel, dat de
komende voorstellen beter zijn dan
de oorspronkelijke. Van betekenis is
o.a., dat verband is gelegd tussen de
huurverhoging en het onderhoud.
Resumerende zegt spreker zich
over de gevonden oplossing slechts
te kunnen verheugen. Hij zal zijn
zijn vertrouwen onverzwakt aan het
kabinet blijven geven.
Zoveel te beter.
De heer GERBRANDY (A.R.) zegt
zijn ibest te hébben gedaan om het
eens te kunnen zijn met de symp<a)-
thieke rede van zijn fractie-voorz.,
maar hij is daartoe niet kunnen ge
raken. Bij de stemming op 17 Mei
heeft de heer Fokkema hem inge
fluisterd dat hij moest voorstemmen,
omdat anders het kabinet misschien
zou aftreden. Zoveel te beter, had
'hij gedacht, want dan komt er mis
schien een kabinet, dat niet zo maar
wat morrelt, maar er het mes inzet
en het woningprobleem tot oplossing
brengt door het stimuleren van het
particulier initiatief. De wijze, waar
op de kabinetscrisis is opgelost stuit
mij tegen de borst, verklaarde de
heer Gerbrandy, deze heeft een ern
stige wonde toegebracht aan het par
lementaire stelsel. Spr. betoogt, dat
hier het initiatief is verplaatst van
het kabinet naar enige fracties.
Antwoord van minister-president
De minister-president, de heer
DREES zegt te menen, dat het kabi
net niet ontevreden behoeft te zijn
over de wijze, waarop de voorstellen
zijn ontvangen. Het kabinet erkent
ten volle, dat het nu de verantwoor
delijkheid draagt voor de crisis, want
De stalen-wesp bereikte nieuw record
De Franse piloot Jean Boulet, Iaat hier de barograaf zien, die staat op 8260
meter, met welke hoogte Boulet het wereld-hoogte-record voor helicopters
heeft gebroken. Op de achtergrond zien we de „Alouette n", de helicopter,
waarmede de recordvlucht werd gemaakt. Het toestel wordt aangedreven
door een turbine-motor van 400 P.K. en kan 4 a 5 passagiers vervoeren.
De recordvlucht speelde zich af boven het vliegveld Buc in een van de
voorstadjes van Parijs, waar ook deze foto werd gemaakt.
het heeft de kabinetskwestie gesteld.
Er was geen enkele eenheid in de
Kamer wat men dan wél wilde ten
aanzien van het huurontwerp. Voor
de regering lag het zo, dat er geen
enkel vooruitzich bestond op een re
geling, die ieder bevredigde.
Het complex van voorstellen dat
nu is aangekondigd doet duidelijk
uitkomen welke reëel verband er is
tussen huren en belastingen. Deze
oplossing was niet mogelijk door de
motie-Burger. Wat nu bereikt is zou
toen niet verkregen kunnen worden
met overleg.
Er is gezegd, dat bepaalde conces
sies zijn gedaan, de een meer, de an
der minder. Daarop zegt spr. niet te
willen ingaan. Er zijn zeker conces
sies gedaan en dat is mogelijk ge
weest omdat men aan de andere kant
een resultaat bereikte, dat beter was.
Als hij heeft gezegd, dat er geen
kans was om een kabinet te vormen,
zoals de heer Weiter bedoelde, dan
had hij het oog op een kabinet, dat
een meerderheid in de kamer zou
hebben. Als de partij van de heer
Weiter 52 zetels in de kamer had zou
dat wat anders zijn geweest. De ad
viezen waren zodanig, dat er geen
meerderheid in de Kamer te vinden
zou zijn. Spr. heeft geen enkele po
ging gedaan, omdat hij tot de con
clusie was gekomen, dat het geen
zin zou hebben.
Spr. komt dan tot de vraag of het
inconstitutioneel zou zijn terug te ke
ren, omdat het vertrouwen was op
gezegd.
Hij merkt op, dat toch vier-vijfde
deel van de kamer wenste, dat het
kabinet terug kwam.
Men vergist zich bepaald, zo zegt
de minister-president, dat er in vo
rige gevallen mij de kabinetten bij wij
ze van spreken ter hand zijn gesteld.
Er is geen sprake van, dat het kabi
net kant-en*klare plannen zijn voor
gelegd, verklaarde spr. Het kabinet
heeft geantwoord op vragen, die wa
ren ingediend door de heer Burger.
Onjuist is de mening, dat het kabinet
eenvoudig heeft aanvaard wat 'het
werd voorgelegd. Het heeft gehan
deld als eert zelfstandige regering,
zoals ook de Kamer zelfstandig han
delt. Het spreekt vanzelf, dat ter
wille van de oplossing de regering
zich bereid heeft verklaard tot be
paalde voorstellen, die ze anders niet
zou hebben gedaan.
Tenslotte spreekt de minister-pre
sident de hoop uit, dat de oplossing
van de kabinetscrisis zal bijdragen
tot verbetering van de interne poli
tieke verhoudingen.
Replicerend betoogt de heer WEL
TER (KNP) o.a. nog, dat de regering
niet mede-verantwoordelijk, maar
alleen verantwoordelijk voor de cri
sis is geweest.
De heer GORTZAK (CPN) gaat
nader in op de kwestie der militaire
uitgaven.
De minister-president, de heer
DREES verklaart aan zijn medede
lingen niets te hebben toe te voegen.
Over bepaalde kwesties kan nog na
der worden gesproken aLs de betrok
ken ontwerpen in de Kamer worden
behandeld. Nog deelt hij mede, dat
er voor gezorgd zal worden, dat de
verlaging der omzetbelasting zal
werken in de prijzen.
Tegen half sluit de voorzitter
de vergadering.
De kosten, die gemoeid zullen zijn
met de bouw van een nieuw provin
ciehuis op het terrein van de voor
malige dierentuin in 's-Gravenliage,
belopen rond twintig millioen gul
den. Dit blijkt uit een mededeling
van gedeputeerden aan de Provin
ciale Staten van Ziiid-Holland, waar
in de leden van dit laatste college
een nadere uiteenzetting wordt ge
geven van de financiële consequen
ties van de bouw van een provincie
huis.
De bouwkosten alleen zullen ze
ventien millioen gulden bedragen,
maar met de kosten o.m. voor grond,
inrichting en toezicht en uitvoering
komt men op een totaalbedrag van
uitgaven van 23.478.000. Tegenover
deze uitgaven staat dan een bedrag
van 4.183.000 aan inkomsten o.m.
door verkoop van de grond met op
stallen aan het Korte Voorhout en
aan de Schouwburgstraat en door
de rijksbijdrage voor vergoeding
van de gebouwen, die bij het bom
bardement in 1945 verloren gingen.
Aanvankelijk was het totaal van de
aan de bouw van een provinciehuis
verbonden kosten geraamd op
14.000.000. Door stijging van lonen,
LIJK OPGEHAALD.
Het lijk van de vij tien-jarige Dirk
Griekspoor uit IJsselstein, die, zoals
bekend, Zondag bij het zwemmen
nabij Lopik verdronken is, is gister
middag uit de Lek opgehaald. Het
stoffelijk overschot van zijn tien
jarige halfbroer Aart Boekman is nog
niet gevonden.
doordat de kosten voor grond hoger
zijn dan aanvankelijk was geraamd
en omdat men (gezien de ervaringen
bij de inrichting van het provincie
huis van Gelderland) voor de inrich
ting een bedrag gelijk aan 10% van
de bouwsom van het gebouw wil uit
trekken, zal het eerstgenoemde be
drag van 14 millioen nog met f 6
millioen moeten worden verhoogd.
Ernstige gewonde te R dam
Gistermiddag is voor het Zuiderzie
kenhuis te Rotterdam een trein van
de Rotterdamse tramwegmaatschap
pij op een autobus van de Rotter
damse Electrische Tramwegmaat
schappij gereden, waardoor een
meisje van tien jaar zeer ernstig
werd gewond en talrijke passagiers
lichte verwondingen opliepen.
Het geval verliep nogal gecompli
ceerd. De bus stak de rails over juist
toen een andere bus voor het Zuider
ziekenhuis de daar gevestigde be-
ginhalte verliet. Bij de aanrijding
werd de eerste bus aan de achterzij
de door de trein gegrepen, draaide
een halve slag om, kwam klem te
zitten tussen de inmiddels tot stil
stand gekomen trein en de van de
andere kant komende bus en werd
zeer ernstig ingedrukt. Onder de ve
le passagiers brak een paniek uit en
velen werden licht gewond. Het enig
ernstig gewonde meisje is in het
Zuiderziekenhuis ter verpleging op
genomen; het heeft een schedelbasis-
fractuur opgelopen.
