Betonnen nalatenschap ligt
zwaar op de maag
„Hollandse molens" schonden het landschap
Dragline, drilboor en dynamiet - enige
werktuigen bij 't noodzakelijk sloopwerk
DOOD
aan de motten!
Gezondheid van t schoolkind
0 r
0
zatfrdag 21 mei 1955
DE LEIPSB COURANT
tweede bi.ad - P'GI.\'
Voor elke Duitse soldaat
werd 70 m3 beton gestort
Nadat hitler het lied „una
wir fahren" voorlopig van het
repertoire geschrapt had en de Duit
se invasievloot langzamerhand in
oud-roest verkeerde, besloot hij het
gewonnen gebied, n het Westen tegen
de Engelse indringer te beveiligen.
Hier en daar werd reeds een één-
mansputje gegraven en een bos prik
keldraad ontrold maar verder ging
men nog niet. De gedachte dat En
geland op het continent nog eens
vaste grond onder de voeten zou krij
gen kon immers zonder meer opzij
gezet worden. Het leek onmogelijk
dat John Buil de luchtaanvallen en
Duinkerken ooit nog te boven zou ko
men. De troepenconcentratie aan de
Russische grens maakte echter enige
beveiliging noodzakelijk. Eerst toen
de aanval op Rusland mislukt was en
de Wehrmacht het lot van de troepen
van Napoleon onder ogen moest
zien, richtte Hitier de Organisatie
Todt op, die voor het krijgshaftige
en technische gedeelte van de Atlan-
tikwal verantwoordelijk zijn zou.
Vissersplaatsen werden ontruimd
en gesloopt. De Scheveningse pier
die als een loopplank voor de Engel
sen uitnodigend in zee lag werd in
brand gestoken en vernield.
Betonmolens in plaats van
vormpjes.
De vesting holland, zoals
WIJ DIE IN 1940 gekend hadden,
was in vergelijking met wat in en
kele jaren opgebouwd werd slechts
een wrakke schuur. Het zonnige hart
van vele Nederlandse kustplaatsen
(ICó dank maat het vetp a zen
Ounfïetö en de pilCendazen
DE VERMETELE, die in het najaar van 1943 nog tot de boulevard van
Katwijk wist door te dringen, kon daar een staaltje waarnemen van
onvervalste humor en groot geloof aan de vaderlandsliefde van de Hollandse
bunkerbouwers. Op de brede muur van bewapend beton, die zijn weg nam
over het strand en de duinen, waar eens de Nederlandse jeugd het pad der
liefde bewandelde, stond met kalk geschreven: verboden tegen aan te
leunen. Dat deze muurreclame echter niets zei van de gehoopte sabotagezin
van de aannemers bewezen de honderden kilo's dynamiet die na de oorlog
nodig waren om bunker en muur weer plaats te laten maken voor bord en
prikkeldraad van onze vooroorlogse .samenleving.
Zoals eens de oermens zijn land zuiverde van de keien, die een barre tijd
er op achtergelaten had, zo heeft Nederland jarenlang zijn strand en duinen
moeten zuiveren van de uitwerpselen der Hitlercultuur. Millioenen kubieke
meters gewapend beton spleten uiteen tot grillig gevormde brokken en
een verwrongen skelet dat met zijn ijzeren ledematen machteloos de lucht
inklauwde. Millioenen andere_ vierkante meters beton en staal vormen
echter nog steeds een combinatie, die als een steen ligt op de maag van
de staat en van de natuurliefhebber.
werd vervangen door een kern van
beton. Op de plaatsen waar vroeger
kinderen zandkastelen bouwden
maalden in 1943 de betonmonesl. On
afgebroken braakten deze machines
een dikke brij tussen ijzer en bekis
ting. De boulevards van Katwijk en
Noord wijk veranderden ingrijpend
van karakter. Inplaats van de afge
broken huizen aan de landzijde werd
nu aan de zeekant een muur opge
worpen. De zee en de vrijheid ver
dwenen achter een gordijn van be
ton en staal.
Strandleven 1943.
JUIET ALLEEN NEDERLAND
mocht zich in een dergelijke twij
felachtige aanwinst van onroerend
bezit verheugen. Langs de kusten
van Frankrijk, België en Nederland
verrees een vestinggordel, die langer
was dan de Chinese muur en vele
malen breder. Natuurlijk was het be
ton niet alleen gewapend maar ook
bewapend. Op elke 25 meter stak ten
minste een kanonloop in de milde
zeelucht.
De zee leek alleen nog bij vloed op
de zee die door Louis Davids en zo
vele anderen bezongen werd. Het
strand legde bij elk kerend getij
een verzameling oud ijzer bloot,
waarvoor zelfs de kwallen op de loop
gingen. IJzeren binten en brokken
rails met mijnen bekroond moesten
de Engelsen het landen onmogelijk
maken. Verder op het strand onge
veer op de grens van zeegras en
zand verrees een betonnen tankmuur.
Langs het fietspad tussen Katwijk
en de Wassenaarse Slag. Links en
rechts de betonnen en stenen cada
vers van de Atlantische wallen
bereiken. De klap van een houweel
is in dit milieu niet veel mr waard
dan het hameren van een specht op
ebbehout. Dragline, drilboor en dy
namiet zijn de enige werktuigen
waaraan het beton geen weerstand
kan bieden.
vertakte ondergrondse had als de
duinen aan de Cantineweg zou er
van een Haarlemmerstraatvraagstuk
geen sprake zijn. Nu bijna al deze
gangen uitgegraven zijn wordt eerst
duidelijk wat een enorm aantal ar
beidsuren aan het bouwen van dit
vestingwerk verloren zijn gegaan.
De kilometerslange gemetselde gan
gen, de verzamelplaatsen en de on
dergrondse kwartieren zijn nooit
meer geweest dan een wapen tegen
de angstdroom van een leider, een De bunker is uitgegraven en zal weldra opgeblazen worden. Jongetjes
bron inkomsten voor de bunkerbou
wer en later een eldorado voor de
jeugd. Op de plaats waar nu drilbo
ren en dynamiet het werk van de be
tonmolens ongedaan maken, zal ech
ter binnen afzienbare tijd weer de
kijken weemoedig neer op het verloren speelparadijs.
molen haar grauwe brij uitspuwen. luc)- tkasteél van zovele jonge men-
Dit keer echter niet omwille van het sen tot een reëel huis te laten wor-
visioen van een dwaas, maar om het 1 den.
Honderd keer in één week dreu
nen de ruiten in Katwijk en blaast
een stuk muur of een m3 beton een
ontploffingswolk als laatste adem de
lucht in.
Vreemde visvangst.
Tegen de duinen en rot
sen hingen netten van prik
keldraad en deden op een afstand
even denken aan de vooroorlogse
jaren toen de vissers hun netten
op de duinen te drogen legden.
Als grote voorwereldlijke mon
sters overgebleven van een
vreemde visvangst, hingen ech
ter om de 25 meter bunkers in
de camouflage-netten; hun ka
nonnen als tentakels in het lucht
ruim stekend. Alle steunpunten
stonden onder de grond met el
kaar in verbinding en dekten el
kaar met flankerende vuren.
Daken van twee meter beton be
schermden de kostbare kanonnen en
de levens van het Herrnvoik. Ander
halve kilometer landinwaarts dekte
een zware batterij op haar beurt
weer de kustopstellingen.
Deze in bunkers ondergebrachte 21
om.-kanonnen leverden bij ontmante
ling de meeste moeilijkheden op.
Onbeschadigd en ongebruikt.
OP DE DAG VAN DE INVASIE in
Normandië werd 99 pet. van de
zorgvuldig opgebouwde Aliantikwali
waardeloos. Het Amerikaanse scheeps
geschut ramde een bres in de linies
en met veel bloed werden de forten
genomen. Eenmaal achter de verde-
digingswal werd op de verdere veld
tocht de kust angstvallig gemeden.
Het materiaal dat ongeveer 40 pet.
van de Duitse oorlojgsinspanning ge
vergd had, was gericht op lucht en
zee; het binnenland lag onbeschermd.
De mijnenvelden kostten alleen het
leven van de enkele Duitsers die de
droge kuch met een mals konijnen
boutje wilde afwisselen. De schaduw
van de oorlog vergleed van het kust
gebied naar het achterland. Toen op
8 Mei in Reims de capitulatie gete
kend werd, lag de Atlantikwall on
beschadigd en ongebruikt als een mo
nument van onmacht langs de kust
der vrije landen.
Vast en onverzettelijk.
MAANDEN HEBBEN DE MANNEN
van de opruimingsdienst werk
gehad om de mijnenvelden te rooien.
Eerst in het najaar van 1945 kon
met de afbraak van de vestingen be
gonnen worden. Wat door molens als
brij opgeworpen was, lag echter vast
en onverzettelijk in het zand. Drilbo
ren en dynamiet moesten er aan te
pas komen om het beton uit zijn dom
mel op te schrikken. Honderden bun
kers kwamen als ordeloze puinhopen
uit de ontploffingswolk te voorschijn.
Duizenden bleven echter over en lig
gen nog steeds als de schillen eh.do
zen uit de vooroorlogse tijd tegen de
duinen aan.
In de duinen tussen Katwijk
en de Wassenaars Slag zal de
luchtmacht nog deze zomer en
kele van de bunkers als radarpos
ten in dienst nemen. Het getij
keert en de uniformen van de
zeeverkenners die tot nu toe in
deze bunkers hun hordeholen
hadden, zullen versomberen tot
het veldgrijs van de oorlog.
Specht op beton.
Gelukkig heeft men, el
ders in de duinen het uitgtayën
van de wijdvertakte vestingsgmriels
niet aan de archeologen van over
duizend jaar bijvoorAan de
Cantineweg bijvoorbeeld zijn enkele
tientallen mannen bezig de duinen be
ton en gangvrij te maken. Met hand
arbeid valt hier echter niet veel te
U
H*j
IIÜJÜ
tairmfcr
ÏHfnim
fij-H
u
ÉÉÊrË
xfcro
-j-H H
:"i r'i v'tr
tiXUÜ::.
-rt
xmi
IJ.
IWrfli
ixlu; ,:U
Op eenvoudige en goedkope
wijze kunt u een moderne thee
tafel maken.
Het aantrekkelijke van deze
tafel is de vorm; een perfecte
ovaal, die gezaagd is uit één
stuk multiulex. De poten als
kleine klassieke bogen, worden
gevormd door het agezaagde ge
deelte van het hout.
Op deze wijze gaat practisch
géén hout verloren.
Gebruik een goed kwalteit
multiplex van ongeveer 114 tot
2 cm. dikte met een mooie te
kening in het hout, vrij van
knoesten en oneffenheden. U
heeft een rechthoekig stuk hout
nodig van 60 bij 90 cm.
Blad.
Maak een papieren copie van
het ovale blad, zoals aangegeven
op het diagram. Elk vierkantje
vertegenwoordigt 2,5 cm.
Knip de ovaal uit en breng
hem over op het stuk multiplex,
zaag deze vervolgens uit. De af
stand tussen de ovaal en de rand
van het hout moet bij A en B
5 cm, zijn, bij C en D bijna
2 cm.
De poten:
Zaag het stuk hout, dat is
overgebleven door bij C en D.
Deze twee stukken worden ge-
kruisd, zodat zij samen de po
ten vormen. De verbinding
wordt gemaakt door inkepingen
te maken van 1.3 cm. breed en
2 V* cm. diep op de plaatsen A.
en B. zoals op de tekening is
aangegeven. Zaag vijf centime
ter af van iedere poot bij C en
D om de juiste hoogte van de
tafel te verkrijgen.
U kunt het hout zelf zagen
met een boogzaag, of dit werk
laten doen door een timmerman,
die werkt met een machinale
bandzaag. Schuur de randen
zacht, de laatste maal met een
fijne soort schuurpapier. Smeer
enige lagen lijnzaadolie over het
oppervlak uit met een zachte
doek, totdat u een zacht satijn-
j
achtig oppervlak verkregen
heeft.
Dit gezellige meubel voor uw
woonkamer hoeft niet meer dan
dien a twaalf gulden te kosten.
Borstelen en kloppen helpen
veelal ter bescherming tegen
motten. Motteneitjes zitten
heel los op het weefsel. Door
regelmatig kloppen vallen ze
er af. Indien te lang gewacht
is met kloppen, dan boven
dien borstelen.
Uithangen in licht en lucht is
ook aan te bevelen. Motten-
larven zijn bang voor licht. In
dien men goederen in de zon
hangt, kruipen de larfjes er
af en zijn' dan ten dode opge
schreven.
Regelmaat is een dringende eis.
Bovenstaande maatregelen
helpen niet, als zij niet regel
matig, b.v. om de 2 of 3 we
ken herhaald worden.
Wassen is nodig, zodra winter-
kleding moet worden opge
borgen. De larven houden van
zweetplekken, etensresten,
over het algemeen van alles
wat vlek is.
Mottenballen. De damp van
naftalineballen, kamfer of r»a-
radichloorbenzol is dodelijk
voor mottenlarven. Men heeft
er veel van nodig, zodat deze
middelen niet geschikt zijn
voor gebruik in open ruimten.
Zij helpen goed, indien de
goederen bewaard worden in
goed gesloten kisten of kof
fers, mits men deze niet te
vaak opent. Poeder ontwik
kelt meer damp, zodat be-
strooiïng der kleren met poe
der als D.D.T. beter is.
Strooipoeders. Weefsels die lan
ge tijd opgeborgen moeten
worden, dienen bestrooid te
worden met strooipoeder.
Voor weefsels, die regelmatig
gebruikt worden, of geborsteld
worden, zijn strooipoeders niet
doelmatig, het poeder valt er
nl. af.
Sproeimiddelen. Met een flit
spuit wordt het middel op het
weefsel gesproten. Hierdoor
wordt een goede bestrijding
verkregen, omdat het vocht
vrij diep in het weefsel door
dringt. Regelmatig herhalen,
vooral bij meubels.
0 Een gezellige en eenvoudige theetafel
Q.OIIOIIOUOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIICOIIOIIOIIOhOIIOlK
IN ZIJN ANTWOORD op vra
gen van het Tweede Kamerlid
Mol heeft de minister van So
ciale Zaken en Volksgezondheid
gezegd, dat de gezondheid van
vele schoolkinderen ofschoon er
geen abnormaal veelvuldige
ziekte is vast te stellen, te wen
sen overlaat.
Dit verschijnsel wordt in het
gehele land aangetroffen, bo
vendien komt het voor bij kin
deren uit alle bevolkingsgroe
pen. De oorzaak schijnt niet zo
zeer in het beschikbare gezins
inkomen te moeten worden ge
zocht. Een nader onderzoek zal
moeten uitwijzen of het ver
moeden van de autoriteiten, dat
betere voorlichting op voedings-
gebied verbetering in de toe
stand zal brengen, juist is.
In ieder geval is er in ons
land nog heel wat te verbeteren
als het gaat om een goede en
verantwoorde voeding. Het gaat
daarbij eigenlijk om drieërlei
beginselen. Allereerst moeten
de voedselbestanddelen dienen
als „brandstoffen", die energie
en lichaamswarmte verschaffen.
Ten tweede dient het voedsel
bepaalde stoffen te bevatten, die
een beschermende werking uit
oefenen, in die zin, dat ze weer
stand verlenen tegen besmette
lijke ziekten en andere stoor
nissen.
Voor de groei
TENSLOTTE moet het voed
sel bouwstoffen leveren, die er
voor dienen om de talloze cellen
van het lichaam telkens weer te
repareren, dat wil zeggen de
schade te herstellen, die door
het geregelde gebruik wordt te
weeggebracht. Bij kinderen zijn
bovendien de bouwstoffen ook
nog nodig om hen te doen
groeien.
Bij de Nederlandse jeugd be
staat over het algemeen geen
tekort aan „brandstoffen", aan
gezien vrijwel alle ouders hun
kinderen voldoende brood, aard
appelen, peulvruchten en vet
kunnen laten eten.
Het ontbreekt evenwel bij ve
len waarschijnlijk aan de even
zeer noodzakelijke eiwitten en
vitamines, die voornamelijk die
nen voor groei en bescherming.
Goede raad.
IN VERBAND daarmee zou
het aanbeveling verdienen, dat
ervoor wordt gezorgd, de school
jeugd althans driekwart liter
melk of melkkost per dag te
doen gebruiken. Verder mag
wel eens de aandacht worden
gevestigd op het feit dat bruin-
brood om verschillende redenen
de voorkeur verdient boven wit.
Overdreven kosten maken
voor fruit is niet noodzakelijk,
als men er zorg voor draagt, dat
aardappelen en groenten in ver
se toestand worden gebruikt en
niet worden opgewarmd of lang
gestoofd en dat zoveel mogelijk
iedere dag iets rauws wordt ge
bruikt, bijvoorbeeld een paafr
worteljes, een stukje knolraap
of een appel.
Dr. Alfreda Briedé.
