5uinuSt öbj UmSTM Jubilerende stichting ontvangt ruim f 25.000 voor de inrichting van een cultureel centrum De vrije letterkunde tijdens de bezetting Communie-geschenken HUIBERS Religieuse Artikelen HOLLAND-BELGIE Vetpazingsuwdje in ziekenhuizen en tehuizen ais geschenk aan £eiden WOENSDAG 4 MEI 1955 DE LEIDSE COURANT EERSTE BLAD - PAGINA 2 Tentoonstelling in Leiden Hildebrand stond stroman voor de lopen Tien jaar na de bevrijding zijn de boeken en bundels van het verzet bladeren uit een ander seizoen geworden. Zij liggen als de verdroogde exemplaren uit een herbarium in rijen achter vitrines. Peinzend neemt u er een ter hand. Het ls een boekje op bruin pakpapier gedrukt het bruin van herfstbladeren en u gaat lezen. Het bruin kleurt groen, het is alsof de nerven van het blad zwellen van levensvocht. De woorden van toen krijgen nieuw leven, een nieuw rhythme, en u staat onverwacht midden in de tijd, dat de drukker over zijn zetbok gebogen in een kelder de letters liefdevol aaneenreeg, die zinnen werden zwanger van verlangen naar vrijheid, van boosheid om wat werd misdaan. LIET IS OPVALLEND met welke liefdevolle overgave de drukker de uitgaven verzorgde. De boekjes en bundels waren dikwijls klein, maar de parels, die zij bevatten wer den in het schrijn van toewijding ge vat. Het is treffend hoeveel werk er van werd gemaakt om de hartekreet van de schrijver recht te doen gelden. IN DE UNIVERSITEITSBIBLIO THEEK te Leiden vindt u in deze dagen ruim 300 boeken en boekjes uit de bezettingstijd bijeengebracht, Het is niet alleen verzetsliteratuur, die u daar aantreft, ook de boeken van schrijvers, die weigerden zich bij de cultuurkamer aan te sluiten, omdat zij daarvoor te veel cultuur bezaten, vindt u op de stille weg langs de ramen. Een wonderlijke ex positie, die wellicht het best van alle herdenkingen in staat is u oog in oog met de tijd van toen te plaat sen. „De vrije letterkunde tijdens de bezetting" heet de tentoonstelling. yu WERD GEORGANISEERD door het bestuur van de maatschappij der Nederlandse letterkunde te Lei den in samenwerking met het be stuurslid, tevens Universiteits-biblio- thecaris, dr A. Kessen. Men heeft ge profiteerd van het samengaan van de twee functies van dr Kessen; nu immers kon men beschikken over de boekerij der maatschappij, die als depót berust in de universiteitsbi bliotheek en het bezit van de leden der maatschappij. Voorzitter prof. P. Minderaa, die de openingsrede hedenmorgen in de universiteitsbi'blotheek uitsprak, ver rijkte de collecte met een zestigtal werkjes uit de eigen collectie. Hier bij is de eerste uitgave van zijn bun del illegaal verschenen kerstgedich ten Haarlemmerstr. 123, Leiden da speciaalzaak voor alle (Advertentie) Frans-Saarlands accoord Antoinc Pinay, de Franse minister van buitenlandse zaken, cn Johannes Hoffman, de premier van Saarland, hebben gisteren te Parijs de nieuwe Frans-Saarlandse economische over eenkomst getekend. Daardoor zijn de betrekkingen tus sen de beide landen op een nieuwe basis geplaatst terwijl de weg wordt geëffend voor West-Duitsland intre de in de Atlantische alliantie. President Coty kan nu de ratifica tie-oorkonde van de Parijse accoor- den deponeren. Het Franse parle ment had de eis gesteld dat er een nieuwe overeenkomst met Saarland gesloten zou moeten zijn voor de ra- ritificatie van de accoorden van Pa rijs voltooid zou worden. GEM. AANKONDIGING. INZAMELING HUISVUIL. In verband met de viering van de Nationale Feestdag zal op Donderdag 5 Mei a.s. geen huisvuil worden in gezameld. Men gelieve op die dag geen em mers aan de openbare straat te plaatsen. Het ophalen van huisvuil uit die percelen, welke gewoonlijk op Don derdag worden bediend, zal nu plaatsvinden op Maandag 9 Mei e.k. De Directeur Gem. Reinigings- en Ontsmettingsdienst. Groenland krijgt ijstunnels Amerikaanse militaire deskundi gen zullen deze zomer in het Noor den van Groenland beginnen met het uithouwen van tunnels in het landijs. Het betreft hier een experi ment om na te gaan of het mogelijk is een stelsel van tunnels aan te leg gen onder het ijs. Als ihet experiment slaagt, willen de Amerikanen in de toekomst hun troepen op belangrijke voorposten in Noord-Groenland bevoorraden met behulp van electrische treinen die gebruik maken van een netwerk van tunnels. Het vervoer over land, dat bloot staat aan bijna altijd woeden de sneeuwstormen, zou daardoor kunnen vervallen. Het Amerikaanse ministerie van defensie maakte Dinsdag in Washing ton bekend, dat 't experiment wordt uitgevoerd met toestemming en me dewerking van de Deense autoritei ten. (Groenland is een Deense pro vincie). De eerste groep Amerikaan se deskundigen, intotaal 240 man, is onlangs uit de Ver. Staten naar Groenland vertrokken. Zij zullen met het uithakken van tunnels be ginnen ten Oosten van de geheime Amerikaanse luchtbasis te Thule. De tunnels zullen meer dan dertig meter onder de oppervlakte komen. Deskundigen van het Amerikaanse leger hebben in de afgelopen jaren reeds talrijke proeven met onder grondse tunnels, gangen en opslag plaatsen genomen. F^E WERKEN werden alphabetisch gerangschikt naar ^de namen van de auteurs met de vermelding der schuilnamen. Dat het vuur de schrijvers onder de voeten brandde, begrijpt u als u leest hoe dikwijls sommige schrijvers van schuilnaam veranderen. Muus Jacobse (prof. Heeroma) bij voorbeeld veranderde vele malen van pseudoniem en hetzelfde geldt voor Anton van Duinkerken. Enkele typische genres treffen on middellijk de aandacht zoals de kla re „Moffenspiegel" met caricaturen, „Berijmd verzet" en het stoere „Geu zenliedboek" dat enkelen met geu zenbloed betaald hebben. Voorts een aantal werken van Bertus Aafjes, o.a. „Omne Animal" niet onder schuilnaam gepubliceerd, verlucht met tekeningen van C. A. B. Bant- zinger, Gerrit Achterberg (Mansar depers), S. Vestdijk en vele anderen. r\E BRAVE HILDEBRAND heeft J ook als stroman voor denkbeel dige lopen gestaan: onder zijn auteursnaam werd een werkje uit gegeven met de titel: „Hoe warm het was en hoe ver". Het vertelt in verre van Beetsiaanse bewoording „hoe warm het er toe ging". Voor een andere mystificatie zorgde een pseu- do-Nietsche, die „Zarath-ustra" be hartigenswaardige dingen over de Uebermensch liet vertellen. Een prachtige tafel is ingericht voor de uitgaven van de Mansarde- en Volièrepers, de pers waaraan A. Werkman, die Op het eind van de oorlog is terechtgesteld, zijn mede werking heeft verleend. Tenslotte haken uw ogen zich vast aan het lied van de achttien doden, dat als een grafschrift op een blanke zerk de tentoonstelling afsluit. De tentoonstelling zal geopend zijn t.m. 18 Mei a.s. op werkdagen van 9.30 17.30 uur. (5 Mei gesloten). K. en O. seizoen sluit in het „Theehuis" Als laatste toneelvoorstelling van het K. en O.-seizoen bracht de Haag se Comedie gisteravond in de Leidse Schouwburg een reprise van het ge zellige toneelstuk „Een Theehuis voor Tobiki" door John Patrick. Kapitein Fisby wordt geacht de bevolking van Tobiki te leiden naar de heilbrengen de democratie, maar hij wordt zelf door de simpele bevolking geleid in de meest dwaze situaties. Ook ditmaal weer een vlot gespeeld smakelijk verhaal, waarom het K. en O. publiek hartelijk heeft gelachen. De spelers hebben na de tientallen opvoeringen van dit stuk in het spel een zekere overmoed gekregen, die gisteravond ook aan de verlichte kant van de schijnwerpers enige lachkram pen veroorzaakte. Hulde aan Paul Deen, Peter Lutz, Theo Frenkel, vooral aan Jan Retèl en de vele anderen onder wie de geit Ceesje vermelding verdient voor de kostelijke wijze waarop zij dit blijspel gebracht hebben. Lang durig applaus beloonde hen. Burgerlijke Stand Geboren: Izaak Jacobus zn van H. A. Lolkes de Beer en C. G. Hoornweg Nicolaas zn van N. Kleijne en M. v. d. Werken; Johannes Gijsbertus Franciscus zn van J. V. Zuidam en W. Vaal; Louise Henriette dr van J. Schrama en J. E. Wolff van Wülfing; Jan Hendrik zn van P. Pardon en W. Massaar; Marjan Sijtske dr van J. Dokter en S. A. Bokkinga; Geertrui- da dr van L. Disseveld en G. Scher mer. OndertrouXvd: F. de Jong en G. E. de Winter; I. Stouten en A. F. van Vegten; H. Schouten en W. de Tombe; P. M. C. Florijn en E. J. M. C. Orth; C. T. A. Plomp en J. A. Weber; L. E. O. Post en W. A. Overdijk; C. P. Kouwenberg en C. H. Verhoogt; B. Knook en J. J. Wiekhart; W. M. Steij- ger en C. Rijsbergen; L. J. Eradus en T. M. Spek; R. J. Florijn en J. van den Burg; J. Korpershoek en J. G. S. Willemse; J. P. Kuyvenhoven en H. C. van den Ende; B. Viele en C. van Strien; K. de Groot en M. C. van der Mark; H. de Jong en C. B. Valintgoed P. A. Yperlaan en T. Visser. Overleden: N. de Jager man 78 jaar J. W. Prins man 84 jaar; G. S. Mon- tanus, man 85 jaar; E. M. Booi dr 1 jaar; A. Coppens, man, 57 jaar. BIOSCOPEN. De films van de volgende week zijn door de Kath. Film-Centrale als volgt gekeurd: Casino: „Het uur voor midder nacht", 18 jaar. Lido: „Suzanna sliep hier", 18 jaar. Luxor: „Désirée", alle leeftijden Trianon: „Zet je zorgen op zij" alle leeftijden. Rex: „De avonturen van Ro binson Crusoë", alle leef tijden. BENOEMINGEN AAN UNIVERSITEIT. Bij beschikking van de minister van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen is benoemd tot wetenschap pelijk ambtenaar in vaste dienst bij de psychologie aan de rijksuniversi teit te Ledien dr P. van den Broek, thans hoofdassistent. Is benoemd tot wetenschappelijk ambtenaar 1ste klasse bij de archaeo- logie aan de rijksuniversiteit te Lei den L. G. Leeuwenburg, thans we tenschappelijk ambtenaar. Geslaagd voor het Doet. examen Nederlandse taal- en letterkunde de heren P. A. Hoogeveen te Wassenaar en P. A. F. van Veen te Den Haag. Geslaagd voor het Candidaats exa men Biologie de heren H. Hoogen- hout te Delft en H. R. Smissaert te Den Haag. Geslaagd voor het Doctoraal exa men Biologie mej. G. A. Kerst te Delft. k J C Het is waar, het staat niet erg dankbaar om zo vlak voor bevrij dingsdag zijn gal te spuwen op een van die objecten, die bedoeld waren om ons in de na-oorlogse jaren het leven te vergemakkelijken. Maar wij hebben ons gisteravond zo kwaad op die altijd lege en veelal defecte post- zegelautomatcn gemaakt, dat het ons nuttig leek om door een stukje te pogen Leiden van veel gemor en ge knars van tanden te verlossen. Er zijn personen geweest, die de leikleurige automaten tegen de be tonnen gevel van ons station een doorn in het oog vonden. Zij hadden gelijk, maar lieten zich overtuigen van het nut van deze instrumenten voor duizenden Leidenaars. Nu zijn echter ongetwijfeld dui zenden Leidenaars met ons van me ning, dat die eeuwig lege automaten bijna even overbodig zijn als het ru- GROTE INTERLAND-VOETB AL WEDSTRIJD tussen de elftallen van de Belgische- en de Nederlandse Luchtmacht op Donderdag 5 Mei a.s. des middags om 2 uur op het Sportterrein in de Leidse Hout. Verschillende internationaals spelen in beide elftallen mede o.a. Kuys. Entrée: Zitplaatsen 1,50 en 1,25; Staanplaatsen 1,—. kinderen tot 16 jaar 0,50. diment van een lantaarnpaal bij de brug van de Academie, dat echter gelukkig enkele dagen geleden uit het stadsbeeld verwijderd werd. Gisteravond vergezelden wij iemand die tevergeefs probeerde uit de Leid se postzegelautomaten een zegeltje te draaien. „Met vijf minuten zijn we weer thuis", zeiden we. Eerst liepen we opgewekt naar de automaat in de Da Costastraat, er kwamen zelfs geen croquetten uit, laat staan postzegels; in gestrekte draf renden we toen naar het Station. De automaat bleek leeg te zijn. Terug naar het postkantoor; ook leeg. Tenslotte hebben we de brief maar ongefrankeerd in het wa ter gegooid. Misschien spoelt zij dan toch nog op het juiste adres aan. Toen we thuis kwamen was iedereen naar bed gegaan. In eenzaamheid hebben we dit stukje voorbereid. Twijfelachtige belangstelling. Veel nuttiger zijn de op het Sta tionsplein en Lammenschansweg ge plaatste lectuurhuisjes van het Roo- de Kruis. Deze bussen schijnen zich helaas in hoofdzaak in de twijfel achtige belangstelling van de jeugd te mogen verheugen. Met de door niets te temmen lust om achter de waarheid aller dingen te komen laat deze bevolkingsgroep zich verleiden om de inhoud van de huisjes des noods met geweld te onderzoeken. Dit alles is heel jammer, omdat el ders in het land door zieken en mili tairen tevergeefs op boeken en tijd schriften gewacht wordt. Wij zouden graag willen dat iedereen eens een extra oogje 0P deze huisjes wierp. En als u er dan toch langs komt, gooit u er dan dat tijdschrift in, dat thuis toch maar ligt te slingeren. Verenigingsnieuws. De kleuters van Groen Wit hebben op 5, 12 en 14 Mei geen les. Op Za terdagmiddag gaat de les in de gymzaal achter de Rapen burgschool wel door. Maandag 16 Mei begint een cursus rythmische gymnastiek voor meisjes van 12 tot 17 jaar. De leden van de Golfbrekers zul len wel begrepen hebben dat de les sen morgen niet doorgaan. De Over dekte is gesloten. DWARSKIJKER. 0 Programma voor 5 bevrijdingsdag 9 Q 88.15 uur Klokkengelui. - r 9 uur plechtige H. Mis vanQ 0 dankbaarheid in alle Leidse P.a-E rochiekerken. U 0 912 uur Kinderspelen in de« - speeltuinen. U 0 911 uur Puzzletocht voor den :r Leidse jeugd. y y 11.30 uur ontsteken vanf] 0~ het bevrijdingsvuur op het Stad- - huisplein. q 0"" 2 uur Internationale voetbal- wedstrijd Leidse Hout. n 4 uur demonstratie vendel- y zwaaiers op Stadhuisplein cn H 0 Schuttersveld. - In de middag- en avonduren 0 n buurtfeesten in de Leidse bui- y ten wij ken. Q Q 9 uur Opvoering van „De vrij- heid is een Assepoes" op 't Pic- Q n terskerkplein. n 'OIIOIIOIIOIICDIIOIIOIIOIIC TIEN JAAR K. en O. in DANKBAAR LEIDEN Een spi'aakwaterval van schone woorden van de vrienden van K. en O en een kanonnade van welsprekendheid afgestoken door Wim Kan bege leidden gisteravond de officiële viering van het tien-jarig bestaan van K. l-^e stroom van woorden, die het bestuur van de vereniging op deze hoogtijdag gomspoelde, heeft niet alleen de lof bezongen van tien jaren van onafgebroken werk aan de culturele verheffing van de Leidse bevolking, maar tevens op het zand van de tijd die komen gaat enkele geschenken aan geld achtergelaten, die bestemd zijn voor de inrichting van het nieuwe culturele centrum van K. en O. Evenals dit centrum, dat zich nog slechts als een luchtkasteel in de ijskast van de tijd bevindt, is een groot deel van de beloofde ruim 25.000.nog verborgen in de portefeuilles van de veelal nog onwetende gevers. Ruim 7500 gulden kon echter nu reeds in het voor uitzicht worden gesteld. Als geschenk aan de bevolking van Leiden, zegde de heer H. de Wilde, voorzitter van K. en O. een tournee loc van een cabaretgezelschap langs alle Leidse ziekenhuizen en tehuizen. en O. ingeruimd had voor beroepsar- tisten de doodsteek zou toebrengen aan het amateurisme in Leiden. Het artistiek peil van de amateurs kan door dit optreden slechts verhoogd worden. Met genoegen constateerde spreker dat het culturele leven in Leiden op een veel hoger plan staat dan voor de oorlog. De belangstelling en de waarde ring van het Leidse publiek is ver heugend. Zo exploiteert K. en O. op het ogenblik een complete avond school met ruim 350 volwassen leerlin gen, zij organiseert film-, toneel, en cabaretvoorstellingen en houdt ex cursies naar musea en bedrijven. Wim Kan zorgde voor een uitbundig slot In de prachtig versierde Stadszaal had zich een uitgebreid gezelschap van genodigden rond gezellige tafel tjes verenigd, toen de heer H. de Wilde het podium betrad om zijn her denkingsrede uit te spreken. Na een welkomstwoord tot het college van B. en W., raadsleden, directieleden .contactpersonen en allen die met raad en daad het werk van K..en O. gesteund hadden, herinnerde spreker aan de woorden van de burgemees ter, vermeld in het herdenkingsnum mer bij het vijf-jarig bestaan. Deze had toen reeds zijn bewondering en waardering uitgedrukt voor de durf en het doorzettingsvermogen van de stichters van K. en O. Het werk van de stichting heeft zich sindsdien ont wikkeld en soms verplaatst op terrei nen die vijf jaar geleden nog onbe reikbaar schenen. De schoonste facet van K. en O. is echter dat zij kans gezien heeft de eenheid van tijdens de bezetting te handhaven en ont spanning en ontwikkeling te bieden aan iedereen, ongeacht rang, stand of gezindheid. Deze eenheid vormt de werkelijke kracht van K. en O. Opgericht in studeerkamer. De heer De Wilde wijdde vervol gens een beschouwing aan de ont wikkelingsgeschiedenis van de stich ting. Het werkcomité werd op 4 Mei 1945 in de studeerkamer van mr. Burgersdijk geïnstalleerd. De thak was de zorg voor het culturele leven na de bevrijding. Vier dagen nadat deze een feit was geworden, ver scheen de eerste proclamatie en ini Juli van hetzelfde jaar volgde de eer- ste uitvoering in een stampvolle Stadszaal. Een jaar later werd K. en O. een zelfstandige stichting. Door een fusie met de Volksuniversiteit werd de basis vergroot en de toezeg ging van subsidies verzekerde het; voortbestaan van de zo groeikrachtige j stichting. Na het eerste lustrum zorg- j den de vrienden van K. en O. voor: een geestelijke en financiële steun, I die voor de ontwikkeling van het werk nodig was. Vooral de financiële steun van deze vriendenkring zal K. en O. in de toekomst hard nodig hebben. Immers zonder geldelijke middelen bouwt men alleen lucht kastelen en geen culturele centra. De steun van K. en O. aan de amateurs gezelschappen staat of valt met de subsidie. Spreker bestreed vervolgens de mening dat de grote plaats die K. Dit alles werd mogelijk, dank zij de medewerking van B. en W., raads leden, ambtenaren, directies en con tactpersonen en last but not least de actiekern van K. en O. zelf. Als te genprestatie beloofde de heer De Wil de aan patiënten, bewoners en ver- plegenden van ziekenhuizen en tehui zen in Leideni en omstreken een uur tje aangename verpozing. De heer De Wilde besloot zijn rede met de belofte uit te spreken dat het zelfde ideaal en het verlangen om zijn taak te vervullen het bestuur van K. en O. ook in de toekomst zal ver vullen. Rede burgemeester. Burgemeester jhr. mr. F. H. van Kinschot, die hierna het podium be steeg, betuigde in een korte toespraak zijn grote sympathie met het werk van K. en O. Velen, aldus spreker, die er anders nooit toe gekomen zou den zijn, hebben zich door haar acti viteit kunnen laven aan de bronnen der cultuur. De wordingsgeschiedenis van de stichting van K. en O. werd vervol gens door wethouder J. C. van Schaik met persoonlijke ervaring uit de tijd vlak voor de bevrijding geïllustreerd. De kiem voor deze stichting is ge legd door de Leidse verzetsgroepen, die haar zagen als een steunpunt in een overigens cultuurloze na-oorlogse tijd. Het resultaat dat K. en O. in de tien jaren na de bevrijding bereikt heeft is beslissend voor het culturele leven in Leiden, aldus de heer Van Schaik. Namens rle vrienden van K. en O. sprak vervolgens ir. M. C. de Jong, die aan het einde van zijn korte rede de stichting, een bedrag van 25.000 toezegde, voor de inrichting van het nieuwe gebouw. Het geld was nog niet bij elkaar, doch in de eerste drie dagen van de inzameling werd door de vrienden reeds voor zesduizend gulden borg gestaan. 1500 van groene kaarthouders. Hoezeer het werk van K. en O. zich ook in de belangstelling van de groe ne kaarthouders mag verheugen bleek uit de woorden van de heer Se- gaar, die als vertegenwoordiger van de contactmannen het bestuur toe-, sprak. Aan het slot van zijn betoog over handigde spreker de heer De Wilde een chéque van 1500 gulden als voor lopige bijdrage van de groenekaart- houders voor de inrichting van het nieuwe gebouw. De rij van sprekers werd, althans voorlopig, gesloten door de directeur van K. en O., de heer A. J. van der Pompe. Deze besprak in het kort de groei van de ontwikkelingsinstituten in ons land. Spreker wees vervolgens op het gevaar van een te hoog op voeren van het peil van het gebode- ne. Rekening dient gehouden te wor den mét het feit, dat hoogstens vijftig procent van de K. en O.-leden de geestelijke vlucht van de program ma's kan volgen. Het werk van K. en O. bepaalt zich dan ook voor een groot deel tot bevordering van de zelfwerkzaamheid om hierdoor de vorming van de volwassenen tot vrije inidividuen te bereiken. Kanonnade van humor. Nadat het gezelschap enige verver singen had gebruikt zocht men het hogerop om in de Foyer Wim Kan te kunnen beluisteren, die volgens het programma de hoedanigheden van zijn publiek zou bespreken. Inplaats van een messcherpe ontleding van het veelkoppig monster, het publiek, tracteerde Wim Kan zijn Kan-ibalen op een vuurwerk van oude en nieuwe teksten, die door een enkel lied ver bonden werden. Op zijn onnavolgba re wijze gaf Kan het gezelschap een les in geestige welsprekendheid. Bij zonder gevoelig was het lied dat Kan voor de E 55 tentoonstelling in Rot terdam gemaakt heeft en dat de zaal in een gedachtenvolle stilte achter liet. Wim Kan, die door de onmisbare Rp van Veen begeleid werd, trad ge heel belangeloos op. De zaal toonde zich terecht uiterst dankbaar. Voordat Kan de zaal onder zijn lach-kanonnade legde, overhandigde de heer De Wilde een herinnerings album aan de scheidende medewer ker, de heer J. A. Riedel. Het bestuur van K. en O. neemt de gelukwensen in ontvangst van de heer J. G. J. Verhey van Wijk, voor zitter van het Departement Leiden van de Maatschappij voor Handel en Nijverheid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1955 | | pagina 2