VAN WEST POINT NAAR WASHINGTON
„Ik interesseer me alleen voor Duitse
generaals, die nog niet gevangen zijn"
De pers was in het complot
Veelzijdig mens, die geen roem zocht in bloedbaden
De korporaalmet zijn veldmaarschalken
WOENSDAG 4 MEI 1955
DE LEIDSE COURANT
TEDE BLAD PAGINA 1
De levensloop van een mens is onberekenbaar!
Kort ija het uitbreken van de oorlog in 1©3Ö namen twee mannen afscheid
van elkaar op een scheepssteiger in de haven van Manilla. De fotograaf
van een plaatselijk dagblad schoot een prentje, omdat hij die dag toch
met zijn ziel onder de arm liep, maar verder was er weinig belangstelling.
Voor de wereld betekende dit afscheid geen nieuws.
Pas tien jaar later zagen de mannen elkaar terug. Dat was op een vieg-
veld in Tokio en bij die gelegenheid kropen de ontelbare persfotografen
brutaal over de autoriteiten heen, omdat ze op straffe van ontslag opdracht
hadden gekregen de handdruk van die twee mannen te vereeuwigen.
Nog voor de avond van die dag viel, kon men de plaatjes reeds vinden
in honderden'dagbladen. Een grijnzende generaal Douglas MacArthur, die
de geweldige militaire macht van Japan vengruizeld had; een breed lachende
generaal Eisenhower, die het fabeltje van de onverslaanbare Nazi's eerst
jn Afrika en later in Europa de kop indrukte.
Op die steiger in Manilla drukte MacArthur de hand van een onder
geschikte, een luitenant kolonel; in Tokio begroette hij zijn baas, de chef
staf van het Amerikaanse leger.
In deze tien jaar had een veelzijdige man, die aanvankelijk geremd werd
in de sleur van het beroepsleger in vredestijd, zijn grote gaven kunnen
ontplooien. En zelfs toen had hij de top van zijn schitterende carrière
nog niet bereikt, want hij zou binnen vijftien jaar de sprong maken van
West Point naar Washington, van een doodgewone overste tot president
van de Verenigde Staten.
Eisenhower is een merkwaardige
figuur. Hij heeft niets van de roem-
jager, die niets ontziet om de hoog
ste sport van de ladder te bereiken.
Als president is hij nog steeds de
zelfde joviale man als tijdens zijn
studietijd in West Point. Een brok ge-
moedelijkheid en tegelijkertijd een
man, die respect afdwingt. Want
iedereen, die zijn vridenschap kent,
weet ook, dat hij voor niets opzij
Naar Europa.
Eisenhower is eigenlijk een ontdek
king van generaal Marshall. Bij de
verraderlijke aanval van de Japan
ners op Pearl Harbour ontbood Mars
hall hem naar Washington, omdat
Eisenhower enige jaren op de Philip
pic raen gediend had en dus het ge
vechtsterrein uit eigen aanschouwen
kende. Maar bij de besprekingen, die
toen plaats vonden, ontdekte hij iets
in die vastberaden man. Hij zette hem
op een belangrijke post bij de opbouw
van de strijdkrachten. En daar was
het een en ander te doen!
Het Amerikaanse leger beschikte
over de helft van de manschappen en
het materiaal, welke de Polen be
zaten, toen zij door de Duitsers on
der de voet werden gelopen.
Het gehele leger bestond uit 130.000
man!
Eisenhower toonde zich zeer ge
schikt voor zijn functie. De moeilijk
ste opdrachten vervulde hij en nooit
kreeg hij het te hoog in zijn bol.
Hij droeg een collega voor om het
bevel van de Amerikaanse troepen in
Engeland op zich te nemen en stelde
de instructie voor deze bevelheb
ber op.
„Wilt U de instructie nauwkeurig
bestuderen", vroeg hij aan Marshall,
„want het zal een handleiding zijn
voor de gehele oorlog?"
„Dat zal ik zeker!", antwoordde
Marshall droog. „Al was het alleen
maar, omdat jij wel eens de man
kan zijn, die haar moet uitvoeren!"
Kort daarna vertrok Eisenuhower
naar Europa.
Zo hard als 'n kei.
Eisenhower is niet eerzuchtig, maar
als hij eenmaal een functie heeft, dan
oefent hij die ook voor de volle hon
derd procent uit.
De bevrijding van een Duits con
centratiekamp door de Amerikanen.
Een soldaat en duizenden gevan
genen, die het grote uur beleefden.
Zijn inzicht en zijn tact blijken heel
duidelijk uit de strubbelingen rond
Patton. Toen Eisenhouwer verzocht
om Patton aan het hoofd van het
tankleger in Europa te stellen, was
de staf er in meerderheid tegen
Ike legde zich daar niet bij neer. Hij
kende het moeilijke karakter van
Patton, maar hij zeg iets in hem.
Toen Patton later op Sicilië twee
soldaten sloeg, omdat hij meende, dat
ze simuleerden, stond de hele pers i
Amerika op de kop. Maar toch werd
Patton gehandhaafd. Eisenhower wist
te bewerken, dat deze weerbarstige
generaal zijn excuus aanbood aan de
twee soldaten en daarmede was de
rel ten einde.
Twee jaar later sneden de tanks
van Patton Duitsland in mootjes en
was iedereen ervan overtuigd, dat de
Verenigde Staten geen betere aan
voerder hadden voor het tankleger.
Toen Eisenhower bekend maakte,
dat hij voor Mei de Rijn pver wilde
trekken, ondervond hij de grootste
tegenstand bij de Britten. Vooral
veldmaarschalk Brooke noemde het
voornemen onverantwoordelijk, maar
Eisenhower wist dat het mogelijk
was en liet zich niet van zijn stuk
brengen.
Een week later stond Brooke naast
hem op een Rijnoever en zei: „Je had
gelijk Ike; ik (hoop niet, dat ik het
nog moeilijker voor je heb gemaakt!"
Zware last.
Zijn verantwoordelijkheden druk
ten Eisenhower zwaar. Vele brieven
bereikten hem uit Amerika van de
familieleden van vermiste soldaten.
Hij las die brieven en leed er onder
als men een beetje hoop van hem
vroeg en hij dat niet kon geven. In
zijn hoofdkwartier beantwoordde hij
dergelijke brieven iedere avond per
soonlijk.
Op een dag, dat grote legerafdelin
gen oprukten om over een rivier te
trekken, liep Eisenhower tussen de
infanteristen.
Een soldaat naast hem zei: „Ik ben
erg zenuwachtig, generaal. Twee
maanden geleden raakte ik gewond
en gisteren ben ik pas uit het hospi
taal gekomen".
De Führer en ïijn staf bestuderen de kaart. Een jaar, nadat deze foto genomen werd, trilde
granaatinslagen. „Het genie van deze eeuw" had gefaald. Gelukkig maar!
Berlijn van de
„Dan passen we mooi bij elkaar",
antwoordde de generaal, „want ik
loop ook te trillen op mijn benen.
Maar bij de rivier zullen we opknap
pen, want we hebben materiaal in
overvloed, om de Duitsers terug te
slaan".
Toen de geallieerde legers het brug-
gehoofd, dat na de invasie gevestigd
was, verlieten en de Duitse linies
openbraken, liep Eisenhower over een
slagveld, dat bezaaid was met lij
ken van mensen en dieren. Hoewel de
opmars in volle gang was, toonde
Eisenhower zich geschokt bij het zien
van de vele offers, welke deze over
winning vroeg.
Een officier in zijn gezelschap riep
enthousiast uit: „Dit wordt de roem
rijkste slag uit de geschiedenis.
Eisenhower snoerde hem de mond
met de woorden: ..Jongeman, in dit
bloedbad is geen roem te behalen!"
Geen huursoldaat.
Hoe Eisenhower de oorlog zag,
blijkt wel het duidelijkst uit het vol
gende voorval tijdens de gevechten
in Afrika.
Op zekere dag deelde men hem me
de, dat de Duitse generaal Von Ar-
nim krijgsgevangene was gemaakt.
Verschillende officieren waren van
mening; dat Eisenhower deze gene
raal diende te ontvangen. In kringen
van beroepsmilitairen was dat een
soort regel, die nog uit de tijd van
de huursoldaten stamde. Men vocht
toen, omdat men van vechten hield
en als een bevelhebber verslagen was,
werd hij met veel statie ontvangen
door de overwinnaar. Men had niets
tegen elkaar en men beschouwde zich
zo'n beetje als de collega van de
ander.
Maar Eisenhower brak met deze
regel. Hij beschouwde de oorlog
een kruistocht en had diepe minach
ting voor de mensen, die het Nazi
dom met. zijn Jodenvervolging en an
dere verschrikkingen over de wereld
trachtten te verbreiden.
Toen men hem vroeg de Duitse ge
neraal te ontvangen antwoordde
Eisenhower: „Ik ben geen huursol
daat. Ik interesseer me alleen voor
Duitse generaals, die nog niet gevan
gen genomen zijn!"
Deze houding hield hij vol. In 1945,
toen generaal Jodl in Reims de Duit
se overgave met zijn handtekening
bekrachtigde, sprak Eisenhower voor
de eerste maal tot een Duitse gene
raal. Het waren slechts enkele woor
den: „Ik stel U persoonlijk en volle
dig aansprakelijk voor de uitvoering
van de wapenstilstandsvoorwaarden.
Veelzijdig.
Uit duizenden dingen blijkt de
veelzijdigheid van Eisenhower. Tij
dens de oorlog kampte men met het
probleem, dat na ieder succes de pers
speculaties maakte over de volgende
stap. De vijand werd hierdoor vaak
naar de goede plaats gealarmeerd.
Met een stunt wist Eisenhower deze
onaangename gang van zaken de kop
in te drukken. Voor de aanval op Si
cilië belegde hij een persconferentie,
waarop hij de journalisten vertelde,
welke de volgende stap zou zijn. On
der geheimhouding uiteraard. Het
succes was enorm. Geen correspon
dent waagde het meer om maar een
toespeling op de vermoedelijke ont
wikkeling te maken.
Een diplomaat toonde hij zich in
Afrika, toen hij de Fransen van Vichy
aan de geallieerde kant bracht. Men
oefende toen veel critiek op hem uit,
maar later is gebleken, dat hij uit
twee beroerde dingen het beste had
gekozen.
Ook de bevordering van de goede
verstandhouding tussen Engelsen en
Amerikanen was hem toevertrouwd
en met bijzonder grote tact wist hij
de gevoelskwesties, vooral waar het de
bevelvoering betrof, te omzeilen zon
der zich slap te tonen.
Geen cynicus.
Als men zich een man moest voor
stellen, die steeds „uiteindelijk alleen
de verantwoordelijkheid droeg, die
moest beslissen, of de invasie-vloot
diende uit te varen, of dat de weers
omstandigheden uitstel noodzakelijk
maakte; die dagelijks beslissingen
moest nemen, waarmede duizenden,
soms honderdduizenden mensenle
vens gepioeid warenals men
zich zo'n man moest voorstellen, dan
zou dat zeker geen type zijn als
Eisenhower.
Voor zo'n afschuwelijke verant
woordelijkheid stelt men zich liefst
een cynicus voor en geen gevoelig
mens.
Eisenhower is een gevoelig mens.
Hij toonde echter een merkwaardige
evenwichtigheid. Hij onderzocht alles
wat menselijkerwijze mogelijk was
en dan besliste hij. Maar als die be
slissing eenmaal genomen was, dan
stond hij er ook pal achter en juist
dat inspireerde zijn officieren en
manschappen. Zij hadden vertrouwen
in hem.
En hoe zwaar de verantwoordelijk
heid hem ook gedrukt heeft, hij is
nooit een cynicus geworden. Hij hield
bij al zijn gezag ook iets jeugdigs
over zich, vaak zelfs iets jongens
achtig. Vlak na de oorlog bereidde
hij b.v. een kort uitstapje voor naar
het jubilerende West Point om zijn
vrouw te verrassen. Hij was er da
genlang vol van. maar op het laatste
ogenblik kreeg hij een opdracht, die
een spaak is het wiel stak. En dan
kon hij echt teleurgesteld zijn.
Dat Eisenhower zich nooit over
schatte, bleek uit een ontmoeting met
Truman.
Tijdens een autorit zei Truman
hem: „Ik wil alles voor U doen. Zelfs
als U zich candidaat zal stellen voor
de presidentsverkiezingen!"
Een ander zou bleek geworden zijn
bij zo'n opmerking. Eisenhower niet.
Hij lachte en verkeerde in de me
ning, dat Truman een grapje maakte.
