Een atoomontploffing op
hoog niveau
Hij
wilde naar
de Pharao's
Nieuwe afdeling
Postmuseum
Auto tegen boom
Russische geleide
projectielen
Een fllinke buit
Twee belangrijke verbeteringen aan watervoorziening
waken over de Leidse volksgezondheid
Extra reservoir in Cronensteyn-
polder, oase voor zomerse dagen
Provinciale Staten spraken
over nieuwe Provinciewet
FOTOTIJDÏ
B.B.
Niet Floris V maar graaf Willem II
gaf Leiden zijn stadsrechten
NOLET's
v.a. f 49.75 tot f 155.-
DONDERDAG 7 APRIL 1955
DE LEIDSE COURANT
VIERDE BLAD PAGINA 1
Op 10 K.M. hoogte
Een nieuwe atoora-luchtaf weer wa
pen is gisteren op een hoogte van 9,5
kilometer boven de proefterreinen
van Nevada tot ontploffing gebracht.
Onder de deskundigen die getuige
mochten zijn van de explosie bevond
zich Sir William Penny, de belang
rijkste Britse atoomgeleerde. De an
dere genodigden waren Engelsen en
Canadezen.
De vuurbal hield minder dan vijf
seconden aan. De lichtflits, die op 120
kilometer afstand irs Las Vegas werd
waargenomen, was feller dan het zon
licht. In Los Angeles op 400 kilometer
afstand werd hij niet waargenomen.
Waarnemers op de top van een
berg op 90 kilometer afstand zagen
hoe zich een atoomwolk vormde in
de vorm van een oliebol.
Nog nooit tevoren was er een proef-
Brussel bekrachtigt
de Parijse accoorden
De Belgische Senaat heeft gisteren
de Parijse verdragen over de herbe
wapening van West-Duitsland goed
gekeurd.
Het Belgische parlement heeft nu
de bekrachtigingsprocedure voltooid.
De Kamer van Volksvertegenwoordi
gers keurde de verdragen in Januari
reeds goed. Het wetsontwerp moet nu
nog door koning Boudewijn worden
getekend om wet te kunnen worden.
De uitslag van de stemming in de
Senaat was 142 voor, 2 tegen en een
onthouding. De tegenstemmers wa
ren de communisten. De onthouding
kwam van de katholiek-onafhanke
lijke Baron De Dorlodt.
Tijdens het debat deelde minister
Spaak mee, dat hij van plan is zo
spoedig mogelijk met de Westduitse
regering onderhandelingen te begin
nen over de kwestie van de grens
gebieden van België en Duitsland.
Het Luxemburgse parlement, dat
uit één kamer bestaat, heeft de Pa
rijse overeenkomsten gisteren met 48
tegen drie stemmen goedgekeurd. Er
waren geen onthoudingen.
Een 14-jarige Engelse jongen, Ho
ward Jones geheten, is gisteren in
Cairo gearriveerd. Op zichzelf niets
bijzonders, want er zullen wel meer
Engelse jongens in de Egyptische
hoofdstad geweest zijn. Maar deze
Howard Jones is er op uitnodiging
van de Egyptische premier Nasser in
hoogst eigen persoon.
Howard is nl. zo jong als hij is
reeds een vurig liefhebber van de
archeologie en hij besteedt al zijn
zakgeld aan boeken over Egypte. In
Februari was hij uit het huis van zijn
ouders in Londen weggelopen om in
Egypte naar graven van de Pharao's
te kijken. In Frankrijk werd hij door
de politie gepakt en naar huis terug
gezonden. Toen Nasser dat hoorde
heeft hij Howard uitgenodigd.
Het postmuseum te 's-Gravenhage
heeft een nieuwe afdeling in voorbe
reiding welke na beëindiging van de
lopende expostie „oude brieven en
postmerken" zal worden geopend. De
ze nieuwe uitstalling is gewijd aan
de werkzaamheden op de grote post
kantoren. In een historisch overzicht
wordt getooid hoe de steeds wassen
de brievenstroom grote problemen
heeft geschapen bij de dagelijkse sor-
teerarbeid. Maquettes met honderden
figuurtjes laten zien, hoe dez arbeid
tegenwoordig is georganiseerd. Het
hoogtepunt wordt gevormd door een
echte trasorma-brievensorteermachi-
ne, welke de post automatisch over
160 vakken verdeelt. De machine
wordt zodanig opengewerkt, dat be
langstellenden in de werktuigbouw
een duidelijk inzicht in de werking
ervan kunnen verkrijgen. Op gezet
te tijden zullen demonstraties worden
gegeven.
Zwaar gewonde bij Wezep
Omstreeks één uur vannacht Ls een
personenauto, bestuurd door ir. Prak-
ke uit Emmen op de rijksweg Amers
foortZwolle tussen Wezep en 01-
debroek ter hoogte van het landgoed
„IJsselvliedt" uit de bocht van de
weg gevlogen, tegen enkele bomen
gereden en dwars over de weg tot
stilstand gekomen. De bestuurder
werd hierbij ernstig gewond en is
naar het Sophia-ziekenhuis te Zwolle
vervoerd. In de auto, die in de rich
ting Zwolle reed, zaten geen mede
passagiers.
De burgemeester van Ommen, die
kort daarna de plaats van het onge
luk passeerde, was een der eersten,
die de politie van het ongeval in ken
nis stelde en verdere hulp bood. Hoe
wel spoedig een dokter, een zieken
auto en een kraanwagen ter plaatse
waren, ondervond het verkeer toch
enige vertraging.
neming op dergelijke hoogte gedaan.
Voor deze gelegenheid werd het
wapen, dat in staat moet zijn een ge
hele formatie vliegtuigen weg te va
gen, gelanceerd vanuit een vliegtuig,
speciaal bestemd voor vluchten op
grote hoogte. De explosie van giste
ren behoort tot de kleinere in de
serie atoomexplosies, die op het ogen
blik op de proefterreinen van Ne
vada plaats heeft. Het was de 42ste in
de serie.
De stafchef van de Amerikaanse
luchtmacht, generaal Twining, heeft
verklaard, dat de Russen werken aan
een geleid projectiel, dat met een
snelheid van 16.000 km. per uur van
het éne continent naar het andere kan
worden gelanceerd.
Voor de senaatscommissie voor de
toewijzingen, die de begroting voor
de luchtmacht behandelt, zeide de ge
neraal dat deze wapens „een moeilij
ker defensieprobleem opwerpen dan
zich ooit in de geschiedenis heeft
voorgedaan", vooral ook, omdat de
projectielen zouden kunnen worden
gelanceerd van moeilijk te ontdekken
en te vernietigen plaatsen.
De doeltreffendste tegenzet was,
volgens Twining, een „eigen lange-af-
stands projectiel, aan de constructie
waarvan de hoogste vcorrang wordt
verleend".
Het Kremlin, zo vervolgde hij, ver
leent de hoogste voorrang aan de
ontwikkeling van atoomwapens en
de opbouw van de luchtmacht. „Ik
ben er zeker van, dat wij allen we
ten, dat de Sowjets op atoomgebied
bepaalde belangrijke phase veel eer
der hebben bereikt dan wij hadden
voorspeld. Wij moeten aannemen, dat
hun voorraad atoombommen toe
neemt".
Volgens Twining heeft de nieuwe
Russische zware straalbommenwer-
pers type 37 genoeg actie-radius om
Amerika aan te vallen.
De uitbreiding van het aantal
luchtbases in communistisch China
betekende, dat de Sowjets hun sterk
te in de lucht in het Verre Oosten
op korte termijn kunnen verdubbe
len of verdriedubbelen.
Belangstelling voor
de Zuidpool
De Amerikaanse marine zal volgend
jaar ongeveer 1200 kilometer van de
Zuidpool een luchtbasis met een lan
dingsbaan aanleggen.
Dit is Woensdag bekendgemaakt
door het ministerie van defensie, bij
het onthullen van bijzonderheden
over de Zuidpool-expeditie, die vorige
maand is aangekondigd.
Op 1 November dit jaar zullen vijf
schepen, met een bemanning van
1.393 koppen, onder commando van
vice-admiraal Richard Byrd, naar de
Zuidpool vertrekken.
Men verwacht, dat in October 1956
de eerste vliegtuigen met voorraden
voor de achtergeblevenen op de nieu
we vliegbasis zullen landen. Na hei
gereedkomen van de vliegbasis zal
een weg over land naar een andere
basis aan de Zuidpool worden aan
gelegd.
Zo dicht mogelijk bij de Zuidpool
zelf zal een derde observatiepost
worden ingericht. Alle bases zullen
in de toekomst vanuit de lucht wor
den bevoorraad.
Vier gewapende bandieten hebben
gisteren een overval gedaan op een
New Yorkse bank en zijn er met een
buit van 350.000 dollar (ruim ƒ1.3
(Advertentie)
Leid se Duinwatermaatschappij ziet vooruit
Voor de West-Europeaan is het bezit van een comfortabel huis met
stromend water reeds zo iets vanzelfsprekends geworden, dat hij zich op
deze Wereldgezondlieidsdag maar nauwelijks zal kunnen voorstellen, dat er
nog gehele volksstammen zijn voor wie een lekkend dak het enige stro
mende water in huis is.
Dit stromende water bedreigt de gezondheid. Men schat dat bijvoorbeeld
in Mexico 22% van alle sterfgevallen zijn oorzaak vond in door water ver
breide ziekten. Zo iets lijkt in Europa onmogelijk, maar toch deden zich
nog onlangs in Marseille door een klein defect aan de waterleiding enkele
gevallen van typhus voor, waarvan meer dan de helft met dodelijke afloop.
Hierdoor wordt wel duidelijk van welk een groot belang de watervoorzie
ning is en hoe groot de schade aan de volksgezondheid zou zijn, wanneer
slechts een dag de kranen droog stonden.
Onder hoge druk gaat het dan Lei-
denwaarts, waar men de kraan
slechts open hoeft te draaien om het
kristalheldere vocht in keel of fluit
ketel te laten lopen.
Filtreerinrichtingen
gemoderniseerd
De watervoorziening verzorgen is
vooruitkijken. Leiden mag zich ge
lukkig prijzen in een lichaam als de
Leidse Duinwatermaatschappij een
oase te hebben, die zolang dr ir P.
C. Lindenbergh er de scepter over
zwaait, nimmer droog zal komen te
liggen.
Er is echter heel wat voor nodig
om het bevloeiïngsgebied in de Kat-
wijkse duinen op peil te houden. In
de winter als de behoefte aan water
minder groot is, worden grote hoe
veelheden polderwater in het duin
gebied gespoten, om zomers de voor
ziening niet te laten stagneren. Het
water heeft namelijk enkele maan
den nodig om van de plaats waar het
ingespoten wordt door het zand naar
de randen van het bevloeiïngs te
zakken. Inmiddels gezuiverd, wordt
het hier dan opgevangen en via een
ingewikkeld zuiveringssysteem naar
de pompinstallatie gevoerd.
VOOR UW NYLONS
geheel geminderd en
lste keus.
vanaf 2.98
millioen) vandoor gegaan. Men meent
dat in New York nog nooit een bank
overval is gepleegd waarbij zoveel
geld in contanten is gestolen.
Vier mannen, van wie een gewa
pend was met een automatisch ge
weer, joegen de elf aanwezige em
ployés van het bijkantoor van de
Chase Manhattan Bank tot achter in
het gebouw en maakten snel dat zij
wegkwamen.
Bijna tegelijkertijd met de bank
overval drongen in Manhattan in New
York drie gemaskerde en gewapende
mannen een juwelierszaak binnen. Zij
gingen er met een hoeveelheid ju
welen ter waarde van 75.000 tot
100.000 dollar van door.
De Provinciale Staten van Zuid-
Holland zijn gistermorgen opnieuw
bijeengekomen. De eergister begon
nen besprekingen over de voorstellen
van de Commissie van Advies inza
ke de herziening van de provinciale
wet (commissie Prinsen) werden
voortgezet.
De heer A. R. de Kwaadsteniet
(A.R.) meende evenals de heer
Hoogkarspel, dat het niet zo effec
tief is een verslag van deze vergade
ring aan de minister van binnen
landse zaken te zenden. Een samen
vatting achtte spreker eveneens be
ter, in tegenstelling tot het voorstel
in het ontwerp-Prinsen meende de
heer De Kwaadsteniet, dat de moge
lijkheid van het verlenen van tus
sentijds ontslag aan een lid van Ge
deputeerde Staten wegens het niet
meer bezitten van het vertrouwen
der Staten niet komt te vervallen.
Spreker verheugde zich erover, dat
de meeste statenleden zich scharen
achter de decentralisatie-gedachte.
Over het algemeen kan de A.R.-frac-
tie zich verenigen met het ontwerp-
Prinsen, ook al heeft zij enkele, klei
ne bezwaren, zo besloot spreker.
Het laatste statenlid, dat gister
middag sprak over het ontwerp pro
vinciewet was dr. mr. J. A. M. van
Staaij (KVP), die in het bijzonder
sprak over de voorstellen betreffen
de de- financiële regelingen. De heer
Van Staaij meende, dat het artikel
in het ontwerp, dat bepaalt dat de
leden van do Provinciale Staten, die
hun stem hebben uitgebracht voor
het doen van een uitgave buiten een
goedgekeurde begroting, voor die
uitgaaf persoonlijk aansprakelijk
zijn, indien aan de desbetreffende
begrotingswijziging goedkeuring
wordt onthouden, moet vervallen.
Dit zou in de praktijk waarschijn
lijk een theoretische kwestie zijn. De
Gedeputeerde mr. T. A. van Dijken
beantwoordde de sprekers. Het col
lege van Gedeputeerde Staten zal
een samenvattend verslag van de
mening van de Provinciale Staten
doen samenstellen voor de minister
van Binnenlandse zaken. Het ad
vies van Gedeputeerden aan de mi
nister is niet ontworpen volgens de
huidige provinciale wet, aan de ver-
Staten menen staatsrechtelijke be
zwaren te moeten hebben tegen het
stellen van het advies aan de Provin
ciale Staten, aldus spr.. Het college
wil echter gaarne voor de zomerzit-
ting nog een prae-advies over de
vraagpunten van het advies uitbren-
genover het ontwerp, dan komen wij
wellicht tot een Zuid-Hollands stand
punt zo besloot de spr. Tot slot van
de vergadering deed de gedeputeer
de mr J. R. Schmal enige medede
lingen over de bouw van het nieuwe
provinciehuis. De rechtsgeleerde
raadsman van de provincie zal con
tact opnemen met de eigenaren van
de Dierentuin in Den Haag over de
schadevergoeding. Voorts is er een
werkcommissie ingesteld.
Natje en droogje.
Zoals begrijpelijk wordt van deze
buisverbinding met de pompinstal-
laties in Katwijk, vooral in de zo
mermaanden, wanneer velen dc
laakbare gewoonte hebben om de
kronen open te draaien, allen om
dat het zo fris staat, ontzettend veel
verlangd. De capaciteit van de bui
zen was dan ook niet voldoende om
de onlesbare dorst van Leiden te be
vredigen.
De watertoren kon weliswaar in
de nachtelijke uren een kleine voor
raad vormen, maar zo gauw als men
's morgens de slaap Uit de ogen
wastte, moest dit reservoir aange
sproken worden. Enkele uren later
als heel Leiden zich boven bedni,
veau verheven had, was liet niveau
in de Watertoren weer tot bijna be
neden Amsterdams peil gedaald. De
waterleverantie werd op dat mo
ment weer geheel overgenomen door
het buizennet.
Tot op heden zijn er zelfs op de
warmste .dagen geen moeilijkheden
van betekenis ontstaan. Elke Leide-
naar kreeg op tijd zijn natje en zijn
droogje, en de enige die zich zorgen
maakte was de directeur van de
Maatschappij. Zonder uitbreiding
van de capaciteit van het buizennet
zou de stad immers binnen enkele
jaren op de heetste dagen van de
zomer droog komen te liggen. Een
nieuwe leiding aanleggen koste ech
ter meer dan vijf millioen. Dit be
drag zou natuurlijk ergens vandaan
moeten komen en dus zouden de ta
rieven met een ruk omhoog schie
ten.
Het ei van Columbus.
Om dit te voorkomen heeft de heer
Lindenbergh een geheel ander plan
uitgewerkt. Bij een reis door Ameri
ka zag hij namelijk in verschillende
steden in het warme zuiden grote
watertanks, die in tijd van nood on
middellijk in de behoefte konden
voorzien. Men legde hem echter uit
dat deze tanks in Holland onbruik
baar waren omdat zij 's winters ka
pot zouden vriezen.
De heer Lindenbergh zette hier
echter tegenover dat de tanks 's win
ters buiten gebruik konden blijven,
omdat het watertekort alleen in de
warme maanden diligent is. Dit bleek
zelfs in Amerika het ei van Colum
bus te zijn.
Met de bouw werd begonnen en
Leiden zal over enkele maanden zijn
water kunnen betrekken uit een
groot waterreservoir in de Cronen-
steynpolder. Onze stad zal hierdoor
een volstrekte primeur voor Neder
land hebben, omdat men elders uit
angst voor de vorst naar een andere
oplossing uitkeek.
De tank heeft een inhoud van
3000 M3.
De voorraad, die in de nachtelijke
uren gevormd kan worden, zal over
dag ruimschoots voldoende zijn om
in de behoefte te voorzien.
Verbeteringen bij de „bron".
Een tweede belangrijke verbete
ring zal in Katwijk tot stand komen
door de ingebruikname van een
tweede voorfiltergebouw met een
capaciteit van 600 m3 en een nafil-
ter met een zuiveringsvermogen van
400 m3. Hierdoor wordt de kwaliteit
van het water zo mogelijk nog ver
beterd. De uitvoering van deze wer
ken, die voor volgend jaar zomer
in dienst gesteld zullen worden, kost
700.000.
Bovendien is het bevloeiïngsge-
gebied in de duinen belangrijk ver
groot, zodat de vrees dat Leiden op
de duur in waternood zal komen
voorlopig ongegrond is.
De kosten van al deze verbeterin
gen zullen echter wel invloed heb
ben op de tarieven, die sinds 1937
ondanks de enorme kostenstijging
ongewijzigd bleven. Maar ongetwij
feld zullen de Leidenaars, die de bo
vengenoemde Wèreldgezondheidsdag
met zoveel trots op de hier bereikte
resultaten vieren, dit kleine offer
voor hun gezondheid met liefde
brengén.
Staking Wolspinnerij
nog niet beëindigd
Over de staking bij de Leidse Wol
spinnerij wordt ons van directie-zijde
meegedeeld, dat gisteren in de loop
van de dag zich weer enige werk
willigen hebben aangemeld.
Het conflict, dat zich hoofdzakelijk
heeft toegespitst op het verschil in
honorering van de dag- en avond
arbeidsters, is echter nog niet opge
lost.
De mannelijke arbeiders hebben
voor het merendeel na het in staking
gaan van de vrouwelijke collega's
geweigerd het werk van de arbeid
sters over te nemen.
Het herstel van de oude toestand
wordt bemoeilijkt door het feit, dat
de directie zich het recht voorbe
houdt arbeider(sters), nadat zij zich
gemeld hebben alsnog te ontslaan.
LENTETIJD
■EOTO-CIME
8BEE5TBAAT 125 TO.2I85>
TEGENOVER KtT 5TADHUI5
Ruime sortering camera's en toebehoren
Een sieraad van gemeenschaps
Wanneer werd Leiden stad?
Er zweven reeds enige tijd plan
nen in de lucht om, in navolging van
de eeuwfeesten in andere sleden, ook
te Leiden de verheffing tot stad te
vieren. De moeilijkheid was daarbij:
wanneer is Leiden stad geworden,
wanneer heeft het stadsrechten ge
kregen?
Leiden is namelijk niet zó'n oude
stad als op grond van de Latijnse
(maar onjuiste en eerst veel later op-
geplakte) naam van L/ugdunum Ba-
tavorum zou worden afgeleid. Even
min is het, tenminste als stad, zo oud
als de Burcht.
In het dezer dagen verschenen en
reeds besproken Leids Jaarboekje
heeft mr. S. J. Fockema Andreae een
interessante beschouwing gewijd
het „burggrafelijk Leiden". Daar
van ontlenen wij:
Vroegere schrijvers, en daaronder
Blok en Oppermann ditmaal in over
eenstemming, stellen de ontwikkeling
van een grafelijk Leiden, in het Bree-
straatRapenburgkwartier, reeds
op de twaalfde eeuw; hun voornaam
ste steunpunt hierin is het bericht
van de wijding der eerste St. Pieters
kerk. ten jare 1121. We houden dit
bericht, dat pas laat in de middel
eeuwen opduikt, voor verdacht, juist
door de opgesierde vorm die men er
aan heeft gegeven; het is o.i. geen
historische overlevering, maar een
middeltje door de heren van het
Duitse Huis, de toenmalige kerkhe-
ren van Sint Pieter, aangewend in
hun strijd tegen de kapel van het St.
Catharinagasthuis. En buiten dit éne
feit is er niets, dat zou wyzen op een
belangrijke ontwikkeling van Leiden
buiten de burggraaf om, op een gra
felijke politiek ten deze, vóórdat
graaf Willem I deze streek weer, en
nu voorgoed, voor het graafschap
Holland had verworven (c. 1208).
Maar van de andere kan: rnoet de
grafelijke stichting wél tot dat tijd
vak, de tijd van graaf Willem I, wor
den teruggebracht. Immers graaf
Floris V zegt in het stadsrecht in
1266 door hem aan Leiden gegeven,
dat hij, vooreerst, de vrijheden door
zijne voorvaderen aan de Leidenaren
gegeven bevestigt en vernieuwt.
Niet slechts de vader van Floris V,
de Rooms-koning Willem II, die als
begunstiger van Leiden bekend is.
Allicht niet^ Willem II's vader, Floris
IV, die 2o jong is gestorven en van
wie geen enkele vergelijkbare han
deling te vinden is. Maar wèl, ook en
voornamelijk, Willem I, die als ste
de-begunstiger bekend is en die alle
aanleiding had de ontwikkeling van
het pas wederverkregen Rijnland te
bevorderen, niet slechts door de vol
tooiing van het hoogheemraadschap
Rijnland, maar ook door de stichting
ener stad ter plaatse waar vroeger
alleen maar een markt- en verkeers-
centrum als annex van de burg had
bestaan.
Wel werd, gelijk blijkt uit een aan
tekening van mr. Fockema Andreae,
dat in 1204 Leiden, met Haarlem.
Vlaardingen en Dordrecht wordt
aangemerkt als een der regionale cen
tra van het toenmalige Holland; niet
meer dan dit evenwel.
De conclusie, dat er minstens twee
stedecharters voor Leiden ouder dan
dat van 1266 zijn geweest, werpt de
vraag op, waar deze charters zijn
gebleven. Een mogelijke reden acht
de schrijver, dat deze voorgaande
charters, zijnde minder gunstig voor
de burgerij dan het in 1266 door Flo
ris V verleende met opzet en veilig
heidshalve verdonkeremaand zijn.
Op grond van deze historische be
schouwing zou dus Leiden stadsrech
ten hebben verkregen in het begin
van de 13e eeuw. Een nadere bepa
ling van het jaartal is moeilijk te
geven.
Leids Madrigaalkoor
Joh. Passion in
studenten sanatorium
Gisterenavond heeft het Ned. Ma
drigaalkoor in samenwerking met een
aantal leden van het Toonkunstor
kest de Johannes Passion van Joh.
Seb. Bach voor de patiënten van het
Studenten Sanatorium uitgevoerd.
Solistische medewerking werd ver
leend door: Marie Suchey, sopraan,
mevr. Tr. van Dongen, alt. Chris van
Woerkom, tenor-evangelist, Henri
Welboren, Christus partij. Henk
Kroes, bas, Catherine Gris Ritsema,
piano, Koen van Slogteren, hobo;
Frans Vester, fluit, mevr. Kuenen,
cello en mr. P. J. Teebaal, viool. Het
geheel stond onder leiding van Wil
lem Mizee. In de aula van het sana
torium waren de patiënten op bedden
en ligstoelen bijeengebracht. Met
grote aandacht en belangstelling werd
het prachtige werk beluisterd. Zon
der uitzondering hebben alle mede
werkenden er toe bijgedragen deze
avond, die op zeer hoog peil stond,
te doen slagen.
De directeur van het onderwijs, de
heer Brand, dankte namens de direc
teur-geneesheer, die verhinderd was,
voor de prachtige avond welke geheel
belangloos het sanatorium aangebo
den was.
WAAROM zoudt U een onbekend
merk Regenjas kopen als U een
orginele FALCONJAS dubbel
Egyptisch katoen vanaf
49.75 kunt k°P«n 'n
Herenmodemagazijnen
HAARLEMMERSTRAAT 206
BOTERMARKT 8 en 9.
Leiden's beste speciaalzaak.
Complete FALCONCOLLECTIE
(Advertentie)
