CHURCHILL, een groot man met veelzijdige begaafdheid
Churchill bracht twee
bezoeken aan ons land
Als redenaar en leider kende hij de
waarde van toneeleffecten
Zijn kracht lag in zijn besluitvaardigheid
De man, die Churchill opvolgt
Ghurchill niet eens
de oudste
WOENSDAG 6 APRIL 1955
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 1
Churchill, de oorlogsleider
NA DE OORLOG DE MEEST
GEDECOREERDE MAN TER WERELD
Sir Winston Leonard Spencer Churchill, staatsman, schrijver schilder,
Journalist, militair, geschiedkundige en redenaar, werd op 30 Nov. 1874
geboren als oudste zoon van Lord Randolph Churchill en Jennie Jerome,
een Amerikaanse van geboorte.
Hij stamt in rechte lijn af van John Churchill, eerste hertog van Marl
borough en zag het levenslicht in het Blenheimpaleis, genoemd naar Marl
borough's overwinning op de Fransen in 1704 bij Blenheim.
Na avontuurlijke jaren als militair (Cuba, India, Soedan) en oorlogscor
respondent tijdens de Boerenoorlog in Zuid-Afrika en na 40 jaar als politicus
in het openbare leven te hebben gestaan en vele malen minister te zijn
geweest, werd hij op een leeftijd, waarop de meeste mannen zich uit het
•penbare leven terugtrekken, geroepen om zijn grote historische taak in
de tweede wereldoorlog te vervullen.
BUITENGEWONE LEVENSKRACHT
Zijn grootheid spruit voort uit zijn
moed, zijn buitengewone levens
kracht, zijn vermogen om snel een
vraagstuk te doorgronden en een
besluit te nemen met het volle ver
trouwen in de juistheid er van. Hij
gelooft vast, dat de geschiedenis zich
herhaalt, omdat het gedrag van de
mensheid door de eeuwen heen langs
bepaalde lijnen verloopt.
Hij koestert de diepste verering
voor het Britse parlement en de Brit
se tradities, hoewel hij een der wei
nigen is, die het bestaan hebben om
in het parlement de tong uit te ste
ken tegen een lid van de oppositie.
Evenals zoveel grote mannen houdt
hij van macht en dramatische effec
ten. Het vooruitsteken van zijn kin
op ogenblikken van nationale crisis,
het V-teken rnet de vingers, de on
afscheidelijke sigaar, zijn voorliefde
voor „buiten model''-hoeden tekenen
de acteur, die in hem schuilt.
Hij was het ook, die Eisenhower
voor diens verkiezingscampagne in
de Ver. Staten in 1952 de raad gaf:
„Als je een. bril moet dragen, neem
er dan een met dikke randen" en ge
bruik hem bij je voordracht".
ONVERZETTELIJK EN
ONWANKELBAAR.
Reeds jaren vóór de oorlog waar
schuwde Churchill voor het gevaar
van het Duitse nationaal-socialisme.
Hij verzette zich tegen de verzoe
ningspolitiek en eiste versterking
van de Britse defensie als middel om
een oorlog te voorkomen. Het nood
lot wilde, dat juist hij, zonder de
middelen, waarop hij herhaaldelijk
had aangedrongen, aan het bewind
kwam op het ogenblik, dat de oor
log, waartegen hij herhaaldelijk had
gewaarschuwd, Engelands bondgeno
ten één voor één murw beukte.
Op 10 Mei 1940 trad Chamberlain,
de „man van München", af en vorm
de Churchill een coalitie-kabinet, zon
der illusies, doch overtuigd dat cL»
overwinning behaald kon worden.
Uit deze tijd dateren zijn meest
inspirerende uitspraken. Bij zijn eer
ste redevoering in het Lagerhuis: „Ik
heb niets te bieden dan bloed en
moeizame arbeid, zweet en tranen".
„Wij zullen vechten ter zee, te land
en in de lucht, met alle middelen die
God ons geven kan. Met als doel de
overwinning tot elke prijs".
Na de evacuatie van de resten van
het Britse expeditieleger uit Duinker
ken: „Wij zullen tot het einde toe
strijden, in Frankrijk, op de zeeën én
Oceanen, op de velden en in de ste
den". Hoewel hij hier toen zacht aan
'toevoegde: „Ik weet alleen niet waar
mee
Tijdens de slag om Engeland, toen
de R.A.F. een wanhopige strijd le
verde met G-oerings „Luftwaffe":
„Nooit waren zovelen zoveêl ver
schuldigd aan zo weinigen".
In het parlement en in radio
praatjes tot het Britse volk, die ook
de volken in de 'bezette gebieden in
spireerden tot volhouden, gaf hij een
volledig verslag van de oorlogvoering,
hoe slecht het nieuws ook was. „Ver
tel ze de waarheid", bleef zijn advies,
in vertrouwen op het krachtige mo
reel van het volk.
ONVERMOEIBAAR OORLOGS-
LEIDER.
Churchill scheen in deze jaren on
vermoeibaar. Lord Ismay, de huidige
secretaris-generaal van de NAVO,
die van 1940 tot 1945 zijn stafchef
was, getuigde: „Als ik niet de halve
wereld werd rondgesleept, van de
ene conferentie naar de andere, werd
ik tot diep in de nacht uit mijn bed
gehouden voor besprekingen, en als
die dan eindelijk afgelopen waren,
kreeg ik veelal nog een stapel tele
grammen mee, die me nog een uur
werk bezorgden."
Als minister van defensie leidde
Ohurchill zo goed als elke fase van de
oorlogsinspanningen; als premier
hield hij zich voortdurend ter be
schikking van het parlement om alle
mogelijke inlichtingen te kunnen
verschaffen; als oorlogsleider steunde
hij doorlopend het moreel van het
volk en hield hij het geloof in de
overwinning levend, en bovendien
onderhield hij na de Duitse aanval
op Rusland (Juni 1941) en de Japan
se aanval op Pearl Harbour (Decem
ber 1941) nauw persoonlijk contact
met de geallieerde leiders en reisde
hij tienduizenden kilometers, voor
persoonlijke besprekingen.
NA DE OORLOG.
Na de oorlog werd Churchill over
laden met eerbewijzen van alle ge
allieerde landen. In Nederland kreeg
hij het grootkruis in de Orde van de
Nederlandse Leeuw, een eredoctoraat
van de universiteit van Leiden, de
Grotiusmedaille en de gouden me
daille van de stad Amsterdam. De
hoogste eer, de Britse orde van de
Kouseband, die koning George hem
aanbood, weigerde hij toen. In plaats
hiervan kreeg hij de exclusieve orde
van verdienste.
In 1953 aanvaardde hij evenwel
de benoeming tot ridder van de Orde
van de Kouseband. Het jaar daarop
werd hij te Windsor als zodanig ge-
installeerd.
In Febr. 1950 beleefde Ohurchill
zijn tweede grote teleurstelling na de
oorlog. Hoewel zijn persoonlijke po
pulariteit onverbleekt was, won La
bour opnieuw de algemene verkiezin
gen. Mede door Churchills belemme-
ringspolitiek besloot Labour tot ver
vroegde verkiezingen en ditmaal won
Churchill.
5 Weken voor zijn 77e verjaardag
werd hij voor de eerste maal „premier
door de wil van het volk". (Zijn pre
mierschap in de oorlog was niet
voortgevloeid uit algemene verkie
zingen)
Na zijn verkiezing verklaarde hij
te Plymouth, met tranen in de ogen:
„Als ik op dit ogenblik in het opeh-
bare leven blijf, is dat, omdat ik, ten
rechte of ten onrechte, doch oprecht
geloof, dat ik in staat kan zijn een
belangrijke bijdrage te leveren aan
het voorkomen van een derde
reldoorlog.
Met Kerstmis 1951 reisde hij naar
de Ver Staten. In het Amerikaanse
Congres verklaarde hij: „Ik kom nie,
vragen om goud, doch om staal, niet
om gunsten, doch om werktuigen".
In 1952 kondigde hij voor de twee
de maal het overlijden van een Brit
se koning aan. In Mei 1910, toen ko
ning Edward de zevende overleed,
was het parlement op reces en pre
mier Asquith en de andere kabinets
ministers vertoefden in het buiten
land. ChurChill, toenmalig minister
van binnenlandse zaken, bracht toen
het nieuws in een haastig bijeenge
roepen Lagerhuis.
MET NIEUWE ENERGIE.
Drie weken na de kroning van ko
ningin Elizabeth op 2 Juni 1953 werd
de druk van zijn werkzaamheden
hem te groot. De premier moest eni
ge maanden volledig rust nemen.
Maar in October was hij weer aan
het werk, met nieuwe energie. In De
cember van dat jaar vloog hij naar
Bermuda voor een internationale con
ferentie.
In de zonder van 1954 voerde hij
in Washington en Ottawa besprekin
gen over wereldvraagstukken en in
October volgde de Londense confe
rentie over West-Duitsland en eep
verdrag ter vervanging van het door
Frankrijk verworpen plan voor een
Europees leger.
Sir Winston neemt ontslag. Een grote menigte is same ngestroomd in Downingstreet om een glimpje op te
vangen van Sir Winston Churchill. De wachters hebben succes. Op deze telefoto zien we Sir Winston in de deur
opening van zijn ambtswoning staan, terwijl hij met z ijn hoed de toegestroomde menigte groet. De opname
werd gemaakt, toen Sir Winston zich naar het paleis begaf om Koningin Elizabeth zijn ontslag aan te bieden.
Churchill's 80e verjaardag, in No
vember van het vorige jaar, bracht
de premier een stroom van gelukwen
sen en geschenken uit het Britse Ge
menebest en de gehele wereld. In de
hal van Westminster werd Churchill
toen gehuldigd op een grote bijeen
komst van lords en leden van het La
gerhuis.
Churchills gave als, schrijver werd
in 1953 bekroond met de Nobelprijs
voor letterkunde, de hoogste eer die
een schrijver ten deel kan vallen.
Sir Winston heeft vier kinderen,
een zoon Randolf en drie doch
ters Sarah, Diana en Mary en
verscheidene kleinkinderen.
Churchill is een man, die volledig
van het leven geniet. Hij drinkt,
rookt en gebruikt weieens krachtter
men. Eens zei hij van zichzelf: „Som
mige mensen zeggen dat ik teveel
gerookt heb. Maar als ik niet zoveel
gerookt zou hebfien, zou ik wellicht
op het verkeerde ogenblik een slecht
humeur hebben gehad."
Over het drinken verklaarde hij
eens: „Ik heb meer uit de drank ge
haald, dan de drank uit mij."
Sir Anthony Eden,
de diplomaat
Sir Robert Anthony Eden, die op
12 Juni 1897 werd geboren, is drie
maal Brits minister van buitenlandse
zaken geweest en werd algemeen be
schouwd als de aangewezen politieke
erfgenaam en opvolger van Winston
Churchill. In de ogen van de wereld
is hij het type van de „perfect Eng
lish gentleman" en van de ideale di
plomaat. Zijn verdraagzaamheid, rus
tige zelfverzekerdheid, onbesproken
integriteit en politieke moed hebben
bem algemeen respect verworven.
In zijn gehele carrière heeft hij veel
bijgedragen tot het prestige van
Groot-Brittannië en de Britse diplo
matie en als zodanig wordt hij door te
genstanders zowel als partijgangers
gewaardeerd.
Leiden eerde hem met een ere-doctoraat
Tweemaal in de Mei
In Mei 1946 heeft de Britse oor
logsleider, Winston Churchill een be
zoek gebracht aan Nederland, om de
dank van het Nederlandse volk in
ontvangst te nemen. Twee jaar later
bezocht hij wederom Nederland om
het congres" van Europa toe te spreken.
Op de eerste verjaardag van „Vic
tory in Europe day" (8 Mei 1946)
kwam Churchill te Schiphol aan, pre
cies op hetzelfde uur, waarop hij een
jaar geleden voor alle zenders van
de B. B. C. het einde van de oorlog en
daarmede ,,V-day" aankondigde.
Churchill werd vergezeld door zijn
vrouw en dochter. Voor het paleis op
de dam werd de Britse oorlogsleider
door 25.000' geestdriftigen luid toe
gejuicht. Direct na aankomst versche
nen H. M. koningin Wilhelmina en
Churchill op het balkon van het pa
leis, om de nog steeds juichende me
nigte te danken. Churchill deed dit
met het van hem zo bekende V teken.
De dag daarop bezocht Churchill
in 's-Gravenhage de Staten Generaal.
Nadat Churchill gesproken had over
de zware taak om Europa weer op te
bouwen, eindigde hij met het uitspre
ken van de wens, tot oprichting van
de Verenigde Staten van Europa, waar
de bevolking zou kunnen samen wer
ken in voorspoed, rechtvaardigheid
en vrede.
DE ERE-PROMOTIE TE LEIDEN
De aanleiding van dit bezoek aan
Nederland vormde het besluit van de
oudste universiteit van Nederland om
Churchill het ere-doctoraat in de rech
ten te verlenen. Churchill had zich
bereid verklaard om de bul persoon
lijk in ontvangst te nemen.
Nadat Churchill in de academie aan
zijn promotoi prof. mr. R. P. Cleve-
ringa, was voorgesteld, begaf het ge
zelschap zich te voet naar de Pieters
kerk, waar de promotie plaats vond.
Na afloop van de plechtigheid, begaf
het gezelschap zich naar de sociëteit
Minerva, waar de „jonge doctor" ge
ruime tijd temidden van de studen
ten vertoefde.
Op Maandag 13 Mei bracht Chur
chill een bezoek aan de bloemenvei
ling Aalsmeer, om zijn dank te uiten
voor de prachtige versiering van de
Pieterskerk en de aula van de univer
siteit te Leiden, die door de Aals-
meerse tuindersbond was aangeboden.
Churchill heeft zijn ont
slag aangeboden. Sir
Winston Churchill heeft
Koningin Elizabeth n
zijn ontslag als premier
aangeboden. Deze tele
foto werd gemaakt tij
dens de laatste zitting
van het kabinet, waarbij
de grijze staatsman als
president optrad. We
zien hem hier temidden
van zijn ministers. Op de
achterste rij v.l.n.r. de
ministers Paeke, Thor-
neycroft, Sir Walter
Monckton, Stuart, Lloyd
Geórge, LennoxBoyd,
Duncan Sandys, Heat-
coat Amory, Sir David
Eccles en Sir Normal
Brook. Op de voorste rij
de ministers Mackmil-
!an, Lord Woolton, Lord
Kilmuir, Sir Anthony
^den, Sir Winston Chur
chill, Lord Salisbury,
Buttler, Lord Swinton,
Crookshank.
Na nog een bezoek aan Rotterdam,
waar hij geïnstalleerd werd tot ere
burger van de Maasstad, vertrok
Churchill van het vliegveld Valken
burg.
TWEEDE BEZOEK IN 1948
In Mei 1948 vormde het congres van
Europa te 's-Gravenhage een hoogte
punt in het politieke leven.
Vele vooraanstaande buitenlandse
staatslieden brachten bij deze gele
genheid een bezoek aan ons land en
ook Churchill hernieuwde toen zijn
kennismaking met Nederland. Hïj
sprak op 7 Mei in de Ridderzaal het
Congres als ere-voorzitter toe.
Op 11 Mei vertrok hij, na een be
zoek aan de bollenvelden, wederom
van het vliegveld Valkenburg naar
Noorwegen, waar hij te Oslo door
koning Haakon werd ontvangen.
ij Sir Winston Ohurchill, 80 jaar
ft oud, was op twee na de oudste
ft premier in de Britse geschiede-
nis.
p De oudste, William Gladstone,
1 trad op zijn 83ste jaar af. Vis-
count Palmerstone stierf in 1865
ft op 81-jarige leeftijd, terwijl hij
2 nog in functie was als premier.
8
»3°oooocooooooooccc^^
Anthony Eden, Churchill's opvolger
Eden is de tweede overlevende zoon
van wijlen sir William Eden, een als
ietwat uitzonderlijk beschouwde
landedelman, die zich met overgave
aan de schildeikust wijdde.
Reeds op 38-jarige leeftijd, in 1935,
werd hfj voor het eerst minister van
buitenlandse zaken, als zodanig was
hij de jongste minister van buiten
landse zaken sedert lord Granville
in 1851 deze functie aanvaardde. In
de verzoeningspolitiek van Neville
Chamberlain jegens Italië en Duits
land vond Anthony Eden echter aan
leiding om zijn ontslag te nemen.
Bij het uitbreken van de tweede
wereldoorlog keerde Eden in de re
gering terug als secretaris voor de
Dominions. Hij werd echter prompt
secretaris van oorlog, toen Churchill
in 1940 Chamberlain als minister-pre
sident opvolgde. En wederom kwam
hij terug aan het ministerie van bui
tenlandse zaken. Zijn werkzaamhe
den voor de tweede wereldoorlog
verwierven hem vooral de faam van
kampioen van de vrede, het interna
tionalisme en van de Volkenbond.
Eden maakte in zijn derde periode
als minister van buitenlandse zaken
talrijke reizen naar de oude en de
nieuwe wereld. Hij werd voorzitter
van de O.E.E.S., woonde de vergade
ringen van de Assemiblée van de
Verenigde Naties bij en speelde een
voorname rol hij de Navo-vergaderin-
gen.
Het was gedeeltelijk te danken aan
Eden, dat op de Geneefse conferen
tie van het vorige jaar een bestand
voor Indo-Ghina tot stand kwam. In
1954 werd tevens een oplossing ge
vonden voor het Brits-Egyptische ge
schil over de zóne van het Suez-ka-
naal en de Perzische oliekwestie.
In de helfst van 1954, na de verwer
ping van het plan voor een Europees
leger door Frankrijk, maakte Eden
een rondreis langs de West-Europese
hoofdsteden, waarbij de basis werd
gelegd voor de Londense negen-mo-
gendhedencohferentie. Op deze con
ferentie en op de daaropvolgende
conferentie te Parijs kwamen o.m. de
verdragen voor souvereiniteit en be
wapening van West-Duitsland tot
stand.
•Eind 1954 werden Edens diensten
door koningin Elisabeth beloond met
zijn benoeming tot ridder in de Orde
van de Kousenband.
Eden wordt niet als een groot re
denaar beschouwd, maar wel als een
buitengewoon handig parlementa
riër, die zijn kraoht weet te zoeken
in het gebruik van welgevormde zin-
