De walgelijkste soort verraders
drong verzetskringen binnen
("herinneringen uit donkere dagen
Als het masker afviel
ChefarineA
Minister Suurhoff breekt met
„Het leven begint bij veertig'
Werden er bij een bezoek aan Zuid Afrika
gekleurde bemanningsleden vervangen?
Onvoorzichtig personeelslid
zette dekenpakkerij in brand
Bij Philips in afgelopen jaar
31 mill, meer winst dan in 53
De wachttijden worden op London Airport een pretje
Iedere Nederlander at in 1954
12 chocoladerepen en 1 letter
WOENSDAG 30 MAART 1955.
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Na tien lange jaren, waarin de we
reld weer zo ontzettend veranderd is,
valt het moeilijk, om de sfeer van
het verzet op te roepen. Veel mensen
plegen er tegenwoordig laatdunkend
over te spreken. Wij moeten denken
aan de jongeman, die een zekere
dood tegemoet ging en bij het af
scheid tot zijn vrienden zei: „Tja, er
valt niks te zeggen tussen ons. Ik
kan het uitsluitend met Onze Lieve
Heer doen..."
Het is een voorbeeld uit duizen
den, schrijft H. M. van Randwijk in
„Onderdrukking en Verzet".'Tot deze
idyllische rust kwamen de mensen
soms zelfs in de cel. Een boerenjon
gen schrijft aan zijn familie, vlak
voor zijn dood, wie zijn konijnen
krijgt. Een ander vraagt zyn ver
loofde bij het laatste bezoek om het
overhemd te laten bezorgen, dat hij
het mooist vindt. Dat wil hij dragen
voor het vuurpeloton. Maar er zijn
veel mensen geweest, die in de laat
ste week van hun leven door een
verschrikkelijke doodsangst werden
gekweld.
Verraders.
Dergelijke taferelen behoeven
eigenlijk geen onderschrift. Zij waren
vaak het gevolg van verraad.
Foto: Rijksinst. Oorlogsdocumentatie
de Gestapo te zijn. Hij is ter dood
veroordeeld.
De veiyleegster vertelt het ver
haal verder en natuurlijk wordt de
ondergrondse beweging ingeschakeld.
Na enkele dagen wordt de man be
vrijd, naar een goed adres gebracht.
Weer een provocateur. Alle
mensen, die hem geholpen hebben,
worden aan de Duitse politie uitge
leverd.
Walgelijk.
Het zijn de provocateurs geweest,
die velen voor het vuurpeleton heb
ben gebracht. Het is bijna onbegrij
pelijk, dat er mensen gevonden wor
den om zo'n walgelijke rol te spelen.
Bij alle vormen van verraad, die we
tijdens de Duitse bezetting hebben
leren kennen, is deze wel de meest
weerzinwekkende.
Als een kanker heeft dit verraders-
Hoe kwamen al die mensen in het (jom in het verzet gewerkt. Men
actieve verzet?
Het illegale werk ontstond in
vriendenkringen of in kringen van
beroeps-, geloofs- of partijgenoten.
Vooral de geloofsgenoten
C hebben het gemakkelijk ge-
had. Pastoors en predikanten
waren betrouwbare schakels,
.beter dan de partijgenoten. De poli
tieke partijen waren immers ontbon
den en het feit, dat men er vroeger
lid van was, hield nog niet in, dat
men nog steeds dezelfde mening was
toegedaan. In een pastorie kon men
echter binnenstapoen met de zeker
heid er een anti-Duitsgezinde pries
ter aan te treffen.
Later ging men in breder kring
werken.
Er werden contacten gelegd met
andere groepen en mer ging perso
nen opnemen, die men zelf niet ken
de, maar door anderen werden ge
ïntroduceerd.
En deze uitbreiding, die noodzake
lijk was, schiep tevens een .gelegen
heid voor provocateurs om de gele
deren van het verzet binnen te slui
pen en er hun weerzinwekkend Ju-
daswerk te doen.
Door hun optreden werden talloze
jonge en oude mensen de dood inge-
kwam als een vriend en men ontving
vriendschap. Niets was er aan deze
schurken te bemerken tot de dag
aanbrakEn dan was het te laat.
Dan wist men, dat het gebeurd
was. Het vuurpeloton wachtte of in
het gunstigste geval een kamp. In
die ogenblikken, dat een vriend zich
plotseling als een verrader ontpopte,
voelde men zich wee worden. In een
flits ging het door de gedachten, wat
deze man allemaal kon weten. Hoe
veel arrestaties er nog zouden vol
gen.
En steeds opnieuw kwamen de
Duitsers met andere methoden. Hoe
zenuwslopend het verzet werd, is
moeilijk te schetsen. Overal loerde
verraad. Overal werkte de Gestapo.
Onbekende relaties leidden meestal
naar de cel. Onderstaand bericht uit
Vrij Nederland van 2 November 1942
zegt meer dan het grootste artikel.
Verraad Gestapo
1. Er bereiken ons berichten uit
verschillende delen des lands, dat er
telkens weer korfjes met postduiven
worden gevonden, die zogenaamd
door Engelsen zouden zijn afgewor
pen. Op de verzoeken om inlichtin-
aagd. Op sluwe wijze wist men de gen zijn reeds verschillende Neder-
netten te spannen. H. M. van Rand
wijk geeft daarvan frappante voor
beelden.
landers ingegaan. Hoe weten zij, dat
deze duiven inderdaad naar Enge
land vliegen? Wij weten beter! Het
zijn Duitse duiven! Gestapo-duiven
2. Neergekomen Engelse piloten
vragen onderdak. Jodenvrienden
vragen hulp bij het verbergen van
een Joodse landgenoot. Parachutis
ten zoeken contact met geheime or
ganisaties Pas op Gevaar Ges
tapo
3. De telefoon rinkelt. Onbekende
stem vraagt naar Uw man of zoon.
Ja, hij weet er alles van. De vreem
de blijkt goed ingelichtPas op
Antwoord nietGestapo
4. Een volkomen onbekende be
zorgt een brief. Of U die even wil
openmaken. Wat zit erin? Vrij Ne
derland! Die krijgt U toch iedere
maand!.... Weiger! Wees op Uw
hoede Gestapo
5. Een onbekende brengt geld voor
Vrij Nederland. Of U zorgen kunt,
dat het op de goede plaats komt en
verantwoord wordt in het blad. Als
U er op ingaat, is het bewijs gele
verd, dat van U een weg loopt naar
Vrij NederlandWeigert. Weest
uiterst voorzichtig
Wetenschappelijk succes!
Belangrijke vooruitgang bij
bestrijding van pijnen en griepl
Dank zij ontdekkingen van geleerden is
er nu een middel, dat inderdaad beter
en krachtiger helpt Een combinatie van
geneesmiddelen elk op zichzelf al we
reldberoemd - blijkt namelijk nóg heil
zamer dan kon worden verwacht. Zij doet
werkelijk wonderen I
TEGtN PIJNEN EN GRIEP 20 TABLETTEN 85
(Advertentie)
VERFRAAHNG NATUUR
RESERVAAT.
Het nationale park „De Kennemer-
duinen" van welke stichting ir. E. C.
M. Roderkerk directeur is, heeft be
kendgemaakt, dat op 15 pet. van de
oppervlakte van dit 1200 hectare
grote natuurreservaat bos zal worden
aangelegd, waarvoor 100.000 éénjari
ge boompjes van allerlei soort deze
week uit Zundert naar Bloemendaal
zullen worden overgebracht. De reeds
lang bestaande plannen voor de aan
leg van een tweede duinmeer vorde
ren nu ook gestadig en zal dit jaar
een begin mee worden gemaakt. Het
eerste werk is het weggraven van
70.000 kubieke meter zand, waarmee
weldra begonnen zal worden.
In het politieke vlak
getrokken
Minister Suurhoff heeft elk con
tact met de stichting „Het Leven be*-
gint bij veertig" verbroken. Hij mo
tiveerde dit besluit, omdat gebleken
is dat de stichting de bemiddeling
van oudere werkkrachten „op nau
welijks te kwalificeren wijze" in de
politieke strijd betrekt. De minister
deelde dit mede in zijn Memorie van
Antwoord aan de Eerste Kamer.
Vragen aan minister
Het Tweede-Kamerlid, de heer Ver
meer heeft aan de minister van Ma
rine schriftelijk de volgende vragen
1. Is het juist, dat bij het bezoek
van Hr. Ms. „Holland aan Zuid-Afri-
ka leden van de bemanning van an
dere dan blanke huidskleur door
blanken zijn vervangen?
2. Is de minister niet van oordeel,
dat hier sprake is van een maatregel,
die in zijn uitwerking d indruk kan
wekken van rassendiscriminatie, strij
dig met de opvattingen van ons volk?
3. Indien de maatregel, als onder
vraag 1 bedoeld, is genomen, welis
waar onder verantwoordelijkheid,
doch buiten medeweten van de mi
nister, kan dan worden meegedeeld,
welke waarborgen de minister dan
denkt te stellen om herhaling te voor
komen?
Koninklijk nieuws
Weer thuis en aan 't werk
Hare Majesteit de Koningin en Z.
K. H. de Prins der Nederlanden zijn
gisteravond teruggekeerd van hun
vacantiereis naar Sardinië. Het vlieg
tuig, dat het hoge gezelschap naar
Nederland terugbracht, landde na
een voorspoedige reis om 17.50 uur op
Soesterberg.
Donderdag 31 Maart zal Z. K. H.
Prins Bernhard in zijn functie van
inspecteur-generaal van de Kon.
Landmacht een kort bezoek brengen
aan de onderdelen van het depót aan-
en afvoertroepen in Tilburg. De Prins
wordt omstreeks 11.15 uur in de Gen.
Kromhoutkazerne verwacht en mor
gen zal Z.K.H. prins Bernhard 'n be
zoek aan de Leeuwardense vliegbasis
brengen. Dit bezoek staat in verband
met het uitreiken van een beker aan
de kapitein-vlieger C. Martens, die
de beker verleden jaar won als prijs
voor zijn persoonlijke prestaties bij de
toen gehouden air-to air schietwed
strijden.
Kievitseieren vrij voor
export naar Soestdijk
Zoals is gemeld zijn gistermorgen
de eerste (twee) kievietseieren ge
vonden in een weiland bij de Parallel
weg te Someren. Vinder was de 19-
jarige boerenzoon G. Menting. Nadat
deze eerste eieren via Eindhoven
naar Soestdijk waren gezonden, vond
gistermiddag de 11-jarige J. Coumans
een kievietsei in de Heikamp.
4. Indien de maatregel met in
stemming van de minister is geno
men, onder het motief, dat niet-blan-
ke leden van de bemanning van een
oorlogsschip niet in een onaangename
positie moeten worden gebracht in
landen, waar rassendiscriminatie
wordt toegepast, is de minister dan
niet van oordeel, dat het tot dus
verre gevoerde beleid te dezer zake
dient te worden herzien i dier voe
ge, dat aan bemanningsleden van
niet-blanke huidskleur steun wordt
toegezegd, ingeval zich moeilijkheden
zouden voordoen, in stede van hun
af te raden mee uit te varen?
Een felle brand heeft gisteren ge
woed in de dekenpakkerij van de spin
nerij „Transvaal" van van Heek en
Co. te Enschede. Het vuur is ontstaan
doordat een der personeelsleden op
onvoorzichtige wijze met lucifers is
omgegaan.
Het vuur laaide eensklaps langs
de duizenden dekens, welke in het
magazijn dat gevestigd is op de twee
de verdieping, waren opgestapeld en
die bestemd waren voor de export.
Nadat de brand was ontstaan trad de
automatische sprinkler-installatie in
werking, waardoor een regen op de
opgestapelde katoenen dekens neer
daalde. De Enschedese brandweer
was spoedig ter plaatse met een mo
torspuit en een tankwagen, terwijl
ook een ladderwagen op het terrein
van de brand verscheen. Na ongeveer
een uur was men het vuur meester.
Enkele tienduizenden katoenen de
kens hebben vuur- en waterschade
opgelopen. De schade wordt geschat
op ongeveer honderdduizend gulden.
Het bedrijf is tegen brandschade ver
zekerd.
Geen onderdak voor
bewoners Vijzelstraat
De door de instorting in de Vijzel
straat te Amsterdam gedupeerde be
woners hebben voor de tweede maal
vergaderd, ditmaal in aanwezigheid
van twee juristen. Zij hebben beslo
ten geen tijdelijke andere woning te
accepteren vóór zij van de gemeente
en van de huiseigenaar de schrifte
lijke garantie hebben, dat zij hun ou
de huis weer kunnen betrekken di
rect na de restauratie.
Deze garantie was onmiddellijk na
het ongeluk al toegezegd, maar nu,
een week later, is de schriftelijke be
vestiging nog niet afgekomen.
Inmiddels is, zo werd vastgesteld,
het probleem van hun onderdak bij-
zoner nijpend geworden. Zij moeten
in ieder geval nog minstens een
maand wachten voor zij 'n andere ge
schikte (tijdelijke) woongelegenheid
kunnen betrekken. Waar zij de eerst
komende weken ónderdak moeten
blijven en op wiens kosten de
meesten hebben daarvoor geen con
tant geld is nog een onopgelost
probleem dat uitvoerig werd bespro
ken. Noch de gemeente noch enige
particuliere instelling heeft tot nog
toe hulp in deze aangeboden.
DIVIDEND ONVERANDERD
Commissarissen en raad van be
stuur van de N.V. Philips gloelampen-
fabrieken delen mede, dat de winst
van de vennootschap en de beide
trusts over het boekjaar 1954 na af
trek van belastingen 119 millioen
(vorig jaar 88 millioen) bedraagt.
Van deze winst zal 71 millioen (vo
rig jaar 51 millioen) in het bedrijf
worden gehouden. Aan de op 22 April
a.s. te houden algemene vergadering
van aandeelhouders zal worden voor-
gesteld het dividend over het boek
jaar 1954 vast te stellen op 14 pro
cent voor de gewone aandelen en 7,6
procent voor de preferente aandelen
(beide onv.). Waar per 6 Januari
1955 over het boekjaar 1954 een in
terimdividend van 6 procent betaal
baar werd gesteld op de gewone en
preferente aandelen, bedraagt het
slotdividend 8 procent op de gewone
aandelen en 1,6 procent op de pre
ferente aandelen.
SNEEUWJACHT MISLEIDDE
DORDTSE AUTOMOBILIST.
Op de Haagse weg, even buiten
Amsterdam is gistermorgen een ruim
50-jarige vertegenwoordiger uit Dor
drecht met zijn wagen tijdens de
sneeuwjacht op een voor hem rij
dende bestelauto gereden. De verte
genwoordiger werd ernstig gewond
en is naar het WilhelminaGasthuis
in Amsterdam overgebracht.
Om zijn besluit ondergrond te ge
ven citeert minister Suurhoff uit het
orgaan van de stichting het volgende:
„Denk aan het Duitse verbod tot
arbeidsbemiddeling, dat de ambte
naren van minister Suurhoff tegen
ons uitgespeeld hebben. Denk aan de
het handels- en bedrijfsleven.
Denk aan de door Hitier als propa
gandastunt ingevoerde verzekering;
met als gevolg een geringeloor van
de Nederlandse dokters en tandartsen
Geen sfeer van sentiment.
Minister Suurhoff vindt dat de
plaatsing van oudere werkkrachten
op zakelijke basis moet gebeuren.
Het bestuur van de stichting heeft
bovendien in een gesprek toegegeven
dat het niet over deskundig personeel
voor de bemiddeling beschikt en dus
voor elke vacature moest volstaan
met een schriftelijke verwijzing van
een zestal sollicitanten naar een aan
vragende werkgever. Dit bestuur kan
zich dus niet gegriefd voelen, wan
neer deze bemiddeling onverant
woord en dilettantisch genoemd
wordt. Teleurstellingen zijn dan ook
niet uitgebleven.
Principieel tumult in
de Puttense raad
Café's en Humanisten
In de gisteren gehouden begro
tingsvergadering van de gemeente
raad van Putten is het tot heftige to-
neden gekomen. Een begrotingspost
van tien gulden subsidie, te verlenen
aan het humanistisch verbond, leid
de tot zeer verwarde debatten en per
soonlijke aantijgingen tussen woord
voerders van de C.H.U. en de Partij
van de Arbeid. De post werd tenslot
te geschrapt met twee stemmen tegen.
Het voorstel van B. en W. een be
perkte Zondags-opensti Hing van ca
fé's en restaurants mogelijk te ma
ken, leidde eveneens tot hevig tumult.
Een woordvoerder van de C.H.U.,
de Staatkundig Gereformeerde Partij
en de halve A.R.-fractie, las een ver
klaring voor, waarin B. en W. werd
verzocht dit voorstel uit te stellen.
Wethouder Schuitemaker verklaarde,
dat hij zich vergist had in de verga
dering van B. en W. en nu tegen zou
stemmen. De rest van het debat ging
toen in 'n hevig tumult verloren, zo
dat burgemeester Quarles van Uf-
ford de vergadering schorste. Na her
opening werd het voorstel afgewezen
met vijf voor, een onthouding en
negen tegen.
VERGIFTIGDE WITTE BONEN
VERLOREN.
De groepscommandant van de
rijkspolitie te Kessel (L.) maakt be
kend dat Maandag tussen 14.30 en
15- uur te Baarlo (gemeente Maas-
bree) op de Maasstraat werd verlo
ren een zakje pootgoed, zijnde 6 kg.
stam-slabonen (witte bonen). Deze
bonen zijn ontsmet en deswege zwaar
vergiftigd. De bonen zijn gevonden
door een onbekend gebleven persoon.
Het gebruik van deze bonen voor de
consumptie is dodelijk.
Het U.K.D. wordt
weer „Het Centrum"
Met ingang van 4 Mei a.s. zal het
Utrechts Katholiek Dagblad de oude
naam van „Het Centrum" opnieuw
gaan voeren. Het plan bestond reeds
lang, dit jaar, waarin het U.K.D.
zijn twee lustrum viert, de naam van
het Utrechts Katholiek Dagbled
waarin opgenomen „Het Centrum"
te wijzigen in U.K.D. „Het Centrum".
Geraffineerd.
De Duitsers lieten soms hun agen
ten in gevangenissen en kampen op
sluiten. Deze lieden maakten daar
kennis met illegale werkers. Als ze
ontslagen werden hadden ze allicht
enkele adressen los gewerkt. De
Duitsers hadden het er zelfs voor
over, dat illegale werkers ontsnap
ten.
Een provocateur in het kamp
Vught ensceneerde een ontvluchting,
nam enkele illegale werkers mee en
kon dan zijn verraad beginnen.
De beruchte v. d. Waals liet zich
zelfs aan zijn hand verwonden. Di
rect daarna deed de Duitse politie
een oproep in de kranten, dat een
gevaarlijk individu gezocht werd.
Hij was ontvlucht en door een schot
in de hand getroffen.
Uiteraard had v. d. Waals met zijn
gewonde hand een visitekaartje voor
het verzet.
In een ziekenhuis te Amsterdam
bracht men tijdens de oorlog een
zwaar verbonden man binnen. Hij
mocht alleen door Duitse dokters ge
holpen worden. Tegen een verpleeg
ster fluistert hü een gevangene van
ZOETE BALANS
Uit het jaarverslag van de Neder
landse cacao- en cacaoproductenver-
eniging blijkt, dat iedere Nederlander
in 1954 gemiddeld bijna 12 chocolade
repen heeft genoten, bijna 1 tablet
chocolade, eveneens bijna 1 rol cho
colade en ongeveer 1/3 doos bon
bons. Voorts reed Sint Nicolaas voor
iedere Nederlander een chocolade
letter en bracht hij tevens 1 y3 choco
ladefiguurtje.
De balans van al deze lekkernijen
ziet er als volgt uit: Op de binnen
landse markt werden 117.9 millioen
chocoladerepen verkocht en wij voer
den 43.1 millioen repen uit. Voor de
tabletten zijn de cijfers 7 millioen en
8.6 millioen; in het binnenland wer
den 9.2 millioen rollen of dozen cho
colade verkocht en van deze soort
werden 6.4 millioen stuks naar het
buitenland uitgevoerd. 4.6 Millioen
luxe dozen bonbons bleven in Neder
land en 2.1 millioen verdwenen over
de grenzen.
Sinterklaas schijnt een bijzondere
voorkeur te hebben voor Nederland
se kindertjes, want terwijl hij 13
millioen chocoladeletters door de
Nederlandse schoorstenen liet glij
den, werden er maar 30.000 buiten
landse kindertjes met een Nederland
se letter blij gemaakt.
Ook de chocoladefiguurtjes schijnt
de Spaanse bisschop in hoofdzaak-bij
Nederlandse kindertjes te brengen,
want 18.4 millioen van deze figuur
tjes bleven in Nederland en slechts
1.9 millioen gingen de grens over.
Volgende maand zal op de Londense luchthaven, London Airport, aan de Zuidoost-zijde een nieuw hypermodern
passagiersgebouw worden geopend. Het gebouw, dat zal voorzien in het „verwerken" van vrijwel alle inkomende
en vertrekkende passagiers, zal ten dienste staan van de meeste Europese luchtvaartmaatschappijen waar
van de B.E.A. de belangrijkste plaats zal innemen. Behalve alle normale gemakken zal het gebouw bevatten
winkels, kapsalons, een consultatiebureau voor baby's, post- en telegraafkantoren, restaurantsen bars Onze
foto geeft een doorkijkje op het vliegveld vanuit de galerij, welke rondom het gebouw loopt en waardoor
de passagiers straks van en naar het gereedstaande toe stel zullen stappen
