DE STER VAN DE WEEK
omaatiefi tuiói Cattg-d tuitten
aan anwent
Een keihard zakenman werd vorst in Griekenland
,Eolische Aarde',
Opgang naar t Paasfeest
Parachutistenlanding voor de kerkdeur
ZATERDAG 19 MAART 1955.
DE LEIDSE COURANT
DERDE BLAD - PAGINA 2
R
de aude xamaniek daad
Voor al degenen, die zo ijverig beweren, dat de belangstelling voor de
Griekse en Romeinse cultuur en dan vooral voor de literatuur van deze
„dode landen" een hartstocht is van bijziende mensjes met stoffige her
sentjes, zal het ongetwijfeld een verrassing zijn te vernemen, dat ruim een
eeuw geleden in Duitsland een jongeman leefde, die in zijn tijd 'n stralende
en benijde ster-aan het handclsfirmament was en die tevens een bijna
legendarische befaamdheid kreeg vanwege zijn onstilbaar verlangen naar
de schoonheid der Griekse kunst.
Ernst Schliemann begon zijn leven
met niets méér dan de last van een
vader, die op alle terreinen van het
leven gefaald had en deze mislukking
niet wilde inzien.
Na de dood van zijn moeder werd
het gezin uit elkaar gerukt en via
familieleden kwam de jonge Ernst
in de „handel", die hem niet veel
meer dan hard werken opleverde.
Daarbij werd hij geremd door een
uiterst zwakke gezondheid, zodat het
erg onwaarschijnlijk leek, dat hij
ooit de volwassen leeftijd zou halen.
Onbegrepen schoonheid
Op zekere avond kwam er in het
winkeltje, waar Ernst bediende was,
een dronken student, die als laatste
bezit het dichtwerk van Homerus uit
zijn jaszak opdiepte en de jongen
enkele Griekse versen voorlas. Ernst
begreep de taal niet, maar werd zo
geboeid door de klank en de zuiver
heid van het rhythme, dat in zijn hart
een diep heimwee naar deze schoon
heid ontstond.
Naast een aangeboren handelsin
stinct, had Schliemann een abnormale
aanleg om talen te leren; hij bezat
een feilloos systeem, dat hem in staat
stelde binnen enkele weken zich in
taal uit te drukken; na enkele maan
den was hij al in staat in de taal te
corresponderen
Zo leerde hij geheel zelfstandig de
Westeuropese talen, die hem bij de
handel te pas konden komen en door
een gelukje kwam hij op een Amster
dams handelskantoor terecht, waar
men al spoedig de buitengewone
handelscapiciteiten van de jonge
Dui-tser ontdekte. Vanaf deze periode
in zijn leven, krijgt de geschiedenis
van Schliemann een schijn van on
werkelijkheid, waardoor zij naar het
rijk der fabeltjes zou worden verwe
zen, als hij niet de vorige eeuw, maar
7 eeuwen geleden geleefd zou heb
ben; het ging hem als de beroemde
koning in het bekende sprookje: Al
les wat hij aanraakte, veranderde
in goud.
Rijkdom werd middel
Vanuit Holland vertrok hij, als nog
vrij onbekend handelsagentje, naar
Rusland, maar een paar jaren nadien
bedelden befaamde handelshuizen
om zijn gunst en was hij een ge
duchte concurrent op de wereldmarkt
geworden.
Waar anderen zware verliezen le
den en tenondergingen, boekte hij
winsten, steeds groter, steeds inge
nieuzer.
Hij was een keihard en onmeedo
gend zakenman, maar tegelijk een
sentimentele dromer, twee eigen
schappen, die zo tegenstrijdig in het
Duitse volk verenigd zijn.
Toen geld voor hem zijn aantrek
kingskracht verloren had, omdat hij
zijn bezit nog slechts met ingewik
kelde berekeningen kon uitdrukken,
verliet hij de zakenwereld en met de
hartstocht van een minnaar wijdde
hij zijn gehele verdere leven aan het
peilen en herontdekken van de
Griekse schoonheid; de taal en de
kunst van de bakermat der Europese
beschaving, die hem als onbeduidend
winkelbediende zo ontroerden, had
hij tot het laatst bewaard.
Hij sprak en schreef perfect Rus
sisch, hij kon zelfs corresponderen in
het Arabisch en in verschillende an
dere Oosterse talen; het zou hem dus
weinig inspanning gekost hebben
Grieks te leren. Maar als een fijn
proever had hij dit bewaard tot een
ogenblik, waarop hij de schoonheid
van deze taal zijn volledige aandacht
zou kunnen wijden.
Met het gedicht van Homerus in
de hand, ging hij Op zoek naar de
plaatsen, die met de adembenemende
geschiedenis van dit gedicht verwe
ven zijn en alhoewel hij met onbe
zonnen opgravingen vele schatten
voor de wetenschap verloren heeft
doen gaan, deed hij talloze ontdek
kingen, die de wetenschap na lang
aarzelen gedeeltelijk als juist heeft
overgenomen. Hij was de eerste, die
met sterke bewijzen de plaats van het
legendarische Troje aanwees, de stad,
die uit wraak om de ontvoering van
Helena door de Grieken werwoest
werd.
Ongekroonde vorst
Grieks meisje en met de fabelachtige
rijkdom, die hij zich vergaard had,
leefde hij als een ongekroonde vorst,
zoals deze ook in de gedichten en
verhalen der oude schrijvers plegen
voor te komen.
Toen in de Eerste Wereldoorlog een
Duits officier op een Grieks eilandje
voet aan wal zette, werd hij begroet
door een Griekse dame, die met ko
ninklijke waardigheid uit een vorste
lijk kasteel stapte. Zij sprak Duits en
de officier vernam, dat zij de weduwe
was van een landgenoot, wiens faam
al reeds in zijn eigen vaderland aan
het verbleken was.
Een beschrijving van dit boeiende
ieven, geschreven door Emil Ludwig,
is enkele maanden geleden uitgeko
men in herdruk bij uitgeverij
„Het Spectrum" in de welbekende
„Prisma-reeks";
sprookje van deze eeuw
Hoe verweven met het verhaal van
de Duitser en toch hoe ver verwijderd
ervan is het wonderlijke boek, uitge
geven door uitgeverij „De Toorts" te
Heemstede, waarin Ilias Venesis een
sprookjesachtige beschrijving geeft
van een Grieks gezin, voor wie de
wereld van Homerus wellicht onbe
kend was, maar dat in het begin van
de harde twintigste eeuw een leven
leidde, dat nog zo sterk verweven
was met het ryke verleden van hun
voorgeslacht.
„Ons land Eolië heeft vele
eeuwen geleden deze streek langs
de kust geschapen, omdat het ja
loers was op het eiland, dat Zeus
voor zijn geliefde Leto in zee neer
gelegd had en dat door de golven
van de zee het schoonste van de
archipel genoemd werd", vertelde
de grootmoeder aan haar kleinkin
deren en dezen geloofden het, zo
als eenieder in Kimindenia dit ver
haal geloofde.
En in de sfeer, die heerste bij het
kleine groepje mensen aan de kust
van Eolie, paste dit sprookje zo won
derwel. De kinderen baden 's avonds
voor de hongerige jakhalzen, die zij
hoorden huilen en zij vroegen Onze
Lieve Heer of hij toch ook aan deze
dieren voedsel wilde geven, zodat zij
niet meer van honger behoefden te
huilen; en de grote mensen fluister
den over wind, bergen en water, als
of zij hen ontmoetten als levende we
zens en met hen spraken.
Lyrisch proza
In een dergelijke omgeving wordt
een schrijver een'dichter en zijn pro
za wordt een melodie, die zingt van
een eeuwig heimwee naar een onwe
zenlijk sprookje, dat alle mensen diep
in hun hart dragen.
Het zou jammer zijn in dit boek op
de eerste plaats de geschiedenis te
zoeken; deze is er, een boeiend ver
haal over kinderen, die dwalen door
de bergen en dromen over jagers;
die geboeid luisteren naar voorbij
trekkende vreemdelingen uit verre
landen en die tot heroieke daden in
staat zijn om de stem van hun hart
te volgen.
Maar de schrijver heeft deze ge
schiedenis laten vertellen door de
wolken, die verbaasd over de dingen,
die zij zagen, de eilandjes van de
Egeïsche zee deelgenoot maakten van
hun avonturen; de bergen van Ki
mindenia bogen zich nieuwsgierig
naar voren om het adembenemende
verhaal te vernemen en de wind
voerde het voort naar de sterren, die
onbewogen de wonderen van Kimin
denia aanhoorden.
Dit is de schoonheid van „Eolische
Aarde", het is de geschiedenis van
mensen, die leven in een wereld, wel
ke ons vreemd is, en hun geschiede
nis is verteld en meesterlijk uit
het Grieks vertaald als een sprook
je, een zacht verhaal, waar kinderen
van zouden kunnen dromen en waar
volwassenen weemoedig bij glim
lachen, omdat zij de wereld der
sprookjes vals weten, hoezeer zij er
ook naar verlangen.
IN NAVOLGING VAN DE BYZANTIJNSE KERK, die op de derde
Zondag in de Vasten het feest ter ere van het kruishout viert, ging
men in de Romeinse liturgie op de vierde Zondag de glorie van
Christus' verlossingskruis herdenken. Daarmede wordt niet alleen de
blijde toon in de liturgische plechtigheden verklaard, maar ook het
feit waarom de statie gehouden wordt in de basiliek van het heilig
kruis van Jeruzalem. In deze basiliek worden nl. Christus' kruis en
verschillende andere kostbare reliquieën uit Jeruzalem bewaard.
Helena was de moeder van Constantijn, dc
t/j j eerste christen-keizer. Zij was zeer vroom en
V ltroe zL/OnQciy ging als pelgrim in de vierde eeuw naar Jeru-
j- zalem. Toen zij naar Rome terugkeerde bracht
LjclCtcirC! zij verschillende reliquieën vanuit Palestina
mee. Zij stierf op 18 Augustus 328 en ligt be
graven op de via Labicana, waar de gelovigen de edele vrouw ieder
jaar komen vereren. De relieken, welke zij had meegebracht kregen
een plaats in haar paleis, dat aan de Zuid-Oostkant van Rome lag.
Een grote zaal, 34 bij 21 meter, werd tot kerk ingericht en de mee
gebrachte reliquieën werden daar ter verering aan de gelovigen uit
gesteld. Men kon dus op de vierde Zondag in de Vasten geen meer
toepasselijke statiekerk kiezen dan juist deze basiliek. Trouwens het
was voor de Romeinen onmogelijk om regelmatig naar Jeruzalem
te pelgrimeren en omdat de basiliek aan de Zuid-Oostkant lag (de
richting dus van Jeruzalem) noemde men haar ook het Jeruzalem
van Rome. Zodoende staat er nog steeds boven het misformulier:
„statie in de kerk van het heilig kruis in Jeruzalem".
Nu huldigde de Byzantijnse Kerk op de derde Zondag het kruis
hout met bloemen. Ook Rome heeft daarvan in de elfde eeuw iets
overgenomen. Men sprak van de plechtigheid der gouden roos. Deze
roos werd oorspronkelijk door de monniken van het heilig kruis van
uit Bamberg aan paus Leo IX gezonden. Deze paus had de abdij in
1049 met een bulla onder de onmiddellijke bescherming van de H.
Stoel geplaatst. De monniken uitten hun gehoorzaamheid aan de paus
door hem jaarlijks tegen de Laetare-Zondag een gouden roos te zen
den, tevens met de bedoeling dat de heilige Vader haar in de processie
van die dag zou meedragen.
In het paleis van Lateranen, waar de pausen vanaf 313 tot in de
14de eeuw woonden, werd de roos nadien gezegend en met chrisma
gezalfd. Met deze gewijde roos in de hand reed de paus te paard naar
de statiekerk, waar hij een toespraak hield over de symbolen van de
roos. Tijdens het heilig Misoffer bleef de bloem op het altaar staan.
Wanneer de paus na afloop van de plechtigheden naar zijn paleis
terugging, dan hielden de vorstelijke personen, die zich in de stoet
bevonden, de teugels. De paus beloonde deze dienst door hen de roos
cadeau te geven. Ook thans- wordt in het Vaticaan nog de gouden
roos gewijd en aan een christelijk vorst geschonken als teken van
eendracht tussen Kerk en staat.
De rose kleur van de liturgische gewaden, de bloemen op het altaar,
alsmede het orgelspel verwijzen de christenen naar het kruishout,
waaraan Christus voor onze zonden is gestorven tot ons aller heil.
Voor een goed begrip van de liturgische gebeden van Zondag Lae-
tare, ja voor het beter inleven in het karakter van deze Zondag, is
het nodig dat we ons de betekenis van de statiekerk goed voor ogen
houden. Wij bedoelen hier speciaal mee dat de statiekerk niet alleen
is een symbool van het aardse Jeruzalem, dat in het heilig land ligt,
maar veel meer een symbool wil zijn van het hemelse Jeruzalem. In
dat licht gezien krijgen de liturgische teksten een nog veel hogere
waarde en zal onze jubel nog groter zijn als wij reeds in de introitus
zingen: „Verheug u, Jeruzalem, en verzamelt u, gij allen die haar
liefhebt". Ook moeten wij er op letten dat psalm 121 nogal veel terug
keert. Dit lied slaat nl. op Jeruzalem: „Ik verheug mij er over, dat
mij wordt gezegd: wij zullen naar het huis van de Heer gaan. Reeds
staan onze voeten in uw voorhoven, Jeruzalem!" Deze tekst slaat dus
niet alleen op de statiekerk, maar bovendien ook op de stad Jeru
zalem in Palestina en vooral op het hemelse Jeruzalem.
In het epistel toont de Kerk ons in het beeld van de twee vrouwen
van Abraham de tegenstelling tussen het Oude en Nieuwe Testament.
De Kerk wil ons het geluk van ons christen-zijn tonen, dat in tegen
stelling met het jodendom scherper naar voren komt. Het Evangelie
slaat op de heilige Eucharistie en vestigt onze aandacht reeds op het
naderende Paasfeest.
WOENSDAG NA DE VIERDE ZONDAG in de Vasten had oudtijds
het voornaamste scrutinium. (onderzoek) plaats. Tijdens de litur
gische bijeenkomst van de Maandag kondigde de diaken het belang
rijkste scritinium met de volgende uitnodiging aan: „Zoals gij weet,
zeer waarde broeders, nadert de dag van het onderzoek, waarop onze
uitverkorenen het godsdienstig onderricht zullen ontvangen. Beijvert
u derhalve om Woensdag om negen uur bijeen
te komen opdat wij met Gods hulp de hemelse
Geheimen op een waaxdige wijze ten uitvoer
kunnen brengen, zodat de duivel en zijn aan
hang vernietigd en de poorten van het hemel
rijk geopend worden".
De statiekerk is de basiliek van de vier gekroonden. Onder keizer
Diocletianus heeft men de gebroeders Severus, Severianus, Carpo-
phorus en Victorinus met loden roeden dood gegeseld. De kerk, die
aan hen is toegewijd is een van de merkwaai'digste en indrukwek
kendste oude kerken van Rome, want men kan haar geschiedenis in
het gebouw zelf terugvinden met behulp van de vele overblijfselen
die ofwel in het inwendige van de kerk zijn bewaard gebleven ofwel
in de kruisgang worden bewaard.
De liturgie vertoont ons de algemene vernieuwing, die de verlos
sing van Christus over de wereld bracht. Het epistel verhaalt het
oordeel van Salomon over de twee vrouwen. Zij verzinnebeelden de
Kerk en de synagoge. Christus zien wij in Salomon het kind (de
mensenziel) redden en geeft het aan de ware moeder (de Kerk). In
het Evangelie lezen we een duidelijke voorzegging van het aanstaande
lijden en de verrijzenis van Christus. Hieromheen zijn de zangstuk
ken van het misformulier gemaakt. Ten dele zijn het klachten uit
de mond van de Zaligmaker, terwijl wij er elders een verrijzenislied
in horen (offertorium). Deze verbinding van kruis en verrijzenis is
zeer op haar plaats want in het Evangelie domineren deze twee ge
dachten ook.
Maandag na
de 4e Zondag
In de plaatsen van Zuid Nederland,
waar in 1944 grootscheepse parachu
tistenlandingen hadden plaatsgevon
den .ontstond kort na deze landingen
geweldige belangstelling voor de pa
rachutes, die de soldaten omlaagge-
bracht hadden.
Meisjes maakten er blouses van,
kinderen kregen van hun zorgzame
moeders kleurige speelpakjes en zo
deed het nylontijdperk in Nederland
zijn intrede. Morgen zal in iedere Ne
derlandse plaats een parachutisten-
In alle kranten over de
gehele wereld heeft de vo
rige week de foto gestaan
van een Engels dok
ter, aan wie de wereld on
noemelijk veel te danken
heeft.
De dood van dokter Fle
ming bracht de wereld
weer voor enkele ogenblik
ken in gedachte hoeveel
millioenen mensen door
zijn geneesmiddel aan een
wisse dood zijn ontsnapt.
Dokter Fleming was ge
durende de eei-stë Wereld
oorlog van 19141918' aan
het front in Europa en hii
zag hoe enorm veel sol
daten stierven aan infec-
tiewonden, zonder dat
iemand hen kon helpen.
Wanneer iemand gewond
raakt, of wanneer hii ziek
is, gaan heel kleine beest
jes in zijn bloed een strijd
voeren met de goede bloed
lichaampjes en als de slech
te beestjes de strijd win
nen, gaat de gewonde dood.
Nu had men wel medi
cijnen uitgevonden, om de
slechte beestjes die bac
teriën genoemd worden
te doden, maar deze medi
cijnen waren zo schadelijk
voor de goede bloedli
chaampjes, dat de gewbnde
dikwijls toch nog dood
ging.
Dokter Fleming vond het
heel erg, dat daar niets
aan te doen was en toen
hij na de oorlog weer te
rug in Engelaind was, ging
hij ijverig zoeken in zijn
laboratorium om een ge
neesmiddel te vinden.
Denk niet, dat zoiets
voor een geleerde dokter
gemakkelijk is, want al is
een dokter nog zo knap, hij
weet soms helemaal niet.
waar hij zoeken moet en
de eerste tijd komt hij
doorlopend tot de ontdek
king. dat hii op de ver
keerde weg is.
Tien lange jaren zocht
dokter Fleming en ten
slotte meende hii. dat het
middel niet te vinden was;
alles, wat hij geprobeerd
had, was mislukt en teleur
gesteld ging hij andere
doktoren helpen om een
middel tegen griep te vin
den, want dat was in die
tijd een ziekte, waaraan
vele menSfen stierven.
Datzelfde jaar ging dok
ter Fleming, nadat hij weer
enkele proeven genomen
had, die een tijdje rustig
moesten staan, op vacantië
en toen hij terugkwam.
Dokter Fleming
ontdekte hii iets, waardoor
hij weer naar het middel
ging zoeken, dat de bacte
riën kon doden. Hii vond
namelijk een klein plekje
schimmel, waar geen bac
teriën konden blijven le
ven en na heel veel proe
ven kreeg hij de zekerheid,
dat deze schimmel abso
luut dodelijk was voor de
bacteriën.
Met deze proefnemingen
waren alweer vele jaren
heengegaan want som
mige proeven duurden
maandenlang en toen de
laatste oorlog uitbrak, was
dokter Fleming zover, dat
hii zijn nieuwe geneesmid
del od muizen kon toepas
sen. Het werd een gewel
dig succes en nu moest het
middel nog beproefd wor
den op een mens. Dit is
altijd het moeilijkste ogen
blik voor een geleerde,
want wanneer zijn middel
niet deugdelijk blijkt,
stei*ft de mens aan ziin ge
neesmiddel.
Nu lag er in een En
gels ziekenhuis een man,
die zware bloedvergifti
ging had: de bacteriën had
den de strijd met de goede
bloedlichaampjes al bijna
gewonnen en niemand kon
hem meer helpen. Dokter
Fleming ging met de zieke
man praten en deze vond
goed, dat het nieuwe ge
neesmiddel op hem toege
past werd. Onmiddellijk
na de eerste inspuitingen
begon de man op te knap
pen; de koorts werd min
der en na een naar dagen
was de koorts helemaal
weg.
Het was heel erg, zowel
voor de man, als voor dok
ter Fleming, dat toen bleek
dat er meer medicijn no
dig was om de man te red
den, dan dokter Fleming
op dat moment had. Na
vijf dagen stierf de man,
want het maken van nieuw
medicijn kostte vele maan
den.
Dokter Fleming wist nu
echter, dat zijn geneesmid
del goed was en ogenblik
kelijk ging hij het in grote
hoeveelheden maken.
Binnen het jaar was de
penicilline zo noemde
dokter Fleming zijn medi
cijn wereldberoemd en
aan de slagvelden redde
het duizenden militairen
het leven.
Na de oorlog kwam het
beroemde geneesmiddel
ook ixi de Europese zieken
huizen en thans gebruikt
iedere dokter het.
Ernstige zieken, die voor
de oorlog nog onherroepe
lijk moesten sterven, kun
nen nu gered worden.
In 1945 kreeg dokter Fle
ming de Nobelprijs en toen
hij in 1951 bij de Paus op
bezoek was, zei de H. Va
der tegen hem: Uw werk
vraagt de oprechte dank
van de gehele mensheid".
STERRENKIJKER.
Griekenland bleek de onrustige
man de bevrediging van zijn hart te t
kunnen schenken; hij huwde een
landing plaatsvinden en niet zoals in
1944 zal men de meest moeizame po
gingen in het werk behoeven te stel
len om een van die parachuten in be
zit te krijgen.
De parachuten zullen overal in
iedere gewenste hoeveelheid te krij
gen zijn en gulle dames zullen voor
de kerkdeur uit enorme voorraad
kunnen leveren. Van deze parachu
ten kunt U straks een gehele nieuwe
garderobe maken, wanneer een van
de vele prijzen op Uw parachuut valt
en als U niet bij de ruim 1200 geluk
kigen behoort, die hun parachute
kunnen verzilveren, dan hebt U met
Uw parachutes een stevige bekleding
gemaakt voor onze militairen, die
hen'zal beschermen tegen alle scha
delijke invloeden, waaraan hij gedu
rende een langdurige en dikwijls
saaie diensttijd bloot staat.
Morgen aan de kerk 8 parachuten
met 40 kansen voor 1.en
morgenmiddag om tien over vier al
via de K.R.O. de ontknoping.
